| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
६. पुञ्ञकिरियवत्थुसुत्तवण्णना
6. Puññakiriyavatthusuttavaṇṇanā
३६. छट्ठे पुज्जभवफलं निब्बत्तेन्ति, अत्तनो सन्तानं पुनन्तीति वा पुञ्ञानि च तानि हेतुपच्चयेहि कत्तब्बतो किरिया चाति पुञ्ञकिरिया, तायेव च तेसं तेसं पियमनापतादिआनिसंसानं वत्थुभावतो पुञ्ञकिरियवत्थूनि।
36. Chaṭṭhe pujjabhavaphalaṃ nibbattenti, attano santānaṃ punantīti vā puññāni ca tāni hetupaccayehi kattabbato kiriyā cāti puññakiriyā, tāyeva ca tesaṃ tesaṃ piyamanāpatādiānisaṃsānaṃ vatthubhāvato puññakiriyavatthūni.
अनुच्छिन्नभवमूलस्स अनुग्गहवसेन, पूजावसेन वा अत्तनो देय्यधम्मस्स परस्स परिच्चागचेतना दीयति एतेनाति दानं, दानमेव दानमयं। पदपूरणमत्तं मय-सद्दो। चीवरादीसु चतूसु पच्चयेसु (दी॰ नि॰ अट्ठ॰ ३.३०५), अन्नादीसु वा दससु दानवत्थूसु, रूपादीसु वा छसु आरम्मणेसु तं तं देन्तस्स तेसं उप्पादनतो पट्ठाय पुब्बभागे परिच्चागकाले पच्छा सोमनस्सचित्तेन अनुस्सरणे चाति तीसु कालेसु पवत्तचेतना दानमयं पुञ्ञकिरियवत्थु नाम।
Anucchinnabhavamūlassa anuggahavasena, pūjāvasena vā attano deyyadhammassa parassa pariccāgacetanā dīyati etenāti dānaṃ, dānameva dānamayaṃ. Padapūraṇamattaṃ maya-saddo. Cīvarādīsu catūsu paccayesu (dī. ni. aṭṭha. 3.305), annādīsu vā dasasu dānavatthūsu, rūpādīsu vā chasu ārammaṇesu taṃ taṃ dentassa tesaṃ uppādanato paṭṭhāya pubbabhāge pariccāgakāle pacchā somanassacittena anussaraṇe cāti tīsu kālesu pavattacetanā dānamayaṃ puññakiriyavatthu nāma.
निच्चसीलउपोसथसीलादिवसेन पञ्च अट्ठ दस वा सीलानि समादियन्तस्स ‘‘सीलपूरणत्थं पब्बजिस्सामी’’ति विहारं गच्छन्तस्स पब्बजन्तस्स, मनोरथं मत्थकं पापेत्वा ‘‘पब्बजितो वतम्हि साधु सुट्ठू’’ति आवज्जेन्तस्स, सद्धाय पातिमोक्खं परिपूरेन्तस्स, पञ्ञाय चीवरादिके पच्चये पच्चवेक्खन्तस्स, सतिया आपाथगतेसु रूपादीसु चक्खुद्वारादीनि संवरन्तस्स, वीरियेन आजीवं सोधेन्तस्स च पवत्तचेतना सीलति, सीलेतीति वा सीलमयं पुञ्ञकिरियवत्थु नाम।
Niccasīlauposathasīlādivasena pañca aṭṭha dasa vā sīlāni samādiyantassa ‘‘sīlapūraṇatthaṃ pabbajissāmī’’ti vihāraṃ gacchantassa pabbajantassa, manorathaṃ matthakaṃ pāpetvā ‘‘pabbajito vatamhi sādhu suṭṭhū’’ti āvajjentassa, saddhāya pātimokkhaṃ paripūrentassa, paññāya cīvarādike paccaye paccavekkhantassa, satiyā āpāthagatesu rūpādīsu cakkhudvārādīni saṃvarantassa, vīriyena ājīvaṃ sodhentassa ca pavattacetanā sīlati, sīletīti vā sīlamayaṃ puññakiriyavatthu nāma.
पटिसम्भिदायं (पटि॰ म॰ १.४८) वुत्तेन विपस्सनामग्गेन चक्खुं अनिच्चतो दुक्खतो अनत्ततो विपस्सन्तस्स, सोतं…पे॰… घानं…पे॰… जिव्हं…पे॰… कायं…पे॰… रूपे…पे॰… धम्मे…पे॰… चक्खुविञ्ञाणं…पे॰… मनोविञ्ञाणं…पे॰… चक्खुसम्फस्सं …पे॰… मनोसम्फस्सं…पे॰… चक्खुसम्फस्सजं वेदनं…पे॰… मनोसम्फस्सजं वेदनं…पे॰… जरामरणं अनिच्चतो दुक्खतो अनत्ततो विपस्सन्तस्स या चेतना, या च पथवीकसिणादीसु सब्बासु अट्ठत्तिंसाय आरम्मणेसु पवत्ता झानचेतना, या च अनवज्जेसु कम्मायतनसिप्पायतनविज्जाट्ठानेसु परिचयमनसिकारादिवसेन पवत्ता चेतना, सब्बा सा भावेति एतायाति भावनामयं वुत्तनयेन पुञ्ञकिरियवत्थु चाति भावनामयं पुञ्ञकिरियवत्थु।
Paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.48) vuttena vipassanāmaggena cakkhuṃ aniccato dukkhato anattato vipassantassa, sotaṃ…pe… ghānaṃ…pe… jivhaṃ…pe… kāyaṃ…pe… rūpe…pe… dhamme…pe… cakkhuviññāṇaṃ…pe… manoviññāṇaṃ…pe… cakkhusamphassaṃ …pe… manosamphassaṃ…pe… cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ…pe… manosamphassajaṃ vedanaṃ…pe… jarāmaraṇaṃ aniccato dukkhato anattato vipassantassa yā cetanā, yā ca pathavīkasiṇādīsu sabbāsu aṭṭhattiṃsāya ārammaṇesu pavattā jhānacetanā, yā ca anavajjesu kammāyatanasippāyatanavijjāṭṭhānesu paricayamanasikārādivasena pavattā cetanā, sabbā sā bhāveti etāyāti bhāvanāmayaṃ vuttanayena puññakiriyavatthu cāti bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu.
एकमेकञ्चेत्थ यथारहं पुब्बभागतो पट्ठाय करोन्तस्स कायकम्मं होति। तदत्थं वाचं निच्छारेन्तस्स वचीकम्मं। कायङ्गं वाचङ्गञ्च अचोपेत्वा मनसा चिन्तयन्तस्स मनोकम्मं। अन्नादीनि देन्तस्स चापि ‘‘अन्नदानादीनि देमी’’ति वा, दानपारमिं आवज्जेत्वा वा दानकाले दानमयं पुञ्ञकिरियवत्थु होति। यथा हि केवलं ‘‘अन्नदानादीनि देमी’’ति दानकाले दानमयं पुञ्ञकिरियवत्थु होति, एवं ‘‘इदं दानमयं सम्मासम्बोधिया पच्चयो होतू’’ति दानपारमिं आवज्जेत्वा दानकालेपि दानसीसेनेव पवत्तितत्ता। वत्तसीसे ठत्वा ददन्तो ‘‘एतं दानं नाम मय्हं कुलवंसहेतु पवेणिचारित्त’’न्ति चारित्तसीसेन वा देन्तो चारित्तसीलत्ता सीलमयं। खयतो वयतो सम्मसनं पट्ठपेत्वा ददतो भावनामयं पुञ्ञकिरियवत्थु होति। यथा हि देय्यधम्मपरिच्चागवसेन वत्तमानापि दानचेतना वत्तसीसे ठत्वा ददतो सीलमयं पुञ्ञकिरियवत्थु होति पुब्बाभिसङ्खारस्स अपरभागे चेतनाय च तथापवत्तत्ता।
Ekamekañcettha yathārahaṃ pubbabhāgato paṭṭhāya karontassa kāyakammaṃ hoti. Tadatthaṃ vācaṃ nicchārentassa vacīkammaṃ. Kāyaṅgaṃ vācaṅgañca acopetvā manasā cintayantassa manokammaṃ. Annādīni dentassa cāpi ‘‘annadānādīni demī’’ti vā, dānapāramiṃ āvajjetvā vā dānakāle dānamayaṃ puññakiriyavatthu hoti. Yathā hi kevalaṃ ‘‘annadānādīni demī’’ti dānakāle dānamayaṃ puññakiriyavatthu hoti, evaṃ ‘‘idaṃ dānamayaṃ sammāsambodhiyā paccayo hotū’’ti dānapāramiṃ āvajjetvā dānakālepi dānasīseneva pavattitattā. Vattasīse ṭhatvā dadanto ‘‘etaṃ dānaṃ nāma mayhaṃ kulavaṃsahetu paveṇicāritta’’nti cārittasīsena vā dento cārittasīlattā sīlamayaṃ. Khayato vayato sammasanaṃ paṭṭhapetvā dadato bhāvanāmayaṃ puññakiriyavatthu hoti. Yathā hi deyyadhammapariccāgavasena vattamānāpi dānacetanā vattasīse ṭhatvā dadato sīlamayaṃ puññakiriyavatthu hoti pubbābhisaṅkhārassa aparabhāge cetanāya ca tathāpavattattā.
पुञ्ञकिरियवत्थुसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Puññakiriyavatthusuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ६. पुञ्ञकिरियवत्थुसुत्तं • 6. Puññakiriyavatthusuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ६. पुञ्ञकिरियवत्थुसुत्तवण्णना • 6. Puññakiriyavatthusuttavaṇṇanā
