Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya

    10. පුණ්‌ණමසුත්‌තං

    10. Puṇṇamasuttaṃ

    82. එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති පුබ්‌බාරාමෙ මිගාරමාතුපාසාදෙ මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං. තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා තදහුපොසථෙ පන්‌නරසෙ පුණ්‌ණාය පුණ්‌ණමාය රත්‌තියා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝපරිවුතො අජ්‌ඣොකාසෙ නිසින්‌නො හොති.

    82. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme migāramātupāsāde mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe pannarase puṇṇāya puṇṇamāya rattiyā bhikkhusaṅghaparivuto ajjhokāse nisinno hoti.

    අථ ඛො අඤ්‌ඤතරො භික්‌ඛු උට්‌ඨායාසනා එකංසං උත්‌තරාසඞ්‌ගං කරිත්‌වා යෙන භගවා තෙනඤ්‌ජලිං පණාමෙත්‌වා භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘පුච්‌ඡෙය්‍යාහං, භන්‌තෙ, භගවන්‌තං කිඤ්‌චිදෙව 1 දෙසං, සචෙ මෙ භගවා ඔකාසං කරොති පඤ්‌හස්‌ස වෙය්‍යාකරණායා’’ති? ‘‘තෙන හි ත්‌වං, භික්‌ඛු, සකෙ ආසනෙ නිසීදිත්‌වා පුච්‌ඡ යදාකඞ්‌ඛසී’’ති. ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු භගවතො පටිස්‌සුත්‌වා සකෙ ආසනෙ නිසීදිත්‌වා භගවන්‌තං එතදවොච – ‘‘ඉමෙ නු ඛො, භන්‌තෙ, පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධා, සෙය්‍යථිදං – රූපුපාදානක්‌ඛන්‌ධො, වෙදනුපාදානක්‌ඛන්‌ධො, සඤ්‌ඤුපාදානක්‌ඛන්‌ධො, සඞ්‌ඛාරුපාදානක්‌ඛන්‌ධො, විඤ්‌ඤාණුපාදානක්‌ඛන්‌ධො’’ති.

    Atha kho aññataro bhikkhu uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘puccheyyāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ kiñcideva 2 desaṃ, sace me bhagavā okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti? ‘‘Tena hi tvaṃ, bhikkhu, sake āsane nisīditvā puccha yadākaṅkhasī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā sake āsane nisīditvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ime nu kho, bhante, pañcupādānakkhandhā, seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho’’ti.

    ‘‘ඉමෙ ඛො පන, භික්‌ඛු, පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධා; සෙය්‍යථිදං – රූපුපාදානක්‌ඛන්‌ධො…පෙ.… විඤ්‌ඤාණුපාදානක්‌ඛන්‌ධො’’ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා භගවන්‌තං උත්‌තරිං පඤ්‌හං අපුච්‌ඡි –

    ‘‘Ime kho pana, bhikkhu, pañcupādānakkhandhā; seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho…pe… viññāṇupādānakkhandho’’ti. ‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘ඉමෙ ඛො පන, භන්‌තෙ, පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධා කිංමූලකා’’ති? ‘‘ඉමෙ ඛො, භික්‌ඛු, පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධා ඡන්‌දමූලකා’’ති…පෙ.… තඤ්‌ඤෙව නු ඛො, භන්‌තෙ, උපාදානං තෙ පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධා උදාහු අඤ්‌ඤත්‍ර පඤ්‌චහි උපාදානක්‌ඛන්‌ධෙහි උපාදානන්‌ති? ‘‘න ඛො, භික්‌ඛු, තඤ්‌ඤෙව උපාදානං තෙ පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධා නාපි අඤ්‌ඤත්‍ර පඤ්‌චහි උපාදානක්‌ඛන්‌ධෙහි උපාදානං, අපි ච යො තත්‌ථ ඡන්‌දරාගො තං තත්‌ථ උපාදාන’’න්‌ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු…පෙ.… උත්‌තරිං පඤ්‌හං අපුච්‌ඡි –

    ‘‘Ime kho pana, bhante, pañcupādānakkhandhā kiṃmūlakā’’ti? ‘‘Ime kho, bhikkhu, pañcupādānakkhandhā chandamūlakā’’ti…pe… taññeva nu kho, bhante, upādānaṃ te pañcupādānakkhandhā udāhu aññatra pañcahi upādānakkhandhehi upādānanti? ‘‘Na kho, bhikkhu, taññeva upādānaṃ te pañcupādānakkhandhā nāpi aññatra pañcahi upādānakkhandhehi upādānaṃ, api ca yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādāna’’nti. ‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘සියා පන, භන්‌තෙ, පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධෙසු ඡන්‌දරාගවෙමත්‌තතා’’ති? ‘‘සියා, භික්‌ඛූ’’ති භගවා අවොච – ‘‘ඉධ, භික්‌ඛු, එකච්‌චස්‌ස එවං හොති – ‘එවංරූපො සියං අනාගතමද්‌ධානං, එවංවෙදනො සියං අනාගතමද්‌ධානං, එවංසඤ්‌ඤො සියං අනාගතමද්‌ධානං, එවංසඞ්‌ඛාරො සියං අනාගතමද්‌ධානං , එවංවිඤ්‌ඤාණො සියං අනාගතමද්‌ධාන’න්‌ති. එවං ඛො, භික්‌ඛු, සියා පඤ්‌චුපාදානක්‌ඛන්‌ධෙසු ඡන්‌දරාගවෙමත්‌තතා’’ති? ‘‘සාධු, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු…පෙ.… උත්‌තරිං පඤ්‌හං අපුච්‌ඡි –

    ‘‘Siyā pana, bhante, pañcupādānakkhandhesu chandarāgavemattatā’’ti? ‘‘Siyā, bhikkhū’’ti bhagavā avoca – ‘‘idha, bhikkhu, ekaccassa evaṃ hoti – ‘evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃvedano siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsañño siyaṃ anāgatamaddhānaṃ, evaṃsaṅkhāro siyaṃ anāgatamaddhānaṃ , evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’nti. Evaṃ kho, bhikkhu, siyā pañcupādānakkhandhesu chandarāgavemattatā’’ti? ‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘කිත්‌තාවතා නු ඛො, භන්‌තෙ, ඛන්‌ධානං ඛන්‌ධාධිවචන’’න්‌ති? ‘‘යං කිඤ්‌චි, භික්‌ඛු, රූපං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා, අයං වුච්‌චති රූපක්‌ඛන්‌ධො. යා කාචි වෙදනා… යා කාචි සඤ්‌ඤා … යෙ කෙචි සඞ්‌ඛාරා… යං කිඤ්‌චි විඤ්‌ඤාණං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා, අයං වුච්‌චති විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධො. එත්‌තාවතා ඛො, භික්‌ඛු, ඛන්‌ධානං ඛන්‌ධාධිවචන’’න්‌ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු…පෙ.… අපුච්‌ඡි –

    ‘‘Kittāvatā nu kho, bhante, khandhānaṃ khandhādhivacana’’nti? ‘‘Yaṃ kiñci, bhikkhu, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, ayaṃ vuccati rūpakkhandho. Yā kāci vedanā… yā kāci saññā … ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, ayaṃ vuccati viññāṇakkhandho. Ettāvatā kho, bhikkhu, khandhānaṃ khandhādhivacana’’nti. ‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… apucchi –

    ‘‘කො නු ඛො, භන්‌තෙ, හෙතු කො පච්‌චයො රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනාය; කො හෙතු කො පච්‌චයො වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනාය; කො හෙතු කො පච්‌චයො සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනාය; කො හෙතු කො පච්‌චයො සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනාය; කො හෙතු කො පච්‌චයො විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනායා’’ති? ‘‘චත්‌තාරො ඛො, භික්‌ඛු, මහාභූතා හෙතු, චත්‌තාරො මහාභූතා පච්‌චයො රූපක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනාය. ඵස්‌සො හෙතු ඵස්‌සො පච්‌චයො වෙදනාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනාය. ඵස්‌සො හෙතු ඵස්‌සො පච්‌චයො සඤ්‌ඤාක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනාය. ඵස්‌සො හෙතු , ඵස්‌සො පච්‌චයො සඞ්‌ඛාරක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනාය. නාමරූපං හෙතු, නාමරූපං පච්‌චයො විඤ්‌ඤාණක්‌ඛන්‌ධස්‌ස පඤ්‌ඤාපනායා’’ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු…පෙ.… අපුච්‌ඡි –

    ‘‘Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo rūpakkhandhassa paññāpanāya; ko hetu ko paccayo vedanākkhandhassa paññāpanāya; ko hetu ko paccayo saññākkhandhassa paññāpanāya; ko hetu ko paccayo saṅkhārakkhandhassa paññāpanāya; ko hetu ko paccayo viññāṇakkhandhassa paññāpanāyā’’ti? ‘‘Cattāro kho, bhikkhu, mahābhūtā hetu, cattāro mahābhūtā paccayo rūpakkhandhassa paññāpanāya. Phasso hetu phasso paccayo vedanākkhandhassa paññāpanāya. Phasso hetu phasso paccayo saññākkhandhassa paññāpanāya. Phasso hetu , phasso paccayo saṅkhārakkhandhassa paññāpanāya. Nāmarūpaṃ hetu, nāmarūpaṃ paccayo viññāṇakkhandhassa paññāpanāyā’’ti. ‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… apucchi –

    ‘‘කථං නු ඛො, භන්‌තෙ, සක්‌කායදිට්‌ඨි හොතී’’ති? ‘‘ඉධ, භික්‌ඛු, අස්‌සුතවා පුථුජ්‌ජනො අරියානං අදස්‌සාවී අරියධම්‌මස්‌ස අකොවිදො අරියධම්‌මෙ අවිනීතො, සප්‌පුරිසානං අදස්‌සාවී සප්‌පුරිසධම්‌මස්‌ස අකොවිදො සප්‌පුරිසධම්‌මෙ අවිනීතො රූපං අත්‌තතො සමනුපස්‌සති, රූපවන්‌තං වා අත්‌තානං; අත්‌තනි වා රූපං, රූපස්‌මිං වා අත්‌තානං; වෙදනං… සඤ්‌ඤං… සඞ්‌ඛාරෙ… විඤ්‌ඤාණං… අත්‌තතො සමනුපස්‌සති, විඤ්‌ඤාණවන්‌තං වා අත්‌තානං; අත්‌තනි වා විඤ්‌ඤාණං, විඤ්‌ඤාණස්‌මිං වා අත්‌තානං. එවං ඛො, භික්‌ඛු, සක්‌කායදිට්‌ඨි හොතී’’ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු…පෙ.… අපුච්‌ඡි –

    ‘‘Kathaṃ nu kho, bhante, sakkāyadiṭṭhi hotī’’ti? ‘‘Idha, bhikkhu, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ; vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ… attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ kho, bhikkhu, sakkāyadiṭṭhi hotī’’ti. ‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… apucchi –

    ‘‘කථං පන, භන්‌තෙ, සක්‌කායදිට්‌ඨි න හොතී’’ති? ‘‘ඉධ, භික්‌ඛු, සුතවා අරියසාවකො අරියානං දස්‌සාවී අරියධම්‌මස්‌ස කොවිදො අරියධම්‌මෙ සුවිනීතො, සප්‌පුරිසානං දස්‌සාවී සප්‌පුරිසධම්‌මස්‌ස කොවිදො සප්‌පුරිසධම්‌මෙ සුවිනීතො න රූපං අත්‌තතො සමනුපස්‌සති, න රූපවන්‌තං වා අත්‌තානං; න අත්‌තනි වා රූපං, න රූපස්‌මිං වා අත්‌තානං; න වෙදනං… න සඤ්‌ඤං… න සඞ්‌ඛාරෙ… න විඤ්‌ඤාණං අත්‌තතො සමනුපස්‌සති, න විඤ්‌ඤාණවන්‌තං වා අත්‌තානං; න අත්‌තනි වා විඤ්‌ඤාණං, න විඤ්‌ඤාණස්‌මිං වා අත්‌තානං. එවං ඛො, භික්‌ඛු, සක්‌කායදිට්‌ඨි න හොතී’’ති. ‘‘සාධු , භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු…පෙ.… අපුච්‌ඡි –

    ‘‘Kathaṃ pana, bhante, sakkāyadiṭṭhi na hotī’’ti? ‘‘Idha, bhikkhu, sutavā ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto, sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā rūpaṃ, na rūpasmiṃ vā attānaṃ; na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; na attani vā viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ kho, bhikkhu, sakkāyadiṭṭhi na hotī’’ti. ‘‘Sādhu , bhante’’ti kho so bhikkhu…pe… apucchi –

    ‘‘කො නු ඛො, භන්‌තෙ, රූපස්‌ස අස්‌සාදො, කො ආදීනවො, කිං නිස්‌සරණං; කො වෙදනාය… කො සඤ්‌ඤාය… කො සඞ්‌ඛාරානං… කො විඤ්‌ඤාණස්‌ස අස්‌සාදො, කො ආදීනවො, කිං නිස්‌සරණ’’න්‌ති? ‘‘යං ඛො, භික්‌ඛු, රූපං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සුඛං සොමනස්‌සං – අයං රූපස්‌ස අස්‌සාදො. යං රූපං අනිච්‌චං දුක්‌ඛං විපරිණාමධම්‌මං – අයං රූපස්‌ස ආදීනවො. යො රූපස්‌මිං ඡන්‌දරාගවිනයො ඡන්‌දරාගප්‌පහානං – ඉදං රූපස්‌ස නිස්‌සරණං. යං වෙදනං පටිච්‌ච… යං සඤ්‌ඤං පටිච්‌ච… යෙ සඞ්‌ඛාරෙ පටිච්‌ච… යං විඤ්‌ඤාණං පටිච්‌ච උප්‌පජ්‌ජති සුඛං සොමනස්‌සං – අයං විඤ්‌ඤාණස්‌ස අස්‌සාදො. යං විඤ්‌ඤාණං අනිච්‌චං දුක්‌ඛං විපරිණාමධම්‌මං – අයං විඤ්‌ඤාණස්‌ස ආදීනවො. යො විඤ්‌ඤාණස්‌මිං ඡන්‌දරාගවිනයො ඡන්‌දරාගප්‌පහානං – ඉදං විඤ්‌ඤාණස්‌ස නිස්‌සරණ’’න්‌ති. ‘‘සාධු, භන්‌තෙ’’ති ඛො සො භික්‌ඛු භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දිත්‌වා අනුමොදිත්‌වා භගවන්‌තං උත්‌තරිං පඤ්‌හං අපුච්‌ඡි –

    ‘‘Ko nu kho, bhante, rūpassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇaṃ; ko vedanāya… ko saññāya… ko saṅkhārānaṃ… ko viññāṇassa assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇa’’nti? ‘‘Yaṃ kho, bhikkhu, rūpaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ rūpassa assādo. Yaṃ rūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ – ayaṃ rūpassa ādīnavo. Yo rūpasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ rūpassa nissaraṇaṃ. Yaṃ vedanaṃ paṭicca… yaṃ saññaṃ paṭicca… ye saṅkhāre paṭicca… yaṃ viññāṇaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ – ayaṃ viññāṇassa assādo. Yaṃ viññāṇaṃ aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ – ayaṃ viññāṇassa ādīnavo. Yo viññāṇasmiṃ chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ – idaṃ viññāṇassa nissaraṇa’’nti. ‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā bhagavantaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchi –

    ‘‘කථං නු ඛො, භන්‌තෙ, ජානතො, කථං පස්‌සතො ඉමස්‌මිඤ්‌ච සවිඤ්‌ඤාණකෙ කායෙ බහිද්‌ධා ච සබ්‌බනිමිත්‌තෙසු අහඞ්‌කාරමමඞ්‌කාරමානානුසයා න හොන්‌තී’’ති? ‘‘යං කිඤ්‌චි, භික්‌ඛු, රූපං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා, සබ්‌බං රූපං – ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය පස්‌සති. යා කාචි වෙදනා… යා කාචි සඤ්‌ඤා… යෙ කෙචි සඞ්‌ඛාරා… යං කිඤ්‌චි විඤ්‌ඤාණං අතීතානාගතපච්‌චුප්‌පන්‌නං අජ්‌ඣත්‌තං වා බහිද්‌ධා වා ඔළාරිකං වා සුඛුමං වා හීනං වා පණීතං වා යං දූරෙ සන්‌තිකෙ වා, සබ්‌බං විඤ්‌ඤාණං – ‘නෙතං මම, නෙසොහමස්‌මි, න මෙසො අත්‌තා’ති එවමෙතං යථාභූතං සම්‌මප්‌පඤ්‌ඤාය පස්‌සති. එවං ඛො, භික්‌ඛු, ජානතො එවං පස්‌සතො ඉමස්‌මිඤ්‌ච සවිඤ්‌ඤාණකෙ කායෙ බහිද්‌ධා ච සබ්‌බනිමිත්‌තෙසු අහඞ්‌කාරමමඞ්‌කාරමානානුසයා න හොන්‌තී’’ති.

    ‘‘Kathaṃ nu kho, bhante, jānato, kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontī’’ti? ‘‘Yaṃ kiñci, bhikkhu, rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Yā kāci vedanā… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati. Evaṃ kho, bhikkhu, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontī’’ti.

    තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්‌ඤතරස්‌ස භික්‌ඛුනො එවං චෙතසො පරිවිතක්‌කො උදපාදි – ‘‘ඉති කිර භො රූපං අනත්‌තා, වෙදනා… සඤ්‌ඤා… සඞ්‌ඛාරා… විඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා; අනත්‌තකතානි කම්‌මානි කථමත්‌තානං 3 ඵුසිස්‌සන්‌තී’’ති. අථ ඛො භගවා තස්‌ස භික්‌ඛුනො චෙතසා චෙතො පරිවිතක්‌කමඤ්‌ඤාය භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි –

    Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘iti kira bho rūpaṃ anattā, vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā; anattakatāni kammāni kathamattānaṃ 4 phusissantī’’ti. Atha kho bhagavā tassa bhikkhuno cetasā ceto parivitakkamaññāya bhikkhū āmantesi –

    ‘‘ඨානං ඛො පනෙතං, භික්‌ඛවෙ, විජ්‌ජති යං ඉධෙකච්‌චො මොඝපුරිසො අවිද්‌වා අවිජ්‌ජාගතො තණ්‌හාධිපතෙය්‍යෙන චෙතසා සත්‌ථුසාසනං අතිධාවිතබ්‌බං මඤ්‌ඤෙය්‍ය. ඉති කිර, භො, රූපං අනත්‌තා, වෙදනා… සඤ්‌ඤා… සඞ්‌ඛාරා… විඤ්‌ඤාණං අනත්‌තා. අනත්‌තකතානි කම්‌මානි කථමත්‌තානං ඵුසිස්‌සන්‌තීති? පටිපුච්‌ඡාවිනීතා ඛො මෙ තුම්‌හෙ, භික්‌ඛවෙ, තත්‍ර තත්‍ර තෙසු තෙසු ධම්‌මෙසු.

    ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, bhikkhave, vijjati yaṃ idhekacco moghapuriso avidvā avijjāgato taṇhādhipateyyena cetasā satthusāsanaṃ atidhāvitabbaṃ maññeyya. Iti kira, bho, rūpaṃ anattā, vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ anattā. Anattakatāni kammāni kathamattānaṃ phusissantīti? Paṭipucchāvinītā kho me tumhe, bhikkhave, tatra tatra tesu tesu dhammesu.

    ‘‘තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, රූපං නිච්‌චං වා අනිච්‌චං වා’’ති? ‘‘අනිච්‌චං, භන්‌තෙ’’. ‘‘වෙදනා… සඤ්‌ඤා… සඞ්‌ඛාරා… විඤ්‌ඤාණං නිච්‌චං වා අනිච්‌චං වා’’ති ? ‘‘අනිච්‌චං, භන්‌තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්‌චං දුක්‌ඛං වා තං සුඛං වා’’ති? ‘‘දුක්‌ඛං, භන්‌තෙ’’. ‘‘යං පනානිච්‌චං දුක්‌ඛං විපරිණාමධම්‌මං, කල්‌ලං නු තං සමනුපස්‌සිතුං – ‘එතං මම, එසොහමස්‌මි, එසො මෙ අත්‌තා’’’ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. තස්‌මාතිහ…පෙ.… එවං පස්‌සං…පෙ.… නාපරං ඉත්‌ථත්‌තායාති පජානාතී’’ති.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. ‘‘Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti ? ‘‘Aniccaṃ, bhante’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti? ‘‘Dukkhaṃ, bhante’’. ‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.

    ‘‘ද්‌වෙ ඛන්‌ධා තඤ්‌ඤෙව සියං, අධිවචනඤ්‌ච හෙතුනා;

    ‘‘Dve khandhā taññeva siyaṃ, adhivacanañca hetunā;

    සක්‌කායෙන දුවෙ වුත්‌තා, අස්‌සාදවිඤ්‌ඤාණකෙන ච;

    Sakkāyena duve vuttā, assādaviññāṇakena ca;

    එතෙ දසවිධා වුත්‌තා, හොති භික්‌ඛු පුච්‌ඡායා’’ති. දසමං;

    Ete dasavidhā vuttā, hoti bhikkhu pucchāyā’’ti. dasamaṃ;

    ඛජ්‌ජනීයවග්‌ගො අට්‌ඨමො.

    Khajjanīyavaggo aṭṭhamo.

    තස්‌සුද්‌දානං –

    Tassuddānaṃ –

    අස්‌සාදො ද්‌වෙ සමුදයා, අරහන්‌තෙහි අපරෙ ද්‌වෙ;

    Assādo dve samudayā, arahantehi apare dve;

    සීහො ඛජ්‌ජනී පිණ්‌ඩොල්‍යං, පාලිලෙය්‍යෙන පුණ්‌ණමාති.

    Sīho khajjanī piṇḍolyaṃ, pālileyyena puṇṇamāti.







    Footnotes:
    1. කඤ්‌චිදෙව (?)
    2. kañcideva (?)
    3. කතමත්‌තානං (පී.), කම්‌මත්‌තානං (ස්‍යා. කං. ක.)
    4. katamattānaṃ (pī.), kammattānaṃ (syā. kaṃ. ka.)



    Related texts:



    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 10. පුණ්‌ණමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Puṇṇamasuttavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 10. පුණ්‌ණමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Puṇṇamasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact