| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
७. पुनब्बसुसुत्तवण्णना
7. Punabbasusuttavaṇṇanā
२४१. वसनट्ठानग्गहणेन रत्तिट्ठानदिवाट्ठानादयो सङ्गण्हाति। द्वादसहत्थमत्तमेव गण्हाति पकतिसञ्चरणूपचारमत्तब्यापनतो। यथापरिसन्ति परिसानुरूपं, यत्थ यत्थ परिसा तिट्ठति, तं तं ठानं गच्छति परिसपरियन्तिकत्ता। सत्थु मुखविकाराभावतो पवेसानुञ्ञं सल्लक्खेन्ती ‘‘नून अयं कताधिकारा भविस्सती’’ति अनुमानसिद्धं उपनिस्सयं दिस्वा। एकीभावगमनेनाति हत्थपासूपगमनेन परिसाय मिस्सीभावप्पत्तिया। पुत्तकाति पुत्तपुत्तियो। अनुकम्पायञ्हि क-सद्दो।
241. Vasanaṭṭhānaggahaṇena rattiṭṭhānadivāṭṭhānādayo saṅgaṇhāti. Dvādasahatthamattameva gaṇhāti pakatisañcaraṇūpacāramattabyāpanato. Yathāparisanti parisānurūpaṃ, yattha yattha parisā tiṭṭhati, taṃ taṃ ṭhānaṃ gacchati parisapariyantikattā. Satthu mukhavikārābhāvato pavesānuññaṃ sallakkhentī ‘‘nūna ayaṃ katādhikārā bhavissatī’’ti anumānasiddhaṃ upanissayaṃ disvā. Ekībhāvagamanenāti hatthapāsūpagamanena parisāya missībhāvappattiyā. Puttakāti puttaputtiyo. Anukampāyañhi ka-saddo.
निब्बानारम्मणेन अरियमग्गेन मुञ्चियमाना गन्था ‘‘निब्बानं आगम्म पमुच्चन्ती’’ति वुत्ता। वेलातिक्कन्ताति पमाणतो परिच्छिन्दितुं न सक्काति आह ‘‘पमाणातिक्कन्ता’’ति। पियायनाति आसीसना। आसीसनं पेमवसेन पेमवत्थुनो एसना पत्थनाव होतीति आह ‘‘मग्गना पत्थना’’ति। ततोति पियपुत्तादितो। पाणीनन्ति सामिअत्थे पुथुवचनं दुक्खसद्दापेक्खं। के मोचेतीति मोचनकिरियाय कम्मं पुच्छति? इभरो पन अत्थवसेन विभत्तिविपरिणामोति ‘‘पाणिनेति आहरित्वा वत्तब्ब’’न्ति आह। अभिसम्बुधन्ति अभिसम्बुधन्तो। तेनाह ‘‘अभिसम्बुद्धो’’ति। सद्धम्मस्साति उपयोगत्थे सामिवचनन्ति आह ‘‘सद्धम्ममेव अजानित्वा’’ति।
Nibbānārammaṇena ariyamaggena muñciyamānā ganthā ‘‘nibbānaṃ āgamma pamuccantī’’ti vuttā. Velātikkantāti pamāṇato paricchindituṃ na sakkāti āha ‘‘pamāṇātikkantā’’ti. Piyāyanāti āsīsanā. Āsīsanaṃ pemavasena pemavatthuno esanā patthanāva hotīti āha ‘‘magganā patthanā’’ti. Tatoti piyaputtādito. Pāṇīnanti sāmiatthe puthuvacanaṃ dukkhasaddāpekkhaṃ. Ke mocetīti mocanakiriyāya kammaṃ pucchati? Ibharo pana atthavasena vibhattivipariṇāmoti ‘‘pāṇineti āharitvā vattabba’’nti āha. Abhisambudhanti abhisambudhanto. Tenāha ‘‘abhisambuddho’’ti. Saddhammassāti upayogatthe sāmivacananti āha ‘‘saddhammameva ajānitvā’’ti.
पुत्तस्स अनुमोदनं करोन्तीति पुत्तस्स पटिपत्तिअनुमोदनं करोन्ती। उग्गताति एत्थ कलले वट्टदुक्खे निमुज्जमाना ततो सीसं उक्खिपितुं असक्कोन्ति अज्ज बुद्धानुभावेन पञ्ञासीसं उक्खिपिता उग्गता। पुन विनिपाताभावतो सम्मदेव उग्गतत्ता समुग्गता। तथाभूता सासनेपि उग्गता समुग्गता जाता। चतुसच्चपटिवेधभावन्ति चतुसच्चपटिवेधस्स अत्थिभावं। कण्डुकच्छुआदीति आदि-सद्देन जेगुच्छअसातादिं सङ्गण्हाति। दिब्बसम्पत्तिं पटिलभति पवत्तियं सम्पत्तिदायिनो कम्मस्स कतोकासत्ता। तुण्ही उत्तरिके होहीति मातु-वचनं सम्पटिच्छित्वा तस्स विसेसाधिगमस्स अविबन्धकरणसम्मापयोगेन यथालद्धविसेसाय मातुया वसेन यस्मा धीता दिट्ठधम्मिकसम्पत्तिलाभी, तस्मा वुत्तं ‘‘मातु आनुभावेनेवा’’ति।
Puttassa anumodanaṃ karontīti puttassa paṭipattianumodanaṃ karontī. Uggatāti ettha kalale vaṭṭadukkhe nimujjamānā tato sīsaṃ ukkhipituṃ asakkonti ajja buddhānubhāvena paññāsīsaṃ ukkhipitā uggatā. Puna vinipātābhāvato sammadeva uggatattā samuggatā. Tathābhūtā sāsanepi uggatā samuggatā jātā. Catusaccapaṭivedhabhāvanti catusaccapaṭivedhassa atthibhāvaṃ. Kaṇḍukacchuādīti ādi-saddena jegucchaasātādiṃ saṅgaṇhāti. Dibbasampattiṃ paṭilabhati pavattiyaṃ sampattidāyino kammassa katokāsattā. Tuṇhī uttarike hohīti mātu-vacanaṃ sampaṭicchitvā tassa visesādhigamassa avibandhakaraṇasammāpayogena yathāladdhavisesāya mātuyā vasena yasmā dhītā diṭṭhadhammikasampattilābhī, tasmā vuttaṃ ‘‘mātu ānubhāvenevā’’ti.
पुनब्बसुसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Punabbasusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ७. पुनब्बसुसुत्तं • 7. Punabbasusuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ७. पुनब्बसुसुत्तवण्णना • 7. Punabbasusuttavaṇṇanā
