| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
५-६. पुण्णसुत्तादिवण्णना
5-6. Puṇṇasuttādivaṇṇanā
८८-८९. तन्ति चक्खुरूपद्वयं। तेनाह ‘‘चक्खुञ्चेव रूपञ्चा’’ति। नन्दिसमुदयाति नन्दिया समुदयतण्हाय सेसकारणेहि नन्दिया समुदिति समोधानं नन्दिसमुदयो, तस्मा नन्दिसमुदया। तेनाह ‘‘तण्हाय समोधानेना’’ति। पञ्चक्खन्धसङ्खातस्स दुक्खस्स समोधानेन समुदिति पवत्तियेवाति सह समुदयेन दुक्खस्स दस्सितत्ता ‘‘वट्टं मत्थकं पापेत्वा’’ति वुत्तं। निरोधूपायेन सद्धिं निरोधस्स दस्सितत्ता ‘‘विवट्टं मत्थकं पापेत्वा’’ति। पुच्छानुसन्धिआदीसु अञ्ञतरो न होतीति आह – ‘‘पाटियेक्को अनुसन्धी’’ति।
88-89.Tanti cakkhurūpadvayaṃ. Tenāha ‘‘cakkhuñceva rūpañcā’’ti. Nandisamudayāti nandiyā samudayataṇhāya sesakāraṇehi nandiyā samuditi samodhānaṃ nandisamudayo, tasmā nandisamudayā. Tenāha ‘‘taṇhāya samodhānenā’’ti. Pañcakkhandhasaṅkhātassa dukkhassa samodhānena samuditi pavattiyevāti saha samudayena dukkhassa dassitattā ‘‘vaṭṭaṃ matthakaṃ pāpetvā’’ti vuttaṃ. Nirodhūpāyena saddhiṃ nirodhassa dassitattā ‘‘vivaṭṭaṃ matthakaṃ pāpetvā’’ti. Pucchānusandhiādīsu aññataro na hotīti āha – ‘‘pāṭiyekko anusandhī’’ti.
चण्डाति कोधना। दुट्ठाति दोसवन्तोति अत्थो। किब्बिसाति पापा। कक्खळाति दारुणा। घटिकमुग्गरेनाति एकस्मिं पक्खे घटिकं दस्सेत्वा कतेन रस्सदण्डेन। सत्तानं ससनतो सत्थं, ततो एव जीवितस्स हरणतो हारकञ्चाति सत्थहारकं। इन्द्रियसंवरो ‘‘दमो’’ति वुत्तो मनच्छट्ठानं इन्द्रियानं दमनतो। पञ्ञा ‘‘दमो’’ति वुत्ता किलेसविसेवितानं दमनतो वूपसमनतो। उपोसथकम्मं ‘‘दमो’’ति वुत्तं कायद्वारादीहि उप्पज्जनकअसमस्स दमनतो। खन्ति ‘‘दमो’’ति वेदितब्बा अक्खन्तिया दमनतो वूपसमनतो। तेनाह ‘‘उपसमोति तस्सेव वेवचन’’न्ति।
Caṇḍāti kodhanā. Duṭṭhāti dosavantoti attho. Kibbisāti pāpā. Kakkhaḷāti dāruṇā. Ghaṭikamuggarenāti ekasmiṃ pakkhe ghaṭikaṃ dassetvā katena rassadaṇḍena. Sattānaṃ sasanato satthaṃ, tato eva jīvitassa haraṇato hārakañcāti satthahārakaṃ. Indriyasaṃvaro ‘‘damo’’ti vutto manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ damanato. Paññā ‘‘damo’’ti vuttā kilesavisevitānaṃ damanato vūpasamanato. Uposathakammaṃ ‘‘damo’’tivuttaṃ kāyadvārādīhi uppajjanakaasamassa damanato. Khanti ‘‘damo’’ti veditabbā akkhantiyā damanato vūpasamanato. Tenāha ‘‘upasamoti tasseva vevacana’’nti.
एत्थाति सुनापरन्तजनपदे। एते द्वेति अयं पुण्णत्थेरो तस्स कनिट्ठोति एते द्वे भातरो। आहच्च अट्ठासि उळारं बुद्धारम्मणं पीतिं उप्पादेत्वा। सत्त सीहनादे नदित्वाति मम्मच्छेदकानम्पि अक्कोसपरिभासानं खमने सन्तोसाभावदीपनं, पाणिप्पहारस्स, लेड्डुप्पहारस्स, दण्डप्पहारस्स, सत्थप्पहारस्स, जीवितवोरोपनस्स, खमने सन्तोसाभावदीपनञ्चाति एवं सत्त सीहनादे नदित्वा। चतूसु ठानेसु वसितत्ता पाळियं वसनट्ठानं अनुद्देसिकं कत्वा ‘‘सुनापरन्तस्मिं जनपदे विहरति’’इच्चेव वुत्तं।
Etthāti sunāparantajanapade. Ete dveti ayaṃ puṇṇatthero tassa kaniṭṭhoti ete dve bhātaro. Āhacca aṭṭhāsi uḷāraṃ buddhārammaṇaṃ pītiṃ uppādetvā. Satta sīhanāde naditvāti mammacchedakānampi akkosaparibhāsānaṃ khamane santosābhāvadīpanaṃ, pāṇippahārassa, leḍḍuppahārassa, daṇḍappahārassa, satthappahārassa, jīvitavoropanassa, khamane santosābhāvadīpanañcāti evaṃ satta sīhanāde naditvā. Catūsu ṭhānesu vasitattā pāḷiyaṃ vasanaṭṭhānaṃ anuddesikaṃ katvā ‘‘sunāparantasmiṃ janapade viharati’’icceva vuttaṃ.
चतूसु ठानेसूति अब्बुहत्थपब्बते, समुद्दगिरिविहारे, मातुलगिरिम्हि, मकुळकारामविहारेति इमेसु चतूसु ठानेसु। तन्ति चङ्कमं आरुय्ह कोचि भिक्खु चङ्कमितुं समत्थो नत्थि महता समुद्दपरिस्सयेन भावनामनसिकारस्स अनभिसम्भुणनतो। उप्पातिकन्ति उप्पातकरं महासङ्खोभं उट्ठपेत्वा। सम्मुखेति अनिलपदेसे। पटिवेदेसुन्ति पवेदेसुं।
Catūsu ṭhānesūti abbuhatthapabbate, samuddagirivihāre, mātulagirimhi, makuḷakārāmavihāreti imesu catūsu ṭhānesu. Tanti caṅkamaṃ āruyha koci bhikkhu caṅkamituṃ samattho natthi mahatā samuddaparissayena bhāvanāmanasikārassa anabhisambhuṇanato. Uppātikanti uppātakaraṃ mahāsaṅkhobhaṃ uṭṭhapetvā. Sammukheti anilapadese. Paṭivedesunti pavedesuṃ.
आरद्धकालतो पट्ठायाति मण्डलमाळस्स कातुं पथवीमितकालतो पभुति। सच्चबन्धेन पञ्चसतानि परिपूरेतुं ‘‘एकूनपञ्चसतान’’न्ति वुत्तं। गन्धकुटिन्ति जेतवनमहाविहारे महागन्धकुटिं।
Āraddhakālato paṭṭhāyāti maṇḍalamāḷassa kātuṃ pathavīmitakālato pabhuti. Saccabandhena pañcasatāni paripūretuṃ ‘‘ekūnapañcasatāna’’nti vuttaṃ. Gandhakuṭinti jetavanamahāvihāre mahāgandhakuṭiṃ.
सच्चबन्धनामोति सच्चबन्धे पब्बते चिरनिवासिताय ‘‘सच्चबन्धो’’त्वेव लद्धनामो। अरहत्तं पापुणीति पञ्चाभिञ्ञापरिवारं अरहत्तं अधिगच्छि। तेनाह ‘‘मग्गेनेवस्स अभिञ्ञा आगता’’ति।
Saccabandhanāmoti saccabandhe pabbate ciranivāsitāya ‘‘saccabandho’’tveva laddhanāmo. Arahattaṃ pāpuṇīti pañcābhiññāparivāraṃ arahattaṃ adhigacchi. Tenāha ‘‘maggenevassa abhiññā āgatā’’ti.
तस्मिं सन्निपतिता महाजना केचि सोतापन्ना, केचि सकदागामिनो, केचि अनागामिनो, केचि अरहन्तो अहेसुं। तत्थापि केचि तेविज्जा, केचि छळभिञ्ञा, केचि पटिसम्भिदप्पत्ता अहेसुं। तं सन्धाय वुत्तं ‘‘महाजनस्स बन्धनमोक्खो जातो’’ति। ये पन तत्थ सरणगमनपञ्चसीलदससीलसमादानेन लद्धानुग्गहा, तेसं देवतानञ्च वसेन ‘‘महन्तं बुद्धकोलाहलं अहोसी’’ति वुत्तं।
Tasmiṃ sannipatitā mahājanā keci sotāpannā, keci sakadāgāmino, keci anāgāmino, keci arahanto ahesuṃ. Tatthāpi keci tevijjā, keci chaḷabhiññā, keci paṭisambhidappattā ahesuṃ. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘mahājanassa bandhanamokkho jāto’’ti. Ye pana tattha saraṇagamanapañcasīladasasīlasamādānena laddhānuggahā, tesaṃ devatānañca vasena ‘‘mahantaṃ buddhakolāhalaṃ ahosī’’ti vuttaṃ.
अरुणं पन महागन्धकुटियंयेव उट्ठपेसि देवतानुग्गहत्थञ्चेव कुलानुदयाय च। अपायमग्गे ओतारितो ‘‘कोचि लोकस्स सजिता अत्थि, तस्स वसेन पवत्तिसंहारा होन्ति, तेनेवायं पजा सनाथा होति, तं युञ्जति च तस्मिं तस्मिं कम्मे’’ति मिच्छागाहेहि। परिचरितब्बं याचि ‘‘एत्थ मया चिरं वसितब्ब’’न्ति।
Aruṇaṃpana mahāgandhakuṭiyaṃyeva uṭṭhapesi devatānuggahatthañceva kulānudayāya ca. Apāyamagge otārito ‘‘koci lokassa sajitā atthi, tassa vasena pavattisaṃhārā honti, tenevāyaṃ pajā sanāthā hoti, taṃ yuñjati ca tasmiṃ tasmiṃ kamme’’ti micchāgāhehi. Paricaritabbaṃ yāci ‘‘ettha mayā ciraṃ vasitabba’’nti.
छट्ठन्ति बाहियसुत्तं। तं उत्तानमेव हेट्ठा वुत्तनयत्ता।
Chaṭṭhanti bāhiyasuttaṃ. Taṃ uttānameva heṭṭhā vuttanayattā.
पुण्णसुत्तादिवण्णना निट्ठिता।
Puṇṇasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya
५. पुण्णसुत्तं • 5. Puṇṇasuttaṃ
६. बाहियसुत्तं • 6. Bāhiyasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ५-६. पुण्णसुत्तादिवण्णना • 5-6. Puṇṇasuttādivaṇṇanā
