Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
൩. പുണ്ണോവാദസുത്തവണ്ണനാ
3. Puṇṇovādasuttavaṇṇanā
൩൯൫. അനന്തരസുത്തേ ‘‘പടിസല്ലാനാതി ഫലസമാപത്തിതോ’’തി വുത്തം, തത്ഥ ധമ്മസേനാപതിനോ അരിയവിഹാരസ്സ അധിപ്പേതത്താ, ഇധ പന അകതകിച്ചസ്സ പടിസല്ലാനം നാമ കായവിവേകോതി ആഹ – ‘‘പടിസല്ലാനാതി ഏകീഭാവാ’’തി. ‘‘ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാ രൂപാ’’തി പനേത്ഥ വിഞ്ഞേയ്യരൂപം വിജാനന്തസ്സ ദ്വാരഭൂതം ചക്ഖുന്തി ഉഭയം അജ്ഝത്തികം ബാഹിരഞ്ച ആയതനം അഭിനന്ദിതാദിസാമഞ്ഞേന തഞ്ചേതി ഏത്ഥ തം-സദ്ദേന ഏകജ്ഝം പച്ചാമട്ഠന്തി ആഹ – ‘‘തഞ്ചേതി തം ചക്ഖുഞ്ചേവ രൂപഞ്ചാ’’തി. യം പനേത്ഥ വിഞ്ഞേയ്യസദ്ദേന ജോതിതം വിഞ്ഞാണം തം സമ്പയുത്തധമ്മാതി തദുഭയം, ‘‘മനോവിഞ്ഞേയ്യാ ധമ്മാ’’തി പദേന കഥിതമേവാതി ഇധ ന ഗഹിതം. ഏസ നയോ സേസേസുപി. സമോധാനേനാതി സഹാവട്ഠാനേന, ചിത്തേന നന്ദിയാ തണ്ഹായ സഹ പവത്തിയാ ചിത്തസഹുപ്പത്തിയാതി അത്ഥോ. തേനാഹ – ‘‘ഉപ്പജ്ജതി നന്ദീ’’തി. പഞ്ചക്ഖന്ധദുക്ഖസ്സ സമോധാനന്തി പഞ്ചക്ഖന്ധസങ്ഖാതസ്സ ദുക്ഖസച്ചസ്സ പച്ചവോകാരേ സഹപ്പവത്തി ഹോതി. യസ്മാ ദുക്ഖം ഉപ്പജ്ജമാനം ഛന്നം ദ്വാരാനംയേവ വസേന ഉപ്പജ്ജതി, തഥാ സമുദയോതി, തസ്മാ ആഹ – ‘‘ഇതി ഛസു ദ്വാരേസൂ’’തിആദി. കിലേസവട്ടസ്സ കമ്മവട്ടസ്സ വിപാകവട്ടസ്സ ച കഥിതത്താ ആഹ – ‘‘വട്ടം മത്ഥകം പാപേത്വാ ദസ്സേതീ’’തി. ദുതിയനയേതി ‘‘സന്തി ച ഖോ’’തിആദിനാ വുത്തേ ദുതിയേ ദേസനാനയേ. പാടിയേക്കോ അനുസന്ധീതി ന യഥാനുസന്ധി നാപി അജ്ഝാസയാനുസന്ധീതി അധിപ്പായോ, പുച്ഛാനുസന്ധിസ്സ പന ഇധ സമ്ഭവോ ഏവ നത്ഥീതി. സത്തസു ഠാനേസൂതി അക്കോസനേ പരിഭാസനേ പാണിപ്പഹാരേ ലേഡ്ഡുപ്പഹാരേ ദണ്ഡപ്പഹാരേ സത്ഥപ്പഹാരേ ജീവിതാവോരോപനേതി ഇമേസു സത്തസു. ‘‘ഭദ്ദകാ വതിമേ’’തിആദിനാ ഖന്തിപടിസംയുത്തം സീഹനാദം നദാപേതും.
395. Anantarasutte ‘‘paṭisallānāti phalasamāpattito’’ti vuttaṃ, tattha dhammasenāpatino ariyavihārassa adhippetattā, idha pana akatakiccassa paṭisallānaṃ nāma kāyavivekoti āha – ‘‘paṭisallānāti ekībhāvā’’ti. ‘‘Cakkhuviññeyyā rūpā’’ti panettha viññeyyarūpaṃ vijānantassa dvārabhūtaṃ cakkhunti ubhayaṃ ajjhattikaṃ bāhirañca āyatanaṃ abhinanditādisāmaññena tañceti ettha taṃ-saddena ekajjhaṃ paccāmaṭṭhanti āha – ‘‘tañceti taṃ cakkhuñceva rūpañcā’’ti. Yaṃ panettha viññeyyasaddena jotitaṃ viññāṇaṃ taṃ sampayuttadhammāti tadubhayaṃ, ‘‘manoviññeyyā dhammā’’ti padena kathitamevāti idha na gahitaṃ. Esa nayo sesesupi. Samodhānenāti sahāvaṭṭhānena, cittena nandiyā taṇhāya saha pavattiyā cittasahuppattiyāti attho. Tenāha – ‘‘uppajjati nandī’’ti. Pañcakkhandhadukkhassa samodhānanti pañcakkhandhasaṅkhātassa dukkhasaccassa paccavokāre sahappavatti hoti. Yasmā dukkhaṃ uppajjamānaṃ channaṃ dvārānaṃyeva vasena uppajjati, tathā samudayoti, tasmā āha – ‘‘iti chasu dvāresū’’tiādi. Kilesavaṭṭassa kammavaṭṭassa vipākavaṭṭassa ca kathitattā āha – ‘‘vaṭṭaṃ matthakaṃ pāpetvā dassetī’’ti. Dutiyanayeti ‘‘santi ca kho’’tiādinā vutte dutiye desanānaye. Pāṭiyekko anusandhīti na yathānusandhi nāpi ajjhāsayānusandhīti adhippāyo, pucchānusandhissa pana idha sambhavo eva natthīti. Sattasu ṭhānesūti akkosane paribhāsane pāṇippahāre leḍḍuppahāre daṇḍappahāre satthappahāre jīvitāvoropaneti imesu sattasu. ‘‘Bhaddakā vatime’’tiādinā khantipaṭisaṃyuttaṃ sīhanādaṃ nadāpetuṃ.
൩൯൬. ചണ്ഡാതി കോധനാ, തേന ദൂസിതചിത്തതായ ദുട്ഠാതി വുത്താ. കിബ്ബിസാതി പാപാ. ഫരുസാതി ഈസകമ്പി പസാദസിനേഹാഭാവേന ലുദ്ദാ. ഫരുസവചനതായ വാ ഫരുസാ, തഥാഭൂതാ പന ലുദ്ദാ നാമ ഹോന്തി, തസ്മാ വുത്തം ‘‘കക്ഖളാ’’തി. ഇദഞ്ച തേതി, ‘‘ഹത്ഥച്ഛേദം നാസികച്ഛേദ’’ന്തി ഏവമാദിം ഇദഞ്ച അനിട്ഠം കരിസ്സാമാതി ഭയദസ്സനേന തജ്ജേസ്സന്തി.
396.Caṇḍāti kodhanā, tena dūsitacittatāya duṭṭhāti vuttā. Kibbisāti pāpā. Pharusāti īsakampi pasādasinehābhāvena luddā. Pharusavacanatāya vā pharusā, tathābhūtā pana luddā nāma honti, tasmā vuttaṃ ‘‘kakkhaḷā’’ti. Idañca teti, ‘‘hatthacchedaṃ nāsikaccheda’’nti evamādiṃ idañca aniṭṭhaṃ karissāmāti bhayadassanena tajjessanti.
ഘടികമുഗ്ഗരേനാതി ദണ്ഡാനം കിര അഗ്ഗപസ്സേ ഘടാകാരം ദസ്സേന്തി, തേന സോ ‘‘ഘടികമുഗ്ഗരോ’’തി വുച്ചതി. ഏകതോധാരാദിനാ സത്ഥേന കരവാലഖഗ്ഗാദിനാ. ‘‘ഇന്ദ്രിയസംവരാദീനം ഏതം നാമ’’ന്തി വത്വാ യത്ഥ യത്ഥ ഇന്ദ്രിയസംവരാദയോ ‘‘ദമോ’’തി വുത്താ, തം പാഠപദേസം ദസ്സേന്തോ ‘‘സച്ചേനാ’’തിആദിമാഹ . മനച്ഛട്ഠാനി ഇന്ദ്രിയാനി ദമേതി സംവരേതീതി ഇന്ദ്രിയസംവരോ, ദമോ. രാഗാദിപാപധമ്മേ ദമേതി ഉപസമേതീതി ദമോ, പഞ്ഞാ. പാണാതിപാതാദികമ്മകിലേസേ ദമേതി ഉപസമേതി വിക്ഖമ്ഭേതീതി ദമോ ഉപോസഥോ. ബ്യാപാദവിഹേസാദികേ ദമേതി വിനേതീതി ദമോതി ആഹ – ‘‘ഇമസ്മിം പന സുത്തേ ഖന്തി ‘ദമോ’തി വേദിതബ്ബാ’’തി. ഉപസമോതി തസ്സേവ ദമസ്സ വേവചനം, തസ്മാ ദമോ ച സോ ബ്യാപാദാദീനം വിനയനട്ഠേന തേസംയേവ ഉപസമനട്ഠേന ഉപസമോ ചാതി ദമൂപസമോ, അധിവാസനഖന്തി.
Ghaṭikamuggarenāti daṇḍānaṃ kira aggapasse ghaṭākāraṃ dassenti, tena so ‘‘ghaṭikamuggaro’’ti vuccati. Ekatodhārādinā satthena karavālakhaggādinā. ‘‘Indriyasaṃvarādīnaṃ etaṃ nāma’’nti vatvā yattha yattha indriyasaṃvarādayo ‘‘damo’’ti vuttā, taṃ pāṭhapadesaṃ dassento ‘‘saccenā’’tiādimāha . Manacchaṭṭhāni indriyāni dameti saṃvaretīti indriyasaṃvaro, damo. Rāgādipāpadhamme dameti upasametīti damo, paññā. Pāṇātipātādikammakilese dameti upasameti vikkhambhetīti damo uposatho. Byāpādavihesādike dameti vinetīti damoti āha – ‘‘imasmiṃ pana sutte khanti ‘damo’ti veditabbā’’ti. Upasamoti tasseva damassa vevacanaṃ, tasmā damo ca so byāpādādīnaṃ vinayanaṭṭhena tesaṃyeva upasamanaṭṭhena upasamo cāti damūpasamo, adhivāsanakhanti.
൩൯൭. തത്ഥ ഖന്തിയം കതാധികാരോ തം ജനപദം ഗന്ത്വാ മഹാജനസ്സ അവസ്സയോ ഹോതി, തസ്മാ തദസ്സ അപദാനം സമുദാഗമതോ പട്ഠായ വിഭാവേതും, ‘‘കോ പനേസ പുണ്ണോ’’തിആദി ആരദ്ധം. ഏത്ഥാതി ഏതസ്മിം സുനാപരന്തജനപദേ. അസപ്പായവിഹാരന്തി ഭാവനാഭിയോഗസ്സ ന സപ്പായം വിഹാരം.
397. Tattha khantiyaṃ katādhikāro taṃ janapadaṃ gantvā mahājanassa avassayo hoti, tasmā tadassa apadānaṃ samudāgamato paṭṭhāya vibhāvetuṃ, ‘‘ko panesa puṇṇo’’tiādi āraddhaṃ. Etthāti etasmiṃ sunāparantajanapade. Asappāyavihāranti bhāvanābhiyogassa na sappāyaṃ vihāraṃ.
ദ്വേ ഭാതരോതി അവിഭത്തസാപതേയ്യാ അവിഭത്തവോഹാരസംയോഗാ. തേനാഹ ‘‘തേസൂ’’തിആദി. ജനപദചാരികം ചരന്തോ ഭണ്ഡം ഗഹേത്വാ ജനപദേസു വിക്കയം കരോന്തോ.
Dve bhātaroti avibhattasāpateyyā avibhattavohārasaṃyogā. Tenāha ‘‘tesū’’tiādi. Janapadacārikaṃ caranto bhaṇḍaṃ gahetvā janapadesu vikkayaṃ karonto.
‘‘ബുദ്ധപൂജം ധമ്മപൂജം സങ്ഘപൂജം കരിസ്സാമാ’’തി തന്നിന്നാ. അട്ഠിമിഞ്ജം ആഹച്ച അട്ഠാസീതി, ‘‘ബുദ്ധോ’’തി വചനം അസ്സുതപുബ്ബം സോതപഥം ഉപഗതം അനപ്പകം പീതിസോമനസ്സം സമുട്ഠാപേന്തം പീതിസമുട്ഠാനപണീതരൂപേഹി ഛവിചമ്മാദീനി ഛിന്ദിത്വാ അട്ഠിമിഞ്ജം ആഹച്ച അട്ഠാസി. വിസ്സജ്ജിതന്തി വിക്കിണനവസേന വിനിയോജിതം. കമ്മട്ഠാനം ന ഉപട്ഠാതീതി ഭാവനാവീഥിം ന ഓതരതി. മയ്ഹം അസപ്പായോതി മയ്ഹം കമ്മട്ഠാനഭാവനായ സപ്പായോ ഉപകാരോ ന ഹോതി.
‘‘Buddhapūjaṃ dhammapūjaṃ saṅghapūjaṃ karissāmā’’ti tanninnā. Aṭṭhimiñjaṃ āhacca aṭṭhāsīti, ‘‘buddho’’ti vacanaṃ assutapubbaṃ sotapathaṃ upagataṃ anappakaṃ pītisomanassaṃ samuṭṭhāpentaṃ pītisamuṭṭhānapaṇītarūpehi chavicammādīni chinditvā aṭṭhimiñjaṃ āhacca aṭṭhāsi. Vissajjitanti vikkiṇanavasena viniyojitaṃ. Kammaṭṭhānaṃ na upaṭṭhātīti bhāvanāvīthiṃ na otarati. Mayhaṃ asappāyoti mayhaṃ kammaṭṭhānabhāvanāya sappāyo upakāro na hoti.
കോചി ചങ്കമിതും സമത്ഥോ നാമ നത്ഥി മഹതാ സമുദ്ദവീചിസദ്ദേന ഉപദ്ദുതത്താ ഭാവനാമനസികാരസ്സ അനഭിസമ്ഭുണനതോ. തേനാഹ ‘‘സമുദ്ദവീചിയോ’’തിആദി. സോതി മകുളവിഹാരോ.
Kocicaṅkamituṃ samattho nāma natthi mahatā samuddavīcisaddena upaddutattā bhāvanāmanasikārassa anabhisambhuṇanato. Tenāha ‘‘samuddavīciyo’’tiādi. Soti makuḷavihāro.
ഉത്തമജവേന ഗച്ഛമാനാ യഥാധിപ്പേതം മഗ്ഗം അതിക്കമിത്വാ അഞ്ഞതരം ദീപകം പാപുണി.
Uttamajavena gacchamānā yathādhippetaṃ maggaṃ atikkamitvā aññataraṃ dīpakaṃ pāpuṇi.
ഉപ്പാദികം ഉട്ഠാപേത്വാതി മഹാവാതമണ്ഡലസമുട്ഠാപനേന തസ്മിം പദേസേ മഹാസമുദ്ദം സംഖോഭേന്തോ മഹന്തം ഉപ്പാദം ഉട്ഠപേത്വാ.
Uppādikaṃ uṭṭhāpetvāti mahāvātamaṇḍalasamuṭṭhāpanena tasmiṃ padese mahāsamuddaṃ saṃkhobhento mahantaṃ uppādaṃ uṭṭhapetvā.
ഥേരോ, ‘‘അമ്ഹേ ആവജ്ജേയ്യാഥാ’’തി കനിട്ഠസ്സ വചനം സരിത്വാ അന്തരന്തരാ ആവജ്ജേതി, തസ്മാ തദാപി ആവജ്ജേതി, തം സന്ധായ വുത്തം – ‘‘തസ്മിംയേവ ഖണേ ആവജ്ജിത്വാ’’തി. സമ്മുഖേതി സീസട്ഠാനേ. പടിവേദേസുന്തി പവേദേസും, ഉപാസകാ മയന്തി പടിജാനിംസു. ഇമിനാതി ഇമിനാ മയ്ഹം പരിച്ചത്തകോട്ഠാസേന. മണ്ഡലമാളന്തി മുണ്ഡമണ്ഡലമാളസദിസം പടിസ്സയം. പരിചാരകാതി അവസേസഗാമിനോ.
Thero, ‘‘amhe āvajjeyyāthā’’ti kaniṭṭhassa vacanaṃ saritvā antarantarā āvajjeti, tasmā tadāpi āvajjeti, taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘tasmiṃyeva khaṇe āvajjitvā’’ti. Sammukheti sīsaṭṭhāne. Paṭivedesunti pavedesuṃ, upāsakā mayanti paṭijāniṃsu. Imināti iminā mayhaṃ pariccattakoṭṭhāsena. Maṇḍalamāḷanti muṇḍamaṇḍalamāḷasadisaṃ paṭissayaṃ. Paricārakāti avasesagāmino.
സച്ചബന്ധസ്സ ഓകാസം കരോന്തോ ‘‘ഏകൂനപഞ്ചസതാന’’ന്തി ആഹ. തം ദിവസം…പേ॰… അഗ്ഗഹേസി, തേന സോ ഥേരോ പഠമം സലാകം ഗണ്ഹന്താനം ഏതദഗ്ഗേ ഠപിതോ.
Saccabandhassa okāsaṃ karonto ‘‘ekūnapañcasatāna’’nti āha. Taṃ divasaṃ…pe… aggahesi, tena so thero paṭhamaṃ salākaṃ gaṇhantānaṃ etadagge ṭhapito.
വാണിജഗാമം ഗന്ത്വാതി വാണിജഗാമസമീപം ഗന്ത്വാ. ബുദ്ധകോലാഹലന്തി ബുദ്ധാനം ഉപഗമ്മ സത്താനം ഉപ്പജ്ജനകുതൂഹലം.
Vāṇijagāmaṃ gantvāti vāṇijagāmasamīpaṃ gantvā. Buddhakolāhalanti buddhānaṃ upagamma sattānaṃ uppajjanakutūhalaṃ.
മഹാഗന്ധകുടിയംയേവാതി ജേതവനമഹാവിഹാരേ മഹാഗന്ധകുടിയംയേവ. പരിചരിതബ്ബന്തി ഉപട്ഠാതബ്ബം.
Mahāgandhakuṭiyaṃyevāti jetavanamahāvihāre mahāgandhakuṭiyaṃyeva. Paricaritabbanti upaṭṭhātabbaṃ.
ഗന്ധകട്ഠാനീതി ചന്ദനഅഗരുസലളാദീനി സുഗന്ധകട്ഠാനി. സേസം സുവിഞ്ഞേയ്യമേവാതി.
Gandhakaṭṭhānīti candanaagarusalaḷādīni sugandhakaṭṭhāni. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
പുണ്ണോവാദസുത്തവണ്ണനായ ലീനത്ഥപ്പകാസനാ സമത്താ.
Puṇṇovādasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൩. പുണ്ണോവാദസുത്തം • 3. Puṇṇovādasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൩. പുണ്ണോവാദസുത്തവണ്ണനാ • 3. Puṇṇovādasuttavaṇṇanā