Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಥೇರಗಾಥಾ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ೬. ಪುಣ್ಣಮಾಸತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ

    6. Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā

    ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಹಿತ್ವಾತಿಆದಿಕಾ ಆಯಸ್ಮತೋ ಪುಣ್ಣಮಾಸತ್ಥೇರಸ್ಸ ಗಾಥಾ। ಕಾ ಉಪ್ಪತ್ತಿ? ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ತಿಸ್ಸಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಏಕದಿವಸಂ ಸತ್ಥರಿ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತೇ ಪಂಸುಕೂಲಚೀವರಂ ದುಮಸಾಖಾಯ ಲಗ್ಗೇತ್ವಾ ಗನ್ಧಕುಟಿಂ ಪವಿಟ್ಠೇ ಧನುಹತ್ಥೋ ಗಹನಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಸತ್ಥು ಪಂಸುಕೂಲಂ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ಧನುಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಬುದ್ಧಗುಣೇ ಅನುಸ್ಸರಿತ್ವಾ ಪಂಸುಕೂಲಂ ವನ್ದಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಕುಟುಮ್ಬಿಯಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ। ತಸ್ಸ ಕಿರ ಜಾತದಿವಸೇ ತಸ್ಮಿಂ ಗೇಹೇ ಸಬ್ಬಭಾಜನಾನಿ ಸುವಣ್ಣರತನಮಯೇಹಿ ಮಾಸೇಹಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಾನೇವ ಅಹೇಸುಂ। ತೇನಸ್ಸ ಪುಣ್ಣಮಾಸೋತ್ವೇವ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು। ಸೋ ವಯಪ್ಪತ್ತೋ ದಾರಪರಿಗ್ಗಹಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪುತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಘರಾವಾಸಂ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಗಾಮಕಾವಾಸೇ ವಸನ್ತೋ ಘಟೇನ್ತೋ ವಾಯಮನ್ತೋ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ಅಪದಾನೇ (ಅಪ॰ ಥೇರ ೨.೪೯.೧-೮) –

    Pañca nīvaraṇe hitvātiādikā āyasmato puṇṇamāsattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto tissassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ satthari araññe viharante paṃsukūlacīvaraṃ dumasākhāya laggetvā gandhakuṭiṃ paviṭṭhe dhanuhattho gahanaṃ paviṭṭho satthu paṃsukūlaṃ disvā pasannamānaso dhanuṃ nikkhipitvā buddhaguṇe anussaritvā paṃsukūlaṃ vandi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kuṭumbiyakule nibbatti. Tassa kira jātadivase tasmiṃ gehe sabbabhājanāni suvaṇṇaratanamayehi māsehi paripuṇṇāneva ahesuṃ. Tenassa puṇṇamāsotveva nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto dārapariggahaṃ katvā ekasmiṃ putte uppanne gharāvāsaṃ pahāya pabbajitvā gāmakāvāse vasanto ghaṭento vāyamanto chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.49.1-8) –

    ‘‘ತಿಸ್ಸೋ ನಾಮಾಸಿ ಭಗವಾ, ಸಯಮ್ಭೂ ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲೋ।

    ‘‘Tisso nāmāsi bhagavā, sayambhū aggapuggalo;

    ಪಂಸುಕೂಲಂ ಠಪೇತ್ವಾನ, ವಿಹಾರಂ ಪಾವಿಸೀ ಜಿನೋ॥

    Paṃsukūlaṃ ṭhapetvāna, vihāraṃ pāvisī jino.

    ‘‘ವಿನತಂ ಧನುಮಾದಾಯ, ಭಕ್ಖತ್ಥಾಯ ಚರಿಂ ಅಹಂ।

    ‘‘Vinataṃ dhanumādāya, bhakkhatthāya cariṃ ahaṃ;

    ಮಣ್ಡಲಗ್ಗಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಕಾನನಂ ಪಾವಿಸಿಂ ಅಹಂ॥

    Maṇḍalaggaṃ gahetvāna, kānanaṃ pāvisiṃ ahaṃ.

    ‘‘ತತ್ಥದ್ದಸಂ ಪಂಸುಕೂಲಂ, ದುಮಗ್ಗೇ ಲಗ್ಗಿತಂ ತದಾ।

    ‘‘Tatthaddasaṃ paṃsukūlaṃ, dumagge laggitaṃ tadā;

    ಚಾಪಂ ತತ್ಥೇವ ನಿಕ್ಖಿಪ್ಪ, ಸಿರೇ ಕತ್ವಾನ ಅಞ್ಜಲಿಂ॥

    Cāpaṃ tattheva nikkhippa, sire katvāna añjaliṃ.

    ‘‘ಪಸನ್ನಚಿತ್ತೋ ಸುಮನೋ, ವಿಪುಲಾಯ ಚ ಪೀತಿಯಾ।

    ‘‘Pasannacitto sumano, vipulāya ca pītiyā;

    ಬುದ್ಧಸೇಟ್ಠಂ ಸರಿತ್ವಾನ, ಪಂಸುಕೂಲಂ ಅವನ್ದಹಂ॥

    Buddhaseṭṭhaṃ saritvāna, paṃsukūlaṃ avandahaṃ.

    ‘‘ದ್ವೇನವುತೇ ಇತೋ ಕಪ್ಪೇ, ಪಂಸುಕೂಲಮವನ್ದಹಂ।

    ‘‘Dvenavute ito kappe, paṃsukūlamavandahaṃ;

    ದುಗ್ಗತಿಂ ನಾಭಿಜಾನಾಮಿ, ವನ್ದನಾಯ ಇದಂ ಫಲಂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, vandanāya idaṃ phalaṃ.

    ‘‘ಕಿಲೇಸಾ ಝಾಪಿತಾ ಮಯ್ಹಂ…ಪೇ॰… ಕತಂ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನ’’ನ್ತಿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಪನ ಹುತ್ವಾ ಸಾವತ್ಥಿಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಸುಸಾನೇ ವಸತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ಅಚಿರಾಗತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಪುತ್ತೋ ಕಾಲಮಕಾಸಿ। ದಾರಕಮಾತಾ ಥೇರಸ್ಸ ಆಗತಭಾವಂ ಸುತ್ವಾ, ‘‘ಮಾ ಇದಂ ಅಪುತ್ತಕಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ರಾಜಾನೋ ಹರೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ತಂ ಉಪ್ಪಬ್ಬಾಜೇತುಕಾಮಾ ಮಹತಾ ಪರಿವಾರೇನ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಕತ್ವಾ ಪಲೋಭೇತುಂ ಆರಭಿ। ಥೇರೋ ಅತ್ತನೋ ವೀತರಾಗಭಾವಜಾನಾಪನತ್ಥಂ ಆಕಾಸೇ ಠತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಕಿತ್ತನಮುಖೇನ ತಸ್ಸಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೋ –

    Chaḷabhiñño pana hutvā sāvatthiṃ upagantvā satthāraṃ vanditvā susāne vasati, tassa ca acirāgatasseva sato putto kālamakāsi. Dārakamātā therassa āgatabhāvaṃ sutvā, ‘‘mā idaṃ aputtakaṃ sāpateyyaṃ rājāno hareyyu’’nti taṃ uppabbājetukāmā mahatā parivārena therassa santikaṃ gantvā paṭisanthāraṃ katvā palobhetuṃ ārabhi. Thero attano vītarāgabhāvajānāpanatthaṃ ākāse ṭhatvā attano paṭipattikittanamukhena tassā dhammaṃ desento –

    ೧೭೧.

    171.

    ‘‘ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಹಿತ್ವಾ, ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾ।

    ‘‘Pañca nīvaraṇe hitvā, yogakkhemassa pattiyā;

    ಧಮ್ಮಾದಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಞಾಣದಸ್ಸನಮತ್ತನೋ॥

    Dhammādāsaṃ gahetvāna, ñāṇadassanamattano.

    ೧೭೨.

    172.

    ‘‘ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿಂ ಇಮಂ ಕಾಯಂ, ಸಬ್ಬಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ।

    ‘‘Paccavekkhiṃ imaṃ kāyaṃ, sabbaṃ santarabāhiraṃ;

    ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ, ತುಚ್ಛೋ ಕಾಯೋ ಅದಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ॥ –

    Ajjhattañca bahiddhā ca, tuccho kāyo adissathā’’ti. –

    ಗಾಥಾದ್ವಯಂ ಅಭಾಸಿ।

    Gāthādvayaṃ abhāsi.

    ತತ್ಥ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಹಿತ್ವಾತಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದಿಕೇ ಪಞ್ಚ ನೀವರಣೇ ಪಹಾಯ ಝಾನಾಧಿಗಮೇನ ವಿದ್ಧಂಸೇತ್ವಾ। ಯೋಗಕ್ಖೇಮಸ್ಸ ಪತ್ತಿಯಾತಿ ಕಾಮಯೋಗಾದೀಹಿ ಚತೂಹಿ ಯೋಗೇಹಿ ಖೇಮಸ್ಸ ಅನುಪದ್ದುತಸ್ಸ ನಿಬ್ಬಾನಸ್ಸ ಅಧಿಗಮಾಯ। ಧಮ್ಮಾದಾಸನ್ತಿ ಧಮ್ಮಭೂತಂ ಆದಾಸಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಆದಾಸೋ ಓಲೋಕೇನ್ತಸ್ಸ ರೂಪಕಾಯೇ ಗುಣಾಗುಣಂ ಆದಂಸೇತಿ, ಏವಂ ವಿಪಸ್ಸನಾಸಙ್ಖಾತೋ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಾಮಞ್ಞವಿಸೇಸಾವಬೋಧನತೋ ಞಾಣದಸ್ಸನಭೂತೋ ಧಮ್ಮಾದಾಸೋ ವಿಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ವೋದಾನಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮವಿಭಾವನೇನ ತಪ್ಪಹಾನಸಾಧನೇನ ಚ ವಿಸೇಸತೋ ನಾಮಕಾಯೇ ಗುಣಂ ಆದಂಸೇತಿ। ತೇನಾಹ –

    Tattha pañca nīvaraṇe hitvāti kāmacchandādike pañca nīvaraṇe pahāya jhānādhigamena viddhaṃsetvā. Yogakkhemassa pattiyāti kāmayogādīhi catūhi yogehi khemassa anupaddutassa nibbānassa adhigamāya. Dhammādāsanti dhammabhūtaṃ ādāsaṃ. Yathā hi ādāso olokentassa rūpakāye guṇāguṇaṃ ādaṃseti, evaṃ vipassanāsaṅkhāto dhammānaṃ sāmaññavisesāvabodhanato ñāṇadassanabhūto dhammādāso vipassantassa vodānasaṃkilesadhammavibhāvanena tappahānasādhanena ca visesato nāmakāye guṇaṃ ādaṃseti. Tenāha –

    ‘‘ಧಮ್ಮಾದಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾನ, ಞಾಣದಸ್ಸನಮತ್ತನೋ।

    ‘‘Dhammādāsaṃ gahetvāna, ñāṇadassanamattano;

    ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿಂ ಇಮಂ ಕಾಯಂ, ಸಬ್ಬಂ ಸನ್ತರಬಾಹಿರ’’ನ್ತಿ॥ –

    Paccavekkhiṃ imaṃ kāyaṃ, sabbaṃ santarabāhira’’nti. –

    ಇಮಂ ಕಾಯಂ ಧಮ್ಮಸಮೂಹಂ ಮಮ ಅತ್ತಭಾವಂ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಬಾಹಿರಾಯತನಭಾವತೋ ಸನ್ತರಬಾಹಿರಂ ಸಬ್ಬಂ ಅನವಸೇಸಂ ಧಮ್ಮಾದಾಸಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಅನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿಪಿ ‘‘ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿಪಿ ‘‘ಅನತ್ತಾ’’ತಿಪಿ ಪತಿಅವೇಕ್ಖಿಂ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ಪಸ್ಸಿಂ। ಏವಂ ಪಸ್ಸತಾ ಚ ಮಯಾ ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಾನೇ ಪರಸನ್ತಾನೇ ಚ ತುಚ್ಛೋ ಕಾಯೋ ಅದಿಸ್ಸಥ ನಿಚ್ಚಸಾರಾದಿವಿರಹಿತೋ ತುಚ್ಛೋ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಸಙ್ಖಾತೋ ಅತ್ತಭಾವಕಾಯೋ ಞಾಣಚಕ್ಖುನಾ ಯಾಥಾವತೋ ಅಪಸ್ಸಿತ್ಥ। ಸಕಲಮ್ಪಿ ಹಿ ಖನ್ಧಪಞ್ಚಕಂ ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿವುತಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಾಲಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಸಂಯುತ್ತಸ್ಸ ಏವಮಯಂ ಕಾಯೋ ಸಮುದಾಗತೋ’’ತಿಆದೀಸು (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೯) ‘‘ಕಾಯೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ‘‘ಅದಿಸ್ಸಥಾ’’ತಿ ಚ ಇಮಿನಾ ಯದೇವ ಕಾಯೇ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ತಂ ದಿಟ್ಠಂ, ನ ದಾನಿಸ್ಸ ಕಿಞ್ಚಿ ಮಯಾ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಕತಕಿಚ್ಚತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅಞ್ಞಂ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಏವಂ ಥೇರೋ ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತ್ವಾ ತಂ ಸರಣೇಸು ಚ ಸೀಲೇಸು ಚ ಸಮ್ಪತಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ಉಯ್ಯೋಜೇಸಿ।

    Imaṃ kāyaṃ dhammasamūhaṃ mama attabhāvaṃ ajjhattikabāhirāyatanabhāvato santarabāhiraṃ sabbaṃ anavasesaṃ dhammādāsaṃ gahetvā ‘‘anicca’’ntipi ‘‘dukkha’’ntipi ‘‘anattā’’tipi patiavekkhiṃ ñāṇacakkhunā passiṃ. Evaṃ passatā ca mayā ajjhattañca bahiddhā cāti attano santāne parasantāne ca tuccho kāyo adissatha niccasārādivirahito tuccho khandhapañcakasaṅkhāto attabhāvakāyo ñāṇacakkhunā yāthāvato apassittha. Sakalampi hi khandhapañcakaṃ ‘‘avijjānivutassa, bhikkhave, bālassa taṇhāsaṃyuttassa evamayaṃ kāyo samudāgato’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.19) ‘‘kāyo’’ti vuccati. ‘‘Adissathā’’ti ca iminā yadeva kāye daṭṭhabbaṃ, taṃ diṭṭhaṃ, na dānissa kiñci mayā passitabbaṃ atthīti katakiccataṃ dassento aññaṃ byākāsi. Evaṃ thero imāhi gāthāhi purāṇadutiyikāya dhammaṃ desetvā taṃ saraṇesu ca sīlesu ca sampatiṭṭhāpetvā uyyojesi.

    ಪುಣ್ಣಮಾಸತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಥೇರಗಾಥಾಪಾಳಿ • Theragāthāpāḷi / ೬. ಪುಣ್ಣಮಾಸತ್ಥೇರಗಾಥಾ • 6. Puṇṇamāsattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact