| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๑๐. ปุณฺณมสุตฺตวณฺณนา
10. Puṇṇamasuttavaṇṇanā
๘๒. ทสเม ตทหุโปสเถติอาทิ ปวารณสุเตฺต วิตฺถาริตเมวฯ กิญฺจิเทว เทสนฺติ กิญฺจิ การณํฯ สเก อาสเน นิสีทิตฺวา ปุจฺฉ ยทากงฺขสีติ กสฺมา เอวมาห? โส กิร ภิกฺขุ ปญฺจสตภิกฺขุปริวาโรฯ อาจริเย ปน ฐิตเก ปุจฺฉเนฺต สเจ เต ภิกฺขู นิสีทนฺติ, สตฺถริ คารวํ กตํ โหติ, อาจริเย อคารวํฯ สเจ อุฎฺฐหนฺติ, อาจริเย คารวํ กตํ โหติ, สตฺถริ อคารวํฯ อิติ เนสํ จิตฺตํ อเนกคฺคํ ภวิสฺสติ, เทสนํ สมฺปฎิจฺฉิตุํ น สกฺขิสฺสนฺติฯ ตสฺมิํ ปน นิสีทิตฺวา ปุจฺฉเนฺต เตสํ จิตฺตํ เอกคฺคํ ภวิสฺสติ, เทสนํ สมฺปฎิจฺฉิตุํ สกฺขิสฺสนฺตีติ ญตฺวา ภควา เอวมาหฯ อิเม นุ โข, ภเนฺตติ อยํ เถโร ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ อาจริโย, ปญฺจกฺขนฺธมตฺตมฺปิ นปฺปชานาตีติ น วตฺตโพฺพฯ ปญฺหํ ปุจฺฉเนฺตน ปน ‘‘อิเม ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา, น อเญฺญ’’ติ เอวํ ชานเนฺตน วิย หุตฺวา ปุจฺฉิตุํ น วฎฺฎติ, ตสฺมา อชานโนฺต วิย ปุจฺฉติฯ เตปิ จสฺส อเนฺตวาสิกา ‘‘อมฺหากํ อาจริโย ‘อหํ ชานามี’ติ น กเถติ, สพฺพญฺญุตญฺญาเณน ปน สทฺธิํ สํสนฺทิตฺวาว กเถตี’’ติ โสตพฺพํ สทฺธาตพฺพํ มญฺญิสฺสนฺตีติปิ อชานโนฺต วิย ปุจฺฉติฯ
82. Dasame tadahuposathetiādi pavāraṇasutte vitthāritameva. Kiñcideva desanti kiñci kāraṇaṃ. Sake āsane nisīditvā puccha yadākaṅkhasīti kasmā evamāha? So kira bhikkhu pañcasatabhikkhuparivāro. Ācariye pana ṭhitake pucchante sace te bhikkhū nisīdanti, satthari gāravaṃ kataṃ hoti, ācariye agāravaṃ. Sace uṭṭhahanti, ācariye gāravaṃ kataṃ hoti, satthari agāravaṃ. Iti nesaṃ cittaṃ anekaggaṃ bhavissati, desanaṃ sampaṭicchituṃ na sakkhissanti. Tasmiṃ pana nisīditvā pucchante tesaṃ cittaṃ ekaggaṃ bhavissati, desanaṃ sampaṭicchituṃ sakkhissantīti ñatvā bhagavā evamāha. Ime nu kho, bhanteti ayaṃ thero pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ ācariyo, pañcakkhandhamattampi nappajānātīti na vattabbo. Pañhaṃ pucchantena pana ‘‘ime pañcupādānakkhandhā, na aññe’’ti evaṃ jānantena viya hutvā pucchituṃ na vaṭṭati, tasmā ajānanto viya pucchati. Tepi cassa antevāsikā ‘‘amhākaṃ ācariyo ‘ahaṃ jānāmī’ti na katheti, sabbaññutaññāṇena pana saddhiṃ saṃsanditvāva kathetī’’ti sotabbaṃ saddhātabbaṃ maññissantītipi ajānanto viya pucchati.
ฉนฺทมูลกาติ ตณฺหาฉนฺทมูลกาฯ น โข ภิกฺขุ ตเญฺญว อุปาทานํ เต ปญฺจุปาทานกฺขนฺธาติ ยสฺมา ฉนฺทราคมตฺตํ ปญฺจกฺขนฺธา น โหติ, ตสฺมา อิทํ วุตฺตํฯ ยสฺมา ปน สหชาตโต วา อารมฺมณโต วา ขเนฺธ มุญฺจิตฺวา อุปาทานํ นตฺถิ, ตสฺมา นาปิ อญฺญตฺร ปญฺจหิ อุปาทานกฺขเนฺธหิ อุปาทานนฺติ วุตฺตํฯ ตณฺหาสมฺปยุตฺตสฺมิญฺหิ จิเตฺต วตฺตมาเน ตํจิตฺตสมุฎฺฐานรูปํ รูปกฺขโนฺธ, ฐเปตฺวา ตํ ตณฺหํ เสสา อรูปธมฺมา จตฺตาโร ขนฺธาติ สหชาตโตปิ ขเนฺธ มุญฺจิตฺวา อุปาทานํ นตฺถิฯ อุปาทานสฺส ปน รูปาทีสุ อญฺญตรํ อารมฺมณํ กตฺวา อุปฺปชฺชนโต อารมฺมณโตปิ ปญฺจกฺขเนฺธ มุญฺจิตฺวา อุปาทานํ นตฺถิฯ ฉนฺทราคเวมตฺตตาติ ฉนฺทราคนานตฺตํฯ เอวํ โข ภิกฺขูติ เอวํ รูปารมฺมณสฺส ฉนฺทราคสฺส เวทนาทีสุ อญฺญตรํ อารมฺมณํ อกรณโต สิยา ฉนฺทราคเวมตฺตตาฯ ขนฺธาธิวจนนฺติ ขนฺธาติ อยํ ปญฺญตฺติฯ อยํ ปน อนุสนฺธิ น ฆฎิยติ, กิญฺจาปิ น ฆฎิยติ, สานุสนฺธิกาว ปุจฺฉา, สานุสนฺธิกํ วิสฺสชฺชนํฯ อยญฺหิ เถโร เตสํ เตสํ ภิกฺขูนํ อชฺฌาสเยน ปุจฺฉติ, สตฺถาปิ เตสํ เตสํ อชฺฌาสเยเนว วิสฺสเชฺชติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวฯ ทสมํฯ
Chandamūlakāti taṇhāchandamūlakā. Na kho bhikkhu taññeva upādānaṃ te pañcupādānakkhandhāti yasmā chandarāgamattaṃ pañcakkhandhā na hoti, tasmā idaṃ vuttaṃ. Yasmā pana sahajātato vā ārammaṇato vā khandhe muñcitvā upādānaṃ natthi, tasmā nāpi aññatra pañcahiupādānakkhandhehi upādānanti vuttaṃ. Taṇhāsampayuttasmiñhi citte vattamāne taṃcittasamuṭṭhānarūpaṃ rūpakkhandho, ṭhapetvā taṃ taṇhaṃ sesā arūpadhammā cattāro khandhāti sahajātatopi khandhe muñcitvā upādānaṃ natthi. Upādānassa pana rūpādīsu aññataraṃ ārammaṇaṃ katvā uppajjanato ārammaṇatopi pañcakkhandhe muñcitvā upādānaṃ natthi. Chandarāgavemattatāti chandarāganānattaṃ. Evaṃ kho bhikkhūti evaṃ rūpārammaṇassa chandarāgassa vedanādīsu aññataraṃ ārammaṇaṃ akaraṇato siyā chandarāgavemattatā. Khandhādhivacananti khandhāti ayaṃ paññatti. Ayaṃ pana anusandhi na ghaṭiyati, kiñcāpi na ghaṭiyati, sānusandhikāva pucchā, sānusandhikaṃ vissajjanaṃ. Ayañhi thero tesaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ ajjhāsayena pucchati, satthāpi tesaṃ tesaṃ ajjhāsayeneva vissajjeti. Sesaṃ sabbattha uttānameva. Dasamaṃ.
อิมสฺส จ ปน วคฺคสฺส เอเกกสฺมิํ สุเตฺต ปญฺจสตา ปญฺจสตา ภิกฺขู อรหตฺตํ ปตฺตาติฯ
Imassa ca pana vaggassa ekekasmiṃ sutte pañcasatā pañcasatā bhikkhū arahattaṃ pattāti.
ขชฺชนียวโคฺค อฎฺฐโมฯ
Khajjanīyavaggo aṭṭhamo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑๐. ปุณฺณมสุตฺตํ • 10. Puṇṇamasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๑๐. ปุณฺณมสุตฺตวณฺณนา • 10. Puṇṇamasuttavaṇṇanā
