| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๑๐. ปุณฺณมสุตฺตวณฺณนา
10. Puṇṇamasuttavaṇṇanā
๘๒. ทิสฺสติ อปทิสฺสตีติ เทโส, การณํ, ตญฺจ โข ญาปกํ ทฎฺฐพฺพํฯ ยญฺหิ โส ชานิตุกาโม รุปฺปนาทิสภาวํ, ปฐมํ ปน สรูปํ ปุจฺฉิตฺวา ปุน ตสฺส วิเสโส ปุจฺฉิตโพฺพติ ปฐมํ ‘‘อิเม นุ โข’’ติอาทินา ปุจฺฉํ กโรติ, อิธาปิ จ โส วิเสโส เอว ตสฺส ภิกฺขุโน อนฺตนฺติ ทเสฺสติฯ อชานโนฺต วิย ปุจฺฉติ เตสํ เหตุนฺติ อธิปฺปาโยฯ
82. Dissati apadissatīti deso, kāraṇaṃ, tañca kho ñāpakaṃ daṭṭhabbaṃ. Yañhi so jānitukāmo ruppanādisabhāvaṃ, paṭhamaṃ pana sarūpaṃ pucchitvā puna tassa viseso pucchitabboti paṭhamaṃ ‘‘ime nu kho’’tiādinā pucchaṃ karoti, idhāpi ca so viseso eva tassa bhikkhuno antanti dasseti. Ajānanto viya pucchati tesaṃ hetunti adhippāyo.
ตณฺหาฉนฺทมูลกา ปภวตฺตาฯ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธาติ เอตฺถ วิเสสโต ตณฺหุปาทานสฺส คหณํ อิตรสฺส ตคฺคหเณเนว คหิตํ ตทวินาภาวโตติ ฉนฺทราโค เอว อุทฺธโฎฯ อิทนฺติ ตปฺปญฺหปฎิกฺขิปนํฯ ยทิปิ ขนฺธา อุปาทาเนหิ อสหชาตาปิ โหนฺติ อุปาทานสฺส อนารมฺมณภูตาปิ, อุปาทานํ ปน เตหิ สหชาตเมว, ตทารมฺมณญฺจ โหติเยวาติ ทเสฺสติฯ น หิ อสหชาตํ อนารมฺมณญฺจ อุปาทานํ อตฺถีติฯ อิทานิ ตมตฺถํ วิวริตฺวา ทเสฺสตุํ ‘‘ตณฺหาสมฺปยุตฺตสฺมิ’’นฺติอาทิ วุตฺตํ, ตํ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ อารมฺมณโตติ อารมฺมณกรณโตฯ ‘‘เอวํรูโป สิย’’นฺติ เอวํปวตฺตสฺส ฉนฺทราคสฺส ‘‘เอวํเวทโน สิย’’นฺติ เอวํปวตฺติยา อภาวโต ตตฺถ ตเตฺถว นตสงฺขารา ภิชฺชนฺติ, ตสฺมา รูปเวทนารมฺมณานํ ฉนฺทราคาทีนํ อภาวโต อเตฺถว ฉนฺทราคเวมตฺตตาฯ ฉนฺทราคสฺส ปหานาทิวเสน ฉนฺทราคปฎิสํยุตฺตสฺส อปุจฺฉิตตฺตา, ‘‘อนุสนฺธิ น ฆฎิยตี’’ติ วุตฺตํฯ กิญฺจาปิ น ฆฎิยตีติ อญฺญเสฺสว ปุจฺฉิตตฺตา, ตถาปิ สานุสนฺธิกาว ปุจฺฉา , ตโต เอว สานุสนฺธิกํ วิสฺสชฺชนํฯ ตตฺถ การณมาห ‘‘เตสํ เตส’’นฺติอาทินาฯ เตน อชฺฌาสยานุสนฺธิวเสน สานุสนฺธิกาเนว ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนานีติ ทเสฺสติฯ
Taṇhāchandamūlakā pabhavattā. Pañcupādānakkhandhāti ettha visesato taṇhupādānassa gahaṇaṃ itarassa taggahaṇeneva gahitaṃ tadavinābhāvatoti chandarāgo eva uddhaṭo. Idanti tappañhapaṭikkhipanaṃ. Yadipi khandhā upādānehi asahajātāpi honti upādānassa anārammaṇabhūtāpi, upādānaṃ pana tehi sahajātameva, tadārammaṇañca hotiyevāti dasseti. Na hi asahajātaṃ anārammaṇañca upādānaṃ atthīti. Idāni tamatthaṃ vivaritvā dassetuṃ ‘‘taṇhāsampayuttasmi’’ntiādi vuttaṃ, taṃ suviññeyyameva. Ārammaṇatoti ārammaṇakaraṇato. ‘‘Evaṃrūpo siya’’nti evaṃpavattassa chandarāgassa ‘‘evaṃvedano siya’’nti evaṃpavattiyā abhāvato tattha tattheva natasaṅkhārā bhijjanti, tasmā rūpavedanārammaṇānaṃ chandarāgādīnaṃ abhāvato attheva chandarāgavemattatā. Chandarāgassa pahānādivasena chandarāgapaṭisaṃyuttassa apucchitattā, ‘‘anusandhi na ghaṭiyatī’’ti vuttaṃ. Kiñcāpi na ghaṭiyatīti aññasseva pucchitattā, tathāpi sānusandhikāva pucchā, tato eva sānusandhikaṃ vissajjanaṃ. Tattha kāraṇamāha ‘‘tesaṃ tesa’’ntiādinā. Tena ajjhāsayānusandhivasena sānusandhikāneva pucchāvissajjanānīti dasseti.
ปุณฺณมสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Puṇṇamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ขชฺชนียวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Khajjanīyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑๐. ปุณฺณมสุตฺตํ • 10. Puṇṇamasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๑๐. ปุณฺณมสุตฺตวณฺณนา • 10. Puṇṇamasuttavaṇṇanā
