| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๒. ปุณฺณกเตฺถรอปทานวณฺณนา
2. Puṇṇakattheraapadānavaṇṇanā
๒๙. ทุติยาปทาเน ปพฺภารกูฎํ นิสฺสายาติอาทิกํ อายสฺมโต ปุณฺณกเตฺถรสฺส อปทานํฯ ตตฺถ หิมวเนฺต ยกฺขเสนาปติ หุตฺวา ปรินิพฺพุตสฺส ปเจฺจกพุทฺธสฺส อาฬหนกรณเมว นานตฺตํฯ เสสํ ปาฐานุสาเรน สุวิเญฺญยฺยเมวฯ
29. Dutiyāpadāne pabbhārakūṭaṃ nissāyātiādikaṃ āyasmato puṇṇakattherassa apadānaṃ. Tattha himavante yakkhasenāpati hutvā parinibbutassa paccekabuddhassa āḷahanakaraṇameva nānattaṃ. Sesaṃ pāṭhānusārena suviññeyyameva.
๔๕. ตติยาปทาเน หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิกํ อายสฺมโต เมตฺตคุเตฺถรสฺส อปทานํฯ ตตฺถ หิมวนฺตสมีเป อโสกปพฺพเต โส ตาปโส หุตฺวา ปณฺณสาลายํ วสโนฺต สุเมธสมฺพุทฺธํ ทิสฺวา ปตฺตํ คเหตฺวา สปฺปิปูรณํ วิเสโสฯ เสสํ ปุญฺญผลานิ จ สุวิเญฺญยฺยาเนวฯ อปทานคาถานํ อโตฺถ จ ปากโฎเยวฯ
45. Tatiyāpadāne himavantassāvidūretiādikaṃ āyasmato mettaguttherassa apadānaṃ. Tattha himavantasamīpe asokapabbate so tāpaso hutvā paṇṇasālāyaṃ vasanto sumedhasambuddhaṃ disvā pattaṃ gahetvā sappipūraṇaṃ viseso. Sesaṃ puññaphalāni ca suviññeyyāneva. Apadānagāthānaṃ attho ca pākaṭoyeva.
๗๒. จตุตฺถาปทาเน คงฺคา ภาคีรถี นามาติอาทิกํ อายสฺมโต โธตกเตฺถรสฺส อปทานํฯ ตตฺราปิ พฺราหฺมโณ หุตฺวา ภาคีรถีคงฺคาย ตรมาเน ภิกฺขู ทิสฺวา ปสนฺนมานโส เสตุํ การาเปตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส นิยฺยาทิตภาโวเยว วิเสโสฯ ปุญฺญผลปริทีปนคาถานํ อโตฺถ นยานุสาเรน สุวิเญฺญโยฺยวฯ
72. Catutthāpadāne gaṅgā bhāgīrathī nāmātiādikaṃ āyasmato dhotakattherassa apadānaṃ. Tatrāpi brāhmaṇo hutvā bhāgīrathīgaṅgāya taramāne bhikkhū disvā pasannamānaso setuṃ kārāpetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa niyyāditabhāvoyeva viseso. Puññaphalaparidīpanagāthānaṃ attho nayānusārena suviññeyyova.
๑๐๐. ปญฺจมาปทาเน หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิกํ อายสฺมโต อุปสิวเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปโตฺต ฆราวาสํ ปหาย อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา หิมวเนฺต ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ติณสนฺถรํ สนฺถริตฺวา ตตฺถ นิสินฺนสฺส ภควโต สาลปุปฺผปูชํ อกาสีติ อยํ วิเสโส, เสสมุตฺตานเมวฯ
100. Pañcamāpadāne himavantassāvidūretiādikaṃ āyasmato upasivattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbatto viññutaṃ patto gharāvāsaṃ pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā himavante padumuttaraṃ bhagavantaṃ disvā tiṇasantharaṃ santharitvā tattha nisinnassa bhagavato sālapupphapūjaṃ akāsīti ayaṃ viseso, sesamuttānameva.
๑๖๑. ฉฎฺฐาปทาเน มิคลุโทฺท ปุเร อาสินฺติอาทิกํ อายสฺมโต นนฺทกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กรวิกสกุโณ หุตฺวา มธุรกูชิตํ กโรโนฺต สตฺถารํ ปทกฺขิณํ อกาสิฯ อปรภาเค มยูโร หุตฺวา อญฺญตรสฺส ปเจฺจกพุทฺธสฺส วสนคุหาทฺวาเร ปสนฺนมานโส ทิวสสฺส ติกฺขตฺตุํ มธุเรน วสฺสิตํ วสฺสิฯ เอวํ ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺญานิ กตฺวา อมฺหากํ ภควโต กาเล สาวตฺถิยํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต นนฺทโกติ ลทฺธนาโม สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิฯ โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต มิคลุโทฺท ปุเร อาสินฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ ปเจฺจกพุทฺธสฺส มณฺฑปํ กตฺวา ปทุมปุเปฺผหิ ฉทนเมว วิเสโสฯ
161. Chaṭṭhāpadāne migaluddo pure āsintiādikaṃ āyasmato nandakattherassa apadānaṃ. Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle karavikasakuṇo hutvā madhurakūjitaṃ karonto satthāraṃ padakkhiṇaṃ akāsi. Aparabhāge mayūro hutvā aññatarassa paccekabuddhassa vasanaguhādvāre pasannamānaso divasassa tikkhattuṃ madhurena vassitaṃ vassi. Evaṃ tattha tattha bhave puññāni katvā amhākaṃ bhagavato kāle sāvatthiyaṃ kulagehe nibbatto nandakoti laddhanāmo satthu santike dhammaṃ sutvā pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. So aparabhāge attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento migaluddo pure āsintiādimāha. Tattha paccekabuddhassa maṇḍapaṃ katvā padumapupphehi chadanameva viseso.
๑๘๓. สตฺตมาปทาเน ปพฺภารกูฎํ นิสฺสายาติอาทิกํ อายสฺมโต เหมกเตฺถรสฺส อปทานํฯ ตตฺถาปิ อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา หิมวเนฺต วสโนฺต ปิยทสฺสิํ ภควนฺตํ อุปคตํ ทิสฺวา รตนมยํ ปีฐํ อตฺถริตฺวา อฎฺฐาสิฯ ตตฺถ นิสินฺนสฺส กุมฺภมตฺตํ ชมฺพุผลํ อาหริตฺวา อทาสิฯ ภควา ตสฺส จิตฺตปฺปสาทตฺถาย ตํ ผลํ ปริภุญฺชิฯ เอตฺตกเมว วิเสโสฯ
183. Sattamāpadāne pabbhārakūṭaṃ nissāyātiādikaṃ āyasmato hemakattherassa apadānaṃ. Tatthāpi isipabbajjaṃ pabbajitvā himavante vasanto piyadassiṃ bhagavantaṃ upagataṃ disvā ratanamayaṃ pīṭhaṃ attharitvā aṭṭhāsi. Tattha nisinnassa kumbhamattaṃ jambuphalaṃ āharitvā adāsi. Bhagavā tassa cittappasādatthāya taṃ phalaṃ paribhuñji. Ettakameva viseso.
๒๒๔. อฎฺฐมาปทาเน ราชาสิ วิชโย นามาติอาทิกํ อายสฺมโต โตเทยฺยเตฺถรสฺส อปทานํฯ ตตฺถ ราชาสิ วิชโย นามาติ ทหรกาลโต ปฎฺฐาย สพฺพสงฺคาเมสุ ชินโต, จตูหิ สงฺคหวตฺถูหิ ชนํ รญฺชนโต อลฺลียนโต วิชโย นาม ราชา อโหสีติ อโตฺถฯ เกตุมตีปุรุตฺตเมติ เกตุ วุจฺจนฺติ ธชปฎากาฯ อถ วา นครโสภนตฺถาย นครมเชฺฌ อุสฺสาปิตรตนโตรณานิ, เต เกตู นิจฺจํ อุสฺสาปิตา โสภยมานา อสฺสา อตฺถีติ เกตุมตีฯ ปูเรติ ธนธเญฺญหิ สพฺพชนานํ มนนฺติ ปุรํฯ เกตุมตี จ สา ปุรญฺจ เสฎฺฐเฎฺฐน อุตฺตมเญฺจติ เกตุมตีปุรุตฺตมํ, ตสฺมิํ เกตุมตีปุรุตฺตเมฯ สูโร วิกฺกมสมฺปโนฺนติ อภีโต วีริยสมฺปโนฺน วิชโย นาม ราชา อชฺฌาวสีติ สมฺพโนฺธฯ อิตฺถํ ภูตํ ปุรญฺจ สพฺพวตฺถุวาหนญฺจ ฉเฑฺฑตฺวา หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา วสโนฺต สุเมธภควนฺตํ ทิสฺวา โสมนสฺสํ อุปฺปาเทตฺวา จนฺทเนน ปูชากรณเมว วิเสโสฯ
224. Aṭṭhamāpadāne rājāsi vijayo nāmātiādikaṃ āyasmato todeyyattherassa apadānaṃ. Tattha rājāsi vijayo nāmāti daharakālato paṭṭhāya sabbasaṅgāmesu jinato, catūhi saṅgahavatthūhi janaṃ rañjanato allīyanato vijayo nāma rājā ahosīti attho. Ketumatīpuruttameti ketu vuccanti dhajapaṭākā. Atha vā nagarasobhanatthāya nagaramajjhe ussāpitaratanatoraṇāni, te ketū niccaṃ ussāpitā sobhayamānā assā atthīti ketumatī. Pūreti dhanadhaññehi sabbajanānaṃ mananti puraṃ. Ketumatī ca sā purañca seṭṭhaṭṭhena uttamañceti ketumatīpuruttamaṃ, tasmiṃ ketumatīpuruttame. Sūro vikkamasampannoti abhīto vīriyasampanno vijayo nāma rājā ajjhāvasīti sambandho. Itthaṃ bhūtaṃ purañca sabbavatthuvāhanañca chaḍḍetvā himavantaṃ pavisitvā isipabbajjaṃ pabbajitvā vasanto sumedhabhagavantaṃ disvā somanassaṃ uppādetvā candanena pūjākaraṇameva viseso.
๒๗๖. นวมาปทาเน นคเร หํสวติยาติอาทิกํ อายสฺมโต ชตุกณฺณิเตฺถรสฺส อปทานํ ฯ ตตฺถ เสฎฺฐิปุโตฺต หุตฺวา สุวณฺณปาสาเท วสนภาโว จ ปญฺจหิ กามคุเณหิ สมงฺคี หุตฺวา วสนภาโว จ สพฺพเทสวาสีนํ สพฺพสิปฺปวิญฺญูนญฺจ อาคนฺตฺวา เสวนภาโว จ วิเสโสฯ
276. Navamāpadāne nagare haṃsavatiyātiādikaṃ āyasmato jatukaṇṇittherassa apadānaṃ . Tattha seṭṭhiputto hutvā suvaṇṇapāsāde vasanabhāvo ca pañcahi kāmaguṇehi samaṅgī hutvā vasanabhāvo ca sabbadesavāsīnaṃ sabbasippaviññūnañca āgantvā sevanabhāvo ca viseso.
๓๓๐. ทสมาปทาเน หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิกํ อายสฺมโต อุเทนเตฺถรสฺส อปทานํฯ ตตฺถ หิมวนฺตสมีเป ปทุมปพฺพตํ นิสฺสาย ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา วสเนฺตน ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต ปทุมปุปฺผํ คเหตฺวา ปูชิตภาโวว วิเสโสฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
330. Dasamāpadāne himavantassāvidūretiādikaṃ āyasmato udenattherassa apadānaṃ. Tattha himavantasamīpe padumapabbataṃ nissāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā vasantena padumuttarassa bhagavato padumapupphaṃ gahetvā pūjitabhāvova viseso. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
เอกจตฺตาลีสมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ
Ekacattālīsamavaggavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi
๒. ปุณฺณกเตฺถรอปทานํ • 2. Puṇṇakattheraapadānaṃ
๓. เมตฺตคุเตฺถรอปทานํ • 3. Mettaguttheraapadānaṃ
๔. โธตกเตฺถรอปทานํ • 4. Dhotakattheraapadānaṃ
๕. อุปสีวเตฺถรอปทานํ • 5. Upasīvattheraapadānaṃ
๖. นนฺทกเตฺถรอปทานํ • 6. Nandakattheraapadānaṃ
๗. เหมกเตฺถรอปทานํ • 7. Hemakattheraapadānaṃ
๘. โตเทยฺยเตฺถรอปทานํ • 8. Todeyyattheraapadānaṃ
๙. ชตุกณฺณิเตฺถรอปทานํ • 9. Jatukaṇṇittheraapadānaṃ
๑๐. อุเทนเตฺถรอปทานํ • 10. Udenattheraapadānaṃ
