Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౧౦. పుణ్ణమాసత్థేరగాథావణ్ణనా

    10. Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā

    విహరి అపేక్ఖన్తి ఆయస్మతో పుణ్ణమాసత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? సో కిర విపస్సిస్స భగవతో కాలే చక్కవాకయోనియం నిబ్బత్తో భగవన్తం గచ్ఛన్తం దిస్వా పసన్నమానసో అత్తనో ముఖతుణ్డకేన సాలపుప్ఫం గహేత్వా పూజం అకాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇతో సత్తరసే కప్పే అట్ఠక్ఖత్తుం చక్కవత్తీ రాజా అహోసి. ఇమస్మిం పన కప్పే కస్సపస్స భగవతో సాసనే ఓసక్కమానే కుటుమ్బియకులే నిబ్బత్తిత్వా పబ్బజిత్వా సమణధమ్మం కత్వా తతో చుతో దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సావత్థినగరే సమిద్ధిస్స నామ బ్రాహ్మణస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి. తస్స జాతదివసే తస్మిం గేహే సబ్బా రిత్తకుమ్భియో సువణ్ణమాసానం పుణ్ణా అహేసుం. తేనస్స పుణ్ణమాసోతి నామం అకంసు. సో వయప్పత్తో బ్రాహ్మణవిజ్జాసు నిప్ఫత్తిం పత్వా వివాహకమ్మం కత్వా ఏకం పుత్తం లభిత్వా ఉపనిస్సయసమ్పన్నతాయ ఘరావాసం జిగుచ్ఛన్తో భగవన్తం ఉపసఙ్కమిత్వా ధమ్మం సుత్వా పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజిత్వా లద్ధూపసమ్పదో పుబ్బకిచ్చసమ్పన్నో చతుసచ్చకమ్మట్ఠానే యుత్తప్పయుత్తో విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౭.౧౩-౧౯) –

    Vihariapekkhanti āyasmato puṇṇamāsattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira vipassissa bhagavato kāle cakkavākayoniyaṃ nibbatto bhagavantaṃ gacchantaṃ disvā pasannamānaso attano mukhatuṇḍakena sālapupphaṃ gahetvā pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto ito sattarase kappe aṭṭhakkhattuṃ cakkavattī rājā ahosi. Imasmiṃ pana kappe kassapassa bhagavato sāsane osakkamāne kuṭumbiyakule nibbattitvā pabbajitvā samaṇadhammaṃ katvā tato cuto devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthinagare samiddhissa nāma brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti. Tassa jātadivase tasmiṃ gehe sabbā rittakumbhiyo suvaṇṇamāsānaṃ puṇṇā ahesuṃ. Tenassa puṇṇamāsoti nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ patvā vivāhakammaṃ katvā ekaṃ puttaṃ labhitvā upanissayasampannatāya gharāvāsaṃ jigucchanto bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampado pubbakiccasampanno catusaccakammaṭṭhāne yuttappayutto vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.7.13-19) –

    ‘‘సిన్ధుయా నదియా తీరే, చక్కవాకో అహం తదా;

    ‘‘Sindhuyā nadiyā tīre, cakkavāko ahaṃ tadā;

    సుద్ధసేవాలభక్ఖోహం, పాపేసు చ సుసఞ్ఞతో.

    Suddhasevālabhakkhohaṃ, pāpesu ca susaññato.

    ‘‘అద్దసం విరజం బుద్ధం, గచ్ఛన్తం అనిలఞ్జసే;

    ‘‘Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, gacchantaṃ anilañjase;

    తుణ్డేన సాలం పగ్గయ్హ, విపస్సిస్సాభిరోపయిం.

    Tuṇḍena sālaṃ paggayha, vipassissābhiropayiṃ.

    ‘‘యస్స సద్ధా తథాగతే, అచలా సుప్పతిట్ఠితా;

    ‘‘Yassa saddhā tathāgate, acalā suppatiṭṭhitā;

    తేన చిత్తప్పసాదేన, దుగ్గతిం సో న గచ్ఛతి.

    Tena cittappasādena, duggatiṃ so na gacchati.

    ‘‘స్వాగతం వత మే ఆసి, బుద్ధసేట్ఠస్స సన్తికే;

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, buddhaseṭṭhassa santike;

    విహఙ్గమేన సన్తేన, సుబీజం రోపితం మయా.

    Vihaṅgamena santena, subījaṃ ropitaṃ mayā.

    ‘‘ఏకనవుతితో కప్పే, యం పుప్ఫమభిరోపయిం;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘సుచారుదస్సనా నామ, అట్ఠేతే ఏకనామకా;

    ‘‘Sucārudassanā nāma, aṭṭhete ekanāmakā;

    కప్పే సత్తరసే ఆసుం, చక్కవత్తీ మహబ్బలా.

    Kappe sattarase āsuṃ, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అథస్స పురాణదుతియికా తం పలోభేతుకామా అలఙ్కతపటియత్తా పుత్తేన సద్ధిం ఉపగన్త్వా పియాలాపభావాదికేహి భావవివరణకమ్మం నామ కాతుం ఆరభి. థేరో తస్సా కారణం దిస్వా అత్తనో కత్థచిపి అలగ్గభావం పకాసేన్తో ‘‘విహరి అపేక్ఖ’’న్తి గాథం అభాసి.

    Athassa purāṇadutiyikā taṃ palobhetukāmā alaṅkatapaṭiyattā puttena saddhiṃ upagantvā piyālāpabhāvādikehi bhāvavivaraṇakammaṃ nāma kātuṃ ārabhi. Thero tassā kāraṇaṃ disvā attano katthacipi alaggabhāvaṃ pakāsento ‘‘vihari apekkha’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ౧౦. తత్థ విహరీతి విసేసతో హరి అపహరి అపనేసి. అపేక్ఖన్తి తణ్హం. ఇధాతి ఇమస్మిం లోకే అత్తభావే వా. హురన్తి అపరస్మిం అనాగతే అత్తభావే వా. ఇధాతి వా అజ్ఝత్తికేసు ఆయతనేసు. హురన్తి బాహిరేసు . వా-సద్దో సముచ్చయత్థో ‘‘అపదా వా ద్విపదా వా’’తిఆదీసు (ఇతివు॰ ౯౦; అ॰ ని॰ ౪.౩౪; ౫.౩౨) వియ. యోతి అత్తానమేవ పరం వియ దస్సేతి. వేదగూతి వేదేన గతో మగ్గఞాణేన నిబ్బానం గతో అధిగతో, చత్తారి వా సచ్చాని పరిఞ్ఞాపహానసచ్ఛికిరియాభావనాభిసమయవసేన అభిసమేచ్చ ఠితో. యతత్తోతి మగ్గసంవరేన సంయతసభావో, సమ్మావాయామేన వా సంయతసభావో. సబ్బేసు ధమ్మేసు అనూపలిత్తోతి సబ్బేసు ఆరమ్మణేసు ధమ్మేసు తణ్హాదిట్ఠిలేపవసేన న ఉపలిత్తో, తేన లాభాదిలోకధమ్మే సమతిక్కమం దస్సేతి. లోకస్సాతి ఉపాదానక్ఖన్ధపఞ్చకస్స. తఞ్హి లుజ్జనపలుజ్జనట్ఠేన లోకో. జఞ్ఞాతి జానిత్వా. ఉదయబ్బయఞ్చాతి ఉప్పాదఞ్చేవ వయఞ్చ, ఏతేన యథావుత్తగుణానం పుబ్బభాగపటిపదం దస్సేతి. అయం పనేత్థ అత్థో – యో సకలస్స ఖన్ధాదిలోకస్స సమపఞ్ఞాసాయ ఆకారేహి ఉదయబ్బయం జానిత్వా వేదగూ యతత్తో కత్థచి అనుపలిత్తో, సో సబ్బత్థ అపేక్ఖం వినేయ్య సన్తుసితో తాదిసానం విప్పకారానం న కిఞ్చి మఞ్ఞతి, తస్మా త్వం అన్ధబాలే యథాగతమగ్గేనేవ గచ్ఛాతి. అథ సా ఇత్థీ ‘‘అయం సమణో మయి పుత్తే చ నిరపేక్ఖో, న సక్కా ఇమం పలోభేతు’’న్తి పక్కామి.

    10. Tattha viharīti visesato hari apahari apanesi. Apekkhanti taṇhaṃ. Idhāti imasmiṃ loke attabhāve vā. Huranti aparasmiṃ anāgate attabhāve vā. Idhāti vā ajjhattikesu āyatanesu. Huranti bāhiresu . -saddo samuccayattho ‘‘apadā vā dvipadā vā’’tiādīsu (itivu. 90; a. ni. 4.34; 5.32) viya. Yoti attānameva paraṃ viya dasseti. Vedagūti vedena gato maggañāṇena nibbānaṃ gato adhigato, cattāri vā saccāni pariññāpahānasacchikiriyābhāvanābhisamayavasena abhisamecca ṭhito. Yatattoti maggasaṃvarena saṃyatasabhāvo, sammāvāyāmena vā saṃyatasabhāvo. Sabbesu dhammesu anūpalittoti sabbesu ārammaṇesu dhammesu taṇhādiṭṭhilepavasena na upalitto, tena lābhādilokadhamme samatikkamaṃ dasseti. Lokassāti upādānakkhandhapañcakassa. Tañhi lujjanapalujjanaṭṭhena loko. Jaññāti jānitvā. Udayabbayañcāti uppādañceva vayañca, etena yathāvuttaguṇānaṃ pubbabhāgapaṭipadaṃ dasseti. Ayaṃ panettha attho – yo sakalassa khandhādilokassa samapaññāsāya ākārehi udayabbayaṃ jānitvā vedagū yatatto katthaci anupalitto, so sabbattha apekkhaṃ vineyya santusito tādisānaṃ vippakārānaṃ na kiñci maññati, tasmā tvaṃ andhabāle yathāgatamaggeneva gacchāti. Atha sā itthī ‘‘ayaṃ samaṇo mayi putte ca nirapekkho, na sakkā imaṃ palobhetu’’nti pakkāmi.

    పుణ్ణమాసత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    పరమత్థదీపనియా థేరగాథాసంవణ్ణనాయ

    Paramatthadīpaniyā theragāthāsaṃvaṇṇanāya

    పఠమవగ్గవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౧౦. పుణ్ణమాసత్థేరగాథా • 10. Puṇṇamāsattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact