Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ੧੦. ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    10. Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā

    વਿਹਰਿ ਅਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਚਕ੍ਕવਾਕਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਸਾਲਪੁਪ੍ਫਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਰਸੇ ਕਪ੍ਪੇ ਅਟ੍ਠਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਕਪ੍ਪੇ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਓਸਕ੍ਕਮਾਨੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਨਗਰੇ ਸਮਿਦ੍ਧਿਸ੍ਸ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਸਬ੍ਬਾ ਰਿਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਸੁવਣ੍ਣਮਾਸਾਨਂ ਪੁਣ੍ਣਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਿਜ੍ਜਾਸੁ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍વਾ વਿવਾਹਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਘਰਾવਾਸਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੧.੭.੧੩-੧੯) –

    Vihariapekkhanti āyasmato puṇṇamāsattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira vipassissa bhagavato kāle cakkavākayoniyaṃ nibbatto bhagavantaṃ gacchantaṃ disvā pasannamānaso attano mukhatuṇḍakena sālapupphaṃ gahetvā pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto ito sattarase kappe aṭṭhakkhattuṃ cakkavattī rājā ahosi. Imasmiṃ pana kappe kassapassa bhagavato sāsane osakkamāne kuṭumbiyakule nibbattitvā pabbajitvā samaṇadhammaṃ katvā tato cuto devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthinagare samiddhissa nāma brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti. Tassa jātadivase tasmiṃ gehe sabbā rittakumbhiyo suvaṇṇamāsānaṃ puṇṇā ahesuṃ. Tenassa puṇṇamāsoti nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ patvā vivāhakammaṃ katvā ekaṃ puttaṃ labhitvā upanissayasampannatāya gharāvāsaṃ jigucchanto bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampado pubbakiccasampanno catusaccakammaṭṭhāne yuttappayutto vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.7.13-19) –

    ‘‘ਸਿਨ੍ਧੁਯਾ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰੇ, ਚਕ੍ਕવਾਕੋ ਅਹਂ ਤਦਾ।

    ‘‘Sindhuyā nadiyā tīre, cakkavāko ahaṃ tadā;

    ਸੁਦ੍ਧਸੇવਾਲਭਕ੍ਖੋਹਂ, ਪਾਪੇਸੁ ਚ ਸੁਸਞ੍ਞਤੋ॥

    Suddhasevālabhakkhohaṃ, pāpesu ca susaññato.

    ‘‘ਅਦ੍ਦਸਂ વਿਰਜਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਅਨਿਲਞ੍ਜਸੇ।

    ‘‘Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, gacchantaṃ anilañjase;

    ਤੁਣ੍ਡੇਨ ਸਾਲਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਭਿਰੋਪਯਿਂ॥

    Tuṇḍena sālaṃ paggayha, vipassissābhiropayiṃ.

    ‘‘ਯਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਤਥਾਗਤੇ, ਅਚਲਾ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    ‘‘Yassa saddhā tathāgate, acalā suppatiṭṭhitā;

    ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਦੇਨ, ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਸੋ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ॥

    Tena cittappasādena, duggatiṃ so na gacchati.

    ‘‘ਸ੍વਾਗਤਂ વਤ ਮੇ ਆਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ।

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, buddhaseṭṭhassa santike;

    વਿਹਙ੍ਗਮੇਨ ਸਨ੍ਤੇਨ, ਸੁਬੀਜਂ ਰੋਪਿਤਂ ਮਯਾ॥

    Vihaṅgamena santena, subījaṃ ropitaṃ mayā.

    ‘‘ਏਕਨવੁਤਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਪੁਪ੍ਫਮਭਿਰੋਪਯਿਂ।

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;

    ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਪੂਜਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘ਸੁਚਾਰੁਦਸ੍ਸਨਾ ਨਾਮ, ਅਟ੍ਠੇਤੇ ਏਕਨਾਮਕਾ।

    ‘‘Sucārudassanā nāma, aṭṭhete ekanāmakā;

    ਕਪ੍ਪੇ ਸਤ੍ਤਰਸੇ ਆਸੁਂ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਮਹਬ੍ਬਲਾ॥

    Kappe sattarase āsuṃ, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ਅਥਸ੍ਸ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ਤਂ ਪਲੋਭੇਤੁਕਾਮਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਯਾਲਾਪਭਾવਾਦਿਕੇਹਿ ਭਾવવਿવਰਣਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਕਾਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਅਲਗ੍ਗਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘વਿਹਰਿ ਅਪੇਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ।

    Athassa purāṇadutiyikā taṃ palobhetukāmā alaṅkatapaṭiyattā puttena saddhiṃ upagantvā piyālāpabhāvādikehi bhāvavivaraṇakammaṃ nāma kātuṃ ārabhi. Thero tassā kāraṇaṃ disvā attano katthacipi alaggabhāvaṃ pakāsento ‘‘vihari apekkha’’nti gāthaṃ abhāsi.

    ੧੦. ਤਤ੍ਥ વਿਹਰੀਤਿ વਿਸੇਸਤੋ ਹਰਿ ਅਪਹਰਿ ਅਪਨੇਸਿ। ਅਪੇਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਂ। ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ વਾ। ਹੁਰਨ੍ਤਿ ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਅਨਾਗਤੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ વਾ। ਇਧਾਤਿ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ। ਹੁਰਨ੍ਤਿ ਬਾਹਿਰੇਸੁ । વਾ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ ‘‘ਅਪਦਾ વਾ ਦ੍વਿਪਦਾ વਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਇਤਿવੁ॰ ੯੦; ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੪; ੫.੩੨) વਿਯ। ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਪਰਂ વਿਯ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વੇਦਗੂਤਿ વੇਦੇਨ ਗਤੋ ਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਤੋ ਅਧਿਗਤੋ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਪਹਾਨਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਭਾવਨਾਭਿਸਮਯવਸੇਨ ਅਭਿਸਮੇਚ੍ਚ ਠਿਤੋ। ਯਤਤ੍ਤੋਤਿ ਮਗ੍ਗਸਂવਰੇਨ ਸਂਯਤਸਭਾવੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੇਨ વਾ ਸਂਯਤਸਭਾવੋ। ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਲੇਪવਸੇਨ ਨ ਉਪਲਿਤ੍ਤੋ, ਤੇਨ ਲਾਭਾਦਿਲੋਕਧਮ੍ਮੇ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਲੋਕਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਚਕਸ੍ਸ। ਤਞ੍ਹਿ ਲੁਜ੍ਜਨਪਲੁਜ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ ਲੋਕੋ। ਜਞ੍ਞਾਤਿ ਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਉਦਯਬ੍ਬਯਞ੍ਚਾਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਞ੍ਚੇવ વਯਞ੍ਚ, ਏਤੇਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਗੁਣਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਸਕਲਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਾਦਿਲੋਕਸ੍ਸ ਸਮਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਆਕਾਰੇਹਿ ਉਦਯਬ੍ਬਯਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ વੇਦਗੂ ਯਤਤ੍ਤੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪੇਕ੍ਖਂ વਿਨੇਯ੍ਯ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤੋ ਤਾਦਿਸਾਨਂ વਿਪ੍ਪਕਾਰਾਨਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਅਨ੍ਧਬਾਲੇ ਯਥਾਗਤਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਗਚ੍ਛਾਤਿ। ਅਥ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਮਯਿ ਪੁਤ੍ਤੇ ਚ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਮਂ ਪਲੋਭੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।

    10. Tattha viharīti visesato hari apahari apanesi. Apekkhanti taṇhaṃ. Idhāti imasmiṃ loke attabhāve vā. Huranti aparasmiṃ anāgate attabhāve vā. Idhāti vā ajjhattikesu āyatanesu. Huranti bāhiresu . -saddo samuccayattho ‘‘apadā vā dvipadā vā’’tiādīsu (itivu. 90; a. ni. 4.34; 5.32) viya. Yoti attānameva paraṃ viya dasseti. Vedagūti vedena gato maggañāṇena nibbānaṃ gato adhigato, cattāri vā saccāni pariññāpahānasacchikiriyābhāvanābhisamayavasena abhisamecca ṭhito. Yatattoti maggasaṃvarena saṃyatasabhāvo, sammāvāyāmena vā saṃyatasabhāvo. Sabbesu dhammesu anūpalittoti sabbesu ārammaṇesu dhammesu taṇhādiṭṭhilepavasena na upalitto, tena lābhādilokadhamme samatikkamaṃ dasseti. Lokassāti upādānakkhandhapañcakassa. Tañhi lujjanapalujjanaṭṭhena loko. Jaññāti jānitvā. Udayabbayañcāti uppādañceva vayañca, etena yathāvuttaguṇānaṃ pubbabhāgapaṭipadaṃ dasseti. Ayaṃ panettha attho – yo sakalassa khandhādilokassa samapaññāsāya ākārehi udayabbayaṃ jānitvā vedagū yatatto katthaci anupalitto, so sabbattha apekkhaṃ vineyya santusito tādisānaṃ vippakārānaṃ na kiñci maññati, tasmā tvaṃ andhabāle yathāgatamaggeneva gacchāti. Atha sā itthī ‘‘ayaṃ samaṇo mayi putte ca nirapekkho, na sakkā imaṃ palobhetu’’nti pakkāmi.

    ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਪਰਮਤ੍ਥਦੀਪਨਿਯਾ ਥੇਰਗਾਥਾਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ

    Paramatthadīpaniyā theragāthāsaṃvaṇṇanāya

    ਪਠਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧੦. ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 10. Puṇṇamāsattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact