Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చూళనిద్దేస-అట్ఠకథా • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā

    ౩. పుణ్ణకమాణవసుత్తనిద్దేసవణ్ణనా

    3. Puṇṇakamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā

    ౧౨. తతియే పుణ్ణకసుత్తనిద్దేసే – అనేజన్తి ఇదమ్పి పురిమనయేనేవ మోఘరాజానం పటిక్ఖిపిత్వా వుత్తం. తత్థ మూలదస్సావిన్తి అకుసలమూలాదిదస్సావిం. ఇసయోతి ఇసినామకా జటిలా. యఞ్ఞన్తి దేయ్యధమ్మం. అకప్పయింసూతి పరియేసింసు.

    12. Tatiye puṇṇakasuttaniddese – anejanti idampi purimanayeneva mogharājānaṃ paṭikkhipitvā vuttaṃ. Tattha mūladassāvinti akusalamūlādidassāviṃ. Isayoti isināmakā jaṭilā. Yaññanti deyyadhammaṃ. Akappayiṃsūti pariyesiṃsu.

    హేతుదస్సావీతిఆదీని సబ్బాని కారణవేవచనానేవ. కారణఞ్హి యస్మా అత్తనో ఫలత్థాయ హినోతి పవత్తతి, తస్మా హేతూతి వుచ్చతి. యస్మా తం ఫలం నిదేతి ‘హన్ద, గణ్హథ న’న్తి అప్పేతి వియ, తస్మా నిదానన్తి వుచ్చతి. సమ్భవదస్సావీతిఆదీని పఞ్చ పదాని హేట్ఠా దస్సితనయాని ఏవ. యస్మా తం పటిచ్చ ఏతి పవత్తతి, తఞ్చ ఫలం తతో సముదేతి ఉప్పజ్జతి, తస్మా పచ్చయోతి చ సముదయోతి చ వుచ్చతి.

    Hetudassāvītiādīni sabbāni kāraṇavevacanāneva. Kāraṇañhi yasmā attano phalatthāya hinoti pavattati, tasmā hetūti vuccati. Yasmā taṃ phalaṃ nideti ‘handa, gaṇhatha na’nti appeti viya, tasmā nidānanti vuccati. Sambhavadassāvītiādīni pañca padāni heṭṭhā dassitanayāni eva. Yasmā taṃ paṭicca eti pavattati, tañca phalaṃ tato samudeti uppajjati, tasmā paccayoti ca samudayoti ca vuccati.

    యా వా పనఞ్ఞాపి కాచి సుగతియోతి చతుఅపాయవినిముత్తకా ఉత్తరమాతాదయో అప్పేసక్ఖా కపణమనుస్సా చ దుల్లభఘాసచ్ఛాదనా దుక్ఖపీళితా వేదితబ్బా. యా వా పనఞ్ఞాపి కాచి దుగ్గతియోతి యమరాజనాగసుపణ్ణపేతమహిద్ధికాదయో పచ్చేతబ్బా. అత్తభావాభినిబ్బత్తియాతి తీసు ఠానేసు పటిసన్ధివసేన అత్తభావపటిలాభత్థాయ. జానాతీతి సబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణేన జానాతి. పస్సతీతి సమన్తచక్ఖునా పస్సతి.

    Yā vā panaññāpi kāci sugatiyoti catuapāyavinimuttakā uttaramātādayo appesakkhā kapaṇamanussā ca dullabhaghāsacchādanā dukkhapīḷitā veditabbā. Yā vā panaññāpi kāci duggatiyoti yamarājanāgasupaṇṇapetamahiddhikādayo paccetabbā. Attabhāvābhinibbattiyāti tīsu ṭhānesu paṭisandhivasena attabhāvapaṭilābhatthāya. Jānātīti sabbaññutaññāṇena jānāti. Passatīti samantacakkhunā passati.

    అకుసలాతి అకోసల్లసమ్భూతా. అకుసలం భజన్తీతి అకుసలభాగియా. అకుసలపక్ఖే భవాతి అకుసలపక్ఖికా. సబ్బే తే అవిజ్జా మూలం కారణం ఏతేసన్తి అవిజ్జామూలకా. అవిజ్జాయ సమోసరన్తి సమ్మా ఓసరన్తి గచ్ఛన్తీతి అవిజ్జాసమోసరణా. అవిజ్జాసముగ్ఘాతాతి అరహత్తమగ్గేన అవిజ్జాయ హతాయ. సబ్బే తే సముగ్ఘాతం గచ్ఛన్తీతి వుత్తప్పకారా అకుసలధమ్మా, తే సబ్బే హతభావం పాపుణన్తి.

    Akusalāti akosallasambhūtā. Akusalaṃ bhajantīti akusalabhāgiyā. Akusalapakkhe bhavāti akusalapakkhikā. Sabbe te avijjā mūlaṃ kāraṇaṃ etesanti avijjāmūlakā. Avijjāya samosaranti sammā osaranti gacchantīti avijjāsamosaraṇā. Avijjāsamugghātāti arahattamaggena avijjāya hatāya. Sabbe te samugghātaṃ gacchantīti vuttappakārā akusaladhammā, te sabbe hatabhāvaṃ pāpuṇanti.

    అప్పమాదమూలకాతి సతిఅవిప్పవాసో అప్పమాదో మూలం కారణం ఏతేసన్తి అప్పమాదమూలకా. అప్పమాదేసు సమ్మా ఓసరన్తి గచ్ఛన్తీతి అప్పమాదసమోసరణా. అప్పమాదో తేసం ధమ్మానం అగ్గమక్ఖాయతీతి సయం కామావచరోపి సమానో చతుభూమకధమ్మానం పతిట్ఠాభావేన అగ్గో నామ జాతో.

    Appamādamūlakāti satiavippavāso appamādo mūlaṃ kāraṇaṃ etesanti appamādamūlakā. Appamādesu sammā osaranti gacchantīti appamādasamosaraṇā. Appamādo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatīti sayaṃ kāmāvacaropi samāno catubhūmakadhammānaṃ patiṭṭhābhāvena aggo nāma jāto.

    అలమత్తోతి సమత్థచిత్తో. మయా పుచ్ఛితన్తి మయా పుట్ఠం. వహస్సేతం భారన్తి ఏతం ఆభతభారం వహస్సు. యే కేచి ఇసిపబ్బజ్జం పబ్బజితా. ‘‘ఇసిపబ్బజ్జా పబ్బజితా’’తిపి పాఠో.

    Alamattoti samatthacitto. Mayā pucchitanti mayā puṭṭhaṃ. Vahassetaṃ bhāranti etaṃ ābhatabhāraṃ vahassu. Ye keci isipabbajjaṃ pabbajitā. ‘‘Isipabbajjā pabbajitā’’tipi pāṭho.

    ఆజీవకసావకానం ఆజీవకా దేవతాతి యే ఆజీవకవచనం సుణన్తి సుస్సుసన్తి, తే ఆజీవకసావకా, తేసం ఆజీవకసావకానం. ఆజీవకా చ తేసం దేయ్యధమ్మం పటిగ్గణ్హన్తి, తే ఏవ ఆజీవకా దేవతా. ఏవం సబ్బత్థ. యే యేసం దక్ఖిణేయ్యాతి యే ఆజీవకాదయో దిసాపరియోసానా యేసం ఖత్తియాదీనం దేయ్యధమ్మానుచ్ఛవికా. తే తేసం దేవతాతి తే ఆజీవకాదయో తేసం ఖత్తియాదీనం దేవతా.

    Ājīvakasāvakānaṃ ājīvakā devatāti ye ājīvakavacanaṃ suṇanti sussusanti, te ājīvakasāvakā, tesaṃ ājīvakasāvakānaṃ. Ājīvakā ca tesaṃ deyyadhammaṃ paṭiggaṇhanti, te eva ājīvakā devatā. Evaṃ sabbattha. Ye yesaṃ dakkhiṇeyyāti ye ājīvakādayo disāpariyosānā yesaṃ khattiyādīnaṃ deyyadhammānucchavikā. Te tesaṃ devatāti te ājīvakādayo tesaṃ khattiyādīnaṃ devatā.

    యేపి యఞ్ఞం ఏసన్తీతి దేయ్యధమ్మం ఇచ్ఛన్తి. గవేసన్తీతి ఓలోకేన్తి. పరియేసన్తీతి ఉప్పాదేన్తి. యఞ్ఞా వా ఏతే పుథూతి యఞ్ఞా ఏవ వా ఏతే పుథుకా. యఞ్ఞయాజకా వా ఏతే పుథూతి దేయ్యధమ్మస్స యాజనకా ఏవ వా ఏతే పుథుకా. దక్ఖిణేయ్యా వా ఏతే పుథూతి దేయ్యధమ్మానుచ్ఛవికా ఏవ వా ఏతే పుథుకా. తే విత్థారతో దస్సేతుం ‘‘కథం యఞ్ఞా వా ఏతే పుథూ’’తిఆదినా నయేన విత్థారేన దస్సేతి.

    Yepi yaññaṃ esantīti deyyadhammaṃ icchanti. Gavesantīti olokenti. Pariyesantīti uppādenti. Yaññā vā ete puthūti yaññā eva vā ete puthukā. Yaññayājakā vā ete puthūti deyyadhammassa yājanakā eva vā ete puthukā. Dakkhiṇeyyā vā ete puthūti deyyadhammānucchavikā eva vā ete puthukā. Te vitthārato dassetuṃ ‘‘kathaṃ yaññā vā ete puthū’’tiādinā nayena vitthārena dasseti.

    ౧౩. ఆసీసమానాతి రూపాదీని పత్థయమానా. ఇత్థత్తన్తి ఇత్థభావఞ్చ పత్థయమానా, మనుస్సాదిభావం ఇచ్ఛన్తాతి వుత్తం హోతి. జరం సితాతి జరం నిస్సితా. జరాముఖేన చేత్థ సబ్బం వట్టదుక్ఖం వుత్తం. తేన వట్టదుక్ఖనిస్సితా తతో అపరిముచ్చమానాయేవ కప్పయింసూతి దీపేతి.

    13.Āsīsamānāti rūpādīni patthayamānā. Itthattanti itthabhāvañca patthayamānā, manussādibhāvaṃ icchantāti vuttaṃ hoti. Jaraṃ sitāti jaraṃ nissitā. Jarāmukhena cettha sabbaṃ vaṭṭadukkhaṃ vuttaṃ. Tena vaṭṭadukkhanissitā tato aparimuccamānāyeva kappayiṃsūti dīpeti.

    రూపపటిలాభం ఆసీసమానాతి వణ్ణాయతనసమ్పత్తిలాభం పత్థయమానా. సద్దాదీసుపి ఏసేవ నయో. ఖత్తియమహాసాలకులే అత్తభావపటిలాభన్తి సారప్పత్తే ఖత్తియానం మహాసాలకులే అత్తభావలాభం పటిసన్ధిం పత్థయమానా. బ్రాహ్మణమహాసాలకులాదీసుపి ఏసేవ నయో. బ్రహ్మకాయికేసు దేవేసూతి ఏత్థ పుబ్బభవం సన్ధాయ వుత్తం. ఏత్థాతి ఖత్తియకులాదీసు.

    Rūpapaṭilābhaṃ āsīsamānāti vaṇṇāyatanasampattilābhaṃ patthayamānā. Saddādīsupi eseva nayo. Khattiyamahāsālakule attabhāvapaṭilābhanti sārappatte khattiyānaṃ mahāsālakule attabhāvalābhaṃ paṭisandhiṃ patthayamānā. Brāhmaṇamahāsālakulādīsupi eseva nayo. Brahmakāyikesu devesūti ettha pubbabhavaṃ sandhāya vuttaṃ. Etthāti khattiyakulādīsu.

    జరానిస్సితాతి జరం అస్సితా. బ్యాధినిస్సితాతిఆదీసుపి ఏసేవ నయో. ఏతేహి సబ్బం వట్టదుక్ఖం పరియాదియిత్వా దస్సితం హోతి.

    Jarānissitāti jaraṃ assitā. Byādhinissitātiādīsupi eseva nayo. Etehi sabbaṃ vaṭṭadukkhaṃ pariyādiyitvā dassitaṃ hoti.

    ౧౪. కచ్చిసు తే భగవా యఞ్ఞపథే అప్పమత్తా, అతారు జాతిఞ్చ జరఞ్చ మారిసాతి ఏత్థ యఞ్ఞో ఏవ యఞ్ఞపథో. ఇదం వుత్తం హోతి – కచ్చి తే యఞ్ఞే అప్పమత్తా హుత్వా యఞ్ఞం కప్పయన్తా వట్టదుక్ఖముత్తరింసూతి.

    14.Kaccisu te bhagavā yaññapathe appamattā, atāru jātiñca jarañca mārisāti ettha yañño eva yaññapatho. Idaṃ vuttaṃ hoti – kacci te yaññe appamattā hutvā yaññaṃ kappayantā vaṭṭadukkhamuttariṃsūti.

    యేపి యఞ్ఞం దేన్తి యజన్తీతి దేయ్యధమ్మదానవసేన యజన్తి. పరిచ్చజన్తీతి విస్సజ్జేన్తి.

    Yepiyaññaṃ denti yajantīti deyyadhammadānavasena yajanti. Pariccajantīti vissajjenti.

    ౧౫. ఆసీసన్తీతి రూపపటిలాభాదయో పత్థేన్తి. థోమయన్తీతి ‘‘సుచిం దిన్న’’న్తిఆదినా నయేన యఞ్ఞాదీని పసంసన్తి. అభిజప్పన్తీతి రూపాదిపటిలాభాయ వాచం గీరన్తి. జుహన్తీతి దేన్తి. కామాభిజప్పన్తి పటిచ్చ లాభన్తి రూపాదిలాభం పటిచ్చ పునప్పునం కామే ఏవ అభిజప్పన్తి, ‘‘అహో వత అమ్హాకమ్పి సియ్యు’’న్తి వదన్తి, తణ్హఞ్చ తత్థ వడ్ఢేన్తీతి వుత్తం హోతి. యాజయోగాతి యాగాధిముత్తా. భవరాగరత్తాతి ఏవమిమేహి ఆసీసనాదీహి భవరాగేనేవ రత్తా, భవరాగరత్తా వా హుత్వా ఏతాని ఆసీసనాదీని కరోన్తా నాతరింసు జాతిఆదివట్టదుక్ఖం న ఉత్తరింసు.

    15.Āsīsantīti rūpapaṭilābhādayo patthenti. Thomayantīti ‘‘suciṃ dinna’’ntiādinā nayena yaññādīni pasaṃsanti. Abhijappantīti rūpādipaṭilābhāya vācaṃ gīranti. Juhantīti denti. Kāmābhijappanti paṭicca lābhanti rūpādilābhaṃ paṭicca punappunaṃ kāme eva abhijappanti, ‘‘aho vata amhākampi siyyu’’nti vadanti, taṇhañca tattha vaḍḍhentīti vuttaṃ hoti. Yājayogāti yāgādhimuttā. Bhavarāgarattāti evamimehi āsīsanādīhi bhavarāgeneva rattā, bhavarāgarattā vā hutvā etāni āsīsanādīni karontā nātariṃsu jātiādivaṭṭadukkhaṃ na uttariṃsu.

    యఞ్ఞం వా థోమేన్తీతి దానం వా వణ్ణేన్తి. ఫలం వాతి రూపాదిపటిలాభం. దక్ఖిణేయ్యే వాతి జాతిసమ్పన్నాదీసు. సుచిం దిన్నన్తి సుచిం కత్వా దిన్నం. మనాపన్తి మనవడ్ఢనకం. పణీతన్తి ఓజవన్తం. కాలేనాతి తత్థ తత్థ సమ్పత్తకాలే . కప్పియన్తి అకప్పియం వజ్జేత్వా దిన్నం. అనవజ్జన్తి నిద్దోసం. అభిణ్హన్తి పునప్పునం. దదం చిత్తం పసాదితన్తి దదతో ముఞ్చనచిత్తం పసాదితన్తి. థోమేన్తి కిత్తేన్తీతి గుణం పాకటం కరోన్తి. వణ్ణేన్తీతి వణ్ణం భణన్తి. పసంసన్తీతి పసాదం పాపేన్తి.

    Yaññaṃ vā thomentīti dānaṃ vā vaṇṇenti. Phalaṃ vāti rūpādipaṭilābhaṃ. Dakkhiṇeyye vāti jātisampannādīsu. Suciṃ dinnanti suciṃ katvā dinnaṃ. Manāpanti manavaḍḍhanakaṃ. Paṇītanti ojavantaṃ. Kālenāti tattha tattha sampattakāle . Kappiyanti akappiyaṃ vajjetvā dinnaṃ. Anavajjanti niddosaṃ. Abhiṇhanti punappunaṃ. Dadaṃ cittaṃ pasāditanti dadato muñcanacittaṃ pasāditanti. Thomenti kittentīti guṇaṃ pākaṭaṃ karonti. Vaṇṇentīti vaṇṇaṃ bhaṇanti. Pasaṃsantīti pasādaṃ pāpenti.

    ఇతో నిదానన్తి ఇతో మనుస్సలోకతో దిన్నకారణా. అజ్ఝాయకాతి మన్తే పరివత్తేన్తా. మన్తధరాతి మన్తే ధారేన్తా. తిణ్ణం వేదానన్తి ఇరువేదయజువేదసామవేదానం. ఓట్ఠపహటకరణవసేన పారం గతాతి పారగూ. సహ నిఘణ్డునా చ కేటుభేన చ సనిఘణ్డుకేటుభానం. నిఘణ్డూతి నిఘణ్డురుక్ఖాదీనం వేవచనప్పకాసకం సత్థం. కేటుభన్తి కిరియాకప్పవికప్పో కవీనం ఉపకారావహం సత్థం . సహ అక్ఖరప్పభేదేన సాక్ఖరప్పభేదానం. అక్ఖరప్పభేదోతి సిక్ఖా చ నిరుత్తి చ. ఇతిహాసపఞ్చమానన్తి ఆథబ్బణవేదం చతుత్థం కత్వా ‘‘ఇతిహ ఆస, ఇతిహ ఆసా’’తి ఈదిసవచనపటిసంయుత్తపురాణకథాసఙ్ఖాతో ఇతిహాసో పఞ్చమో ఏతేసన్తి ఇతిహాసపఞ్చమా, తేసం ఇతిహాసపఞ్చమానం వేదానం.

    Ito nidānanti ito manussalokato dinnakāraṇā. Ajjhāyakāti mante parivattentā. Mantadharāti mante dhārentā. Tiṇṇaṃ vedānanti iruvedayajuvedasāmavedānaṃ. Oṭṭhapahaṭakaraṇavasena pāraṃ gatāti pāragū. Saha nighaṇḍunā ca keṭubhena ca sanighaṇḍukeṭubhānaṃ. Nighaṇḍūti nighaṇḍurukkhādīnaṃ vevacanappakāsakaṃ satthaṃ. Keṭubhanti kiriyākappavikappo kavīnaṃ upakārāvahaṃ satthaṃ . Saha akkharappabhedena sākkharappabhedānaṃ. Akkharappabhedoti sikkhā ca nirutti ca. Itihāsapañcamānanti āthabbaṇavedaṃ catutthaṃ katvā ‘‘itiha āsa, itiha āsā’’ti īdisavacanapaṭisaṃyuttapurāṇakathāsaṅkhāto itihāso pañcamo etesanti itihāsapañcamā, tesaṃ itihāsapañcamānaṃ vedānaṃ.

    పదం తదవసేసఞ్చ బ్యాకరణం అధియన్తి, వేదేన్తి వాతి పదకా వేయ్యాకరణా. లోకాయతం వుచ్చతి వితణ్డవాదసత్థం. మహాపురిసలక్ఖణన్తి మహాపురిసానం బుద్ధాదీనం లక్ఖణదీపకం ద్వాదససహస్సగన్థప్పమాణం సత్థం. యత్థ సోళససహస్సగాథాపదపరిమాణా బుద్ధమన్తా నామ అహేసుం. యేసం వసేన ‘‘ఇమినా లక్ఖణేన సమన్నాగతా బుద్ధా నామ హోన్తి, ఇమినా పచ్చేకబుద్ధా, అగ్గసావకా , అసీతిమహాసావకా (థేరగా॰ అట్ఠ॰ ౨.౧౨౮౮), బుద్ధమాతా, బుద్ధపితా, అగ్గుపట్ఠాకో, అగ్గుపట్ఠాయికా, రాజా చక్కవత్తీ’’తి అయం విసేసో ఞాయతి. అనవయాతి ఇమేసు లోకాయతమహాపురిసలక్ఖణేసు అనూనా పరిపూరకారినో, అవయా న హోన్తీతి వుత్తం హోతి. అవయా నామ యే తాని అత్థతో చ గన్థతో చ సన్ధారేతుం న సక్కోన్తి. వీతరాగాతి పహీనరాగా. ఏతేన అరహత్తఫలట్ఠా వుత్తా. రాగవినయాయ వా పటిపన్నాతి ఏతేన అరహత్తమగ్గట్ఠా. వీతదోసాతి అనాగామిఫలట్ఠా. దోసవినయాయ వా పటిపన్నాతి ఏతేన అనాగామిమగ్గట్ఠా. వీతమోహాతి అరహత్తఫలట్ఠా. మోహవినయాయ వా పటిపన్నాతి అరహత్తమగ్గట్ఠా. సీలసమాధిపఞ్ఞావిముత్తిసమ్పన్నాతి ఏతేహి చతూహి లోకియలోకుత్తరమిస్సకేహి సీలాదీహి సమ్పన్నా. విముత్తిఞాణదస్సనసమ్పన్నాతి ఏతేన పచ్చవేక్ఖణఞాణసమ్పన్నా వుత్తాతి ఞాతబ్బం, తఞ్చ ఖో లోకియమేవ. అభిజప్పన్తీతి పత్థేన్తి. జప్పన్తీతి పచ్చాసీసన్తి. పజప్పన్తీతి అతీవ పచ్చాసీసన్తి. యాజయోగేసు యుత్తాతి అనుయోగే దేయ్యధమ్మే దియ్యమానే అభియోగవసేన యుత్తా.

    Padaṃ tadavasesañca byākaraṇaṃ adhiyanti, vedenti vāti padakā veyyākaraṇā. Lokāyataṃ vuccati vitaṇḍavādasatthaṃ. Mahāpurisalakkhaṇanti mahāpurisānaṃ buddhādīnaṃ lakkhaṇadīpakaṃ dvādasasahassaganthappamāṇaṃ satthaṃ. Yattha soḷasasahassagāthāpadaparimāṇā buddhamantā nāma ahesuṃ. Yesaṃ vasena ‘‘iminā lakkhaṇena samannāgatā buddhā nāma honti, iminā paccekabuddhā, aggasāvakā , asītimahāsāvakā (theragā. aṭṭha. 2.1288), buddhamātā, buddhapitā, aggupaṭṭhāko, aggupaṭṭhāyikā, rājā cakkavattī’’ti ayaṃ viseso ñāyati. Anavayāti imesu lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anūnā paripūrakārino, avayā na hontīti vuttaṃ hoti. Avayā nāma ye tāni atthato ca ganthato ca sandhāretuṃ na sakkonti. Vītarāgāti pahīnarāgā. Etena arahattaphalaṭṭhā vuttā. Rāgavinayāya vā paṭipannāti etena arahattamaggaṭṭhā. Vītadosāti anāgāmiphalaṭṭhā. Dosavinayāya vā paṭipannāti etena anāgāmimaggaṭṭhā. Vītamohāti arahattaphalaṭṭhā. Mohavinayāya vā paṭipannāti arahattamaggaṭṭhā. Sīlasamādhipaññāvimuttisampannāti etehi catūhi lokiyalokuttaramissakehi sīlādīhi sampannā. Vimuttiñāṇadassanasampannāti etena paccavekkhaṇañāṇasampannā vuttāti ñātabbaṃ, tañca kho lokiyameva. Abhijappantīti patthenti. Jappantīti paccāsīsanti. Pajappantīti atīva paccāsīsanti. Yājayogesu yuttāti anuyoge deyyadhamme diyyamāne abhiyogavasena yuttā.

    ౧౬. అథ కో చరహీతి అథ ఇదాని కో అఞ్ఞో అతారి.

    16.Atha ko carahīti atha idāni ko añño atāri.

    ౧౭. సఙ్ఖాయాతి ఞాణేన వీమంసిత్వా. పరోపరానీతి పరాని చ ఓపరాని చ, పరత్తభావసకత్తభావాదీని పరాని చ ఓపరాని చాతి వుత్తం హోతి. విధూమోతి కాయదుచ్చరితాదిధూమవిరహితో . అనీఘోతి రాగాదిఈఘవిరహితో. అతారి సోతి సో ఏవరూపో అరహా జాతిజరం అతారి.

    17.Saṅkhāyāti ñāṇena vīmaṃsitvā. Paroparānīti parāni ca oparāni ca, parattabhāvasakattabhāvādīni parāni ca oparāni cāti vuttaṃ hoti. Vidhūmoti kāyaduccaritādidhūmavirahito . Anīghoti rāgādiīghavirahito. Atāri soti so evarūpo arahā jātijaraṃ atāri.

    సకరూపాతి అత్తనో రూపా. పరరూపాతి పరేసం రూపా. కాయదుచ్చరితం విధూమితన్తి తివిధకాయదుచ్చరితం విధూమం కతం. విధమితన్తి నాసితం.

    Sakarūpāti attano rūpā. Pararūpāti paresaṃ rūpā. Kāyaduccaritaṃ vidhūmitanti tividhakāyaduccaritaṃ vidhūmaṃ kataṃ. Vidhamitanti nāsitaṃ.

    మానో హి తే, బ్రాహ్మణ, ఖారిభారోతి యథా ఖారిభారో ఖన్ధేన వయ్హమానో ఉపరిట్ఠితోపి అక్కన్తక్కన్తట్ఠానం పథవియా సద్ధిం ఫస్సేతి వియ, ఏవం జాతిగోత్తకులాదీని మానవత్థూని నిస్సాయ ఉస్సాపితో మానో, తత్థ తత్థ ఇస్సం ఉప్పాదేన్తో చతూసు అపాయేసు సంసీదాపేతి. తేనాహ – ‘‘మానో హి తే, బ్రాహ్మణ, ఖారిభారో’’తి. కోధో ధూమోతి తవ ఞాణగ్గిస్స ఉపక్కిలేసట్ఠేన కోధో ధూమో. తేన హి తే ఉపక్కిలిట్ఠో ఞాణగ్గి న విరోచతి. భస్మని మోసవజ్జన్తి నిరోజట్ఠేన ముసావాదో ఛారికా నామ. యథా హి ఛారికాయ పటిచ్ఛన్నో అగ్గి న జోతతి, ఏవం తే ముసావాదేన పటిచ్ఛన్నం ఞాణన్తి దస్సేతి. జివ్హా సుజాతి యథా తుయ్హం సువణ్ణరజతలోహకట్ఠమత్తికాసు అఞ్ఞతరమయా యాగయజనత్థాయ సుజా హోతి, ఏవం మయ్హం ధమ్మయాగయజనత్థాయ పహుతజివ్హా సుజాతి వదతి. యథా తుయ్హం నదీతీరే యజనట్ఠానం, ఏవం ధమ్మయాగయజనట్ఠానట్ఠేన హదయం జోతిట్ఠానం. అత్తాతి చిత్తం.

    Māno hi te, brāhmaṇa, khāribhāroti yathā khāribhāro khandhena vayhamāno upariṭṭhitopi akkantakkantaṭṭhānaṃ pathaviyā saddhiṃ phasseti viya, evaṃ jātigottakulādīni mānavatthūni nissāya ussāpito māno, tattha tattha issaṃ uppādento catūsu apāyesu saṃsīdāpeti. Tenāha – ‘‘māno hi te, brāhmaṇa, khāribhāro’’ti. Kodho dhūmoti tava ñāṇaggissa upakkilesaṭṭhena kodho dhūmo. Tena hi te upakkiliṭṭho ñāṇaggi na virocati. Bhasmani mosavajjanti nirojaṭṭhena musāvādo chārikā nāma. Yathā hi chārikāya paṭicchanno aggi na jotati, evaṃ te musāvādena paṭicchannaṃ ñāṇanti dasseti. Jivhā sujāti yathā tuyhaṃ suvaṇṇarajatalohakaṭṭhamattikāsu aññataramayā yāgayajanatthāya sujā hoti, evaṃ mayhaṃ dhammayāgayajanatthāya pahutajivhā sujāti vadati. Yathā tuyhaṃ nadītīre yajanaṭṭhānaṃ, evaṃ dhammayāgayajanaṭṭhānaṭṭhena hadayaṃ jotiṭṭhānaṃ. Attāti cittaṃ.

    జాతీతి జాయనకవసేన జాతి. ఇదమేత్థ సభావపచ్చత్తం. సఞ్జాయనవసేన సఞ్జాతి, ఉపసగ్గేన పదం వడ్ఢితం. ఓక్కమనవసేన ఓక్కన్తి. జాయనట్ఠేన వా జాతి. సా అపరిపుణ్ణాయతనవసేన యుత్తా. సఞ్జాయనట్ఠేన సఞ్జాతి. సా పరిపుణ్ణాయతనవసేన యుత్తా. ఓక్కమనట్ఠేన ఓక్కన్తి. సా అణ్డజజలాబుజవసేన యుత్తా. తే హి అణ్డకోసఞ్చ వత్థికోసఞ్చ ఓక్కమన్తి పవిసన్తి ఓక్కమన్తా పవిసన్తా వియ పటిసన్ధిం గణ్హన్తి. అభినిబ్బత్తనట్ఠేన అభినిబ్బత్తి. సా సంసేదజఓపపాతికవసేన యుత్తా. తే హి పాకటా ఏవ హుత్వా నిబ్బత్తన్తి. అయం తావ సమ్ముతికథా.

    Jātīti jāyanakavasena jāti. Idamettha sabhāvapaccattaṃ. Sañjāyanavasena sañjāti, upasaggena padaṃ vaḍḍhitaṃ. Okkamanavasena okkanti. Jāyanaṭṭhena vā jāti. Sā aparipuṇṇāyatanavasena yuttā. Sañjāyanaṭṭhena sañjāti. Sā paripuṇṇāyatanavasena yuttā. Okkamanaṭṭhena okkanti. Sā aṇḍajajalābujavasena yuttā. Te hi aṇḍakosañca vatthikosañca okkamanti pavisanti okkamantā pavisantā viya paṭisandhiṃ gaṇhanti. Abhinibbattanaṭṭhena abhinibbatti. Sā saṃsedajaopapātikavasena yuttā. Te hi pākaṭā eva hutvā nibbattanti. Ayaṃ tāva sammutikathā.

    ఇదాని పరమత్థకథా హోతి. ఖన్ధా ఏవ హి పరమత్థతో పాతుభవన్తి, న సత్తా. తత్థ చ ఖన్ధానన్తి ఏకవోకారభవే ఏకస్స, చతువోకారభవే చతున్నం, పఞ్చవోకారభవే పఞ్చన్నమ్పి గహణం వేదితబ్బం. పాతుభావోతి ఉప్పత్తి. ఆయతనానన్తి ఏత్థ తత్ర తత్ర ఉపపజ్జమానాయతనానం సఙ్గహో వేదితబ్బో. పటిలాభోతి సన్తతియా పాతుభావోయేవ. పాతుభవన్తానేవ హి తాని పటిలద్ధాని నామ హోన్తి. సా పనేసా తత్థ తత్థ భవే పఠమాభినిబ్బత్తిలక్ఖణా జాతి, నియ్యాతనరసా, అతీతభవతో ఇధ ఉమ్ముజ్జనపచ్చుపట్ఠానా, ఫలవసేన దుక్ఖవిచిత్తతాపచ్చుపట్ఠానా వా.

    Idāni paramatthakathā hoti. Khandhā eva hi paramatthato pātubhavanti, na sattā. Tattha ca khandhānanti ekavokārabhave ekassa, catuvokārabhave catunnaṃ, pañcavokārabhave pañcannampi gahaṇaṃ veditabbaṃ. Pātubhāvoti uppatti. Āyatanānanti ettha tatra tatra upapajjamānāyatanānaṃ saṅgaho veditabbo. Paṭilābhoti santatiyā pātubhāvoyeva. Pātubhavantāneva hi tāni paṭiladdhāni nāma honti. Sā panesā tattha tattha bhave paṭhamābhinibbattilakkhaṇā jāti, niyyātanarasā, atītabhavato idha ummujjanapaccupaṭṭhānā, phalavasena dukkhavicittatāpaccupaṭṭhānā vā.

    జరాతి సభావపచ్చత్తం. జీరణతాతి ఆకారభావనిద్దేసో. ఖణ్డిచ్చన్తిఆదయో తయో కాలాతిక్కమే కిచ్చనిద్దేసా, పచ్ఛిమా ద్వే పకతినిద్దేసా. అయఞ్హి జరాతి ఇమినా పదేన సభావతో దీపితా. తేనస్సా ఇదం సభావపచ్చత్తం. జీరణతాతి ఇమినా ఆకారతో, తేనస్సాయం ఆకారనిద్దేసో. ఖణ్డిచ్చన్తి ఇమినా కాలాతిక్కమే దన్తనఖానం ఖణ్డితభావకరణకిచ్చతో. పాలిచ్చన్తి ఇమినా కేసలోమానం పలితభావకరణకిచ్చతో. వలిత్తచతాతి ఇమినా మంసం మిలాపేత్వా తచే వలిభావకరణకిచ్చతో. తేనస్సా ఇమే ఖణ్డిచ్చన్తిఆదయో తయో కాలాతిక్కమే కిచ్చనిద్దేసా. తేహి ఇమేసం వికారానం దస్సనవసేన పాకటీభూతా పాకటజరా దస్సితా. యథేవ హి ఉదకస్స వా వాతస్స వా అగ్గినో వా తిణరుక్ఖాదీనం సంభగ్గపలిభగ్గతాయ వా ఝామతాయ వా గతమగ్గో పాకటో హోతి, న చ సో గతమగ్గో తానేవ ఉదకాదీని, ఏవమేవ జరాయ దన్తాదీనం ఖణ్డిచ్చాదివసేన గతమగ్గో పాకటో, చక్ఖుం ఉమ్మీలేత్వాపి గయ్హతి, న చ ఖణ్డిచ్చాదీనేవ జరా. న హి జరా చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యా హోతి.

    Jarāti sabhāvapaccattaṃ. Jīraṇatāti ākārabhāvaniddeso. Khaṇḍiccantiādayo tayo kālātikkame kiccaniddesā, pacchimā dve pakatiniddesā. Ayañhi jarāti iminā padena sabhāvato dīpitā. Tenassā idaṃ sabhāvapaccattaṃ. Jīraṇatāti iminā ākārato, tenassāyaṃ ākāraniddeso. Khaṇḍiccanti iminā kālātikkame dantanakhānaṃ khaṇḍitabhāvakaraṇakiccato. Pāliccanti iminā kesalomānaṃ palitabhāvakaraṇakiccato. Valittacatāti iminā maṃsaṃ milāpetvā tace valibhāvakaraṇakiccato. Tenassā ime khaṇḍiccantiādayo tayo kālātikkame kiccaniddesā. Tehi imesaṃ vikārānaṃ dassanavasena pākaṭībhūtā pākaṭajarā dassitā. Yatheva hi udakassa vā vātassa vā aggino vā tiṇarukkhādīnaṃ saṃbhaggapalibhaggatāya vā jhāmatāya vā gatamaggo pākaṭo hoti, na ca so gatamaggo tāneva udakādīni, evameva jarāya dantādīnaṃ khaṇḍiccādivasena gatamaggo pākaṭo, cakkhuṃ ummīletvāpi gayhati, na ca khaṇḍiccādīneva jarā. Na hi jarā cakkhuviññeyyā hoti.

    ఆయునో సంహాని ఇన్ద్రియానం పరిపాకోతి ఇమేహి పన పదేహి కాలాతిక్కమేయేవ అభిబ్యత్తాయ ఆయుక్ఖయచక్ఖాదిఇన్ద్రియపరిపాకసఙ్ఖాతాయ పకతియా దీపితా, తేనస్సిమే పచ్ఛిమా ద్వే పకతినిద్దేసాతి వేదితబ్బా. తత్థ యస్మా జరం పత్తస్స ఆయు హాయతి, తస్మా జరా ‘‘ఆయునో సంహానీ’’తి ఫలూపచారేన వుత్తా. యస్మా చ దహరకాలే సుప్పసన్నాని సుఖుమమ్పి అత్తనో విసయం సుఖేనేవ గణ్హనసమత్థాని చక్ఖాదీని ఇన్ద్రియాని జరం పత్తస్స పరిపక్కాని ఆలుళితాని అవిసదాని, ఓళారికమ్పి అత్తనో విసయం గహేతుం అసమత్థాని హోన్తి. తస్మా ‘‘ఇన్ద్రియానం పరిపాకో’’తి ఫలూపచారేనేవ వుత్తా.

    Āyunosaṃhāni indriyānaṃ paripākoti imehi pana padehi kālātikkameyeva abhibyattāya āyukkhayacakkhādiindriyaparipākasaṅkhātāya pakatiyā dīpitā, tenassime pacchimā dve pakatiniddesāti veditabbā. Tattha yasmā jaraṃ pattassa āyu hāyati, tasmā jarā ‘‘āyuno saṃhānī’’ti phalūpacārena vuttā. Yasmā ca daharakāle suppasannāni sukhumampi attano visayaṃ sukheneva gaṇhanasamatthāni cakkhādīni indriyāni jaraṃ pattassa paripakkāni āluḷitāni avisadāni, oḷārikampi attano visayaṃ gahetuṃ asamatthāni honti. Tasmā ‘‘indriyānaṃ paripāko’’ti phalūpacāreneva vuttā.

    సా పనేసా ఏవం నిద్దిట్ఠా సబ్బాపి జరా పాకటా పటిచ్ఛన్నాతి దువిధా హోతి. తత్థ దన్తాదీసు ఖణ్డాదిభావదస్సనతో రూపధమ్మేసు జరా పాకటజరా నామ. అరూపధమ్మేసు పన జరా తాదిసస్స వికారస్స అదస్సనతో పటిచ్ఛన్నజరా నామ. తత్థ య్వాయం ఖణ్డాదిభావో దిస్సతి, సో తాదిసానం దన్తాదీనం సువిఞ్ఞేయ్యత్తా వణ్ణోయేవ. తఞ్చ చక్ఖునా దిస్వా మనోద్వారేన చిన్తేత్వా ‘‘ఇమే దన్తా జరాయ పహటా’’తి జరం జానాతి. ఉదకట్ఠానే బద్ధాని గోసిఙ్గాదీని ఓలోకేత్వా హేట్ఠా ఉదకస్స అత్థిభావజాననం వియ.

    Sā panesā evaṃ niddiṭṭhā sabbāpi jarā pākaṭā paṭicchannāti duvidhā hoti. Tattha dantādīsu khaṇḍādibhāvadassanato rūpadhammesu jarā pākaṭajarā nāma. Arūpadhammesu pana jarā tādisassa vikārassa adassanato paṭicchannajarā nāma. Tattha yvāyaṃ khaṇḍādibhāvo dissati, so tādisānaṃ dantādīnaṃ suviññeyyattā vaṇṇoyeva. Tañca cakkhunā disvā manodvārena cintetvā ‘‘ime dantā jarāya pahaṭā’’ti jaraṃ jānāti. Udakaṭṭhāne baddhāni gosiṅgādīni oloketvā heṭṭhā udakassa atthibhāvajānanaṃ viya.

    పున అవీచి సవీచీతి ఏవమ్పి అయం జరా దువిధా హోతి. తత్థ మణికనకరజతపవాళచన్దసూరియాదీనం మన్దదసకాదీసు పాణీనం వియ చ పుప్ఫఫలపల్లవాదీసు అపాణీనం వియ చ అన్తరన్తరా వణ్ణవిసేసాదీనం దుబ్బిఞ్ఞేయ్యత్తా జరా అవీచిజరా నామ, నిరన్తరజరాతి అత్థో. తతో అఞ్ఞేసు పన యథావుత్తేసు అన్తరన్తరా వణ్ణవిసేసాదీనం సువిఞ్ఞేయ్యత్తా జరా సవీచిజరా నామ.

    Puna avīci savīcīti evampi ayaṃ jarā duvidhā hoti. Tattha maṇikanakarajatapavāḷacandasūriyādīnaṃ mandadasakādīsu pāṇīnaṃ viya ca pupphaphalapallavādīsu apāṇīnaṃ viya ca antarantarā vaṇṇavisesādīnaṃ dubbiññeyyattā jarā avīcijarā nāma, nirantarajarāti attho. Tato aññesu pana yathāvuttesu antarantarā vaṇṇavisesādīnaṃ suviññeyyattā jarā savīcijarā nāma.

    తత్థ సవీచిజరా ఉపాదిన్నకఅనుపాదిన్నకవసేన ఏవం దీపేతబ్బా – దహరకుమారకానఞ్హి పఠమమేవ ఖీరదన్తా నామ ఉట్ఠహన్తి, న తే థిరా. తేసు పన పతితేసు పున దన్తా ఉట్ఠహన్తి, తే పఠమమేవ సేతా హోన్తి, జరావాతేన పన పహటకాలే కాళకా హోన్తి. కేసా పన పఠమమేవ తమ్బాపి హోన్తి కాళకాపి సేతకాపి. ఛవి పన సలోహితకా హోతి. వడ్ఢన్తానం వడ్ఢన్తానం ఓదాతానం ఓదాతభావో, కాళకానం కాళకభావో పఞ్ఞాయతి. జరావాతేన పహటకాలే చ వలిం గణ్హాతి. సబ్బమ్పి సస్సం వపితకాలే సేతం హోతి, పచ్ఛా నీలం. జరావాతేన పన పహటకాలే పణ్డరం హోతి. అమ్బఙ్కురేనాపి దీపేతుం వట్టతి ఏవ. సా పనేసా ఖన్ధపరిపాకలక్ఖణా జరా, మరణూపనయనరసా, యోబ్బనవినాసపచ్చుపట్ఠానా. సేసం సబ్బత్థ పాకటమేవ. ఏవం భగవా ఇదమ్పి సుత్తం అరహత్తనికూటేనేవ దేసేసి, దేసనాపరియోసానే అయమ్పి బ్రాహ్మణో అరహత్తే పతిట్ఠాసి సద్ధిం అన్తేవాసికసహస్సేన. అఞ్ఞేసఞ్చ అనేకసహస్సానం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది. సేసం వుత్తసదిసమేవ.

    Tattha savīcijarā upādinnakaanupādinnakavasena evaṃ dīpetabbā – daharakumārakānañhi paṭhamameva khīradantā nāma uṭṭhahanti, na te thirā. Tesu pana patitesu puna dantā uṭṭhahanti, te paṭhamameva setā honti, jarāvātena pana pahaṭakāle kāḷakā honti. Kesā pana paṭhamameva tambāpi honti kāḷakāpi setakāpi. Chavi pana salohitakā hoti. Vaḍḍhantānaṃ vaḍḍhantānaṃ odātānaṃ odātabhāvo, kāḷakānaṃ kāḷakabhāvo paññāyati. Jarāvātena pahaṭakāle ca valiṃ gaṇhāti. Sabbampi sassaṃ vapitakāle setaṃ hoti, pacchā nīlaṃ. Jarāvātena pana pahaṭakāle paṇḍaraṃ hoti. Ambaṅkurenāpi dīpetuṃ vaṭṭati eva. Sā panesā khandhaparipākalakkhaṇā jarā, maraṇūpanayanarasā, yobbanavināsapaccupaṭṭhānā. Sesaṃ sabbattha pākaṭameva. Evaṃ bhagavā idampi suttaṃ arahattanikūṭeneva desesi, desanāpariyosāne ayampi brāhmaṇo arahatte patiṭṭhāsi saddhiṃ antevāsikasahassena. Aññesañca anekasahassānaṃ dhammacakkhuṃ udapādi. Sesaṃ vuttasadisameva.

    సద్ధమ్మప్పజ్జోతికాయ చూళనిద్దేస-అట్ఠకథాయ

    Saddhammappajjotikāya cūḷaniddesa-aṭṭhakathāya

    పుణ్ణకమాణవసుత్తనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Puṇṇakamāṇavasuttaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / చూళనిద్దేసపాళి • Cūḷaniddesapāḷi
    ౩. పుణ్ణకమాణవపుచ్ఛా • 3. Puṇṇakamāṇavapucchā
    ౩. పుణ్ణకమాణవపుచ్ఛానిద్దేసో • 3. Puṇṇakamāṇavapucchāniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact