Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൪. പുണ്ണത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
4. Puṇṇattheragāthāvaṇṇanā
സബ്ഭിരേവ സമാസേഥാതി ആയസ്മതോ പുണ്ണത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയം കിര പദുമുത്തരസ്സ ദസബലസ്സ ഉപ്പത്തിതോ പുരേതരമേവ ഹംസവതീനഗരേ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലകുലേ നിബ്ബത്തോ അനുക്കമേന വിഞ്ഞുതം പത്തോ സത്ഥരി ലോകേ ഉപ്പജ്ജന്തേ ഏകദിവസം ബുദ്ധാനം ധമ്മദേസനാകാലേ ഹേട്ഠാ വുത്തനയേന മഹാജനേന സദ്ധിം വിഹാരം ഗന്ത്വാ പരിസപരിയന്തേ നിസീദിത്വാ ധമ്മം സുണന്തോ സത്ഥാരം ഏകം ഭിക്ഖും ധമ്മകഥികാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ ‘‘മയാപി അനാഗതേ ഏവരൂപേന ഭവിതും വട്ടതീ’’തി ചിന്തേത്വാ ദേസനാവസാനേ വുട്ഠിതായ പരിസായ സത്ഥാരം ഉപസങ്കമിത്വാ നിമന്തേത്വാ ഹേട്ഠാ വുത്തനയേനേവ മഹാസക്കാരം കത്വാ ഭഗവന്തം ഏവമാഹ – ‘‘ഭന്തേ, അഹം ഇമിനാ അധികാരകമ്മേന നാഞ്ഞം സമ്പത്തിം പത്ഥേമി. യഥാ പന സോ ഭിക്ഖു ഇതോ സത്തമദിവസമത്ഥകേ ധമ്മകഥികാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപിതോ, ഏവം അഹമ്പി അനാഗതേ ഏകസ്സ ബുദ്ധസ്സ സാസനേ ധമ്മകഥികാനം ഭിക്ഖൂനം അഗ്ഗോ ഭവേയ്യ’’ന്തി പത്ഥനം അകാസി. സത്ഥാ അനാഗതം ഓലോകേത്വാ തസ്സ പത്ഥനായ സമിജ്ഝനഭാവം ദിസ്വാ ‘‘അനാഗതേ കപ്പസതസഹസ്സമത്ഥകേ ഗോതമോ നാമ ബുദ്ധോ ഉപ്പജ്ജിസ്സതി, തസ്സ സാസനേ ത്വം പബ്ബജിത്വാ ധമ്മകഥികാനം അഗ്ഗോ ഭവിസ്സസീ’’തി ബ്യാകാസി.
Sabbhirevasamāsethāti āyasmato puṇṇattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa dasabalassa uppattito puretarameva haṃsavatīnagare brāhmaṇamahāsālakule nibbatto anukkamena viññutaṃ patto satthari loke uppajjante ekadivasaṃ buddhānaṃ dhammadesanākāle heṭṭhā vuttanayena mahājanena saddhiṃ vihāraṃ gantvā parisapariyante nisīditvā dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ dhammakathikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘mayāpi anāgate evarūpena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā desanāvasāne vuṭṭhitāya parisāya satthāraṃ upasaṅkamitvā nimantetvā heṭṭhā vuttanayeneva mahāsakkāraṃ katvā bhagavantaṃ evamāha – ‘‘bhante, ahaṃ iminā adhikārakammena nāññaṃ sampattiṃ patthemi. Yathā pana so bhikkhu ito sattamadivasamatthake dhammakathikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapito, evaṃ ahampi anāgate ekassa buddhassa sāsane dhammakathikānaṃ bhikkhūnaṃ aggo bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Satthā anāgataṃ oloketvā tassa patthanāya samijjhanabhāvaṃ disvā ‘‘anāgate kappasatasahassamatthake gotamo nāma buddho uppajjissati, tassa sāsane tvaṃ pabbajitvā dhammakathikānaṃ aggo bhavissasī’’ti byākāsi.
സോ തത്ഥ യാവജീവം കല്യാണധമ്മം കത്വാ തതോ ചുതോ കപ്പസതസഹസ്സം പുഞ്ഞഞാണസമ്ഭാരം സമ്ഭരന്തോ ദേവമനുസ്സേസു സംസരിത്വാ അമ്ഹാകം ഭഗവതോ കാലേ കപിലവത്ഥുനഗരസ്സ അവിദൂരേ ദോണവത്ഥുനാമകേ ബ്രാഹ്മണഗാമേ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലകുലേ അഞ്ഞാസികോണ്ഡഞ്ഞത്ഥേരസ്സ ഭാഗിനേയ്യോ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി. തസ്സ നാമഗ്ഗഹണദിവസേ ‘‘പുണ്ണോ’’തി നാമം അകംസു. സോ സത്ഥരി അഭിസമ്ബോധിം പത്വാ പവത്തവരധമ്മചക്കേ അനുപുബ്ബേന രാജഗഹം ഗന്ത്വാ തം ഉപനിസ്സായ വിഹരന്തേ അഞ്ഞാസികോണ്ഡഞ്ഞത്ഥേരസ്സ സന്തികേ പബ്ബജിത്വാ ലദ്ധൂപസമ്പദോ സബ്ബം പുബ്ബകിച്ചം കത്വാ പധാനമനുയുഞ്ജന്തോ പബ്ബജിതകിച്ചം മത്ഥകം പാപേത്വാവ ‘‘ദസബലസ്സ സന്തികം ഗമിസ്സാമീ’’തി മാതുലത്ഥേരേന സദ്ധിം സത്ഥു സന്തികം അഗന്ത്വാ കപിലവത്ഥുസാമന്തായേവ ഓഹീയിത്വാ യോനിസോമനസികാരേ കമ്മം കരോന്തോ നചിരസ്സേവ വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ അരഹത്തം പാപുണി. വുത്തമ്പി ചേതം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൧.൪൩൪-൪൪൦) –
So tattha yāvajīvaṃ kalyāṇadhammaṃ katvā tato cuto kappasatasahassaṃ puññañāṇasambhāraṃ sambharanto devamanussesu saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle kapilavatthunagarassa avidūre doṇavatthunāmake brāhmaṇagāme brāhmaṇamahāsālakule aññāsikoṇḍaññattherassa bhāgineyyo hutvā nibbatti. Tassa nāmaggahaṇadivase ‘‘puṇṇo’’ti nāmaṃ akaṃsu. So satthari abhisambodhiṃ patvā pavattavaradhammacakke anupubbena rājagahaṃ gantvā taṃ upanissāya viharante aññāsikoṇḍaññattherassa santike pabbajitvā laddhūpasampado sabbaṃ pubbakiccaṃ katvā padhānamanuyuñjanto pabbajitakiccaṃ matthakaṃ pāpetvāva ‘‘dasabalassa santikaṃ gamissāmī’’ti mātulattherena saddhiṃ satthu santikaṃ agantvā kapilavatthusāmantāyeva ohīyitvā yonisomanasikāre kammaṃ karonto nacirasseva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Vuttampi cetaṃ apadāne (apa. thera 1.1.434-440) –
‘‘അജ്ഝായകോ മന്തധരോ, തിണ്ണം വേദാന പാരഗൂ;
‘‘Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
പുരക്ഖതോമ്ഹി സിസ്സേഹി, ഉപഗച്ഛിം നരുത്തമം.
Purakkhatomhi sissehi, upagacchiṃ naruttamaṃ.
‘‘പദുമുത്തരോ ലോകവിദൂ, ആഹുതീനം പടിഗ്ഗഹോ;
‘‘Padumuttaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
മമ കമ്മം പകിത്തേസി, സംഖിത്തേന മഹാമുനി.
Mama kammaṃ pakittesi, saṃkhittena mahāmuni.
‘‘താഹം ധമ്മം സുണിത്വാന, അഭിവാദേത്വാന സത്ഥുനോ;
‘‘Tāhaṃ dhammaṃ suṇitvāna, abhivādetvāna satthuno;
അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാന, പക്കമിം ദക്ഖിണാമുഖോ.
Añjaliṃ paggahetvāna, pakkamiṃ dakkhiṇāmukho.
‘‘സംഖിത്തേന സുണിത്വാന, വിത്ഥാരേന അഭാസയിം;
‘‘Saṃkhittena suṇitvāna, vitthārena abhāsayiṃ;
സബ്ബേ സിസ്സാ അത്തമനാ, സുത്വാന മമ ഭാസതോ.
Sabbe sissā attamanā, sutvāna mama bhāsato.
‘‘സകം ദിട്ഠിം വിനോദേത്വാ, ബുദ്ധേ ചിത്തം പസാദയും;
‘‘Sakaṃ diṭṭhiṃ vinodetvā, buddhe cittaṃ pasādayuṃ;
സംഖിത്തേനപി ദേസേമി, വിത്ഥാരേന തഥേവഹം.
Saṃkhittenapi desemi, vitthārena tathevahaṃ.
‘‘അഭിധമ്മനയഞ്ഞൂഹം, കഥാവത്ഥുവിസുദ്ധിയാ;
‘‘Abhidhammanayaññūhaṃ, kathāvatthuvisuddhiyā;
സബ്ബേസം വിഞ്ഞാപേത്വാന, വിഹരാമി അനാസവോ.
Sabbesaṃ viññāpetvāna, viharāmi anāsavo.
‘‘ഇതോ പഞ്ചസതേ കപ്പേ, ചതുരോ സുപ്പകാസകാ;
‘‘Ito pañcasate kappe, caturo suppakāsakā;
സത്തരതനസമ്പന്നാ, ചതുദീപമ്ഹി ഇസ്സരാ.
Sattaratanasampannā, catudīpamhi issarā.
‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
തസ്സ പന പുണ്ണത്ഥേരസ്സ സന്തികേ പബ്ബജിതാ കുലപുത്താ പഞ്ചസതാ അഹേസും. ഥേരോ സയം ദസകഥാവത്ഥുലാഭിതായ തേപി ദസഹി കഥാവത്ഥൂഹി ഓവദി. തേ തസ്സ ഓവാദേ ഠത്വാ സബ്ബേവ അരഹത്തം പത്താ. തേ അത്തനോ പബ്ബജിതകിച്ചം മത്ഥകപ്പത്തം ഞത്വാ ഉപജ്ഝായം ഉപസങ്കമിത്വാ ആഹംസു – ‘‘ഭന്തേ, അമ്ഹാകം കിച്ചം മത്ഥകപ്പത്തം, ദസന്നഞ്ചമ്ഹ കഥാവത്ഥൂനം ലാഭിനോ, സമയോ, ദാനി നോ ദസബലം പസ്സിതു’’ന്തി. ഥേരോ തേസം വചനം സുത്വാ ചിന്തേസി – ‘‘മമ ദസകഥാവത്ഥുലാഭിതം സത്ഥാ ജാനാതി അഹം ധമ്മം ദേസേന്തോ ദസ കഥാവത്ഥൂനി അമുഞ്ചിത്വാവ ദേസേമി, മയി ഗച്ഛന്തേ സബ്ബേപിമേ ഭിക്ഖൂ മം പരിവാരേത്വാ ഗച്ഛിസ്സന്തി, ഏവം ഗണസങ്ഗണികായ ഗന്ത്വാ പന അയുത്തം മയ്ഹം ദസബലം പസ്സിതും, ഇമേ താവ ഗന്ത്വാ പസ്സന്തൂ’’തി തേ ഭിക്ഖൂ ആഹ – ‘‘ആവുസോ, തുമ്ഹേ പുരതോ ഗന്ത്വാ തഥാഗതം പസ്സഥ, മമ വചനേന ചസ്സ പാദേ വന്ദഥ, അഹമ്പി തുമ്ഹാകം ഗതമഗ്ഗേനാഗമിസ്സാമീ’’തി. തേ ഥേരാ സബ്ബേപി ദസബലസ്സ ജാതിഭൂമിരട്ഠവാസിനോ സബ്ബേ ഖീണാസവാ സബ്ബേ ദസകഥാവത്ഥുലാഭിനോ അത്തനോ ഉപജ്ഝായസ്സ ഓവാദം സമ്പടിച്ഛിത്വാ ഥേരം വന്ദിത്വാ അനുപുബ്ബേന ചാരികം ചരന്താ സട്ഠിയോജനമഗ്ഗം അതിക്കമ്മ രാജഗഹേ വേളുവനമഹാവിഹാരം ഗന്ത്വാ ദസബലസ്സ പാദേ വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസീദിംസു.
Tassa pana puṇṇattherassa santike pabbajitā kulaputtā pañcasatā ahesuṃ. Thero sayaṃ dasakathāvatthulābhitāya tepi dasahi kathāvatthūhi ovadi. Te tassa ovāde ṭhatvā sabbeva arahattaṃ pattā. Te attano pabbajitakiccaṃ matthakappattaṃ ñatvā upajjhāyaṃ upasaṅkamitvā āhaṃsu – ‘‘bhante, amhākaṃ kiccaṃ matthakappattaṃ, dasannañcamha kathāvatthūnaṃ lābhino, samayo, dāni no dasabalaṃ passitu’’nti. Thero tesaṃ vacanaṃ sutvā cintesi – ‘‘mama dasakathāvatthulābhitaṃ satthā jānāti ahaṃ dhammaṃ desento dasa kathāvatthūni amuñcitvāva desemi, mayi gacchante sabbepime bhikkhū maṃ parivāretvā gacchissanti, evaṃ gaṇasaṅgaṇikāya gantvā pana ayuttaṃ mayhaṃ dasabalaṃ passituṃ, ime tāva gantvā passantū’’ti te bhikkhū āha – ‘‘āvuso, tumhe purato gantvā tathāgataṃ passatha, mama vacanena cassa pāde vandatha, ahampi tumhākaṃ gatamaggenāgamissāmī’’ti. Te therā sabbepi dasabalassa jātibhūmiraṭṭhavāsino sabbe khīṇāsavā sabbe dasakathāvatthulābhino attano upajjhāyassa ovādaṃ sampaṭicchitvā theraṃ vanditvā anupubbena cārikaṃ carantā saṭṭhiyojanamaggaṃ atikkamma rājagahe veḷuvanamahāvihāraṃ gantvā dasabalassa pāde vanditvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
ആചിണ്ണം ഖോ പനേതം ബുദ്ധാനം ഭഗവന്താനം ആഗന്തുകേഹി ഭിക്ഖൂഹി സദ്ധിം പടിസമ്മോദിതുന്തി ഭഗവാ തേഹി സദ്ധിം – ‘‘കച്ചി, ഭിക്ഖവേ, ഖമനീയ’’ന്തിആദിനാ നയേന മധുരപടിസന്ഥാരം കത്വാ ‘‘കുതോ ച തുമ്ഹേ, ഭിക്ഖവേ, ആഗച്ഛഥാ’’തി പുച്ഛി . അഥ തേഹി ‘‘ജാതിഭൂമിതോ’’തി വുത്തേ ‘‘കോ നു ഖോ, ഭിക്ഖവേ, ജാതിഭൂമിയം ജാതിഭൂമകാനം ഭിക്ഖൂനം സബ്രഹ്മചാരീനം ഏവം സമ്ഭാവിതോ ‘അത്തനാ ച അപ്പിച്ഛോ അപ്പിച്ഛകഥഞ്ച ഭിക്ഖൂനം കത്താ’’’തി (മ॰ നി॰ ൧.൨൫൨) ദസകഥാവത്ഥുലാഭിം ഭിക്ഖും പുച്ഛി. തേപി ‘‘പുണ്ണോ നാമ, ഭന്തേ, ആയസ്മാ മന്താണിപുത്തോ’’തി ആരോചയിംസു. തം കഥം സുത്വാ ആയസ്മാ സാരിപുത്തോ ഥേരസ്സ ദസ്സനകാമോ അഹോസി. അഥ സത്ഥാ രാജഗഹതോ സാവത്ഥിം അഗമാസി . പുണ്ണത്ഥേരോപി ദസബലസ്സ തത്ഥ ആഗതഭാവം സുത്വാ – ‘‘സത്ഥാരം പസ്സിസ്സാമീ’’തി ഗന്ത്വാ അന്തോഗന്ധകുടിയംയേവ തഥാഗതം സമ്പാപുണി. സത്ഥാ തസ്സ ധമ്മം ദേസേസി. ഥേരോ ധമ്മം സുത്വാ ദസബലം വന്ദിത്വാ പടിസല്ലാനത്ഥായ അന്ധവനം ഗന്ത്വാ അഞ്ഞതരമ്ഹി രുക്ഖമൂലേ ദിവാവിഹാരം നിസീദി.
Āciṇṇaṃ kho panetaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ āgantukehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammoditunti bhagavā tehi saddhiṃ – ‘‘kacci, bhikkhave, khamanīya’’ntiādinā nayena madhurapaṭisanthāraṃ katvā ‘‘kuto ca tumhe, bhikkhave, āgacchathā’’ti pucchi . Atha tehi ‘‘jātibhūmito’’ti vutte ‘‘ko nu kho, bhikkhave, jātibhūmiyaṃ jātibhūmakānaṃ bhikkhūnaṃ sabrahmacārīnaṃ evaṃ sambhāvito ‘attanā ca appiccho appicchakathañca bhikkhūnaṃ kattā’’’ti (ma. ni. 1.252) dasakathāvatthulābhiṃ bhikkhuṃ pucchi. Tepi ‘‘puṇṇo nāma, bhante, āyasmā mantāṇiputto’’ti ārocayiṃsu. Taṃ kathaṃ sutvā āyasmā sāriputto therassa dassanakāmo ahosi. Atha satthā rājagahato sāvatthiṃ agamāsi . Puṇṇattheropi dasabalassa tattha āgatabhāvaṃ sutvā – ‘‘satthāraṃ passissāmī’’ti gantvā antogandhakuṭiyaṃyeva tathāgataṃ sampāpuṇi. Satthā tassa dhammaṃ desesi. Thero dhammaṃ sutvā dasabalaṃ vanditvā paṭisallānatthāya andhavanaṃ gantvā aññataramhi rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.
സാരിപുത്തത്ഥേരോപി തസ്സാഗമനം സുത്വാ സീസാനുലോകികോ ഗന്ത്വാ ഓകാസം സല്ലക്ഖേത്വാ തം രുക്ഖമൂലേ നിസിന്നം ഉപസങ്കമിത്വാ ഥേരേന സദ്ധിം സമ്മോദിത്വാ, തം സത്തവിസുദ്ധിക്കമം പുച്ഛി. ഥേരോപിസ്സ പുച്ഛിതപുച്ഛിതം ബ്യാകരോന്തോ രഥവിനീതൂപമായ ചിത്തം ആരാധേസി, തേ അഞ്ഞമഞ്ഞസ്സ സുഭാസിതം സമനുമോദിംസു. അഥ സത്ഥാ അപരഭാഗേ ഭിക്ഖുസങ്ഘമജ്ഝേ നിസിന്നോ ഥേരം ‘‘ഏതദഗ്ഗം, ഭിക്ഖവേ, മമ സാവകാനം ഭിക്ഖൂനം ധമ്മകഥികാനം യദിദം പുണ്ണോ’’തി (അ॰ നി॰ ൧.൧൮൮, ൧൯൬) ധമ്മകഥികാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസി. സോ ഏകദിവസം അത്തനോ വിമുത്തിസമ്പത്തിം പച്ചവേക്ഖിത്വാ ‘‘സത്ഥാരം നിസ്സായ അഹഞ്ചേവ അഞ്ഞേ ച ബഹൂ സത്താ സംസാരദുക്ഖതോ വിപ്പമുത്താ, ബഹൂപകാരാ വത സപ്പുരിസസംസേവാ’’തി പീതിസോമനസ്സജാതോ ഉദാനവസേന പീതിവേഗവിസ്സട്ഠം ‘‘സബ്ഭിരേവ സമാസേഥാ’’തി ഗാഥം അഭാസി.
Sāriputtattheropi tassāgamanaṃ sutvā sīsānulokiko gantvā okāsaṃ sallakkhetvā taṃ rukkhamūle nisinnaṃ upasaṅkamitvā therena saddhiṃ sammoditvā, taṃ sattavisuddhikkamaṃ pucchi. Theropissa pucchitapucchitaṃ byākaronto rathavinītūpamāya cittaṃ ārādhesi, te aññamaññassa subhāsitaṃ samanumodiṃsu. Atha satthā aparabhāge bhikkhusaṅghamajjhe nisinno theraṃ ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ dhammakathikānaṃ yadidaṃ puṇṇo’’ti (a. ni. 1.188, 196) dhammakathikānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. So ekadivasaṃ attano vimuttisampattiṃ paccavekkhitvā ‘‘satthāraṃ nissāya ahañceva aññe ca bahū sattā saṃsāradukkhato vippamuttā, bahūpakārā vata sappurisasaṃsevā’’ti pītisomanassajāto udānavasena pītivegavissaṭṭhaṃ ‘‘sabbhireva samāsethā’’ti gāthaṃ abhāsi.
൪. തത്ഥ സബ്ഭിരേവാതി സപ്പുരിസേഹി ഏവ. സന്തോതി പനേത്ഥ ബുദ്ധാദയോ അരിയാ അധിപ്പേതാ. തേ ഹി അനവസേസതോ അസതം ധമ്മം പഹായ സദ്ധമ്മേ ഉക്കംസഗതത്താ സാതിസയം പസംസിയത്താ ച വിസേസതോ ‘‘സന്തോ സപ്പുരിസാ’’തി ച വുച്ചന്തി. സമാസേഥാതി സമം ആസേഥ സഹ വസേയ്യ. തേ പയിരുപാസന്തോ തേസം സുസ്സൂസന്തോ ദിട്ഠാനുഗതിഞ്ച ആപജ്ജന്തോ സമാനവാസോ ഭവേയ്യാതി അത്ഥോ. പണ്ഡിതേഹത്ഥദസ്സിഭീതി തേസം ഥോമനാ. പണ്ഡാ വുച്ചതി പഞ്ഞാ, സാ ഇമേസം സഞ്ജാതാതി പണ്ഡിതാ. തതോ ഏവ അത്തത്ഥാദിഭേദം അത്ഥം അവിപരീതതോ പസ്സന്തീതി അത്ഥദസ്സിനോ. തേഹി പണ്ഡിതേഹി അത്ഥദസ്സീഭി സമാസേഥ. കസ്മാതി ചേ? യസ്മാ തേ സന്തോ പണ്ഡിതാ, തേ വാ സമ്മാ സേവന്താ ഏകന്തഹിതഭാവതോ മഗ്ഗഞാണാദീഹേവ അരണീയതോ അത്ഥം, മഹാഗുണതായ സന്തതായ ച മഹന്തം, അഗാധഭാവതോ ഗമ്ഭീരഞാണഗോചരതോ ച ഗമ്ഭീരം, ഹീനച്ഛന്ദാദീഹി ദട്ഠും അസക്കുണേയ്യത്താ ഇതരേഹി ച കിച്ഛേന ദട്ഠബ്ബത്താ ദുദ്ദസം , ദുദ്ദസത്താ സണ്ഹനിപുണസഭാവത്താ നിപുണഞാണഗോചരതോ ച നിപുണം, നിപുണത്താ ഏവം സുഖുമസഭാവതായ അണും നിബ്ബാനം, അവിപരീതട്ഠേന വാ പരമത്ഥസഭാവത്താ അത്ഥം, അരിയഭാവകരത്താ മഹത്തനിമിത്തതായ മഹന്തം, അനുത്താനസഭാവതായ ഗമ്ഭീരം, ദുക്ഖേന ദട്ഠബ്ബം ന സുഖേന ദട്ഠും സക്കാതി ദുദ്ദസം, ഗമ്ഭീരത്താ ദുദ്ദസം, ദുദ്ദസത്താ ഗമ്ഭീരന്തി ചതുസച്ചം, വിസേസതോ നിപുണം അണും, നിരോധസച്ചന്തി ഏവമേതം ചതുസച്ചം ധീരാ സമധിഗച്ഛന്തി ധിതിസമ്പന്നതായ ധീരാ ചതുസച്ചകമ്മട്ഠാനഭാവനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ സമ്മദേവ അധിഗച്ഛന്തി. അപ്പമത്താതി സബ്ബത്ഥ സതിഅവിപ്പവാസേന അപ്പമാദപടിപത്തിം പൂരേന്താ. വിചക്ഖണാതി വിപസ്സനാഭാവനായ ഛേകാ കുസലാ. തസ്മാ സബ്ഭിരേവ സമാസേഥാതി യോജനാ. പണ്ഡിതേഹത്ഥദസ്സിഭീതി വാ ഏതം നിസ്സക്കവചനം. യസ്മാ പണ്ഡിതേഹി അത്ഥദസ്സീഭി സമുദായഭൂതേഹി ധീരാ അപ്പമത്താ വിചക്ഖണാ മഹന്താദിവിസേസവന്തം അത്ഥം സമധിഗച്ഛന്തി, തസ്മാ താദിസേഹി സബ്ഭിരേവ സമാസേഥാതി സമ്ബന്ധോ. ഏവമേസാ ഥേരസ്സ പടിവേധദീപനേന അഞ്ഞാബ്യാകരണഗാഥാപി അഹോസീതി.
4. Tattha sabbhirevāti sappurisehi eva. Santoti panettha buddhādayo ariyā adhippetā. Te hi anavasesato asataṃ dhammaṃ pahāya saddhamme ukkaṃsagatattā sātisayaṃ pasaṃsiyattā ca visesato ‘‘santo sappurisā’’ti ca vuccanti. Samāsethāti samaṃ āsetha saha vaseyya. Te payirupāsanto tesaṃ sussūsanto diṭṭhānugatiñca āpajjanto samānavāso bhaveyyāti attho. Paṇḍitehatthadassibhīti tesaṃ thomanā. Paṇḍā vuccati paññā, sā imesaṃ sañjātāti paṇḍitā. Tato eva attatthādibhedaṃ atthaṃ aviparītato passantīti atthadassino. Tehi paṇḍitehi atthadassībhi samāsetha. Kasmāti ce? Yasmā te santo paṇḍitā, te vā sammā sevantā ekantahitabhāvato maggañāṇādīheva araṇīyato atthaṃ, mahāguṇatāya santatāya ca mahantaṃ, agādhabhāvato gambhīrañāṇagocarato ca gambhīraṃ, hīnacchandādīhi daṭṭhuṃ asakkuṇeyyattā itarehi ca kicchena daṭṭhabbattā duddasaṃ, duddasattā saṇhanipuṇasabhāvattā nipuṇañāṇagocarato ca nipuṇaṃ, nipuṇattā evaṃ sukhumasabhāvatāya aṇuṃ nibbānaṃ, aviparītaṭṭhena vā paramatthasabhāvattā atthaṃ, ariyabhāvakarattā mahattanimittatāya mahantaṃ, anuttānasabhāvatāya gambhīraṃ, dukkhena daṭṭhabbaṃ na sukhena daṭṭhuṃ sakkāti duddasaṃ, gambhīrattā duddasaṃ, duddasattā gambhīranti catusaccaṃ, visesato nipuṇaṃ aṇuṃ, nirodhasaccanti evametaṃ catusaccaṃ dhīrā samadhigacchanti dhitisampannatāya dhīrā catusaccakammaṭṭhānabhāvanaṃ ussukkāpetvā sammadeva adhigacchanti. Appamattāti sabbattha satiavippavāsena appamādapaṭipattiṃ pūrentā. Vicakkhaṇāti vipassanābhāvanāya chekā kusalā. Tasmā sabbhireva samāsethāti yojanā. Paṇḍitehatthadassibhīti vā etaṃ nissakkavacanaṃ. Yasmā paṇḍitehi atthadassībhi samudāyabhūtehi dhīrā appamattā vicakkhaṇā mahantādivisesavantaṃ atthaṃ samadhigacchanti, tasmā tādisehi sabbhireva samāsethāti sambandho. Evamesā therassa paṭivedhadīpanena aññābyākaraṇagāthāpi ahosīti.
പുണ്ണത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Puṇṇattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൪. പുണ്ണത്ഥേരഗാഥാ • 4. Puṇṇattheragāthā