| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Cūḷaniddesapāḷi |
੩. ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ
3. Puṇṇakamāṇavapucchāniddeso
੧੨.
12.
ਅਨੇਜਂ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવਿਂ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ]
Anejaṃmūladassāviṃ, [iccāyasmā puṇṇako]
ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ।
Atthi pañhena āgamaṃ;
ਕਿਂਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਂ।
Kiṃnissitā isayo manujā, khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ॥
Yaññamakappayiṃsu puthūdha loke, pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.
ਅਨੇਜਂ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવਿਨ੍ਤਿ ਏਜਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਸਾ ਏਜਾ ਤਣ੍ਹਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਪਹੀਨਾ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲਾ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨਭਾવਂਕਤਾ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਨੇਜੋ। ਏਜਾਯ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਅਨੇਜੋ। ਭਗવਾ ਲਾਭੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਅਲਾਭੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਯਸੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਅਯਸੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਪਸਂਸਾਯਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਨਿਨ੍ਦਾਯਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਸੁਖੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਤਿ ਨ ਚਲਤਿ ਨ વੇਧਤਿ ਨਪ੍ਪવੇਧਤੀਤਿ – ਅਨੇਜਂ। ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવਿਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવੀ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਦਾਨਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮ੍ਭવਦਸ੍ਸਾવੀ ਪਭવਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਦਸ੍ਸਾવੀ ਆਹਾਰਦਸ੍ਸਾવੀ ਆਰਮ੍ਮਣਦਸ੍ਸਾવੀ ਪਚ੍ਚਯਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਾવੀ।
Anejaṃ mūladassāvinti ejā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ sā ejā taṇhā buddhassa bhagavato pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā. Tasmā buddho anejo. Ejāya pahīnattā anejo. Bhagavā lābhepi na iñjati, alābhepi na iñjati, yasepi na iñjati, ayasepi na iñjati, pasaṃsāyapi na iñjati, nindāyapi na iñjati, sukhepi na iñjati, dukkhepi na iñjati na calati na vedhati nappavedhatīti – anejaṃ. Mūladassāvinti bhagavā mūladassāvī hetudassāvī nidānadassāvī sambhavadassāvī pabhavadassāvī samuṭṭhānadassāvī āhāradassāvī ārammaṇadassāvī paccayadassāvī samudayadassāvī.
ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ – ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਦੋਸੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਮੋਹੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ।
Tīṇi akusalamūlāni – lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – 1 ‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਦਾਨਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯ। ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ਲੋਭੋ ਨਿਦਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯ, ਦੋਸੋ ਨਿਦਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯ, ਮੋਹੋ ਨਿਦਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮੁਦਯਾਯ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਲੋਭਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੋਸਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਮੋਹਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਯਾ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਪਿ ਕਾਚਿ ਸੁਗਤਿਯੋ। ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਲੋਭਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੋਸਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਮੋਹਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਰਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯਾ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਪਿ ਕਾਚਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯੋ ਨਿਰਯੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਾ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ ਅਤ੍ਤਭਾવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ’’। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨੀਤਿ ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવੀ…ਪੇ॰… ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਾવੀ। ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ – ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਅਦੋਸੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਅਮੋਹੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – 2 ‘‘tīṇimāni, bhikkhave, nidānāni kammānaṃ samudayāya. Katamāni tīṇi? Lobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya, doso nidānaṃ kammānaṃ samudayāya, moho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya. Na, bhikkhave, lobhajena kammena dosajena kammena mohajena kammena devā paññāyanti, manussā paññāyanti, yā vā panaññāpi kāci sugatiyo. Atha kho, bhikkhave, lobhajena kammena dosajena kammena mohajena kammena nirayo paññāyati, tiracchānayoni paññāyati, pettivisayo paññāyati, yā vā panaññāpi kāci duggatiyo niraye tiracchānayoniyā pettivisaye attabhāvābhinibbattiyā’’. Imāni tīṇi akusalamūlānīti bhagavā jānāti passati. Evampi bhagavā mūladassāvī…pe… samudayadassāvī. Tīṇi kusalamūlāni – alobho kusalamūlaṃ, adoso kusalamūlaṃ, amoho kusalamūlaṃ.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ…ਪੇ॰… ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਲੋਭਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਦੋਸਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਮੋਹਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਰਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯਾ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਪਿ ਕਾਚਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯੋ। ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਲੋਭਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਦੋਸਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਅਮੋਹਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਯਾ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਪਿ ਕਾਚਿ ਸੁਗਤਿਯੋ ਦੇવੇ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਚ ਅਤ੍ਤਭਾવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ’’। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨੀਤਿ ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવੀ…ਪੇ॰… ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਾવੀ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tīṇimāni…pe… na, bhikkhave, alobhajena kammena adosajena kammena amohajena kammena nirayo paññāyati, tiracchānayoni paññāyati, pettivisayo paññāyati, yā vā panaññāpi kāci duggatiyo. Atha kho, bhikkhave, alobhajena kammena adosajena kammena amohajena kammena devā paññāyanti, manussā paññāyanti, yā vā panaññāpi kāci sugatiyo deve ca manusse ca attabhāvābhinibbattiyā’’. Imāni tīṇi kusalamūlānīti bhagavā jānāti passati. Evampi bhagavā mūladassāvī…pe… samudayadassāvī.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ ਅਕੁਸਲਭਾਗਿਯਾ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਕਾ ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਅવਿਜ੍ਜਾਮੂਲਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਮੋਸਰਣਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਸਮੁਗ੍ਘਾਤਾ’’। ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવੀ…ਪੇ॰… ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਾવੀ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘ye keci, bhikkhave, dhammā akusalā akusalabhāgiyā akusalapakkhikā sabbe te avijjāmūlakā avijjāsamosaraṇā avijjāsamugghātā’’. Sabbe te samugghātaṃ gacchantīti bhagavā jānāti passati. Evampi bhagavā mūladassāvī…pe… samudayadassāvī.
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਯੇ ਕੇਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ ਕੁਸਲਭਾਗਿਯਾ ਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਕਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਅਪ੍ਪਮਾਦਮੂਲਕਾ ਅਪ੍ਪਮਾਦਸਮੋਸਰਣਾ। ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવੀ…ਪੇ॰… ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਾવੀ।
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘ye keci, bhikkhave, dhammā kusalā kusalabhāgiyā kusalapakkhikā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā. Appamādo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatī’’ti bhagavā jānāti passati. Evampi bhagavā mūladassāvī…pe… samudayadassāvī.
ਅਥ વਾ, ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾ ਮੂਲਂ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਮੂਲਂ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ , વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਮੂਲਂ ਨਾਮਰੂਪਸ੍ਸ, ਨਾਮਰੂਪਂ ਮੂਲਂ ਸਲ਼ਾਯਤਨਸ੍ਸ, ਸਲ਼ਾਯਤਨਂ ਮੂਲਂ ਫਸ੍ਸਸ੍ਸ, ਫਸ੍ਸੋ ਮੂਲਂ વੇਦਨਾਯ, વੇਦਨਾ ਮੂਲਂ ਤਣ੍ਹਾਯ, ਤਣ੍ਹਾ ਮੂਲਂ ਉਪਾਦਾਨਸ੍ਸ, ਉਪਾਦਾਨਂ ਮੂਲਂ ਭવਸ੍ਸ, ਭવੋ ਮੂਲਂ ਜਾਤਿਯਾ, ਜਾਤਿ ਮੂਲਂ ਜਰਾਮਰਣਸ੍ਸਾ’’ਤਿ – ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવੀ…ਪੇ॰… ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਾવੀ।
Atha vā, bhagavā jānāti passati. ‘‘Avijjā mūlaṃ saṅkhārānaṃ, saṅkhārā mūlaṃ viññāṇassa , viññāṇaṃ mūlaṃ nāmarūpassa, nāmarūpaṃ mūlaṃ saḷāyatanassa, saḷāyatanaṃ mūlaṃ phassassa, phasso mūlaṃ vedanāya, vedanā mūlaṃ taṇhāya, taṇhā mūlaṃ upādānassa, upādānaṃ mūlaṃ bhavassa, bhavo mūlaṃ jātiyā, jāti mūlaṃ jarāmaraṇassā’’ti – bhagavā jānāti passati. Evampi bhagavā mūladassāvī…pe… samudayadassāvī.
ਅਥ વਾ, ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਚਕ੍ਖੁ ਮੂਲਂ ਚਕ੍ਖੁਰੋਗਾਨਂ, ਸੋਤਂ ਮੂਲਂ ਸੋਤਰੋਗਾਨਂ, ਘਾਨਂ ਮੂਲਂ ਘਾਨਰੋਗਾਨਂ, ਜਿવ੍ਹਾ ਮੂਲਂ ਜਿવ੍ਹਾਰੋਗਾਨਂ, ਕਾਯੋ ਮੂਲਂ ਕਾਯਰੋਗਾਨਂ, ਮਨੋ ਮੂਲਂ ਚੇਤਸਿਕਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨ’’ਨ੍ਤਿ – ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવੀ ਹੇਤੁਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਦਾਨਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮ੍ਭવਦਸ੍ਸਾવੀ ਪਭવਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਦਸ੍ਸਾવੀ ਆਹਾਰਦਸ੍ਸਾવੀ ਆਰਮ੍ਮਣਦਸ੍ਸਾવੀ ਪਚ੍ਚਯਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮੁਦਯਦਸ੍ਸਾવੀਤਿ – ਅਨੇਜਂ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવੀ।
Atha vā, bhagavā jānāti passati. ‘‘Cakkhu mūlaṃ cakkhurogānaṃ, sotaṃ mūlaṃ sotarogānaṃ, ghānaṃ mūlaṃ ghānarogānaṃ, jivhā mūlaṃ jivhārogānaṃ, kāyo mūlaṃ kāyarogānaṃ, mano mūlaṃ cetasikānaṃ dukkhāna’’nti – bhagavā jānāti passati. Evampi bhagavā mūladassāvī hetudassāvī nidānadassāvī sambhavadassāvī pabhavadassāvī samuṭṭhānadassāvī āhāradassāvī ārammaṇadassāvī paccayadassāvī samudayadassāvīti – anejaṃ mūladassāvī.
ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋਤਿ ਇਚ੍ਚਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰… ਆਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ ।
Iccāyasmā puṇṇakoti iccāti padasandhi…pe… āyasmā puṇṇako .
ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਆਗਤੋਮ੍ਹਿ, 3 ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਕਾਮੋ ਆਗਤੋਮ੍ਹਿ, ਪਞ੍ਹਂ ਸੋਤੁਕਾਮੋ ਆਗਤੋਮ੍ਹੀਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ। ਅਥ વਾ, ਪਞ੍ਹਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਕਾਮਾਨਂ ਪਞ੍ਹਂ ਸੋਤੁਕਾਮਾਨਂ ਆਗਮਨਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ। ਅਥ વਾ, ਪਞ੍ਹਾਗਮੋ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਪਹੁ ਤ੍વਮਸਿ ਅਲਮਤ੍ਤੋ। ਮਯਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਕਥੇਤੁਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤੁਂ વਹਸ੍ਸੇਤਂ ਭਾਰਨ੍ਤਿ 4 – ਏવਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ।
Atthi pañhena āgamanti pañhena atthiko āgatomhi, 5 pañhaṃ pucchitukāmo āgatomhi, pañhaṃ sotukāmo āgatomhīti – evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā, pañhatthikānaṃ pañhaṃ pucchitukāmānaṃ pañhaṃ sotukāmānaṃ āgamanaṃ abhikkamanaṃ upasaṅkamanaṃ payirupāsanaṃ atthīti – evampi atthi pañhena āgamaṃ. Atha vā, pañhāgamo tuyhaṃ atthi, tvampi pahu tvamasi alamatto. Mayā pucchitaṃ kathetuṃ visajjetuṃ vahassetaṃ bhāranti 6 – evampi atthi pañhena āgamaṃ.
ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾਤਿ ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਆਸਿਤਾ ਅਲ੍ਲੀਨਾ ਉਪਗਤਾ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਾ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾ। ਇਸਯੋਤਿ ਇਸਿਨਾਮਕਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਆਜੀવਕਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਜਟਿਲਾ ਤਾਪਸਾ। ਮਨੁਜਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ – ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ।
Kiṃnissitā isayo manujāti kiṃ nissitā āsitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā. Isayoti isināmakā ye keci isipabbajjaṃ pabbajitā ājīvakā nigaṇṭhā jaṭilā tāpasā. Manujāti manussā vuccantīti – kiṃ nissitā isayo manujā.
ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਨ੍ਤਿ। ਖਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਖਤ੍ਤਿਯਜਾਤਿਕਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਭੋવਾਦਿਕਾ। ਦੇવਤਾਨਨ੍ਤਿ ਆਜੀવਕਸਾવਕਾਨਂ ਆਜੀવਕਾ ਦੇવਤਾ, ਨਿਗਣ੍ਠਸਾવਕਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਦੇવਤਾ, ਜਟਿਲਸਾવਕਾਨਂ ਜਟਿਲਾ ਦੇવਤਾ, ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਾવਕਾਨਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਦੇવਤਾ, ਅવਿਰੁਦ੍ਧਕਸਾવਕਾਨਂ ਅવਿਰੁਦ੍ਧਕਾ 7 ਦੇવਤਾ, ਹਤ੍ਥਿવਤਿਕਾਨਂ ਹਤ੍ਥੀ ਦੇવਤਾ, ਅਸ੍ਸવਤਿਕਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾ ਦੇવਤਾ, ਗੋવਤਿਕਾਨਂ ਗਾવੋ ਦੇવਤਾ, ਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਿਕਾਨਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਾ ਦੇવਤਾ, ਕਾਕવਤਿਕਾਨਂ ਕਾਕਾ ਦੇવਤਾ, વਾਸੁਦੇવવਤਿਕਾਨਂ વਾਸੁਦੇવੋ ਦੇવਤਾ, ਬਲਦੇવવਤਿਕਾਨਂ ਬਲਦੇવੋ ਦੇવਤਾ, ਪੁਣ੍ਣਭਦ੍ਦવਤਿਕਾਨਂ ਪੁਣ੍ਣਭਦ੍ਦੋ ਦੇવਤਾ, ਮਣਿਭਦ੍ਦવਤਿਕਾਨਂ ਮਣਿਭਦ੍ਦੋ ਦੇવਤਾ, ਅਗ੍ਗਿવਤਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਿ ਦੇવਤਾ, ਨਾਗવਤਿਕਾਨਂ ਨਾਗਾ ਦੇવਤਾ, ਸੁਪਣ੍ਣવਤਿਕਾਨਂ ਸੁਪਣ੍ਣਾ ਦੇવਤਾ, ਯਕ੍ਖવਤਿਕਾਨਂ ਯਕ੍ਖਾ ਦੇવਤਾ, ਅਸੁਰવਤਿਕਾਨਂ ਅਸੁਰਾ ਦੇવਤਾ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬવਤਿਕਾਨਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਦੇવਤਾ, ਮਹਾਰਾਜવਤਿਕਾਨਂ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਦੇવਤਾ, ਚਨ੍ਦવਤਿਕਾਨਂ ਚਨ੍ਦੋ ਦੇવਤਾ, ਸੂਰਿਯવਤਿਕਾਨਂ ਸੂਰਿਯੋ ਦੇવਤਾ, ਇਨ੍ਦવਤਿਕਾਨਂ ਇਨ੍ਦੋ ਦੇવਤਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮવਤਿਕਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦੇવਤਾ, ਦੇવવਤਿਕਾਨਂ ਦੇવੋ ਦੇવਤਾ, ਦਿਸਾવਤਿਕਾਨਂ ਦਿਸਾ ਦੇવਤਾ, ਯੇ ਯੇਸਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਤੇ ਤੇਸਂ ਦੇવਤਾਤਿ – ਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਂ।
Khattiyā brāhmaṇā devatānanti. Khattiyāti ye keci khattiyajātikā. Brāhmaṇāti ye keci bhovādikā. Devatānanti ājīvakasāvakānaṃ ājīvakā devatā, nigaṇṭhasāvakānaṃ nigaṇṭhā devatā, jaṭilasāvakānaṃ jaṭilā devatā, paribbājakasāvakānaṃ paribbājakā devatā, aviruddhakasāvakānaṃ aviruddhakā 8 devatā, hatthivatikānaṃ hatthī devatā, assavatikānaṃ assā devatā, govatikānaṃ gāvo devatā, kukkuravatikānaṃ kukkurā devatā, kākavatikānaṃ kākā devatā, vāsudevavatikānaṃ vāsudevo devatā, baladevavatikānaṃ baladevo devatā, puṇṇabhaddavatikānaṃ puṇṇabhaddo devatā, maṇibhaddavatikānaṃ maṇibhaddo devatā, aggivatikānaṃ aggi devatā, nāgavatikānaṃ nāgā devatā, supaṇṇavatikānaṃ supaṇṇā devatā, yakkhavatikānaṃ yakkhā devatā, asuravatikānaṃ asurā devatā, gandhabbavatikānaṃ gandhabbā devatā, mahārājavatikānaṃ mahārājāno devatā, candavatikānaṃ cando devatā, sūriyavatikānaṃ sūriyo devatā, indavatikānaṃ indo devatā, brahmavatikānaṃ brahmā devatā, devavatikānaṃ devo devatā, disāvatikānaṃ disā devatā, ye yesaṃ dakkhiṇeyyā te tesaṃ devatāti – khattiyabrāhmaṇā devatānaṃ.
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇਤਿ ਯਞ੍ਞਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ વਤ੍ਥਂ ਯਾਨਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ 9 ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ। ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੂਤਿ ਯੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਏਸਨ੍ਤਿ ਗવੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ વਤ੍ਥਂ ਯਾਨਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ, ਤੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ। ਯੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ, ਤੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ। ਯੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਦੇਨ੍ਤਿ ਯਜਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ , ਤੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ। ਪੁਥੂਤਿ ਯਞ੍ਞਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ, ਯਞ੍ਞਯਾਜਕਾ 10 વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ। ਕਥਂ ਯਞ੍ਞਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ? ਬਹੁਕਾਨਂ ਏਤੇ ਯਞ੍ਞਾ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ વਤ੍ਥਂ ਯਾਨਂ ਮਾਲਂ ਗਨ੍ਧਂ વਿਲੇਪਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ – ਏવਂ ਯਞ੍ਞਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ।
Yaññamakappayiṃsu puthūdha loketi yaññaṃ vuccati deyyadhammo cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ 11 seyyāvasathapadīpeyyaṃ. Yaññamakappayiṃsūti yepi yaññaṃ esanti gavesanti pariyesanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ, tepi yaññaṃ kappenti. Yepi yaññaṃ abhisaṅkharonti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ, tepi yaññaṃ kappenti. Yepi yaññaṃ denti yajanti pariccajanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ , tepi yaññaṃ kappenti. Puthūti yaññā vā ete puthū, yaññayājakā 12 vā ete puthū, dakkhiṇeyyā vā ete puthū. Kathaṃ yaññā vā ete puthū? Bahukānaṃ ete yaññā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālaṃ gandhaṃ vilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyaṃ – evaṃ yaññā vā ete puthū.
ਕਥਂ ਯਞ੍ਞਯਾਜਕਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ? ਬਹੁਕਾ ਏਤੇ ਯਞ੍ਞਯਾਜਕਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ વੇਸ੍ਸਾ ਚ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚ ਗਹਟ੍ਠਾ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਚ ਦੇવਾ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ – ਏવਂ ਯਞ੍ਞਯਾਜਕਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ।
Kathaṃ yaññayājakā vā ete puthū? Bahukā ete yaññayājakā khattiyā ca brāhmaṇā ca vessā ca suddā ca gahaṭṭhā ca pabbajitā ca devā ca manussā ca – evaṃ yaññayājakā vā ete puthū.
ਕਥਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ? ਬਹੁਕਾ ਏਤੇ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਪੁਥੂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕવਨਿਬ੍ਬਕਯਾਚਕਾ 13 – ਏવਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ। ਇਧ ਲੋਕੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇਤਿ ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ – ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ।
Kathaṃ dakkhiṇeyyā vā ete puthū? Bahukā ete dakkhiṇeyyā puthū samaṇabrāhmaṇā kapaṇaddhikavanibbakayācakā 14 – evaṃ dakkhiṇeyyā vā ete puthū. Idha loketi manussaloketi yaññamakappayiṃsu – puthūdha loke.
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ, વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਤੁਲਿਤਂ ਅਤੀਰਿਤਂ ਅવਿਭੂਤਂ ਅવਿਭਾવਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਾਯ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਤੁਲਨਾਯ ਤੀਰਣਾਯ વਿਭੂਤਤ੍ਥਾਯ વਿਭਾવਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਅਯਂ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ।
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metanti. Pucchāti tisso pucchā – adiṭṭhajotanā pucchā, diṭṭhasaṃsandanā pucchā, vimaticchedanā pucchā. Katamā adiṭṭhajotanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ aññātaṃ hoti adiṭṭhaṃ atulitaṃ atīritaṃ avibhūtaṃ avibhāvitaṃ, tassa ñāṇāya dassanāya tulanāya tīraṇāya vibhūtatthāya vibhāvanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā.
ਕਤਮਾ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਤੁਲਿਤਂ ਤੀਰਿਤਂ વਿਭੂਤਂ વਿਭਾવਿਤਂ। ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ।
Katamā diṭṭhasaṃsandanā pucchā? Pakatiyā lakkhaṇaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ tulitaṃ tīritaṃ vibhūtaṃ vibhāvitaṃ. Aññehi paṇḍitehi saddhiṃ saṃsandanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ diṭṭhasaṃsandanā pucchā.
ਕਤਮਾ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਸਂਸਯਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ 15 ਹੋਤਿ વਿਮਤਿਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ ਦ੍વੇਲ਼੍ਹਕਜਾਤੋ – ‘‘ਏવਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ! ਸੋ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਅਯਂ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ।
Katamā vimaticchedanā pucchā? Pakatiyā saṃsayapakkhando 16 hoti vimatipakkhando dveḷhakajāto – ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti! So vimaticchedanatthāya pañhaṃ pucchati – ayaṃ vimaticchedanā pucchā. Imā tisso pucchā.
ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ, ਨਿਮ੍ਮਿਤਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ? ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਪਾਸਕਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਾਨੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, વੇਸ੍ਸਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸੁਦ੍ਦਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਗਹਟ੍ਠਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ।
Aparāpi tisso pucchā – manussapucchā, amanussapucchā, nimmitapucchā. Katamā manussapucchā? Manussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchanti, bhikkhū pucchanti, bhikkhuniyo pucchanti, upāsakā pucchanti, upāsikāyo pucchanti, rājāno pucchanti, khattiyā pucchanti, brāhmaṇā pucchanti, vessā pucchanti, suddā pucchanti, gahaṭṭhā pucchanti, pabbajitā pucchanti – ayaṃ manussapucchā.
ਕਤਮਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ? ਅਮਨੁਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨਾਗਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸੁਪਣ੍ਣਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਯਕ੍ਖਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਸੁਰਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਇਨ੍ਦਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੇવਤਾਯੋ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪੁਚ੍ਛਾ।
Katamā amanussapucchā? Amanussā buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchanti, nāgā pucchanti, supaṇṇā pucchanti, yakkhā pucchanti, asurā pucchanti, gandhabbā pucchanti, mahārājāno pucchanti, indā pucchanti, brahmāno pucchanti, devatāyo pucchanti – ayaṃ amanussapucchā.
ਕਤਮਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਪੁਚ੍ਛਾ? ਯਂ ਭਗવਾ ਰੂਪਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਾਤਿ ਮਨੋਮਯਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਂ ਅਹੀਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸੋ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਬੁਦ੍ਧਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ; ਭਗવਾ વਿਸਜ੍ਜੇਤਿ 17 – ਅਯਂ ਨਿਮ੍ਮਿਤਪੁਚ੍ਛਾ। ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ।
Katamā nimmitapucchā? Yaṃ bhagavā rūpaṃ abhinimmināti manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgaṃ ahīnindriyaṃ, so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ pucchati; bhagavā visajjeti 18 – ayaṃ nimmitapucchā. Imā tisso pucchā.
ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਪਰਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਉਭਯਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਪਰਮਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਨવਜ੍ਜਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ, વੋਦਾਨਤ੍ਥਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਤੀਤਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਨਾਗਤਪੁਚ੍ਛਾ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਪੁਚ੍ਛਾ, ਬਹਿਦ੍ਧਾਪੁਚ੍ਛਾ , ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਕੁਸਲਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਕੁਸਲਪੁਚ੍ਛਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਖਨ੍ਧਪੁਚ੍ਛਾ, ਧਾਤੁਪੁਚ੍ਛਾ, ਆਯਤਨਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪੁਚ੍ਛਾ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਪੁਚ੍ਛਾ, ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪੁਚ੍ਛਾ, ਬਲਪੁਚ੍ਛਾ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਪੁਚ੍ਛਾ। ਅਪਰਾਪਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਮਗ੍ਗਪੁਚ੍ਛਾ, ਫਲਪੁਚ੍ਛਾ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਪੁਚ੍ਛਾ।
Aparāpi tisso pucchā – attatthapucchā, paratthapucchā, ubhayatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – diṭṭhadhammikatthapucchā, samparāyikatthapucchā, paramatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – anavajjatthapucchā, nikkilesatthapucchā, vodānatthapucchā. Aparāpi tisso pucchā – atītapucchā, anāgatapucchā, paccuppannapucchā. Aparāpi tisso pucchā – ajjhattapucchā, bahiddhāpucchā , ajjhattabahiddhāpucchā. Aparāpi tisso pucchā – kusalapucchā, akusalapucchā, abyākatapucchā. Aparāpi tisso pucchā – khandhapucchā, dhātupucchā, āyatanapucchā. Aparāpi tisso pucchā – satipaṭṭhānapucchā, sammappadhānapucchā, iddhipādapucchā. Aparāpi tisso pucchā – indriyapucchā, balapucchā, bojjhaṅgapucchā. Aparāpi tisso pucchā – maggapucchā, phalapucchā, nibbānapucchā.
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਯਾਚਾਮਿ ਤਂ ਅਜ੍ਝੇਸਾਮਿ ਤਂ ਪਸਾਦੇਮਿ ਤਂ ‘‘ਕਥਯਸ੍ਸੁ ਮੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ। ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਹਿ ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ ਪਟ੍ਠਪੇਹਿ વਿવਰਾਹਿ વਿਭਜਾਹਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਹਿ ਪਕਾਸੇਹੀਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Pucchāmitanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ ‘‘kathayassu me’’ti pucchāmi taṃ. Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ… sacchikā paññatti – yadidaṃ bhagavāti. Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਅਨੇਜਂ ਮੂਲਦਸ੍ਸਾવਿਂ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ]
‘‘Anejaṃ mūladassāviṃ, [iccāyasmā puṇṇako]
ਅਤ੍ਥਿ ਪਞ੍ਹੇਨ ਆਗਮਂ।
Atthi pañhena āgamaṃ;
ਕਿਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਂ।
Kiṃ nissitā isayo manujā, khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Yaññamakappayiṃsu puthūdha loke, pucchāmi taṃ bhagavā brūhi meta’’nti.
੧੩.
13.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, [ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾ]
Yekecime isayo manujā, [puṇṇakāti bhagavā]
ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਂ।
Khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ, ਆਸੀਸਮਾਨਾ ਪੁਣ੍ਣਕ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ 19 ।
Yaññamakappayiṃsu puthūdha loke, āsīsamānā puṇṇaka itthattaṃ20;
ਜਰਂ ਸਿਤਾ ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ॥
Jaraṃ sitā yaññamakappayiṃsu.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾਤਿ। ਯੇ ਕੇਚੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨવਚਨਮੇਤਂ – ਯੇ ਕੇਚੀਤਿ। ਇਸਯੋਤਿ ਇਸਿਨਾਮਕਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਆਜੀવਕਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਜਟਿਲਾ ਤਾਪਸਾ। ਮਨੁਜਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ – ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾ।
Ye kecime isayo manujāti. Ye kecīti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – ye kecīti. Isayoti isināmakā ye keci isipabbajjaṃ pabbajitā ājīvakā nigaṇṭhā jaṭilā tāpasā. Manujāti manussā vuccantīti – ye kecime isayo manujā puṇṇakāti bhagavā.
ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਨ੍ਤਿ। ਖਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਖਤ੍ਤਿਯਜਾਤਿਕਾ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਭੋવਾਦਿਕਾ। ਦੇવਤਾਨਨ੍ਤਿ ਆਜੀવਕਸਾવਕਾਨਂ ਆਜੀવਕਾ ਦੇવਤਾ…ਪੇ॰… ਦਿਸਾવਤਿਕਾਨਂ ਦਿਸਾ ਦੇવਤਾ। ਯੇ ਯੇਸਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ, ਤੇ ਤੇਸਂ ਦੇવਤਾਤਿ – ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਂ।
Khattiyā brāhmaṇā devatānanti. Khattiyāti ye keci khattiyajātikā. Brāhmaṇāti ye keci bhovādikā. Devatānanti ājīvakasāvakānaṃ ājīvakā devatā…pe… disāvatikānaṃ disā devatā. Ye yesaṃ dakkhiṇeyyā, te tesaṃ devatāti – khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ.
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇਤਿ। ਯਞ੍ਞਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ। ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੂਤਿ ਯੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਏਸਨ੍ਤਿ ਗવੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ, ਤੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ। ਪੁਥੂਤਿ ਯਞ੍ਞਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ, ਯਞ੍ਞਯਾਜਕਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ વਾ ਏਤੇ ਪੁਥੂ। ਇਧ ਲੋਕੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇਤਿ ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ – ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ।
Yaññamakappayiṃsuputhūdha loketi. Yaññaṃ vuccati deyyadhammo cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ. Yaññamakappayiṃsūti yepi yaññaṃ esanti gavesanti pariyesanti…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ, tepi yaññaṃ kappenti. Puthūti yaññā vā ete puthū, yaññayājakā vā ete puthū, dakkhiṇeyyā vā ete puthū…pe… evaṃ dakkhiṇeyyā vā ete puthū. Idha loketi manussaloketi yaññamakappayiṃsu – puthūdha loke.
ਆਸੀਸਮਾਨਾ ਪੁਣ੍ਣਕ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਆਸੀਸਮਾਨਾਤਿ ਰੂਪਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਸਦ੍ਦਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਗਨ੍ਧਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਰਸਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਪੁਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਦਾਰਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਧਨਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਯਸਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇਸੁ 21 ਦੇવੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ, ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਯਾਮੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਤੁਸਿਤੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ ਇਚ੍ਛਮਾਨਾ ਸਾਦਿਯਮਾਨਾ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਪਿਹਯਮਾਨਾ ਅਭਿਜਪ੍ਪਮਾਨਾਤਿ ਆਸੀਸਮਾਨਾ।
Āsīsamānā puṇṇaka itthattanti. Āsīsamānāti rūpapaṭilābhaṃ āsīsamānā, saddapaṭilābhaṃ āsīsamānā, gandhapaṭilābhaṃ āsīsamānā, rasapaṭilābhaṃ āsīsamānā, phoṭṭhabbapaṭilābhaṃ āsīsamānā, puttapaṭilābhaṃ āsīsamānā, dārapaṭilābhaṃ āsīsamānā, dhanapaṭilābhaṃ āsīsamānā, yasapaṭilābhaṃ āsīsamānā, issariyapaṭilābhaṃ āsīsamānā, khattiyamahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ āsīsamānā, brāhmaṇamahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ āsīsamānā, gahapatimahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ āsīsamānā, cātumahārājikesu 22 devesu attabhāvapaṭilābhaṃ āsīsamānā, tāvatiṃsesu devesu yāmesu devesu tusitesu devesu nimmānaratīsu devesu paranimmitavasavattīsu devesu brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābhaṃ āsīsamānā icchamānā sādiyamānā patthayamānā pihayamānā abhijappamānāti āsīsamānā.
ਪੁਣ੍ਣਕ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਭਾવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ ਏਤ੍ਥ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਅਤ੍ਤਭਾવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ…ਪੇ॰… ਏਤ੍ਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾવਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ ਆਸੀਸਮਾਨਾ ਇਚ੍ਛਮਾਨਾ ਸਾਦਿਯਮਾਨਾ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਪਿਹਯਮਾਨਾ ਅਭਿਜਪ੍ਪਮਾਨਾਤਿ ਆਸੀਸਮਾਨਾ – ਪੁਣ੍ਣਕ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ।
Puṇṇaka itthattanti ettha attabhāvābhinibbattiṃ āsīsamānā ettha khattiyamahāsālakule attabhāvābhinibbattiṃ āsīsamānā…pe… ettha brahmakāyikesu devesu attabhāvābhinibbattiṃ āsīsamānā icchamānā sādiyamānā patthayamānā pihayamānā abhijappamānāti āsīsamānā – puṇṇaka itthattaṃ.
ਜਰਂ ਸਿਤਾ ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੂਤਿ ਜਰਾਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਬ੍ਯਾਧਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਮਰਣਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਜਾਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ ਜਰਾਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਜਰਾਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ ਬ੍ਯਾਧਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਬ੍ਯਾਧਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ ਮਰਣਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਮਰਣਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸੁਪਾਯਾਸਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ ਗਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਗਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ ਭવਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਭવਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ ਸਂਸਾਰਨਿਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਦੇવ ਤੇ ਸਂਸਾਰਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਤਦੇવ ਤੇ વਟ੍ਟਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਅਲ੍ਲੀਨਾ ਉਪਗਤਾ ਅਜ੍ਝੋਸਿਤਾ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾਤਿ – ਜਰਂ ਸਿਤਾ ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Jaraṃ sitā yaññamakappayiṃsūti jarānissitā byādhinissitā maraṇanissitā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsanissitā. Yadeva te jātinissitā tadeva te jarānissitā. Yadeva te jarānissitā tadeva te byādhinissitā. Yadeva te byādhinissitā tadeva te maraṇanissitā. Yadeva te maraṇanissitā tadeva te sokaparidevadukkhadomanassupāyāsanissitā. Yadeva te sokaparidevadukkhadomanassupāyāsanissitā tadeva te gatinissitā. Yadeva te gatinissitā tadeva te upapattinissitā. Yadeva te upapattinissitā tadeva te paṭisandhinissitā. Yadeva te paṭisandhinissitā tadeva te bhavanissitā. Yadeva te bhavanissitā tadeva te saṃsāranissitā. Yadeva te saṃsāranissitā tadeva te vaṭṭanissitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti – jaraṃ sitā yaññamakappayiṃsu. Tenāha bhagavā –
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, [ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾ]
‘‘Ye kecime isayo manujā, [puṇṇakāti bhagavā]
ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਂ।
Khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ, ਆਸੀਸਮਾਨਾ ਪੁਣ੍ਣਕ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਂ।
Yaññamakappayiṃsu puthūdha loke, āsīsamānā puṇṇaka itthattaṃ;
ਜਰਂ ਸਿਤਾ ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੂ’’ਤਿ॥
Jaraṃ sitā yaññamakappayiṃsū’’ti.
੧੪.
14.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ]
Yekecime isayo manujā, [iccāyasmā puṇṇako]
ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਂ।
Khattiyābrāhmaṇā devatānaṃ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ, ਕਚ੍ਚਿਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ।
Yaññamakappayiṃsu puthūdha loke, kaccisu te bhagavā yaññapathe appamattā;
ਅਤਾਰੁਂ 23 ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ॥
Atāruṃ24jātiñca jarañca mārisa, pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.
ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾਤਿ। ਯੇ ਕੇਚੀਤਿ…ਪੇ॰…।
Ye kecime isayo manujāti. Ye kecīti…pe….
ਕਚ੍ਚਿਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾਤਿ। ਕਚ੍ਚਿਸੂਤਿ ਸਂਸਯਪੁਚ੍ਛਾ વਿਮਤਿਪੁਚ੍ਛਾ ਦ੍વੇਲ਼੍ਹਕਪੁਚ੍ਛਾ ਅਨੇਕਂਸਪੁਚ੍ਛਾ – ‘‘ਏવਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ – ਕਚ੍ਚਿਸੁ। ਤੇਤਿ ਯਞ੍ਞਯਾਜਕਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਕਚ੍ਚਿਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ। ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾਤਿ ਯਞ੍ਞੋਯੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ ਯਞ੍ਞਪਥੋ। ਯਥਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਅਰਿਯਪਥੋ ਦੇવਮਗ੍ਗੋ ਦੇવਪਥੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਮਗ੍ਗੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਥੋ, ਏવਮੇવ ਯਞ੍ਞੋਯੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ ਯਞ੍ਞਪਥੋ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾਤਿ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਨੋ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰਿਨੋ ਅਟ੍ਠਿਤਕਾਰਿਨੋ ਅਨੋਲੀਨવੁਤ੍ਤਿਨੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚ੍ਛਨ੍ਦਾ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰਾ ਤਚ੍ਚਰਿਤਾ ਤਬ੍ਬਹੁਲਾ ਤਗ੍ਗਰੁਕਾ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਾ ਤਪ੍ਪੋਣਾ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰਾ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਤੇਪਿ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ। ਯੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਏਸਨ੍ਤਿ ਗવੇਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਨੋ…ਪੇ॰… ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯਾ, ਤੇਪਿ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ। ਯੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਨੋ…ਪੇ॰… ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯਾ, ਤੇਪਿ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ। ਯੇਪਿ ਯਞ੍ਞਂ ਦੇਨ੍ਤਿ ਯਜਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰਿਨੋ …ਪੇ॰… ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯਾ, ਤੇਪਿ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾਤਿ – ਕਚ੍ਚਿਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ।
Kaccisu te bhagavā yaññapathe appamattāti. Kaccisūti saṃsayapucchā vimatipucchā dveḷhakapucchā anekaṃsapucchā – ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho, kiṃ nu kho, kathaṃ nu kho’’ti – kaccisu. Teti yaññayājakā vuccanti. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti – kaccisu te bhagavā. Yaññapathe appamattāti yaññoyeva vuccati yaññapatho. Yathā ariyamaggo ariyapatho devamaggo devapatho brahmamaggo brahmapatho, evameva yaññoyeva vuccati yaññapatho. Appamattāti yaññapathe appamattā sakkaccakārino sātaccakārino aṭṭhitakārino anolīnavuttino anikkhittacchandā anikkhittadhurā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyāti – tepi yaññapathe appamattā. Yepi yaññaṃ esanti gavesanti pariyesanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ sakkaccakārino…pe… tadadhipateyyā, tepi yaññapathe appamattā. Yepi yaññaṃ abhisaṅkharonti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ sakkaccakārino…pe… tadadhipateyyā, tepi yaññapathe appamattā. Yepi yaññaṃ denti yajanti pariccajanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ…pe… seyyāvasathapadīpeyyaṃ sakkaccakārino …pe… tadadhipateyyā, tepi yaññapathe appamattāti – kaccisu te bhagavā yaññapathe appamattā.
ਅਤਾਰੁਂ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਜਰਾਮਰਣਂ ਅਤਰਿਂਸੁ ਉਤ੍ਤਰਿਂਸੁ ਪਤਰਿਂਸੁ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ વੀਤਿવਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ ਗਰੁવਚਨਂ ਸਗਾਰવਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ ਮਾਰਿਸਾਤਿ – ਅਤਾਰੁ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Atāruṃ jātiñca jarañca mārisāti jarāmaraṇaṃ atariṃsu uttariṃsu patariṃsu samatikkamiṃsu vītivattiṃsu. Mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisāti – atāru jātiñca jarañca mārisa.
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਯਾਚਾਮਿ ਤਂ ਅਜ੍ਝੇਸਾਮਿ ਤਂ ਪਸਾਦੇਮਿ ਤਂ ਕਥਯਸ੍ਸੁ ਮੇਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ। ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਹਿ ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ ਪਟ੍ਠਪੇਹਿ વਿવਰਾਹਿ વਿਭਜਾਹਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਹਿ ਪਕਾਸੇਹੀਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Pucchāmitaṃ bhagavā brūhi metanti. Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ kathayassu meti – pucchāmi taṃ. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti – yadidaṃ bhagavāti. Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਯੇ ਕੇਚਿਮੇ ਇਸਯੋ ਮਨੁਜਾ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ]
‘‘Ye kecime isayo manujā, [iccāyasmā puṇṇako]
ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੇવਤਾਨਂ।
Khattiyā brāhmaṇā devatānaṃ;
ਯਞ੍ਞਮਕਪ੍ਪਯਿਂਸੁ ਪੁਥੂਧ ਲੋਕੇ, ਕਚ੍ਚਿਸੁ ਤੇ ਭਗવਾ ਯਞ੍ਞਪਥੇ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ।
Yaññamakappayiṃsu puthūdha loke, kaccisu te bhagavā yaññapathe appamattā;
ਅਤਾਰੁ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ, ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Atāru jātiñca jarañca mārisa, pucchāmi taṃ bhagavā brūhi meta’’nti.
੧੫.
15.
ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ 25 ਥੋਮਯਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਜੁਹਨ੍ਤਿ। [ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾ]
Āsīsanti26thomayanti, abhijappanti juhanti; [Puṇṇakāti bhagavā]
ਕਾਮਾਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭਂ, ਤੇ ਯਾਜਯੋਗਾ ਭવਰਾਗਰਤ੍ਤਾ।
Kāmābhijappanti paṭicca lābhaṃ, te yājayogā bhavarāgarattā;
ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ॥
Nātariṃsu jātijaranti brūmi.
ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ ਥੋਮਯਨ੍ਤਿ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਜੁਹਨ੍ਤੀਤਿ। ਆਸੀਸਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਸਦ੍ਦਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਗਨ੍ਧਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਰਸਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਪੁਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਦਾਰਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਧਨਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਯਸਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਇਸ੍ਸਰਿਯਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ…ਪੇ॰… ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ…ਪੇ॰… ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤਿ ਪਿਹਯਨ੍ਤੀਤਿ – ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ।
Āsīsanti thomayanti abhijappanti juhantīti. Āsīsantīti rūpapaṭilābhaṃ āsīsanti, saddapaṭilābhaṃ āsīsanti, gandhapaṭilābhaṃ āsīsanti, rasapaṭilābhaṃ āsīsanti, phoṭṭhabbapaṭilābhaṃ āsīsanti, puttapaṭilābhaṃ āsīsanti, dārapaṭilābhaṃ āsīsanti, dhanapaṭilābhaṃ āsīsanti, yasapaṭilābhaṃ āsīsanti, issariyapaṭilābhaṃ āsīsanti, khattiyamahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ āsīsanti, brāhmaṇamahāsālakule…pe… gahapatimahāsālakule attabhāvapaṭilābhaṃ āsīsanti, cātumahārājikesu devesu…pe… brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābhaṃ āsīsanti icchanti sādiyanti patthayanti pihayantīti – āsīsanti.
ਥੋਮਯਨ੍ਤੀਤਿ ਯਞ੍ਞਂ વਾ ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ ਫਲਂ વਾ ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇ વਾ ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ ਯਞ੍ਞਂ ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ? ਸੁਚਿਂ ਦਿਨ੍ਨਂ 27, ਮਨਾਪਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਪਣੀਤਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਕਾਲੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, વਿਚੇਯ੍ਯ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਨવਜ੍ਜਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਦਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਿਤਨ੍ਤਿ – ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਯਞ੍ਞਂ ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ।
Thomayantīti yaññaṃ vā thomenti phalaṃ vā thomenti dakkhiṇeyye vā thomenti. Kathaṃ yaññaṃ thomenti? Suciṃ dinnaṃ 28, manāpaṃ dinnaṃ, paṇītaṃ dinnaṃ, kālena dinnaṃ, kappiyaṃ dinnaṃ, viceyya dinnaṃ, anavajjaṃ dinnaṃ, abhiṇhaṃ dinnaṃ dadaṃ cittaṃ pasāditanti – thomenti kittenti vaṇṇenti pasaṃsanti. Evaṃ yaññaṃ thomenti.
ਕਥਂ ਫਲਂ ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ? ਇਤੋ ਨਿਦਾਨਂ ਰੂਪਪਟਿਲਾਭੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ…ਪੇ॰… ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਫਲਂ ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ।
Kathaṃ phalaṃ thomenti? Ito nidānaṃ rūpapaṭilābho bhavissati…pe… brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābho bhavissatīti – thomenti kittenti vaṇṇenti pasaṃsanti. Evaṃ phalaṃ thomenti.
ਕਥਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇ ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ? ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਜਾਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਗੋਤ੍ਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਜ੍ਝਾਯਕਾ ਮਨ੍ਤਧਰਾ ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨਂ ਪਾਰਗੂ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭਾਨਂ ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦਾਨਂ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮਾਨਂ ਪਦਕਾ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਾ ਲੋਕਾਯਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨવਯਾਤਿ, વੀਤਰਾਗਾ વਾ ਰਾਗવਿਨਯਾਯ વਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, વੀਤਦੋਸਾ વਾ ਦੋਸવਿਨਯਾਯ વਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, વੀਤਮੋਹਾ વਾ ਮੋਹવਿਨਯਾਯ વਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ – ਥੋਮੇਨ੍ਤਿ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇ ਥੋਮੇਨ੍ਤੀਤਿ – ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ ਥੋਮਯਨ੍ਤਿ।
Kathaṃ dakkhiṇeyye thomenti? Dakkhiṇeyyā jātisampannā gottasampannā ajjhāyakā mantadharā tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padakā veyyākaraṇā lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayāti, vītarāgā vā rāgavinayāya vā paṭipannā, vītadosā vā dosavinayāya vā paṭipannā, vītamohā vā mohavinayāya vā paṭipannā, saddhāsampannā sīlasampannā samādhisampannā paññāsampannā vimuttisampannā vimuttiñāṇadassanasampannāti – thomenti kittenti vaṇṇenti pasaṃsanti. Evaṃ dakkhiṇeyye thomentīti – āsīsanti thomayanti.
ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਪਟਿਲਾਭਂ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਸਦ੍ਦਪਟਿਲਾਭਂ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਗਨ੍ਧਪਟਿਲਾਭਂ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਰਸਪਟਿਲਾਭਂ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ – ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ ਥੋਮਯਨ੍ਤਿ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ। ਜੁਹਨ੍ਤੀਤਿ ਜੁਹਨ੍ਤਿ ਦੇਨ੍ਤਿ ਯਜਨ੍ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਨ੍ਨਂ ਪਾਨਂ વਤ੍ਥਂ ਯਾਨਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ ਸੇਯ੍ਯਾવਸਥਪਦੀਪੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ – ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ ਥੋਮਯਨ੍ਤਿ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਜੁਹਨ੍ਤਿ ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾ।
Abhijappantīti rūpapaṭilābhaṃ abhijappanti, saddapaṭilābhaṃ abhijappanti, gandhapaṭilābhaṃ abhijappanti, rasapaṭilābhaṃ abhijappanti…pe… brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābhaṃ abhijappantīti – āsīsanti thomayanti abhijappanti. Juhantīti juhanti denti yajanti pariccajanti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyanti – āsīsanti thomayanti abhijappanti juhanti puṇṇakāti bhagavā.
ਕਾਮਾਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭਨ੍ਤਿ ਰੂਪਪਟਿਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਾਮੇ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਸਦ੍ਦਪਟਿਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਾਮੇ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਅਤ੍ਤਭਾવਪਟਿਲਾਭਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਾਮੇ ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪਜਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ – ਕਾਮਾਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭਂ।
Kāmābhijappanti paṭicca lābhanti rūpapaṭilābhaṃ paṭicca kāme abhijappanti, saddapaṭilābhaṃ paṭicca kāme abhijappanti…pe… brahmakāyikesu devesu attabhāvapaṭilābhaṃ paṭicca kāme abhijappanti pajappantīti – kāmābhijappanti paṭicca lābhaṃ.
ਤੇ ਯਾਜਯੋਗਾ ਭવਰਾਗਰਤ੍ਤਾ ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਤੇਤਿ ਯਞ੍ਞਯਾਜਕਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਯਾਜਯੋਗਾਤਿ ਯਾਜਯੋਗੇਸੁ ਯੁਤ੍ਤਾ ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਆਯੁਤ੍ਤਾ ਸਮਾਯੁਤ੍ਤਾ ਤਚ੍ਚਰਿਤਾ ਤਬ੍ਬਹੁਲਾ ਤਗ੍ਗਰੁਕਾ ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨਾ ਤਪ੍ਪੋਣਾ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰਾ ਤਦਧਿਮੁਤ੍ਤਾ ਤਦਧਿਪਤੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਤੇ ਯਾਜਯੋਗਾ, ਭવਰਾਗਰਤ੍ਤਾਤਿ ਭવਰਾਗੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਯੋ ਭવੇਸੁ ਭવਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਭવਰਾਗੋ ਭવਨਨ੍ਦੀ ਭવਤਣ੍ਹਾ ਭવਸਿਨੇਹੋ ਭવਪਰਿਲ਼ਾਹੋ ਭવਮੁਚ੍ਛਾ ਭવਜ੍ਝੋਸਾਨਂ। ਭવਰਾਗੇਨ ਭવੇਸੁ ਰਤ੍ਤਾ ਗਿਦ੍ਧਾ ਗਧਿਤਾ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਅਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨਾ ਲਗ੍ਗਾ ਲਗ੍ਗਿਤਾ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾਤਿ – ਤੇ ਯਾਜਯੋਗਾ ਭવਰਾਗਰਤ੍ਤਾ।
Te yājayogā bhavarāgarattā nātariṃsu jātijaranti brūmīti teti yaññayājakā vuccanti, yājayogāti yājayogesu yuttā payuttā āyuttā samāyuttā taccaritā tabbahulā taggarukā tanninnā tappoṇā tappabbhārā tadadhimuttā tadadhipateyyāti – te yājayogā, bhavarāgarattāti bhavarāgo vuccati yo bhavesu bhavacchando bhavarāgo bhavanandī bhavataṇhā bhavasineho bhavapariḷāho bhavamucchā bhavajjhosānaṃ. Bhavarāgena bhavesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhāti – te yājayogā bhavarāgarattā.
ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਤੇ ਯਾਜਯੋਗਾ ਭવਰਾਗਰਤ੍ਤਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਨ ਉਤ੍ਤਰਿਂਸੁ ਨ ਪਤਰਿਂਸੁ ਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ ਨ વੀਤਿવਤ੍ਤਿਂਸੁ, ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਅਨਿਸ੍ਸਟਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਅਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਅવੀਤਿવਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤੋਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਸਂਸਾਰਪਥੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਜਾਤਿਯਾ ਅਨੁਗਤਾ ਜਰਾਯ ਅਨੁਸਟਾ ਬ੍ਯਾਧਿਨਾ ਅਭਿਭੂਤਾ ਮਰਣੇਨ ਅਬ੍ਭਾਹਤਾ ਅਤਾਣਾ ਅਲੇਣਾ ਅਸਰਣਾ ਅਸਰਣੀਭੂਤਾਤਿ; ਬ੍ਰੂਮਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ ਦੇਸੇਮਿ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ਪਟ੍ਠਪੇਮਿ વਿવਰਾਮਿ વਿਭਜਾਮਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਮਿ ਪਕਾਸੇਮੀਤਿ – ਤੇ ਯਾਜਯੋਗਾ ਭવਰਾਗਰਤ੍ਤਾ ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Nātariṃsu jātijaranti brūmīti te yājayogā bhavarāgarattā jātijarāmaraṇaṃ nātariṃsu na uttariṃsu na patariṃsu na samatikkamiṃsu na vītivattiṃsu, jātijarāmaraṇā anikkhantā anissaṭā anatikkantā asamatikkantā avītivattā antojātijarāmaraṇe parivattanti antosaṃsārapathe parivattanti. Jātiyā anugatā jarāya anusaṭā byādhinā abhibhūtā maraṇena abbhāhatā atāṇā aleṇā asaraṇā asaraṇībhūtāti; brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – te yājayogā bhavarāgarattā nātariṃsu jātijaranti brūmi. Tenāha bhagavā –
‘‘ਆਸੀਸਨ੍ਤਿ ਥੋਮਯਨ੍ਤਿ, ਅਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਜੁਹਨ੍ਤਿ। [ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾ]
‘‘Āsīsanti thomayanti, abhijappanti juhanti; [Puṇṇakāti bhagavā]
ਕਾਮਾਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਲਾਭਂ, ਤੇ ਯਾਜਯੋਗਾ ਭવਰਾਗਰਤ੍ਤਾ।
Kāmābhijappanti paṭicca lābhaṃ, te yājayogā bhavarāgarattā;
ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ॥
Nātariṃsu jātijaranti brūmī’’ti.
੧੬.
16.
ਤੇ ਚੇ ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਯਾਜਯੋਗਾ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ]
Te ce nātariṃsu yājayogā, [iccāyasmā puṇṇako]
ਯਞ੍ਞੇਹਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Yaññehi jātiñca jarañca mārisa;
ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Atha ko carahi devamanussaloke, atāri jātiñca jarañca mārisa;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ॥
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ.
ਤੇ ਚੇ ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਯਾਜਯੋਗਾਤਿ ਤੇ ਯਞ੍ਞਯਾਜਕਾ ਯਾਜਯੋਗਾ ਭવਰਾਗਰਤ੍ਤਾ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਨ ਉਤ੍ਤਰਿਂਸੁ ਨ ਪਤਰਿਂਸੁ ਨ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ ਨ વੀਤਿવਤ੍ਤਿਂਸੁ, ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਾ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਅਨਿਸ੍ਸਟਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਅਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਅવੀਤਿવਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤੋਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋਸਂਸਾਰਪਥੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਜਾਤਿਯਾ ਅਨੁਗਤਾ ਜਰਾਯ ਅਨੁਸਟਾ ਬ੍ਯਾਧਿਨਾ ਅਭਿਭੂਤਾ ਮਰਣੇਨ ਅਬ੍ਭਾਹਤਾ ਅਤਾਣਾ ਅਲੇਣਾ ਅਸਰਣਾ ਅਸਰਣੀਭੂਤਾਤਿ – ਤੇ ਚੇ ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਯਾਜਯੋਗਾ।
Te ce nātariṃsu yājayogāti te yaññayājakā yājayogā bhavarāgarattā jātijarāmaraṇaṃ nātariṃsu na uttariṃsu na patariṃsu na samatikkamiṃsu na vītivattiṃsu, jātijarāmaraṇā anikkhantā anissaṭā anatikkantā asamatikkantā avītivattā antojātijarāmaraṇe parivattanti antosaṃsārapathe parivattanti. Jātiyā anugatā jarāya anusaṭā byādhinā abhibhūtā maraṇena abbhāhatā atāṇā aleṇā asaraṇā asaraṇībhūtāti – te ce nātariṃsu yājayogā.
ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋਤਿ। ਇਚ੍ਚਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰… ਆਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ।
Iccāyasmāpuṇṇakoti. Iccāti padasandhi…pe… āyasmā puṇṇako.
ਯਞ੍ਞੇਹਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸਾਤਿ। ਯਞ੍ਞੇਹੀਤਿ ਯਞ੍ਞੇਹਿ ਪਹੂਤੇਹਿ ਯਞ੍ਞੇਹਿ વਿવਿਧੇਹਿ ਯਞ੍ਞੇਹਿ ਪੁਥੂਹਿ। ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ ਗਰੁવਚਨਂ ਸਗਾਰવਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ ਮਾਰਿਸਾਤਿ – ਯਞ੍ਞੇਹਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Yaññehijātiñca jarañca mārisāti. Yaññehīti yaññehi pahūtehi yaññehi vividhehi yaññehi puthūhi. Mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisāti – yaññehi jātiñca jarañca mārisa.
ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਅਥ ਕੋ ਏਸੋ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਅਤਰਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਤਰਿ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿ વੀਤਿવਤ੍ਤਯਿ 29। ਮਾਰਿਸਾਤਿ ਪਿਯવਚਨਂ ਗਰੁવਚਨਂ ਸਗਾਰવਸਪ੍ਪਤ੍ਤਿਸ੍ਸਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ ਮਾਰਿਸਾਤਿ – ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Atha ko carahi devamanussaloke, atāri jātiñca jarañca mārisāti atha ko eso sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya jātijarāmaraṇaṃ atari uttari patari samatikkami vītivattayi 30. Mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappattissādhivacanametaṃ mārisāti – atha ko carahi devamanussaloke, atāri jātiñca jarañca mārisa.
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਯਾਚਾਮਿ ਤਂ ਅਜ੍ਝੇਸਾਮਿ ਤਂ ਪਸਾਦੇਮਿ ਤਂ ਕਥਯਸ੍ਸੁ ਮੇਤਨ੍ਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ। ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਹਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਹਿ ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ ਪਟ੍ਠਪੇਹਿ વਿવਰਾਹਿ વਿਭਜਾਹਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਹਿ ਪਕਾਸੇਹੀਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤਂ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ –
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metanti. Pucchāmi tanti pucchāmi taṃ yācāmi taṃ ajjhesāmi taṃ pasādemi taṃ kathayassu metanti – pucchāmi taṃ. Bhagavāti gāravādhivacanaṃ…pe… sacchikā paññatti – yadidaṃ bhagavāti. Brūhi metanti brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti – pucchāmi taṃ bhagavā brūhi metaṃ. Tenāha so brāhmaṇo –
‘‘ਤੇ ਚੇ ਨਾਤਰਿਂਸੁ ਯਾਜਯੋਗਾ, [ਇਚ੍ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਪੁਣ੍ਣਕੋ]
‘‘Te ce nātariṃsu yājayogā, [iccāyasmā puṇṇako]
ਯਞ੍ਞੇਹਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Yaññehi jātiñca jarañca mārisa;
ਅਥ ਕੋ ਚਰਹਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਅਤਾਰਿ ਜਾਤਿਞ੍ਚ ਜਰਞ੍ਚ ਮਾਰਿਸ।
Atha ko carahi devamanussaloke, atāri jātiñca jarañca mārisa;
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਭਗવਾ ਬ੍ਰੂਹਿ ਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
Pucchāmi taṃ bhagavā brūhi meta’’nti.
੧੭.
17.
ਯਸ੍ਸਿਞ੍ਜਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ।
Yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loke;
ਸਨ੍ਤੋ વਿਧੂਮੋ ਅਨੀਘੋ ਨਿਰਾਸੋ, ਅਤਾਰਿ ਸੋ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ॥
Santo vidhūmo anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmi.
ਸਙ੍ਖਾਯ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਪਰੋਪਰਾਨੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਅਮੋਹੋ ਧਮ੍ਮવਿਚਯੋ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਪਰੋਪਰਾਨੀਤਿ ਓਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਕਤ੍ਤਭਾવੋ, ਪਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਰਤ੍ਤਭਾવੋ ਓਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਕਰੂਪવੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਪਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਰਰੂਪવੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਂ ; ਓਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ, ਪਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਛ ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ। ਓਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੋ, ਪਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਦੇવਲੋਕੋ; ਓਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਧਾਤੁ, ਪਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਰੂਪਧਾਤੁ ਅਰੂਪਧਾਤੁ; ਓਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਧਾਤੁ ਰੂਪਧਾਤੁ, ਪਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਰੂਪਧਾਤੁ। ਸਙ੍ਖਾਯ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਪਰੋਪਰਾਨੀਤਿ ਪਰੋਪਰਾਨਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਙ੍ਖਾਯ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਰੋਗਤੋ ਗਣ੍ਡਤੋ…ਪੇ॰… ਨਿਸ੍ਸਰਣਤੋ ਸਙ੍ਖਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ – ਸਙ੍ਖਾਯ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਪਰੋਪਰਾਨਿ। ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾਤਿ। ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ । ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ…ਪੇ॰… ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾ।
Saṅkhāya lokasmi paroparānīti saṅkhā vuccati ñāṇaṃ yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Paroparānīti oraṃ vuccati sakattabhāvo, paraṃ vuccati parattabhāvo oraṃ vuccati sakarūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ, paraṃ vuccati pararūpavedanāsaññāsaṅkhāraviññāṇaṃ ; oraṃ vuccati cha ajjhattikāni āyatanāni, paraṃ vuccati cha bāhirāni āyatanāni. Oraṃ vuccati manussaloko, paraṃ vuccati devaloko; oraṃ vuccati kāmadhātu, paraṃ vuccati rūpadhātu arūpadhātu; oraṃ vuccati kāmadhātu rūpadhātu, paraṃ vuccati arūpadhātu. Saṅkhāya lokasmi paroparānīti paroparāni aniccato saṅkhāya dukkhato rogato gaṇḍato…pe… nissaraṇato saṅkhāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvāti – saṅkhāya lokasmi paroparāni. Puṇṇakāti bhagavāti. Puṇṇakāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati . Bhagavāti gāravādhivacanametaṃ…pe… yadidaṃ bhagavāti – puṇṇakāti bhagavā.
ਯਸ੍ਸਿਞ੍ਜਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਹਤੋ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ। ਇਞ੍ਜਿਤਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਿਞ੍ਜਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਞ੍ਜਿਤਂ ਮਾਨਿਞ੍ਜਿਤਂ ਕਿਲੇਸਿਞ੍ਜਿਤਂ ਕਾਮਿਞ੍ਜਿਤਂ। ਯਸ੍ਸਿਮੇ ਇਞ੍ਜਿਤਾ ਨਤ੍ਥਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨੁਪਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾ। ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ। ਲੋਕੇਤਿ ਅਪਾਯਲੋਕੇ…ਪੇ॰… ਆਯਤਨਲੋਕੇਤਿ – ਯਸ੍ਸਿਞ੍ਜਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ।
Yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loketi. Yassāti arahato khīṇāsavassa. Iñjitanti taṇhiñjitaṃ diṭṭhiñjitaṃ māniñjitaṃ kilesiñjitaṃ kāmiñjitaṃ. Yassime iñjitā natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā. Kuhiñcīti kuhiñci kismiñci katthaci ajjhattaṃ vā bahiddhā vā ajjhattabahiddhā vā. Loketi apāyaloke…pe… āyatanaloketi – yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loke.
ਸਨ੍ਤੋ વਿਧੂਮੋ ਅਨੀਘੋ ਨਿਰਾਸੋ, ਅਤਾਰਿ ਸੋ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ। ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਰਾਗਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ, ਦੋਸਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਮੋਹਸ੍ਸ… ਕੋਧਸ੍ਸ… ਉਪਨਾਹਸ੍ਸ… ਮਕ੍ਖਸ੍ਸ… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ વੂਪਸਮਿਤਤ੍ਤਾ વਿਜ੍ਝਾਤਤ੍ਤਾ 33 ਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ વਿਗਤਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ ਉਪਸਨ੍ਤੋ વੂਪਸਨ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋਤਿ ਸਨ੍ਤੋ; વਿਧੂਮੋਤਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਿਧੂਮਿਤਂ વਿਧਮਿਤਂ ਸੋਸਿਤਂ વਿਸੋਸਿਤਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਂ 34, વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ…ਪੇ॰… ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਿਧੂਮਿਤਂ વਿਧਮਿਤਂ ਸੋਸਿਤਂ વਿਸੋਸਿਤਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਂ, ਰਾਗੋ… ਦੋਸੋ… ਮੋਹੋ વਿਧੂਮਿਤੋ વਿਧਮਿਤੋ ਸੋਸਿਤੋ વਿਸੋਸਿਤੋ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤੋ, ਕੋਧੋ… ਉਪਨਾਹੋ… ਮਕ੍ਖੋ… ਪਲ਼ਾਸੋ… ਇਸ੍ਸਾ… ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ… ਮਾਯਾ… ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ… ਥਮ੍ਭੋ… ਸਾਰਮ੍ਭੋ… ਮਾਨੋ… ਅਤਿਮਾਨੋ… ਮਦੋ… ਪਮਾਦੋ… ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦਰਥਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ વਿਧੂਮਿਤਾ વਿਧਮਿਤਾ ਸੋਸਿਤਾ વਿਸੋਸਿਤਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤਾ। ਅਥ વਾ, ਕੋਧੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਧੂਮੋ –
Santo vidhūmo anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmīti. Santoti rāgassa santattā santo, dosassa…pe… mohassa… kodhassa… upanāhassa… makkhassa… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ santattā samitattā vūpasamitattā vijjhātattā 35 nibbutattā vigatattā paṭipassaddhattā santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti santo; vidhūmoti kāyaduccaritaṃ vidhūmitaṃ vidhamitaṃ sositaṃ visositaṃ byantīkataṃ 36, vacīduccaritaṃ…pe… manoduccaritaṃ vidhūmitaṃ vidhamitaṃ sositaṃ visositaṃ byantīkataṃ, rāgo… doso… moho vidhūmito vidhamito sosito visosito byantīkato, kodho… upanāho… makkho… paḷāso… issā… macchariyaṃ… māyā… sāṭheyyaṃ… thambho… sārambho… māno… atimāno… mado… pamādo… sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā vidhūmitā vidhamitā sositā visositā byantīkatā. Atha vā, kodho vuccati dhūmo –
ਮਾਨੋ ਹਿ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਖਾਰਿਭਾਰੋ, ਕੋਧੋ ਧੂਮੋ ਭਸ੍ਮਨਿ 37 ਮੋਸવਜ੍ਜਂ।
Māno hi te brāhmaṇa khāribhāro, kodho dhūmo bhasmani 38 mosavajjaṃ;
ਜਿવ੍ਹਾ ਸੁਜਾ ਹਦਯਂ 39 ਜੋਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਤਾ ਸੁਦਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਜੋਤਿ॥
Jivhā sujā hadayaṃ 40 jotiṭṭhānaṃ, attā sudanto purisassa joti.
ਅਪਿ ਚ, ਦਸਹਾਕਾਰੇਹਿ ਕੋਧੋ ਜਾਯਤਿ – ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀਤਿ ਕੋਧੋ ਜਾਯਤਿ, ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਤੀਤਿ ਕੋਧੋ ਜਾਯਤਿ, ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕੋਧੋ ਜਾਯਤਿ, ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਂ ਅਚਰਿ, ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਤਿ, ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕੋਧੋ ਜਾਯਤਿ, ਅਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਅਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਅਚਰਿ, ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਤਿ, ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕੋਧੋ ਜਾਯਤਿ, ਅਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਪਨ ਕੋਧੋ ਜਾਯਤਿ। ਯੋ ਏવਰੂਪੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਘਾਤੋ ਪਟਿਘਾਤੋ ਪਟਿਘਂ ਪਟਿવਿਰੋਧੋ ਕੋਪੋ ਪਕੋਪੋ ਸਮ੍ਪਕੋਪੋ ਦੋਸੋ ਪਦੋਸੋ ਸਮ੍ਪਦੋਸੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸੋ ਕੋਧੋ ਕੁਜ੍ਝਨਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤਤ੍ਤਂ ਦੋਸੋ ਦੁਸ੍ਸਨਾ ਦੁਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਾ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਂ વਿਰੋਧੋ ਪਟਿવਿਰੋਧੋ ਚਣ੍ਡਿਕ੍ਕਂ ਅਸੁਰੋਪੋ 41 ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕੋਧੋ।
Api ca, dasahākārehi kodho jāyati – anatthaṃ me acarīti kodho jāyati, anatthaṃ me caratīti kodho jāyati, anatthaṃ me carissatīti kodho jāyati, piyassa me manāpassa anatthaṃ acari, anatthaṃ carati, anatthaṃ carissatīti kodho jāyati, appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari, atthaṃ carati, atthaṃ carissatīti kodho jāyati, aṭṭhāne vā pana kodho jāyati. Yo evarūpo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo 42 anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati kodho.
ਅਪਿ ਚ, ਕੋਧਸ੍ਸ ਅਧਿਮਤ੍ਤਪਰਿਤ੍ਤਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ 43 ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਚਿਤ੍ਤਾવਿਲਕਰਣਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਮੁਖਕੁਲਾਨવਿਕੁਲਾਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਮੁਖਕੁਲਾਨવਿਕੁਲਾਨਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਹਨੁਸਞ੍ਚੋਪਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਹਨੁਸਞ੍ਚੋਪਨਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਫਰੁਸવਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰਣੋ 44 ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਫਰੁਸવਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰਣਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਦਿਸਾવਿਦਿਸਾਨੁવਿਲੋਕਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਦਿਸਾવਿਦਿਸਾਨੁવਿਲੋਕਨਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਪਰਾਮਸਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਪਰਾਮਸਨਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਅਬ੍ਭੁਕ੍ਕਿਰਣੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਅਬ੍ਭੁਕ੍ਕਿਰਣਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਅਭਿਨਿਪਾਤਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਦਣ੍ਡਸਤ੍ਥਅਭਿਨਿਪਾਤਨਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਛਿਨ੍ਨવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਰਣੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਛਿਨ੍ਨવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਰਣਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਸਮ੍ਭਞ੍ਜਨਪਲਿਭਞ੍ਜਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਸਮ੍ਭਞ੍ਜਨਪਲਿਭਞ੍ਜਨਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਅਪਕਡ੍ਢਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਅਙ੍ਗਮਙ੍ਗਅਪਕਡ੍ਢਨਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਜੀવਿਤਾવੋਰੋਪਨੋ 45 ਹੋਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਕੋਧੋ ਜੀવਿਤਾવੋਰੋਪਨਮਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਸਬ੍ਬਚਾਗਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾਯ ਸਣ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਯਤੋ ਕੋਧੋ ਪਰਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਘਾਤੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਘਾਤੇਤਿ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਕੋਧੋ ਪਰਮੁਸ੍ਸਦਗਤੋ ਪਰਮવੇਪੁਲ੍ਲਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਸੋ ਹੋਤਿ ਕੋਧੋ ਪਹੀਨੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ વੂਪਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕੋ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢੋ, ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ – વਿਧੂਮੋ।
Api ca, kodhassa adhimattaparittatā veditabbā. Atthi kañci 46 kālaṃ kodho cittāvilakaraṇamatto hoti, na ca tāva mukhakulānavikulāno hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho mukhakulānavikulānamatto hoti, na ca tāva hanusañcopano hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho hanusañcopanamatto hoti, na ca tāva pharusavācaṃ nicchāraṇo 47 hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho pharusavācaṃ nicchāraṇamatto hoti, na ca tāva disāvidisānuvilokano hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho disāvidisānuvilokanamatto hoti, na ca tāva daṇḍasatthaparāmasano hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaparāmasanamatto hoti, na ca tāva daṇḍasatthaabbhukkiraṇo hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaabbhukkiraṇamatto hoti, na ca tāva daṇḍasatthaabhinipātano hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaabhinipātanamatto hoti, na ca tāva chinnavicchinnakaraṇo hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho chinnavicchinnakaraṇamatto hoti, na ca tāva sambhañjanapalibhañjano hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho sambhañjanapalibhañjanamatto hoti, na ca tāva aṅgamaṅgaapakaḍḍhano hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho aṅgamaṅgaapakaḍḍhanamatto hoti, na ca tāva jīvitāvoropano 48 hoti. Atthi kañci kālaṃ kodho jīvitāvoropanamatto hoti, na ca tāva sabbacāgapariccāgāya saṇṭhito hoti. Yato kodho paraṃ puggalaṃ ghātetvā attānaṃ ghāteti, ettāvatā kodho paramussadagato paramavepullapatto hoti. Yassa so hoti kodho pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho, so vuccati – vidhūmo.
ਕੋਧਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ વਿਧੂਮੋ, ਕੋਧવਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ વਿਧੂਮੋ, ਕੋਧਹੇਤੁਸ੍ਸ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ વਿਧੂਮੋ, ਕੋਧਹੇਤੁਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વਿਧੂਮੋ। ਅਨੀਘੋਤਿ ਰਾਗੋ ਨੀਘੋ, ਦੋਸੋ ਨੀਘੋ, ਮੋਹੋ ਨੀਘੋ, ਕੋਧੋ ਨੀਘੋ, ਉਪਨਾਹੋ ਨੀਘੋ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਨੀਘਾ। ਯਸ੍ਸੇਤੇ ਨੀਘਾ ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾ, ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨੀਘੋ।
Kodhassa pahīnattā vidhūmo, kodhavatthussa pariññātattā vidhūmo, kodhahetussa pariññātattā vidhūmo, kodhahetussa upacchinnattā vidhūmo. Anīghoti rāgo nīgho, doso nīgho, moho nīgho, kodho nīgho, upanāho nīgho…pe… sabbākusalābhisaṅkhārā nīghā. Yassete nīghā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati anīgho.
ਨਿਰਾਸੋਤਿ ਆਸਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਯਸ੍ਸੇਸਾ ਆਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਭਬ੍ਬੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢਾ, ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਨਿਰਾਸੋ। ਜਾਤੀਤਿ ਯਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਮ੍ਹਿ ਤਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਜਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਿ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਪਾਤੁਭਾવੋ ਆਯਤਨਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭੋ। ਜਰਾਤਿ ਯਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਮ੍ਹਿ ਤਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਨਿਕਾਯੇ ਜਰਾ ਜੀਰਣਤਾ ਖਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ ਪਾਲਿਚ੍ਚਂ વਲਿਤ੍ਤਚਤਾ ਆਯੁਨੋ ਸਂਹਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕੋ। ਸਨ੍ਤੋ વਿਧੂਮੋ ਅਨੀਘੋ ਨਿਰਾਸੋ, ਅਤਾਰਿ ਸੋ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਯੋ ਸਨ੍ਤੋ ਚ વਿਧੂਮੋ ਚ ਅਨੀਘੋ ਚ ਨਿਰਾਸੋ ਚ, ਸੋ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਂ ਅਤਰਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਤਰਿ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿ વੀਤਿવਤ੍ਤਯੀਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ ਦੇਸੇਮਿ ਪਞ੍ਞਪੇਮਿ ਪਟ੍ਠਪੇਮਿ વਿવਰਾਮਿ વਿਭਜਾਮਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਮਿ ਪਕਾਸੇਮੀਤਿ – ਸਨ੍ਤੋ વਿਧੂਮੋ ਅਨੀਘੋ ਨਿਰਾਸੋ, ਅਤਾਰਿ ਸੋ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
Nirāsoti āsā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā āsā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati nirāso. Jātīti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho. Jarāti yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko. Santo vidhūmo anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmīti yo santo ca vidhūmo ca anīgho ca nirāso ca, so jātijarāmaraṇaṃ atari uttari patari samatikkami vītivattayīti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti – santo vidhūmo anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmi. Tenāha bhagavā –
‘‘ਸਙ੍ਖਾਯ ਲੋਕਸ੍ਮਿ ਪਰੋਪਰਾਨਿ, [ਪੁਣ੍ਣਕਾਤਿ ਭਗવਾ]
‘‘Saṅkhāya lokasmi paroparāni, [puṇṇakāti bhagavā]
ਯਸ੍ਸਿਞ੍ਜਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕੇ।
Yassiñjitaṃ natthi kuhiñci loke;
ਸਨ੍ਤੋ વਿਧੂਮੋ ਅਨੀਘੋ ਨਿਰਾਸੋ, ਅਤਾਰਿ ਸੋ ਜਾਤਿਜਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰੂਮੀ’’ਤਿ॥
Santo vidhūmo anīgho nirāso, atāri so jātijaranti brūmī’’ti.
ਸਹਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨਾ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਜਲਿਕੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ।
Sahagāthāpariyosānā…pe… pañjaliko bhagavantaṃ namassamāno nisinno hoti – ‘‘satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmī’’ti.
ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣવਪੁਚ੍ਛਾਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਤਤਿਯੋ।
Puṇṇakamāṇavapucchāniddeso tatiyo.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ੩. ਪੁਣ੍ਣਕਮਾਣવਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 3. Puṇṇakamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā
