| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಣಿ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥಾದಿಕಥಾ
Puññakiriyavatthādikathā
ತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ದಸಹಿ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥೂಹಿ ದೀಪೇತಬ್ಬಾನಿ। ಕಥಂ? ದಾನಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು, ಸೀಲಮಯಂ… ಭಾವನಾಮಯಂ… ಅಪಚಿತಿಸಹಗತಂ… ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಸಹಗತಂ… ಪತ್ತಾನುಪ್ಪದಾನಂ… ಅಬ್ಭನುಮೋದನಂ… ದೇಸನಾಮಯಂ… ಸವನಮಯಂ… ದಿಟ್ಠಿಜುಕಮ್ಮಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥೂತಿ ಇಮಾನಿ ದಸ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥೂನಿ ನಾಮ। ತತ್ಥ ದಾನಮೇವ ದಾನಮಯಂ। ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾ ಚ ಸಾ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಆನಿಸಂಸಾನಂ ವತ್ಥು ಚಾತಿ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು। ಸೇಸೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
Tāni sabbānipi dasahi puññakiriyavatthūhi dīpetabbāni. Kathaṃ? Dānamayaṃ puññakiriyavatthu, sīlamayaṃ… bhāvanāmayaṃ… apacitisahagataṃ… veyyāvaccasahagataṃ… pattānuppadānaṃ… abbhanumodanaṃ… desanāmayaṃ… savanamayaṃ… diṭṭhijukammaṃ puññakiriyavatthūti imāni dasa puññakiriyavatthūni nāma. Tattha dānameva dānamayaṃ. Puññakiriyā ca sā tesaṃ tesaṃ ānisaṃsānaṃ vatthu cāti puññakiriyavatthu. Sesesupi eseva nayo.
ತತ್ಥ ಚೀವರಾದೀಸು ಚತೂಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು, ರೂಪಾದೀಸು ವಾ ಛಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು, ಅನ್ನಾದೀಸು ವಾ ದಸಸು ದಾನವತ್ಥೂಸು, ತಂ ತಂ ದೇನ್ತಸ್ಸ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ಉಪ್ಪಾದನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ, ಪರಿಚ್ಚಾಗಕಾಲೇ, ಪಚ್ಛಾ ಸೋಮನಸ್ಸಚಿತ್ತೇನ ಅನುಸ್ಸರಣಕಾಲೇ ಚಾತಿ ತೀಸು ಕಾಲೇಸು ಪವತ್ತಾ ಚೇತನಾ ‘ದಾನಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು’ ನಾಮ।
Tattha cīvarādīsu catūsu paccayesu, rūpādīsu vā chasu ārammaṇesu, annādīsu vā dasasu dānavatthūsu, taṃ taṃ dentassa tesaṃ tesaṃ uppādanato paṭṭhāya pubbabhāge, pariccāgakāle, pacchā somanassacittena anussaraṇakāle cāti tīsu kālesu pavattā cetanā ‘dānamayaṃ puññakiriyavatthu’ nāma.
ಪಞ್ಚಸೀಲಂ ಅಟ್ಠಸೀಲಂ ದಸಸೀಲಂ ಸಮಾದಿಯನ್ತಸ್ಸ, ‘ಪಬ್ಬಜಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ವಿಹಾರಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ, ಪಬ್ಬಜನ್ತಸ್ಸ, ‘ಮನೋರಥಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ವತ’ಮ್ಹಿ, ‘ಸಾಧು ಸಾಧೂ’ತಿ ಆವಜ್ಜೇನ್ತಸ್ಸ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಸಂವರನ್ತಸ್ಸ, ಚೀವರಾದಯೋ ಪಚ್ಚಯೇ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ, ಆಪಾಥಗತೇಸು ರೂಪಾದೀಸು ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಾದೀನಿ ಸಂವರನ್ತಸ್ಸ , ಆಜೀವಂ ಸೋಧೇನ್ತಸ್ಸ ಚ ಪವತ್ತಾ ಚೇತನಾ ‘ಸೀಲಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು’ ನಾಮ।
Pañcasīlaṃ aṭṭhasīlaṃ dasasīlaṃ samādiyantassa, ‘pabbajissāmī’ti vihāraṃ gacchantassa, pabbajantassa, ‘manorathaṃ matthakaṃ pāpetvā pabbajito vata’mhi, ‘sādhu sādhū’ti āvajjentassa, pātimokkhaṃ saṃvarantassa, cīvarādayo paccaye paccavekkhantassa, āpāthagatesu rūpādīsu cakkhudvārādīni saṃvarantassa , ājīvaṃ sodhentassa ca pavattā cetanā ‘sīlamayaṃ puññakiriyavatthu’ nāma.
ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯಂ ವುತ್ತೇನ ವಿಪಸ್ಸನಾಮಗ್ಗೇನ ಚಕ್ಖುಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ ದುಕ್ಖತೋ ಅನತ್ತತೋ ಭಾವೇನ್ತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಮನಂ… ರೂಪೇ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮೇ… ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಮನೋವಿಞ್ಞಾಣಂ,… ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಂ…ಪೇ॰… ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಂ, ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ವೇದನಂ…ಪೇ॰… ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಜಂ ವೇದನಂ, …ಪೇ॰… ರೂಪಸಞ್ಞಂ…ಪೇ॰… ಜರಾಮರಣಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ ದುಕ್ಖತೋ ಅನತ್ತತೋ ಭಾವೇನ್ತಸ್ಸ ಪವತ್ತಾ ಚೇತನಾ, ಅಟ್ಠತಿಂಸಾಯ ವಾ ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಅಪ್ಪನಂ ಅಪ್ಪತ್ತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಚೇತನಾ ‘ಭಾವನಾಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು’ ನಾಮ।
Paṭisambhidāyaṃ vuttena vipassanāmaggena cakkhuṃ aniccato dukkhato anattato bhāventassa…pe… manaṃ… rūpe…pe… dhamme… cakkhuviññāṇaṃ…pe… manoviññāṇaṃ,… cakkhusamphassaṃ…pe… manosamphassaṃ, cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ…pe… manosamphassajaṃ vedanaṃ, …pe… rūpasaññaṃ…pe… jarāmaraṇaṃ aniccato dukkhato anattato bhāventassa pavattā cetanā, aṭṭhatiṃsāya vā ārammaṇesu appanaṃ appattā sabbāpi cetanā ‘bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu’ nāma.
ಮಹಲ್ಲಕಂ ಪನ ದಿಸ್ವಾ ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಪತ್ತಚೀವರಪಟಿಗ್ಗಹಣಅಭಿವಾದನಮಗ್ಗಸಮ್ಪದಾನಾದಿವಸೇನ ‘ಅಪಚಿತಿಸಹಗತಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Mahallakaṃ pana disvā paccuggamanapattacīvarapaṭiggahaṇaabhivādanamaggasampadānādivasena ‘apacitisahagataṃ’ veditabbaṃ.
ವುಡ್ಢತರಾನಂ ವತ್ತಪ್ಪಟಿಪತ್ತಿಕರಣವಸೇನ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದಿಸ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಾಮೇ ಭಿಕ್ಖಂ ಸಮಾದಪೇತ್ವಾ ಉಪಸಂಹರಣವಸೇನ, ‘ಗಚ್ಛ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪತ್ತಂ ಆಹರಾ’ತಿ ಸುತ್ವಾ ವೇಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಪತ್ತಾಹರಣಾದಿವಸೇನ ಚ ಕಾಯವೇಯ್ಯಾವಟಿಕಕಾಲೇ ‘ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಸಹಗತಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Vuḍḍhatarānaṃ vattappaṭipattikaraṇavasena gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhaṃ bhikkhuṃ disvā pattaṃ gahetvā gāme bhikkhaṃ samādapetvā upasaṃharaṇavasena, ‘gaccha bhikkhūnaṃ pattaṃ āharā’ti sutvā vegena gantvā pattāharaṇādivasena ca kāyaveyyāvaṭikakāle ‘veyyāvaccasahagataṃ’ veditabbaṃ.
ದಾನಂ ದತ್ವಾ ಗನ್ಧಾದೀಹಿ ಪೂಜಂ ಕತ್ವಾ ‘ಅಸುಕಸ್ಸ ನಾಮ ಪತ್ತಿ ಹೋತೂ’ತಿ ವಾ, ‘ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಹೋತೂ’ತಿ ವಾ ಪತ್ತಿಂ ದದತೋ ‘ಪತ್ತಾನುಪ್ಪದಾನಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕಿಂ ಪನೇವಂ ಪತ್ತಿಂ ದದತೋ ಪುಞ್ಞಕ್ಖಯೋ ಹೋತೀತಿ? ನ ಹೋತಿ। ಯಥಾ ಪನ ಏಕಂ ದೀಪಂ ಜಾಲೇತ್ವಾ ತತೋ ದೀಪಸಹಸ್ಸಂ ಜಾಲೇನ್ತಸ್ಸ ಪಠಮದೀಪೋ ಖೀಣೋತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ; ಪುರಿಮಾಲೋಕೇನ ಪನ ಸದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಛಿಮಾಲೋಕೋ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ಅತಿಮಹಾ ಹೋತಿ। ಏವಮೇವ ಪತ್ತಿಂ ದದತೋ ಪರಿಹಾನಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ವುಡ್ಢಿಯೇವ ಪನ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Dānaṃ datvā gandhādīhi pūjaṃ katvā ‘asukassa nāma patti hotū’ti vā, ‘sabbasattānaṃ hotū’ti vā pattiṃ dadato ‘pattānuppadānaṃ’ veditabbaṃ. Kiṃ panevaṃ pattiṃ dadato puññakkhayo hotīti? Na hoti. Yathā pana ekaṃ dīpaṃ jāletvā tato dīpasahassaṃ jālentassa paṭhamadīpo khīṇoti na vattabbo; purimālokena pana saddhiṃ pacchimāloko ekato hutvā atimahā hoti. Evameva pattiṃ dadato parihāni nāma natthi. Vuḍḍhiyeva pana hotīti veditabbo.
ಪರೇಹಿ ದಿನ್ನಾಯ ಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ಅಞ್ಞಾಯ ವಾ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯಾಯ ‘ಸಾಧು ಸಾಧೂ’ತಿ ಅನುಮೋದನವಸೇನ ‘ಅಬ್ಭನುಮೋದನಂ’ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Parehi dinnāya pattiyā vā aññāya vā puññakiriyāya ‘sādhu sādhū’ti anumodanavasena ‘abbhanumodanaṃ’ veditabbaṃ.
ಏಕೋ ‘ಏವಂ ಮಂ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋತಿ ಮಂ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ ಇಚ್ಛಾಯ ಠತ್ವಾ ಲಾಭಗರುಕೋ ಹುತ್ವಾ ದೇಸೇತಿ, ತಂ ನ ಮಹಪ್ಫಲಂ। ಏಕೋ ಅತ್ತನೋ ಪಗುಣಂ ಧಮ್ಮಂ ಅಪಚ್ಚಾಸೀಸಮಾನೋ ವಿಮುತ್ತಾಯತನಸೀಸೇನ ಪರೇಸಂ ದೇಸೇತಿ, ಇದಂ ‘ದೇಸನಾಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು’ ನಾಮ।
Eko ‘evaṃ maṃ dhammakathikoti maṃ jānissantī’ti icchāya ṭhatvā lābhagaruko hutvā deseti, taṃ na mahapphalaṃ. Eko attano paguṇaṃ dhammaṃ apaccāsīsamāno vimuttāyatanasīsena paresaṃ deseti, idaṃ ‘desanāmayaṃ puññakiriyavatthu’ nāma.
ಏಕೋ ಸುಣನ್ತೋ ‘ಇತಿ ಮಂ ಸದ್ಧೋತಿ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತೀ’ತಿ ಸುಣಾತಿ, ತಂ ನ ಮಹಪ್ಫಲಂ। ಏಕೋ ‘ಏವಂ ಮೇ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಹಿತಫರಣೇನ ಮುದುಚಿತ್ತೇನ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ, ಇದಂ ‘ಸವನಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು’ ನಾಮ।
Eko suṇanto ‘iti maṃ saddhoti jānissantī’ti suṇāti, taṃ na mahapphalaṃ. Eko ‘evaṃ me mahapphalaṃ bhavissatī’ti hitapharaṇena muducittena dhammaṃ suṇāti, idaṃ ‘savanamayaṃ puññakiriyavatthu’ nāma.
ದಿಟ್ಠಿಂ ಉಜುಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ‘ದಿಟ್ಠಿಜುಕಮ್ಮಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು’ ನಾಮ। ದೀಘಭಾಣಕಾ ಪನಾಹು – ‘ದಿಟ್ಠಿಜುಕಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ನಿಯಮಲಕ್ಖಣಂ, ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಪುಞ್ಞಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಹಿ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಉಜುಕಭಾವೇನೇವ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತೀ’ತಿ।
Diṭṭhiṃ ujuṃ karontassa ‘diṭṭhijukammaṃ puññakiriyavatthu’ nāma. Dīghabhāṇakā panāhu – ‘diṭṭhijukammaṃ sabbesaṃ niyamalakkhaṇaṃ, yaṃkiñci puññaṃ karontassa hi diṭṭhiyā ujukabhāveneva mahapphalaṃ hotī’ti.
ಏತೇಸು ಪನ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥೂಸು ದಾನಮಯಂ ತಾವ ‘ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ದಾನಂ ದದತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ‘ದಿನ್ನಂ ಮೇ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಏವಂ ಪುಬ್ಬಚೇತನಂ ಮುಞ್ಚನಚೇತನಂ ಅಪರಚೇತನನ್ತಿ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಚೇತನಾ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ‘ದಾನಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು’ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಸೀಲಮಯಮ್ಪಿ ‘ಸೀಲಂ ಪೂರೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಸೀಲಪೂರಣಕಾಲೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ‘ಪೂರಿತಂ ಮೇ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ‘ಸೀಲಮಯಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು’ ನಾಮ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಿಜುಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ‘ದಿಟ್ಠಿಂ ಉಜುಕಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ದಿಟ್ಠಿಂ ಉಜುಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ‘ದಿಟ್ಠಿ ಮೇ ಉಜುಕಾ ಕತಾ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ ‘ದಿಟ್ಠಿಜುಕಮ್ಮಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು’ ನಾಮ ಹೋತಿ।
Etesu pana puññakiriyavatthūsu dānamayaṃ tāva ‘dānaṃ dassāmī’ti cintentassa uppajjati, dānaṃ dadato uppajjati, ‘dinnaṃ me’ti paccavekkhantassa uppajjati. Evaṃ pubbacetanaṃ muñcanacetanaṃ aparacetananti tissopi cetanā ekato katvā ‘dānamayaṃ puññakiriyavatthu’ nāma hoti. Sīlamayampi ‘sīlaṃ pūressāmī’ti cintentassa uppajjati, sīlapūraṇakāle uppajjati, ‘pūritaṃ me’ti paccavekkhantassa uppajjati. Tā sabbāpi ekato katvā ‘sīlamayaṃ puññakiriyavatthu’ nāma hoti…pe… diṭṭhijukammampi ‘diṭṭhiṃ ujukaṃ karissāmī’ti cintentassa uppajjati, diṭṭhiṃ ujuṃ karontassa uppajjati, ‘diṭṭhi me ujukā katā’ti paccavekkhantassa uppajjati. Tā sabbāpi ekato katvā ‘diṭṭhijukammaṃ puññakiriyavatthu’ nāma hoti.
ಸುತ್ತೇ ಪನ ತೀಣಿಯೇವ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥೂನಿ ಆಗತಾನಿ। ತೇಸು ಇತರೇಸಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಹೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಪಚಿತಿವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಾನಿ ಹಿ ಸೀಲಮಯೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಪತ್ತಾನುಪ್ಪದಾನಅಬ್ಭನುಮೋದನಾನಿ ದಾನಮಯೇ। ದೇಸನಾಸವನದಿಟ್ಠಿಜುಕಮ್ಮಾನಿ ಭಾವನಾಮಯೇ। ಯೇ ಪನ ‘ದಿಟ್ಠಿಜುಕಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ನಿಯಮಲಕ್ಖಣ’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ ತೇಸಂ ತಂ ತೀಸುಪಿ ಸಙ್ಗಹಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮೇತಾನಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ತೀಣಿ ಹುತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರತೋ ದಸ ಹೋನ್ತಿ।
Sutte pana tīṇiyeva puññakiriyavatthūni āgatāni. Tesu itaresampi saṅgaho veditabbo. Apacitiveyyāvaccāni hi sīlamaye saṅgahaṃ gacchanti. Pattānuppadānaabbhanumodanāni dānamaye. Desanāsavanadiṭṭhijukammāni bhāvanāmaye. Ye pana ‘diṭṭhijukammaṃ sabbesaṃ niyamalakkhaṇa’nti vadanti tesaṃ taṃ tīsupi saṅgahaṃ gacchati. Evametāni saṅkhepato tīṇi hutvā vitthārato dasa honti.
ತೇಸು ‘ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಂ ಅಞ್ಞತರೇನೇವ ಚಿನ್ತೇತಿ; ದದಮಾನೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ದೇತಿ; ‘ದಾನಂ ಮೇ ದಿನ್ನ’ನ್ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ‘ಸೀಲಂ ಪೂರೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಚಿನ್ತೇತಿ; ಸೀಲಂ ಪೂರೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪೂರೇತಿ, ‘ಸೀಲಂ ಮೇ ಪೂರಿತ’ನ್ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ‘ಭಾವನಂ ಭಾವೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಚಿನ್ತೇತಿ; ಭಾವೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಭಾವೇತಿ; ‘ಭಾವನಾ ಮೇ ಭಾವಿತಾ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ।
Tesu ‘dānaṃ dassāmī’ti cintento aṭṭhannaṃ kāmāvacarakusalacittānaṃ aññatareneva cinteti; dadamānopi tesaṃyeva aññatarena deti; ‘dānaṃ me dinna’nti paccavekkhantopi tesaṃyeva aññatarena paccavekkhati. ‘Sīlaṃ pūressāmī’ti cintentopi tesaṃyeva aññatarena cinteti; sīlaṃ pūrentopi tesaṃyeva aññatarena pūreti, ‘sīlaṃ me pūrita’nti paccavekkhantopi tesaṃyeva aññatarena paccavekkhati. ‘Bhāvanaṃ bhāvessāmī’ti cintentopi tesaṃyeva aññatarena cinteti; bhāventopi tesaṃyeva aññatarena bhāveti; ‘bhāvanā me bhāvitā’ti paccavekkhantopi tesaṃyeva aññatarena paccavekkhati.
‘ಜೇಟ್ಠಾಪಚಿತಿಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಚಿನ್ತೇತಿ, ಕರೋನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಕರೋತಿ, ‘ಕತಂ ಮೇ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ‘ಕಾಯವೇಯ್ಯಾವಟಿಕಕಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋಪಿ, ಕರೋನ್ತೋಪಿ, ‘ಕತಂ ಮೇ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ‘ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋಪಿ, ದದನ್ತೋಪಿ, ‘ದಿನ್ನಂ ಮೇ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋಪಿ, ‘ಪತ್ತಿಂ ವಾ ಸೇಸಕುಸಲಂ ವಾ ಅನುಮೋದಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಚಿನ್ತೇತಿ; ಅನುಮೋದನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಅನುಮೋದತಿ, ‘ಅನುಮೋದಿತಂ ಮೇ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ‘ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಚಿನ್ತೇತಿ, ದೇಸೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ದೇಸೇತಿ, ‘ದೇಸಿತೋ ಮೇ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ‘ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಚಿನ್ತೇತಿ, ಸುಣನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಸುಣಾತಿ, ‘ಸುತೋ ಮೇ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ। ‘ದಿಟ್ಠಿಂ ಉಜುಕಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಚಿನ್ತೇನ್ತೋಪಿ ತೇಸಂಯೇವ ಅಞ್ಞತರೇನ ಚಿನ್ತೇತಿ, ಉಜುಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪನ ಚತುನ್ನಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಂ ಅಞ್ಞತರೇನ ಕರೋತಿ, ‘ದಿಟ್ಠಿ ಮೇ ಉಜುಕಾ ಕತಾ’ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತೋ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಞ್ಞತರೇನ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖತಿ।
‘Jeṭṭhāpacitikammaṃ karissāmī’ti cintentopi tesaṃyeva aññatarena cinteti, karontopi tesaṃyeva aññatarena karoti, ‘kataṃ me’ti paccavekkhantopi tesaṃyeva aññatarena paccavekkhati. ‘Kāyaveyyāvaṭikakammaṃ karissāmī’ti cintentopi, karontopi, ‘kataṃ me’ti paccavekkhantopi tesaṃyeva aññatarena paccavekkhati. ‘Pattiṃ dassāmī’ti cintentopi, dadantopi, ‘dinnaṃ me’ti paccavekkhantopi, ‘pattiṃ vā sesakusalaṃ vā anumodissāmī’ti cintentopi tesaṃyeva aññatarena cinteti; anumodantopi tesaṃyeva aññatarena anumodati, ‘anumoditaṃ me’ti paccavekkhantopi tesaṃyeva aññatarena paccavekkhati. ‘Dhammaṃ desessāmī’ti cintentopi tesaṃyeva aññatarena cinteti, desentopi tesaṃyeva aññatarena deseti, ‘desito me’ti paccavekkhantopi tesaṃyeva aññatarena paccavekkhati. ‘Dhammaṃ sossāmī’ti cintentopi tesaṃyeva aññatarena cinteti, suṇantopi tesaṃyeva aññatarena suṇāti, ‘suto me’ti paccavekkhantopi tesaṃyeva aññatarena paccavekkhati. ‘Diṭṭhiṃ ujukaṃ karissāmī’ti cintentopi tesaṃyeva aññatarena cinteti, ujuṃ karonto pana catunnaṃ ñāṇasampayuttānaṃ aññatarena karoti, ‘diṭṭhi me ujukā katā’ti paccavekkhanto aṭṭhannaṃ aññatarena paccavekkhati.
ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಚತ್ತಾರಿ ಅನನ್ತಾನಿ ನಾಮ ಗಹಿತಾನಿ। ಚತ್ತಾರಿ ಹಿ ಅನನ್ತಾನಿ – ಆಕಾಸೋ ಅನನ್ತೋ, ಚಕ್ಕವಾಳಾನಿ ಅನನ್ತಾನಿ, ಸತ್ತನಿಕಾಯೋ ಅನನ್ತೋ, ಬುದ್ಧಞ್ಞಾಣಂ ಅನನ್ತಂ। ಆಕಾಸಸ್ಸ ಹಿ ಪುರತ್ಥಿಮಾಯ ದಿಸಾಯ ವಾ ಪಚ್ಛಿಮುತ್ತರದಕ್ಖಿಣಾಸು ವಾ ಏತ್ತಕಾನಿ ವಾ ಯೋಜನಸತಾನಿ ಏತ್ತಕಾನಿ ವಾ ಯೋಜನಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನತ್ಥಿ। ಸಿನೇರುಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಯೋಕೂಟಂ ಪಥವಿಂ ದ್ವಿಧಾ ಕತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಖಿತ್ತಂ ಭಸ್ಸೇಥೇವ, ನೋ ಪತಿಟ್ಠಂ ಲಭೇಥ, ಏವಂ ಆಕಾಸಂ ಅನನ್ತಂ ನಾಮ।
Imasmiṃ ṭhāne cattāri anantāni nāma gahitāni. Cattāri hi anantāni – ākāso ananto, cakkavāḷāni anantāni, sattanikāyo ananto, buddhaññāṇaṃ anantaṃ. Ākāsassa hi puratthimāya disāya vā pacchimuttaradakkhiṇāsu vā ettakāni vā yojanasatāni ettakāni vā yojanasahassānīti paricchedo natthi. Sinerumattampi ayokūṭaṃ pathaviṃ dvidhā katvā heṭṭhā khittaṃ bhassetheva, no patiṭṭhaṃ labhetha, evaṃ ākāsaṃ anantaṃ nāma.
ಚಕ್ಕವಾಳಾನಮ್ಪಿ ಸತೇಹಿ ವಾ ಸಹಸ್ಸೇಹಿ ವಾ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನತ್ಥಿ। ಸಚೇಪಿ ಹಿ ಅಕನಿಟ್ಠಭವನೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ದಳ್ಹಥಾಮಧನುಗ್ಗಹಸ್ಸ ಲಹುಕೇನ ಸರೇನ ತಿರಿಯಂ ತಾಲಚ್ಛಾಯಂ ಅತಿಕ್ಕಮನಮತ್ತೇನ ಕಾಲೇನ ಚಕ್ಕವಾಳಸತಸಹಸ್ಸಂ ಅತಿಕ್ಕಮನಸಮತ್ಥೇನ ಜವೇನ ಸಮನ್ನಾಗತಾ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ‘ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ ತೇನ ಜವೇನ ಧಾವೇಯ್ಯುಂ, ಚಕ್ಕವಾಳಪರಿಯನ್ತಂ ಅದಿಸ್ವಾವ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೇಯ್ಯುಂ, ಏವಂ ಚಕ್ಕವಾಳಾನಿ ಅನನ್ತಾನಿ ನಾಮ।
Cakkavāḷānampi satehi vā sahassehi vā paricchedo natthi. Sacepi hi akaniṭṭhabhavane nibbattā, daḷhathāmadhanuggahassa lahukena sarena tiriyaṃ tālacchāyaṃ atikkamanamattena kālena cakkavāḷasatasahassaṃ atikkamanasamatthena javena samannāgatā cattāro mahābrahmāno ‘cakkavāḷapariyantaṃ passissāmā’ti tena javena dhāveyyuṃ, cakkavāḷapariyantaṃ adisvāva parinibbāyeyyuṃ, evaṃ cakkavāḷāni anantāni nāma.
ಏತ್ತಕೇಸು ಪನ ಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ಉದಕಟ್ಠಕಥಲಟ್ಠಕಸತ್ತಾನಂ ಪಮಾಣಂ ನತ್ಥಿ। ಏವಂ ಸತ್ತನಿಕಾಯೋ ಅನನ್ತೋ ನಾಮ। ತತೋಪಿ ಬುದ್ಧಞಾಣಂ ಅನನ್ತಮೇವ।
Ettakesu pana cakkavāḷesu udakaṭṭhakathalaṭṭhakasattānaṃ pamāṇaṃ natthi. Evaṃ sattanikāyo ananto nāma. Tatopi buddhañāṇaṃ anantameva.
ಏವಂ ಅಪರಿಮಾಣೇಸು ಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ಅಪರಿಮಾಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಕಾಮಾವಚರಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಅಸಙ್ಖಾರಿಕಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ ಏಕಸ್ಸ ಬಹೂನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಬಹೂನಮ್ಪಿ ಬಹೂನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಕಾಮಾವಚರಟ್ಠೇನ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಟ್ಠೇನ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಟ್ಠೇನ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಟ್ಠೇನ ಏಕತ್ತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಏಕಮೇವ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ತಿಹೇತುಕಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಂ ಮಹಾಚಿತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಂ ಮಹಾಚಿತ್ತಂ…ಪೇ॰… ತಥಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ದ್ವಿಹೇತುಕಂ ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಚಿತ್ತನ್ತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಅಪರಿಮಾಣೇಸು ಚಕ್ಕವಾಳೇಸು ಅಪರಿಮಾಣಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾನಿ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ ಮಹಾತುಲಾಯ ತುಲಯಮಾನೋ ವಿಯ, ತುಮ್ಬೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಮಿನಮಾನೋ ವಿಯ, ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ‘ಅಟ್ಠೇವೇತಾನೀ’ತಿ ಸರಿಕ್ಖಟ್ಠೇನ ಅಟ್ಠೇವ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ।
Evaṃ aparimāṇesu cakkavāḷesu aparimāṇānaṃ sattānaṃ kāmāvacarasomanassasahagatañāṇasampayuttaasaṅkhārikakusalacittāni ekassa bahūni uppajjanti. Bahūnampi bahūni uppajjanti. Tāni sabbānipi kāmāvacaraṭṭhena somanassasahagataṭṭhena ñāṇasampayuttaṭṭhena asaṅkhārikaṭṭhena ekattaṃ gacchanti. Ekameva somanassasahagataṃ tihetukaṃ asaṅkhārikaṃ mahācittaṃ hoti. Tathā sasaṅkhārikaṃ mahācittaṃ…pe… tathā upekkhāsahagataṃ ñāṇavippayuttaṃ dvihetukaṃ sasaṅkhārikacittanti. Evaṃ sabbānipi aparimāṇesu cakkavāḷesu aparimāṇānaṃ sattānaṃ uppajjamānāni kāmāvacarakusalacittāni sammāsambuddho mahātulāya tulayamāno viya, tumbe pakkhipitvā minamāno viya, sabbaññutaññāṇena paricchinditvā ‘aṭṭhevetānī’ti sarikkhaṭṭhena aṭṭheva koṭṭhāse katvā dassesi.
ಪುನ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಛಬ್ಬಿಧೇನ ಪುಞ್ಞಾಯೂಹನಂ ನಾಮ ಗಹಿತಂ। ಪುಞ್ಞಞ್ಹಿ ಅತ್ಥಿ ಸಯಂಕಾರಂ ಅತ್ಥಿ ಪರಂಕಾರಂ, ಅತ್ಥಿ ಸಾಹತ್ಥಿಕಂ ಅತ್ಥಿ ಆಣತ್ತಿಕಂ, ಅತ್ಥಿ ಸಮ್ಪಜಾನಕತಂ ಅತ್ಥಿ ಅಸಮ್ಪಜಾನಕತನ್ತಿ।
Puna imasmiṃ ṭhāne chabbidhena puññāyūhanaṃ nāma gahitaṃ. Puññañhi atthi sayaṃkāraṃ atthi paraṃkāraṃ, atthi sāhatthikaṃ atthi āṇattikaṃ, atthi sampajānakataṃ atthi asampajānakatanti.
ತತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಕತಂ ‘ಸಯಂಕಾರಂ’ ನಾಮ। ಪರಂ ಕರೋನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಕತಂ ‘ಪರಂಕಾರಂ’ ನಾಮ। ಸಹತ್ಥೇನ ಕತಂ ‘ಸಾಹತ್ಥಿಕಂ’ ನಾಮ। ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ಕಾರಿತಂ ‘ಆಣತ್ತಿಕಂ’ ನಾಮ। ಕಮ್ಮಞ್ಚ ಫಲಞ್ಚ ಸದ್ದಹಿತ್ವಾ ಕತಂ ‘ಸಮ್ಪಜಾನಕತಂ’ ನಾಮ। ಕಮ್ಮಮ್ಪಿ ಫಲಮ್ಪಿ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಕತಂ ‘ಅಸಮ್ಪಜಾನಕತಂ’ ನಾಮ। ತೇಸು ಸಯಂಕಾರಂ ಕರೋನ್ತೋಪಿ ಇಮೇಸಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಂ ಅಞ್ಞತರೇನೇವ ಕರೋತಿ। ಪರಂಕಾರಂ ಕರೋನ್ತೋಪಿ, ಸಹತ್ಥೇನ ಕರೋನ್ತೋಪಿ, ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತೋಪಿ ಇಮೇಸಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಂ ಅಞ್ಞತರೇನೇವ ಕರೋತಿ। ಸಮ್ಪಜಾನಕರಣಂ ಪನ ಚತೂಹಿ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ ಹೋತಿ। ಅಸಮ್ಪಜಾನಕರಣಂ ಚತೂಹಿ ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತೇಹಿ।
Tattha attano dhammatāya kataṃ ‘sayaṃkāraṃ’ nāma. Paraṃ karontaṃ disvā kataṃ ‘paraṃkāraṃ’ nāma. Sahatthena kataṃ ‘sāhatthikaṃ’ nāma. Āṇāpetvā kāritaṃ ‘āṇattikaṃ’ nāma. Kammañca phalañca saddahitvā kataṃ ‘sampajānakataṃ’ nāma. Kammampi phalampi ajānitvā kataṃ ‘asampajānakataṃ’ nāma. Tesu sayaṃkāraṃ karontopi imesaṃ aṭṭhannaṃ kusalacittānaṃ aññatareneva karoti. Paraṃkāraṃ karontopi, sahatthena karontopi, āṇāpetvā karontopi imesaṃ aṭṭhannaṃ kusalacittānaṃ aññatareneva karoti. Sampajānakaraṇaṃ pana catūhi ñāṇasampayuttehi hoti. Asampajānakaraṇaṃ catūhi ñāṇavippayuttehi.
ಅಪರಾಪಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಚತಸ್ಸೋ ದಕ್ಖಿಣಾವಿಸುದ್ಧಿಯೋ ಗಹಿತಾ – ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಧಮ್ಮಿಕತಾ, ಚೇತನಾಮಹತ್ತಂ, ವತ್ಥುಸಮ್ಪತ್ತಿ, ಗುಣಾತಿರೇಕತಾತಿ। ತತ್ಥ ಧಮ್ಮೇನ ಸಮೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಪಚ್ಚಯಾ ‘ಧಮ್ಮಿಕಾ’ ನಾಮ। ಸದ್ದಹಿತ್ವಾ ಓಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ದದತೋ ಪನ ‘ಚೇತನಾಮಹತ್ತಂ’ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಖೀಣಾಸವಭಾವೋ ‘ವತ್ಥುಸಮ್ಪತ್ತಿ’ ನಾಮ। ಖೀಣಾಸವಸ್ಸೇವ ನಿರೋಧಾ ವುಟ್ಠಿತಭಾವೋ ‘ಗುಣಾತಿರೇಕತಾ’ ನಾಮ। ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ದಾತುಂ ಸಕ್ಕೋನ್ತಸ್ಸ ಕಾಮಾವಚರಂ ಕುಸಲಂ ಇಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ। ಪುಣ್ಣಕಸೇಟ್ಠಿಕಾಕವಲಿಯಸುಮನಮಾಲಾಕಾರಾದೀನಂ (ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೨೨೫ ಪುಣ್ಣದಾಸೀವತ್ಥು) (ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೬೭ ಸುಮನಮಾಲಾಕಾರವತ್ಥು) ವಿಯ।
Aparāpi imasmiṃ ṭhāne catasso dakkhiṇāvisuddhiyo gahitā – paccayānaṃ dhammikatā, cetanāmahattaṃ, vatthusampatti, guṇātirekatāti. Tattha dhammena samena uppannā paccayā ‘dhammikā’ nāma. Saddahitvā okappetvā dadato pana ‘cetanāmahattaṃ’ nāma hoti. Khīṇāsavabhāvo ‘vatthusampatti’ nāma. Khīṇāsavasseva nirodhā vuṭṭhitabhāvo ‘guṇātirekatā’ nāma. Imāni cattāri samodhānetvā dātuṃ sakkontassa kāmāvacaraṃ kusalaṃ imasmiṃyeva attabhāve vipākaṃ deti. Puṇṇakaseṭṭhikākavaliyasumanamālākārādīnaṃ (dha. pa. aṭṭha. 2.225 puṇṇadāsīvatthu) (dha. pa. aṭṭha. 1.67 sumanamālākāravatthu) viya.
ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಪನೇತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಚಿತ್ತಂ ‘ಚಿತ್ತ’ನ್ತಿ ಕರಿತ್ವಾ ಚಿತ್ತವಿಚಿತ್ತಟ್ಠೇನ ಏಕಮೇವ ಹೋತಿ। ವೇದನಾವಸೇನ ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತನ್ತಿ ದುವಿಧಂ ಹೋತಿ। ಞಾಣವಿಭತ್ತಿದೇಸನಾವಸೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಹೋತಿ। ಸೋಮನಸ್ಸಸಹಗತಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಂ ಮಹಾಚಿತ್ತಞ್ಹಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಂ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಂ ಮಹಾಚಿತ್ತಞ್ಚ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಟ್ಠೇನ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಟ್ಠೇನ ಚ ಏಕಮೇವ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಞಾಣಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಂ, ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಂ, ಞಾಣವಿಪ್ಪಯುತ್ತಂ ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಞ್ಚಾತಿ। ಏವಂ ಞಾಣವಿಭತ್ತಿದೇಸನಾವಸೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧೇ ಪನೇತಸ್ಮಿಂ ಅಸಙ್ಖಾರಸಸಙ್ಖಾರವಿಭತ್ತಿತೋ ಚತ್ತಾರಿ ಅಸಙ್ಖಾರಿಕಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಸಙ್ಖಾರಿಕಾನೀತಿ ಅಟ್ಠೇವ ಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತಾನಿ ಯಾಥಾವತೋ ಞತ್ವಾ ಭಗವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಗಣೀವರೋ ಮುನಿಸೇಟ್ಠೋ ಆಚಿಕ್ಖತಿ ದೇಸೇತಿ ಪಞ್ಞಪೇತಿ ಪಟ್ಠಪೇತಿ ವಿವರತಿ ವಿಭಜತಿ ಉತ್ತಾನೀಕರೋತೀತಿ।
Saṅkhepato panetaṃ sabbampi kāmāvacarakusalacittaṃ ‘citta’nti karitvā cittavicittaṭṭhena ekameva hoti. Vedanāvasena somanassasahagataṃ upekkhāsahagatanti duvidhaṃ hoti. Ñāṇavibhattidesanāvasena catubbidhaṃ hoti. Somanassasahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ asaṅkhārikaṃ mahācittañhi upekkhāsahagataṃ ñāṇasampayuttaṃ asaṅkhārikaṃ mahācittañca ñāṇasampayuttaṭṭhena asaṅkhārikaṭṭhena ca ekameva hoti. Tathā ñāṇasampayuttaṃ sasaṅkhārikaṃ, ñāṇavippayuttaṃ asaṅkhārikaṃ, ñāṇavippayuttaṃ sasaṅkhārikañcāti. Evaṃ ñāṇavibhattidesanāvasena catubbidhe panetasmiṃ asaṅkhārasasaṅkhāravibhattito cattāri asaṅkhārikāni cattāri sasaṅkhārikānīti aṭṭheva kusalacittāni honti. Tāni yāthāvato ñatvā bhagavā sabbaññū gaṇīvaro muniseṭṭho ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkarotīti.
ಅಟ್ಠಸಾಲಿನಿಯಾ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಹಟ್ಠಕಥಾಯ
Aṭṭhasāliniyā dhammasaṅgahaṭṭhakathāya
ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲನಿದ್ದೇಸೋ ಸಮತ್ತೋ।
Kāmāvacarakusalaniddeso samatto.
