Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၆. ပုဏ္ဏမာသတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    6. Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā

    ပဉ္စ နီဝရဏေ ဟိတ္ဝာတိအာဒိကာ အာယသ္မတော ပုဏ္ဏမာသတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော တိသ္သသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဧကဒိဝသံ သတ္ထရိ အရညေ ဝိဟရန္တေ ပံသုကူလစီဝရံ ဒုမသာခာယ လဂ္ဂေတ္ဝာ ဂန္ဓကုဋိံ ပဝိဋ္ဌေ ဓနုဟတ္ထော ဂဟနံ ပဝိဋ္ဌော သတ္ထု ပံသုကူလံ ဒိသ္ဝာ ပသန္နမာနသော ဓနုံ နိက္ခိပိတ္ဝာ ဗုဒ္ဓဂုဏေ အနုသ္သရိတ္ဝာ ပံသုကူလံ ဝန္ဒိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ကုဋုမ္ဗိယကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္သ ကိရ ဇာတဒိဝသေ တသ္မိံ ဂေဟေ သဗ္ဗဘာဇနာနိ သုဝဏ္ဏရတနမယေဟိ မာသေဟိ ပရိပုဏ္ဏာနေဝ အဟေသုံ။ တေနသ္သ ပုဏ္ဏမာသောတ္ဝေဝ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော ဒာရပရိဂ္ဂဟံ ကတ္ဝာ ဧကသ္မိံ ပုတ္တေ ဥပ္ပန္နေ ဃရာဝာသံ ပဟာယ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဂာမကာဝာသေ ဝသန္တော ဃဋေန္တော ဝာယမန္တော ဆဠဘိညော အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၄၉.၁-၈) –

    Pañca nīvaraṇe hitvātiādikā āyasmato puṇṇamāsattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto tissassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthari araññe viharante paṃsukūlacīvaraṃ dumasākhāya laggetvā gandhakuṭiṃ paviṭṭhe dhanuhattho gahanaṃ paviṭṭho satthu paṃsukūlaṃ disvā pasannamānaso dhanuṃ nikkhipitvā buddhaguṇe anussaritvā paṃsukūlaṃ vandi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kuṭumbiyakule nibbatti. Tassa kira jātadivase tasmiṃ gehe sabbabhājanāni suvaṇṇaratanamayehi māsehi paripuṇṇāneva ahesuṃ. Tenassa puṇṇamāsotveva nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto dārapariggahaṃ katvā ekasmiṃ putte uppanne gharāvāsaṃ pahāya pabbajitvā gāmakāvāse vasanto ghaṭento vāyamanto chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.49.1-8) –

    ‘‘တိသ္သော နာမာသိ ဘဂဝာ၊ သယမ္ဘူ အဂ္ဂပုဂ္ဂလော။

    ‘‘Tisso nāmāsi bhagavā, sayambhū aggapuggalo;

    ပံသုကူလံ ဌပေတ္ဝာန၊ ဝိဟာရံ ပာဝိသီ ဇိနော။

    Paṃsukūlaṃ ṭhapetvāna, vihāraṃ pāvisī jino.

    ‘‘ဝိနတံ ဓနုမာဒာယ၊ ဘက္ခတ္ထာယ စရိံ အဟံ။

    ‘‘Vinataṃ dhanumādāya, bhakkhatthāya cariṃ ahaṃ;

    မဏ္ဍလဂ္ဂံ ဂဟေတ္ဝာန၊ ကာနနံ ပာဝိသိံ အဟံ။

    Maṇḍalaggaṃ gahetvāna, kānanaṃ pāvisiṃ ahaṃ.

    ‘‘တတ္ထဒ္ဒသံ ပံသုကူလံ၊ ဒုမဂ္ဂေ လဂ္ဂိတံ တဒာ။

    ‘‘Tatthaddasaṃ paṃsukūlaṃ, dumagge laggitaṃ tadā;

    စာပံ တတ္ထေဝ နိက္ခိပ္ပ၊ သိရေ ကတ္ဝာန အဉ္ဇလိံ။

    Cāpaṃ tattheva nikkhippa, sire katvāna añjaliṃ.

    ‘‘ပသန္နစိတ္တော သုမနော၊ ဝိပုလာယ စ ပီတိယာ။

    ‘‘Pasannacitto sumano, vipulāya ca pītiyā;

    ဗုဒ္ဓသေဋ္ဌံ သရိတ္ဝာန၊ ပံသုကူလံ အဝန္ဒဟံ။

    Buddhaseṭṭhaṃ saritvāna, paṃsukūlaṃ avandahaṃ.

    ‘‘ဒ္ဝေနဝုတေ ဣတော ကပ္ပေ၊ ပံသုကူလမဝန္ဒဟံ။

    ‘‘Dvenavute ito kappe, paṃsukūlamavandahaṃ;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဝန္ဒနာယ ဣဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, vandanāya idaṃ phalaṃ.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ဆဠဘိညော ပန ဟုတ္ဝာ သာဝတ္ထိံ ဥပဂန္တ္ဝာ သတ္ထာရံ ဝန္ဒိတ္ဝာ သုသာနေ ဝသတိ, တသ္သ စ အစိရာဂတသ္သေဝ သတော ပုတ္တော ကာလမကာသိ။ ဒာရကမာတာ ထေရသ္သ အာဂတဘာဝံ သုတ္ဝာ, ‘‘မာ ဣဒံ အပုတ္တကံ သာပတေယ္ယံ ရာဇာနော ဟရေယ္ယု’’န္တိ တံ ဥပ္ပဗ္ဗာဇေတုကာမာ မဟတာ ပရိဝာရေန ထေရသ္သ သန္တိကံ ဂန္တ္ဝာ ပဋိသန္ထာရံ ကတ္ဝာ ပလောဘေတုံ အာရဘိ။ ထေရော အတ္တနော ဝီတရာဂဘာဝဇာနာပနတ္ထံ အာကာသေ ဌတ္ဝာ အတ္တနော ပဋိပတ္တိကိတ္တနမုခေန တသ္သာ ဓမ္မံ ဒေသေန္တော –

    Chaḷabhiñño pana hutvā sāvatthiṃ upagantvā satthāraṃ vanditvā susāne vasati, tassa ca acirāgatasseva sato putto kālamakāsi. Dārakamātā therassa āgatabhāvaṃ sutvā, ‘‘mā idaṃ aputtakaṃ sāpateyyaṃ rājāno hareyyu’’nti taṃ uppabbājetukāmā mahatā parivārena therassa santikaṃ gantvā paṭisanthāraṃ katvā palobhetuṃ ārabhi. Thero attano vītarāgabhāvajānāpanatthaṃ ākāse ṭhatvā attano paṭipattikittanamukhena tassā dhammaṃ desento –

    ၁၇၁.

    171.

    ‘‘ပဉ္စ နီဝရဏေ ဟိတ္ဝာ၊ ယောဂက္ခေမသ္သ ပတ္တိယာ။

    ‘‘Pañca nīvaraṇe hitvā, yogakkhemassa pattiyā;

    ဓမ္မာဒာသံ ဂဟေတ္ဝာန၊ ဉာဏဒသ္သနမတ္တနော။

    Dhammādāsaṃ gahetvāna, ñāṇadassanamattano.

    ၁၇၂.

    172.

    ‘‘ပစ္စဝေက္ခိံ ဣမံ ကာယံ၊ သဗ္ဗံ သန္တရဗာဟိရံ။

    ‘‘Paccavekkhiṃ imaṃ kāyaṃ, sabbaṃ santarabāhiraṃ;

    အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စ၊ တုစ္ဆော ကာယော အဒိသ္သထာ’’တိ။ –

    Ajjhattañca bahiddhā ca, tuccho kāyo adissathā’’ti. –

    ဂာထာဒ္ဝယံ အဘာသိ။

    Gāthādvayaṃ abhāsi.

    တတ္ထ ပဉ္စ နီဝရဏေ ဟိတ္ဝာတိ ကာမစ္ဆန္ဒာဒိကေ ပဉ္စ နီဝရဏေ ပဟာယ ဈာနာဓိဂမေန ဝိဒ္ဓံသေတ္ဝာ။ ယောဂက္ခေမသ္သ ပတ္တိယာတိ ကာမယောဂာဒီဟိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမသ္သ အနုပဒ္ဒုတသ္သ နိဗ္ဗာနသ္သ အဓိဂမာယ။ ဓမ္မာဒာသန္တိ ဓမ္မဘူတံ အာဒာသံ။ ယထာ ဟိ အာဒာသော ဩလောကေန္တသ္သ ရူပကာယေ ဂုဏာဂုဏံ အာဒံသေတိ, ဧဝံ ဝိပသ္သနာသင္ခာတော ဓမ္မာနံ သာမညဝိသေသာဝဗောဓနတော ဉာဏဒသ္သနဘူတော ဓမ္မာဒာသော ဝိပသ္သန္တသ္သ ဝောဒာနသံကိလေသဓမ္မဝိဘာဝနေန တပ္ပဟာနသာဓနေန စ ဝိသေသတော နာမကာယေ ဂုဏံ အာဒံသေတိ။ တေနာဟ –

    Tattha pañca nīvaraṇe hitvāti kāmacchandādike pañca nīvaraṇe pahāya jhānādhigamena viddhaṃsetvā. Yogakkhemassa pattiyāti kāmayogādīhi catūhi yogehi khemassa anupaddutassa nibbānassa adhigamāya. Dhammādāsanti dhammabhūtaṃ ādāsaṃ. Yathā hi ādāso olokentassa rūpakāye guṇāguṇaṃ ādaṃseti, evaṃ vipassanāsaṅkhāto dhammānaṃ sāmaññavisesāvabodhanato ñāṇadassanabhūto dhammādāso vipassantassa vodānasaṃkilesadhammavibhāvanena tappahānasādhanena ca visesato nāmakāye guṇaṃ ādaṃseti. Tenāha –

    ‘‘ဓမ္မာဒာသံ ဂဟေတ္ဝာန၊ ဉာဏဒသ္သနမတ္တနော။

    ‘‘Dhammādāsaṃ gahetvāna, ñāṇadassanamattano;

    ပစ္စဝေက္ခိံ ဣမံ ကာယံ၊ သဗ္ဗံ သန္တရဗာဟိရ’’န္တိ။ –

    Paccavekkhiṃ imaṃ kāyaṃ, sabbaṃ santarabāhira’’nti. –

    ဣမံ ကာယံ ဓမ္မသမူဟံ မမ အတ္တဘာဝံ အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရာယတနဘာဝတော သန္တရဗာဟိရံ သဗ္ဗံ အနဝသေသံ ဓမ္မာဒာသံ ဂဟေတ္ဝာ ‘‘အနိစ္စ’’န္တိပိ ‘‘ဒုက္ခ’’န္တိပိ ‘‘အနတ္တာ’’တိပိ ပတိအဝေက္ခိံ ဉာဏစက္ခုနာ ပသ္သိံ။ ဧဝံ ပသ္သတာ စ မယာ အဇ္ဈတ္တဉ္စ ဗဟိဒ္ဓာ စာတိ အတ္တနော သန္တာနေ ပရသန္တာနေ စ တုစ္ဆော ကာယော အဒိသ္သထ နိစ္စသာရာဒိဝိရဟိတော တုစ္ဆော ခန္ဓပဉ္စကသင္ခာတော အတ္တဘာဝကာယော ဉာဏစက္ခုနာ ယာထာဝတော အပသ္သိတ္ထ။ သကလမ္ပိ ဟိ ခန္ဓပဉ္စကံ ‘‘အဝိဇ္ဇာနိဝုတသ္သ, ဘိက္ခဝေ, ဗာလသ္သ တဏ္ဟာသံယုတ္တသ္သ ဧဝမယံ ကာယော သမုဒာဂတော’’တိအာဒီသု (သံ. နိ. ၂.၁၉) ‘‘ကာယော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ‘‘အဒိသ္သထာ’’တိ စ ဣမိနာ ယဒေဝ ကာယေ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ, တံ ဒိဋ္ဌံ, န ဒာနိသ္သ ကိဉ္စိ မယာ ပသ္သိတဗ္ဗံ အတ္ထီတိ ကတကိစ္စတံ ဒသ္သေန္တော အညံ ဗ္ယာကာသိ။ ဧဝံ ထေရော ဣမာဟိ ဂာထာဟိ ပုရာဏဒုတိယိကာယ ဓမ္မံ ဒေသေတ္ဝာ တံ သရဏေသု စ သီလေသု စ သမ္ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ ဥယ္ယောဇေသိ။

    Imaṃ kāyaṃ dhammasamūhaṃ mama attabhāvaṃ ajjhattikabāhirāyatanabhāvato santarabāhiraṃ sabbaṃ anavasesaṃ dhammādāsaṃ gahetvā ‘‘anicca’’ntipi ‘‘dukkha’’ntipi ‘‘anattā’’tipi patiavekkhiṃ ñāṇacakkhunā passiṃ. Evaṃ passatā ca mayā ajjhattañca bahiddhā cāti attano santāne parasantāne ca tuccho kāyo adissatha niccasārādivirahito tuccho khandhapañcakasaṅkhāto attabhāvakāyo ñāṇacakkhunā yāthāvato apassittha. Sakalampi hi khandhapañcakaṃ ‘‘avijjānivutassa, bhikkhave, bālassa taṇhāsaṃyuttassa evamayaṃ kāyo samudāgato’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.19) ‘‘kāyo’’ti vuccati. ‘‘Adissathā’’ti ca iminā yadeva kāye daṭṭhabbaṃ, taṃ diṭṭhaṃ, na dānissa kiñci mayā passitabbaṃ atthīti katakiccataṃ dassento aññaṃ byākāsi. Evaṃ thero imāhi gāthāhi purāṇadutiyikāya dhammaṃ desetvā taṃ saraṇesu ca sīlesu ca sampatiṭṭhāpetvā uyyojesi.

    ပုဏ္ဏမာသတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၆. ပုဏ္ဏမာသတ္ထေရဂာထာ • 6. Puṇṇamāsattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact