Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൧൦. പുണ്ണമാസത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
10. Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā
വിഹരി അപേക്ഖന്തി ആയസ്മതോ പുണ്ണമാസത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? സോ കിര വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ചക്കവാകയോനിയം നിബ്ബത്തോ ഭഗവന്തം ഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ പസന്നമാനസോ അത്തനോ മുഖതുണ്ഡകേന സാലപുപ്ഫം ഗഹേത്വാ പൂജം അകാസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇതോ സത്തരസേ കപ്പേ അട്ഠക്ഖത്തും ചക്കവത്തീ രാജാ അഹോസി. ഇമസ്മിം പന കപ്പേ കസ്സപസ്സ ഭഗവതോ സാസനേ ഓസക്കമാനേ കുടുമ്ബിയകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ പബ്ബജിത്വാ സമണധമ്മം കത്വാ തതോ ചുതോ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സാവത്ഥിനഗരേ സമിദ്ധിസ്സ നാമ ബ്രാഹ്മണസ്സ പുത്തോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി. തസ്സ ജാതദിവസേ തസ്മിം ഗേഹേ സബ്ബാ രിത്തകുമ്ഭിയോ സുവണ്ണമാസാനം പുണ്ണാ അഹേസും. തേനസ്സ പുണ്ണമാസോതി നാമം അകംസു. സോ വയപ്പത്തോ ബ്രാഹ്മണവിജ്ജാസു നിപ്ഫത്തിം പത്വാ വിവാഹകമ്മം കത്വാ ഏകം പുത്തം ലഭിത്വാ ഉപനിസ്സയസമ്പന്നതായ ഘരാവാസം ജിഗുച്ഛന്തോ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിത്വാ ധമ്മം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ പബ്ബജിത്വാ ലദ്ധൂപസമ്പദോ പുബ്ബകിച്ചസമ്പന്നോ ചതുസച്ചകമ്മട്ഠാനേ യുത്തപ്പയുത്തോ വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൭.൧൩-൧൯) –
Vihariapekkhanti āyasmato puṇṇamāsattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira vipassissa bhagavato kāle cakkavākayoniyaṃ nibbatto bhagavantaṃ gacchantaṃ disvā pasannamānaso attano mukhatuṇḍakena sālapupphaṃ gahetvā pūjaṃ akāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto ito sattarase kappe aṭṭhakkhattuṃ cakkavattī rājā ahosi. Imasmiṃ pana kappe kassapassa bhagavato sāsane osakkamāne kuṭumbiyakule nibbattitvā pabbajitvā samaṇadhammaṃ katvā tato cuto devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthinagare samiddhissa nāma brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti. Tassa jātadivase tasmiṃ gehe sabbā rittakumbhiyo suvaṇṇamāsānaṃ puṇṇā ahesuṃ. Tenassa puṇṇamāsoti nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ patvā vivāhakammaṃ katvā ekaṃ puttaṃ labhitvā upanissayasampannatāya gharāvāsaṃ jigucchanto bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampado pubbakiccasampanno catusaccakammaṭṭhāne yuttappayutto vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.7.13-19) –
‘‘സിന്ധുയാ നദിയാ തീരേ, ചക്കവാകോ അഹം തദാ;
‘‘Sindhuyā nadiyā tīre, cakkavāko ahaṃ tadā;
സുദ്ധസേവാലഭക്ഖോഹം, പാപേസു ച സുസഞ്ഞതോ.
Suddhasevālabhakkhohaṃ, pāpesu ca susaññato.
‘‘അദ്ദസം വിരജം ബുദ്ധം, ഗച്ഛന്തം അനിലഞ്ജസേ;
‘‘Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, gacchantaṃ anilañjase;
തുണ്ഡേന സാലം പഗ്ഗയ്ഹ, വിപസ്സിസ്സാഭിരോപയിം.
Tuṇḍena sālaṃ paggayha, vipassissābhiropayiṃ.
‘‘യസ്സ സദ്ധാ തഥാഗതേ, അചലാ സുപ്പതിട്ഠിതാ;
‘‘Yassa saddhā tathāgate, acalā suppatiṭṭhitā;
തേന ചിത്തപ്പസാദേന, ദുഗ്ഗതിം സോ ന ഗച്ഛതി.
Tena cittappasādena, duggatiṃ so na gacchati.
‘‘സ്വാഗതം വത മേ ആസി, ബുദ്ധസേട്ഠസ്സ സന്തികേ;
‘‘Svāgataṃ vata me āsi, buddhaseṭṭhassa santike;
വിഹങ്ഗമേന സന്തേന, സുബീജം രോപിതം മയാ.
Vihaṅgamena santena, subījaṃ ropitaṃ mayā.
‘‘ഏകനവുതിതോ കപ്പേ, യം പുപ്ഫമഭിരോപയിം;
‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ pupphamabhiropayiṃ;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ബുദ്ധപൂജായിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘സുചാരുദസ്സനാ നാമ, അട്ഠേതേ ഏകനാമകാ;
‘‘Sucārudassanā nāma, aṭṭhete ekanāmakā;
കപ്പേ സത്തരസേ ആസും, ചക്കവത്തീ മഹബ്ബലാ.
Kappe sattarase āsuṃ, cakkavattī mahabbalā.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അഥസ്സ പുരാണദുതിയികാ തം പലോഭേതുകാമാ അലങ്കതപടിയത്താ പുത്തേന സദ്ധിം ഉപഗന്ത്വാ പിയാലാപഭാവാദികേഹി ഭാവവിവരണകമ്മം നാമ കാതും ആരഭി. ഥേരോ തസ്സാ കാരണം ദിസ്വാ അത്തനോ കത്ഥചിപി അലഗ്ഗഭാവം പകാസേന്തോ ‘‘വിഹരി അപേക്ഖ’’ന്തി ഗാഥം അഭാസി.
Athassa purāṇadutiyikā taṃ palobhetukāmā alaṅkatapaṭiyattā puttena saddhiṃ upagantvā piyālāpabhāvādikehi bhāvavivaraṇakammaṃ nāma kātuṃ ārabhi. Thero tassā kāraṇaṃ disvā attano katthacipi alaggabhāvaṃ pakāsento ‘‘vihari apekkha’’nti gāthaṃ abhāsi.
൧൦. തത്ഥ വിഹരീതി വിസേസതോ ഹരി അപഹരി അപനേസി. അപേക്ഖന്തി തണ്ഹം. ഇധാതി ഇമസ്മിം ലോകേ അത്തഭാവേ വാ. ഹുരന്തി അപരസ്മിം അനാഗതേ അത്തഭാവേ വാ. ഇധാതി വാ അജ്ഝത്തികേസു ആയതനേസു. ഹുരന്തി ബാഹിരേസു . വാ-സദ്ദോ സമുച്ചയത്ഥോ ‘‘അപദാ വാ ദ്വിപദാ വാ’’തിആദീസു (ഇതിവു॰ ൯൦; അ॰ നി॰ ൪.൩൪; ൫.൩൨) വിയ. യോതി അത്താനമേവ പരം വിയ ദസ്സേതി. വേദഗൂതി വേദേന ഗതോ മഗ്ഗഞാണേന നിബ്ബാനം ഗതോ അധിഗതോ, ചത്താരി വാ സച്ചാനി പരിഞ്ഞാപഹാനസച്ഛികിരിയാഭാവനാഭിസമയവസേന അഭിസമേച്ച ഠിതോ. യതത്തോതി മഗ്ഗസംവരേന സംയതസഭാവോ, സമ്മാവായാമേന വാ സംയതസഭാവോ. സബ്ബേസു ധമ്മേസു അനൂപലിത്തോതി സബ്ബേസു ആരമ്മണേസു ധമ്മേസു തണ്ഹാദിട്ഠിലേപവസേന ന ഉപലിത്തോ, തേന ലാഭാദിലോകധമ്മേ സമതിക്കമം ദസ്സേതി. ലോകസ്സാതി ഉപാദാനക്ഖന്ധപഞ്ചകസ്സ. തഞ്ഹി ലുജ്ജനപലുജ്ജനട്ഠേന ലോകോ. ജഞ്ഞാതി ജാനിത്വാ. ഉദയബ്ബയഞ്ചാതി ഉപ്പാദഞ്ചേവ വയഞ്ച, ഏതേന യഥാവുത്തഗുണാനം പുബ്ബഭാഗപടിപദം ദസ്സേതി. അയം പനേത്ഥ അത്ഥോ – യോ സകലസ്സ ഖന്ധാദിലോകസ്സ സമപഞ്ഞാസായ ആകാരേഹി ഉദയബ്ബയം ജാനിത്വാ വേദഗൂ യതത്തോ കത്ഥചി അനുപലിത്തോ, സോ സബ്ബത്ഥ അപേക്ഖം വിനേയ്യ സന്തുസിതോ താദിസാനം വിപ്പകാരാനം ന കിഞ്ചി മഞ്ഞതി, തസ്മാ ത്വം അന്ധബാലേ യഥാഗതമഗ്ഗേനേവ ഗച്ഛാതി. അഥ സാ ഇത്ഥീ ‘‘അയം സമണോ മയി പുത്തേ ച നിരപേക്ഖോ, ന സക്കാ ഇമം പലോഭേതു’’ന്തി പക്കാമി.
10. Tattha viharīti visesato hari apahari apanesi. Apekkhanti taṇhaṃ. Idhāti imasmiṃ loke attabhāve vā. Huranti aparasmiṃ anāgate attabhāve vā. Idhāti vā ajjhattikesu āyatanesu. Huranti bāhiresu . Vā-saddo samuccayattho ‘‘apadā vā dvipadā vā’’tiādīsu (itivu. 90; a. ni. 4.34; 5.32) viya. Yoti attānameva paraṃ viya dasseti. Vedagūti vedena gato maggañāṇena nibbānaṃ gato adhigato, cattāri vā saccāni pariññāpahānasacchikiriyābhāvanābhisamayavasena abhisamecca ṭhito. Yatattoti maggasaṃvarena saṃyatasabhāvo, sammāvāyāmena vā saṃyatasabhāvo. Sabbesu dhammesu anūpalittoti sabbesu ārammaṇesu dhammesu taṇhādiṭṭhilepavasena na upalitto, tena lābhādilokadhamme samatikkamaṃ dasseti. Lokassāti upādānakkhandhapañcakassa. Tañhi lujjanapalujjanaṭṭhena loko. Jaññāti jānitvā. Udayabbayañcāti uppādañceva vayañca, etena yathāvuttaguṇānaṃ pubbabhāgapaṭipadaṃ dasseti. Ayaṃ panettha attho – yo sakalassa khandhādilokassa samapaññāsāya ākārehi udayabbayaṃ jānitvā vedagū yatatto katthaci anupalitto, so sabbattha apekkhaṃ vineyya santusito tādisānaṃ vippakārānaṃ na kiñci maññati, tasmā tvaṃ andhabāle yathāgatamaggeneva gacchāti. Atha sā itthī ‘‘ayaṃ samaṇo mayi putte ca nirapekkho, na sakkā imaṃ palobhetu’’nti pakkāmi.
പുണ്ണമാസത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Puṇṇamāsattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
പരമത്ഥദീപനിയാ ഥേരഗാഥാസംവണ്ണനായ
Paramatthadīpaniyā theragāthāsaṃvaṇṇanāya
പഠമവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൦. പുണ്ണമാസത്ഥേരഗാഥാ • 10. Puṇṇamāsattheragāthā