Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸಪಾಳಿ • Mahāniddesapāḷi

೧೦. ಪುರಾಭೇದಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ

10. Purābhedasuttaniddeso

ಅಥ ಪುರಾಭೇದಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸಂ ವಕ್ಖತಿ –

Atha purābhedasuttaniddesaṃ vakkhati –

೮೩.

83.

ಕಥಂದಸ್ಸೀ ಕಥಂಸೀಲೋ, ಉಪಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।

Kathaṃdassīkathaṃsīlo, upasantoti vuccati;

ತಂ ಮೇ ಗೋತಮ ಪಬ್ರೂಹಿ, ಪುಚ್ಛಿತೋ ಉತ್ತಮಂ ನರಂ॥

Taṃ me gotama pabrūhi, pucchito uttamaṃ naraṃ.

ಕಥಂದಸ್ಸೀ ಕಥಂಸೀಲೋ, ಉಪಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ। ಕಥಂದಸ್ಸೀತಿ ಕೀದಿಸೇನ ದಸ್ಸನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಕಿಂಸಣ್ಠಿತೇನ, ಕಿಂಪಕಾರೇನ, ಕಿಂಪಟಿಭಾಗೇನಾತಿ – ಕಥಂದಸ್ಸೀ। ಕಥಂಸೀಲೋತಿ ಕೀದಿಸೇನ ಸೀಲೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಕಿಂಸಣ್ಠಿತೇನ, ಕಿಂಪಕಾರೇನ, ಕಿಂಪಟಿಭಾಗೇನಾತಿ – ಕಥಂದಸ್ಸೀ ಕಥಂಸೀಲೋ। ಉಪಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಸನ್ತೋ ಉಪಸನ್ತೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ ಕಥೀಯತಿ ಭಣೀಯತಿ ದೀಪೀಯತಿ ವೋಹರೀಯತಿ। ಕಥಂದಸ್ಸೀತಿ ಅಧಿಪಞ್ಞಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಕಥಂಸೀಲೋತಿ ಅಧಿಸೀಲಂ ಪುಚ್ಛತಿ, ಉಪಸನ್ತೋತಿ ಅಧಿಚಿತ್ತಂ ಪುಚ್ಛತೀತಿ – ಕಥಂದಸ್ಸೀ ಕಥಂಸೀಲೋ ಉಪಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।

Kathaṃdassī kathaṃsīlo, upasantoti vuccatīti. Kathaṃdassīti kīdisena dassanena samannāgato, kiṃsaṇṭhitena, kiṃpakārena, kiṃpaṭibhāgenāti – kathaṃdassī. Kathaṃsīloti kīdisena sīlena samannāgato, kiṃsaṇṭhitena, kiṃpakārena, kiṃpaṭibhāgenāti – kathaṃdassī kathaṃsīlo. Upasantoti vuccatīti santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyati. Kathaṃdassīti adhipaññaṃ pucchati, kathaṃsīloti adhisīlaṃ pucchati, upasantoti adhicittaṃ pucchatīti – kathaṃdassī kathaṃsīlo upasantoti vuccati.

ತಂ ಮೇ ಗೋತಮ ಪಬ್ರೂಹೀತಿ। ತನ್ತಿ ಯಂ ಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಯಂ ಯಾಚಾಮಿ, ಯಂ ಅಜ್ಝೇಸಾಮಿ, ಯಂ ಪಸಾದೇಮಿ। ಗೋತಮಾತಿ ಸೋ ನಿಮ್ಮಿತೋ ಬುದ್ಧಂ ಭಗವನ್ತಂ ಗೋತ್ತೇನ ಆಲಪತಿ। ಪಬ್ರೂಹೀತಿ ಬ್ರೂಹಿ ಆಚಿಕ್ಖ ದೇಸೇಹಿ ಪಞ್ಞಪೇಹಿ ಪಟ್ಠಪೇಹಿ ವಿವರ ವಿಭಜ ಉತ್ತಾನೀಕರೋಹಿ ಪಕಾಸೇಹೀತಿ – ತಂ ಮೇ ಗೋತಮ ಪಬ್ರೂಹಿ।

Taṃ me gotama pabrūhīti. Tanti yaṃ pucchāmi, yaṃ yācāmi, yaṃ ajjhesāmi, yaṃ pasādemi. Gotamāti so nimmito buddhaṃ bhagavantaṃ gottena ālapati. Pabrūhīti brūhi ācikkha desehi paññapehi paṭṭhapehi vivara vibhaja uttānīkarohi pakāsehīti – taṃ me gotama pabrūhi.

ಪುಚ್ಛಿತೋ ಉತ್ತಮಂ ನರನ್ತಿ। ಪುಚ್ಛಿತೋತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಪುಚ್ಛಿತೋ ಯಾಚಿತೋ ಅಜ್ಝೇಸಿತೋ ಪಸಾದಿತೋ। ಉತ್ತಮಂ ನರನ್ತಿ ಅಗ್ಗಂ ಸೇಟ್ಠಂ ವಿಸಿಟ್ಠಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ ಉತ್ತಮಂ ಪವರಂ ನರನ್ತಿ – ಪುಚ್ಛಿತೋ ಉತ್ತಮಂ ನರಂ।

Pucchito uttamaṃ naranti. Pucchitoti puṭṭho pucchito yācito ajjhesito pasādito. Uttamaṃ naranti aggaṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ pāmokkhaṃ uttamaṃ pavaraṃ naranti – pucchito uttamaṃ naraṃ.

ತೇನಾಹ ಸೋ ನಿಮ್ಮಿತೋ –

Tenāha so nimmito –

‘‘ಕಥಂದಸ್ಸೀ ಕಥಂಸೀಲೋ, ಉಪಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।

‘‘Kathaṃdassī kathaṃsīlo, upasantoti vuccati;

ತಂ ಮೇ ಗೋತಮ ಪಬ್ರೂಹಿ, ಪುಚ್ಛಿತೋ ಉತ್ತಮಂ ನರ’’ನ್ತಿ॥

Taṃ me gotama pabrūhi, pucchito uttamaṃ nara’’nti.

೮೪.

84.

ವೀತತಣ್ಹೋ ಪುರಾಭೇದಾ, [ಇತಿ ಭಗವಾ]

Vītataṇhopurābhedā, [iti bhagavā]

ಪುಬ್ಬಮನ್ತಮನಿಸ್ಸಿತೋ।

Pubbamantamanissito;

ವೇಮಜ್ಝೇ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ,

Vemajjhe nupasaṅkheyyo,

ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪುರಕ್ಖತಂ॥

Tassa natthi purakkhataṃ.

ವೀತತಣ್ಹೋ ಪುರಾಭೇದಾತಿ। ಪುರಾ ಕಾಯಸ್ಸ ಭೇದಾ, ಪುರಾ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಭೇದಾ, ಪುರಾ ಕಳೇವರಸ್ಸ ನಿಕ್ಖೇಪಾ, ಪುರಾ ಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಸ್ಸ ಉಪಚ್ಛೇದಾ ವೀತತಣ್ಹೋ ವಿಗತತಣ್ಹೋ ಚತ್ತತಣ್ಹೋ ವನ್ತತಣ್ಹೋ ಮುತ್ತತಣ್ಹೋ ಪಹೀನತಣ್ಹೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತಣ್ಹೋ, ವೀತರಾಗೋ ವಿಗತರಾಗೋ ಚತ್ತರಾಗೋ ವನ್ತರಾಗೋ ಮುತ್ತರಾಗೋ ಪಹೀನರಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠರಾಗೋ, ನಿಚ್ಛಾತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಸೀತಿಭೂತೋ ಸುಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿಹರತಿ।

Vītataṇho purābhedāti. Purā kāyassa bhedā, purā attabhāvassa bhedā, purā kaḷevarassa nikkhepā, purā jīvitindriyassa upacchedā vītataṇho vigatataṇho cattataṇho vantataṇho muttataṇho pahīnataṇho paṭinissaṭṭhataṇho, vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo, nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharati.

ಭಗವಾತಿ ಗಾರವಾಧಿವಚನಂ। ಅಪಿ ಚ ಭಗ್ಗರಾಗೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗದೋಸೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಮೋಹೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಮಾನೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗದಿಟ್ಠೀತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗತಣ್ಹೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಗ್ಗಕಿಲೇಸೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಜಿ ವಿಭಜಿ ಪವಿಭಜಿ ಧಮ್ಮರತನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭವಾನಂ ಅನ್ತಕರೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಾವಿತಕಾಯೋ ಭಾವಿತಸೀಲೋ ಭಾವಿತಚಿತ್ತೋ ಭಾವಿತಪಞ್ಞೋತಿ ಭಗವಾ, ಭಜಿ ವಾ ಭಗವಾ ಅರಞ್ಞವನಪತ್ಥಾನಿ ಪನ್ತಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಅಪ್ಪಸದ್ದಾನಿ ಅಪ್ಪನಿಗ್ಘೋಸಾನಿ ವಿಜನವಾತಾನಿ ಮನುಸ್ಸರಾಹಸ್ಸೇಯ್ಯಕಾನಿ ಪಟಿಸಲ್ಲಾನಸಾರುಪ್ಪಾನೀತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅತ್ಥರಸಸ್ಸ ಧಮ್ಮರಸಸ್ಸ ವಿಮುತ್ತಿರಸಸ್ಸ ಅಧಿಸೀಲಸ್ಸ ಅಧಿಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚತುನ್ನಂ ಝಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅಪ್ಪಮಞ್ಞಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಅರೂಪಸಮಾಪತ್ತೀನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ವಿಮೋಕ್ಖಾನಂ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಅಭಿಭಾಯತನಾನಂ ನವನ್ನಂ ಅನುಪುಬ್ಬವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತೀನನ್ತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ದಸನ್ನಂ ಪಞ್ಞಾಭಾವನಾನಂ ದಸನ್ನಂ ಕಸಿಣಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಆನಾಪಾನಸ್ಸತಿಸಮಾಧಿಸ್ಸ ಅಸುಭಸಮಾಪತ್ತಿಯಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ಚತುನ್ನಂ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಇದ್ಧಿಪಾದಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಬಲಾನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಂ ಅರಿಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಭಗವಾ, ಭಾಗೀ ವಾ ಭಗವಾ ದಸನ್ನಂ ತಥಾಗತಬಲಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ವೇಸಾರಜ್ಜಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾನಂ ಛನ್ನಂ ಅಭಿಞ್ಞಾನಂ ಛನ್ನಂ ಬುದ್ಧಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಭಗವಾ। ಭಗವಾತಿ ನೇತಂ ನಾಮಂ ಮಾತರಾ ಕತಂ, ನ ಪಿತರಾ ಕತಂ, ನ ಭಾತರಾ ಕತಂ, ನ ಭಗಿನಿಯಾ ಕತಂ, ನ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚೇಹಿ ಕತಂ, ನ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತೇಹಿ ಕತಂ , ನ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ಕತಂ, ನ ದೇವತಾಹಿ ಕತಂ; ವಿಮೋಕ್ಖನ್ತಿಕಮೇತಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಭಗವನ್ತಾನಂ ಬೋಧಿಯಾ ಮೂಲೇ ಸಹ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞಾಣಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾ ಸಚ್ಛಿಕಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿ ಯದಿದಂ ಭಗವಾತಿ – ವೀತತಣ್ಹೋ ಪುರಾಭೇದಾತಿ ಭಗವಾ।

Bhagavāti gāravādhivacanaṃ. Api ca bhaggarāgoti bhagavā, bhaggadosoti bhagavā, bhaggamohoti bhagavā, bhaggamānoti bhagavā, bhaggadiṭṭhīti bhagavā, bhaggataṇhoti bhagavā, bhaggakilesoti bhagavā, bhaji vibhaji pavibhaji dhammaratananti bhagavā, bhavānaṃ antakaroti bhagavā, bhāvitakāyo bhāvitasīlo bhāvitacitto bhāvitapaññoti bhagavā, bhaji vā bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānīti bhagavā, bhāgī vā bhagavā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa adhisīlassa adhicittassa adhipaññāyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ jhānānaṃ catunnaṃ appamaññānaṃ catunnaṃ arūpasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā aṭṭhannaṃ vimokkhānaṃ aṭṭhannaṃ abhibhāyatanānaṃ navannaṃ anupubbavihārasamāpattīnanti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ paññābhāvanānaṃ dasannaṃ kasiṇasamāpattīnaṃ ānāpānassatisamādhissa asubhasamāpattiyāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ catunnaṃ sammappadhānānaṃ catunnaṃ iddhipādānaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ pañcannaṃ balānaṃ sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassāti bhagavā, bhāgī vā bhagavā dasannaṃ tathāgatabalānaṃ catunnaṃ vesārajjānaṃ catunnaṃ paṭisambhidānaṃ channaṃ abhiññānaṃ channaṃ buddhadhammānanti bhagavā. Bhagavāti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ , na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ; vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti – vītataṇho purābhedāti bhagavā.

ಪುಬ್ಬಮನ್ತಮನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ಪುಬ್ಬನ್ತೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅತೀತೋ ಅದ್ಧಾ। ಅತೀತಂ ಅದ್ಧಾನಂ ಆರಬ್ಭ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ, ದಿಟ್ಠಿ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ತಣ್ಹಾಯ ಪಹೀನತ್ತಾ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ। ಏವಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬಮನ್ತಮನಿಸ್ಸಿತೋ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಏವಂರೂಪೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ನ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ, ‘‘ಏವಂವೇದನೋ ಅಹೋಸಿಂ… ಏವಂಸಞ್ಞೋ ಅಹೋಸಿಂ… ಏವಂಸಙ್ಖಾರೋ ಅಹೋಸಿಂ… ಏವಂವಿಞ್ಞಾಣೋ ಅಹೋಸಿಂ ಅತೀತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ನ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬಮನ್ತಮನಿಸ್ಸಿತೋ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಚಕ್ಖು ¹ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ರೂಪಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ನ ಛನ್ದರಾಗಪಟಿಬದ್ಧಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ನ ಛನ್ದರಾಗಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನ ತದಭಿನನ್ದತಿ; ನ ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ। ಏವಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬಮನ್ತಮನಿಸ್ಸಿತೋ। ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಸೋತಂ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಸದ್ದಾ’’ತಿ, ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಘಾನಂ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಗನ್ಧಾ’’ತಿ, ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಜಿವ್ಹಾ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ರಸಾ’’ತಿ, ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಕಾಯೋ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ’’ತಿ, ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಮನೋ ಅಹೋಸಿ ಅತೀತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ತತ್ಥ ನ ಛನ್ದರಾಗಪಟಿಬದ್ಧಂ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ನ ಛನ್ದರಾಗಪಟಿಬದ್ಧತ್ತಾ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನ ತದಭಿನನ್ದತಿ; ನ ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ। ಏವಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬಮನ್ತಮನಿಸ್ಸಿತೋ। ಅಥ ವಾ ಯಾನಿ ತಾನಿ ಪುಬ್ಬೇ ಮಾತುಗಾಮೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಹಸಿತಲಪಿತಕೀಳಿತಾನಿ ನ ತದಸ್ಸಾದೇತಿ, ನ ತಂ ನಿಕಾಮೇತಿ, ನ ಚ ತೇನ ವಿತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬಮನ್ತಮನಿಸ್ಸಿತೋ।

Pubbamantamanissitoti pubbanto vuccati atīto addhā. Atītaṃ addhānaṃ ārabbha taṇhā pahīnā, diṭṭhi paṭinissaṭṭhā taṇhāya pahīnattā, diṭṭhiyā paṭinissaṭṭhattā. Evampi pubbamantamanissito. Atha vā ‘‘evaṃrūpo ahosiṃ atītamaddhāna’’nti tattha nandiṃ na samannāneti, ‘‘evaṃvedano ahosiṃ… evaṃsañño ahosiṃ… evaṃsaṅkhāro ahosiṃ… evaṃviññāṇo ahosiṃ atītamaddhāna’’nti tattha nandiṃ na samannāneti. Evampi pubbamantamanissito. Atha vā ‘‘iti me cakkhu ² ahosi atītamaddhānaṃ – iti rūpā’’ti tattha na chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi pubbamantamanissito. ‘‘Iti me sotaṃ ahosi atītamaddhānaṃ – iti saddā’’ti, ‘‘iti me ghānaṃ ahosi atītamaddhānaṃ – iti gandhā’’ti, ‘‘iti me jivhā ahosi atītamaddhānaṃ – iti rasā’’ti, ‘‘iti me kāyo ahosi atītamaddhānaṃ – iti phoṭṭhabbā’’ti, ‘‘iti me mano ahosi atītamaddhānaṃ – iti dhammā’’ti tattha na chandarāgapaṭibaddhaṃ hoti viññāṇaṃ, na chandarāgapaṭibaddhattā viññāṇassa na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi pubbamantamanissito. Atha vā yāni tāni pubbe mātugāmena saddhiṃ hasitalapitakīḷitāni na tadassādeti, na taṃ nikāmeti, na ca tena vittiṃ āpajjati. Evampi pubbamantamanissito.

ವೇಮಜ್ಝೇ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋತಿ। ವೇಮಜ್ಝಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ಅದ್ಧಾ। ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅದ್ಧಾನಂ ಆರಬ್ಭ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ, ದಿಟ್ಠಿ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಾ । ತಣ್ಹಾಯ ಪಹೀನತ್ತಾ, ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ರತ್ತೋತಿ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ, ದುಟ್ಠೋತಿ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ, ಮೂಳ್ಹೋತಿ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ, ವಿನಿಬದ್ಧೋತಿ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ, ಪರಾಮಟ್ಠೋತಿ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ, ವಿಕ್ಖೇಪಗತೋತಿ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ, ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತೋತಿ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ, ಥಾಮಗತೋತಿ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ; ತೇ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಪಹೀನಾ; ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಗತಿಯಾ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ, ನೇರಯಿಕೋತಿ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕೋತಿ ವಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕೋತಿ ವಾ ಮನುಸ್ಸೋತಿ ವಾ ದೇವೋತಿ ವಾ ರೂಪೀತಿ ವಾ ಅರೂಪೀತಿ ವಾ ಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ಅಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ। ಸೋ ಹೇತು ನತ್ಥಿ ಪಚ್ಚಯೋ ನತ್ಥಿ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ ಯೇನ ಸಙ್ಖಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ – ವೇಮಜ್ಝೇ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ।

Vemajjhe nupasaṅkheyyoti. Vemajjhaṃ vuccati paccuppanno addhā. Paccuppannaṃ addhānaṃ ārabbha taṇhā pahīnā, diṭṭhi paṭinissaṭṭhā . Taṇhāya pahīnattā, diṭṭhiyā paṭinissaṭṭhattā rattoti nupasaṅkheyyo, duṭṭhoti nupasaṅkheyyo, mūḷhoti nupasaṅkheyyo, vinibaddhoti nupasaṅkheyyo, parāmaṭṭhoti nupasaṅkheyyo, vikkhepagatoti nupasaṅkheyyo, aniṭṭhaṅgatoti nupasaṅkheyyo, thāmagatoti nupasaṅkheyyo; te abhisaṅkhārā pahīnā; abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā nupasaṅkheyyo, nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā. So hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi yena saṅkhaṃ gaccheyyāti – vemajjhe nupasaṅkheyyo.

ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪುರಕ್ಖತನ್ತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಪುರೇಕ್ಖಾರಾತಿ ದ್ವೇ ಪುರೇಕ್ಖಾರಾ – ತಣ್ಹಾಪುರೇಕ್ಖಾರೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖಾರೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಪುರೇಕ್ಖಾರೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖಾರೋ। ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಪುರೇಕ್ಖಾರೋ ಪಹೀನೋ, ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖಾರೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ। ತಣ್ಹಾಪುರೇಕ್ಖಾರಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ, ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖಾರಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ನ ತಣ್ಹಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ವಾ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಚರತಿ, ನ ತಣ್ಹಾಧಜೋ ನ ತಣ್ಹಾಕೇತು ನ ತಣ್ಹಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ನ ದಿಟ್ಠಿಧಜೋ ನ ದಿಟ್ಠಿಕೇತು ನ ದಿಟ್ಠಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ನ ತಣ್ಹಾಯ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಪರಿವಾರಿತೋ ಚರತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪುರಕ್ಖತಂ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಏವಂರೂಪೋ ಸಿಯಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ನ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ, ‘‘ಏವಂವೇದನೋ ಸಿಯಂ… ಏವಂಸಞ್ಞೋ ಸಿಯಂ… ಏವಂಸಙ್ಖಾರೋ ಸಿಯಂ… ಏವಂವಿಞ್ಞಾಣೋ ಸಿಯಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ನ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪುರಕ್ಖತಂ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಚಕ್ಖು ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ರೂಪಾ’’ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪಣಿದಹತಿ, ಚೇತಸೋ ಅಪ್ಪಣಿಧಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ನ ತದಭಿನನ್ದತಿ; ನ ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ। ಏವಮ್ಪಿ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪುರಕ್ಖತಂ। ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಸೋತಂ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಸದ್ದಾ’’ತಿ, ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಘಾನಂ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಗನ್ಧಾ’’ತಿ, ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಜಿವ್ಹಾ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ರಸಾ’’ತಿ, ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಕಾಯೋ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ’’ತಿ, ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಮನೋ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪಣಿದಹತಿ, ಚೇತಸೋ ಅಪ್ಪಣಿಧಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ನ ತದಭಿನನ್ದತಿ; ನ ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ। ಏವಮ್ಪಿ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪುರಕ್ಖತಂ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ತಪೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ’’ತಿ ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪಣಿದಹತಿ, ಚೇತಸೋ ಅಪ್ಪಣಿಧಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ನ ತದಭಿನನ್ದತಿ; ನ ತದಭಿನನ್ದತೋ। ಏವಮ್ಪಿ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪುರಕ್ಖತಂ।

Tassa natthi purakkhatanti. Tassāti arahato khīṇāsavassa. Purekkhārāti dve purekkhārā – taṇhāpurekkhāro ca diṭṭhipurekkhāro ca…pe… ayaṃ taṇhāpurekkhāro…pe… ayaṃ diṭṭhipurekkhāro. Tassa taṇhāpurekkhāro pahīno, diṭṭhipurekkhāro paṭinissaṭṭho. Taṇhāpurekkhārassa pahīnattā, diṭṭhipurekkhārassa paṭinissaṭṭhattā na taṇhaṃ vā diṭṭhiṃ vā purato katvā carati, na taṇhādhajo na taṇhāketu na taṇhādhipateyyo, na diṭṭhidhajo na diṭṭhiketu na diṭṭhādhipateyyo, na taṇhāya vā diṭṭhiyā vā parivārito carati. Evampi tassa natthi purakkhataṃ. Atha vā ‘‘evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhāna’’nti tattha nandiṃ na samannāneti, ‘‘evaṃvedano siyaṃ… evaṃsañño siyaṃ… evaṃsaṅkhāro siyaṃ… evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’’nti tattha nandiṃ na samannāneti. Evampi tassa natthi purakkhataṃ. Atha vā ‘‘iti me cakkhu siyā anāgatamaddhānaṃ – iti rūpā’’ti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati, cetaso appaṇidhānappaccayā na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi tassa natthi purakkhataṃ. ‘‘Iti me sotaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ – iti saddā’’ti, ‘‘iti me ghānaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ – iti gandhā’’ti, ‘‘iti me jivhā siyā anāgatamaddhānaṃ – iti rasā’’ti, ‘‘iti me kāyo siyā anāgatamaddhānaṃ – iti phoṭṭhabbā’’ti, ‘‘iti me mano siyā anāgatamaddhānaṃ – iti dhammā’’ti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati, cetaso appaṇidhānappaccayā na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi tassa natthi purakkhataṃ. Atha vā ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro’’ti vā appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati, cetaso appaṇidhānappaccayā na tadabhinandati; na tadabhinandato. Evampi tassa natthi purakkhataṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ವೀತತಣ್ಹೋ ಪುರಾಭೇದಾ, [ಇತಿ ಭಗವಾ]

‘‘Vītataṇho purābhedā, [iti bhagavā]

ಪುಬ್ಬಮನ್ತಮನಿಸ್ಸಿತೋ।

Pubbamantamanissito;

ವೇಮಜ್ಝೇ ನುಪಸಙ್ಖೇಯ್ಯೋ,

Vemajjhe nupasaṅkheyyo,

ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಪುರಕ್ಖತ’’ನ್ತಿ॥

Tassa natthi purakkhata’’nti.

೮೫.

85.

ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಅಸನ್ತಾಸೀ, ಅವಿಕತ್ಥೀ ಅಕುಕ್ಕುಚೋ।

Akkodhanoasantāsī, avikatthī akukkuco;

ಮನ್ತಭಾಣೀ ಅನುದ್ಧತೋ, ಸ ವೇ ವಾಚಾಯತೋ ಮುನಿ॥

Mantabhāṇī anuddhato, sa ve vācāyato muni.

ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಅಸನ್ತಾಸೀತಿ। ಅಕ್ಕೋಧನೋತಿ ಯಞ್ಹಿ ಖೋ ವುತ್ತಂ। ಅಪಿ ಚ ಕೋಧೋ ತಾವ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ದಸಹಾಕಾರೇಹಿ ಕೋಧೋ ಜಾಯತಿ – ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಅಚರೀ’’ತಿ ಕೋಧೋ ಜಾಯತಿ, ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಚರತೀ’’ತಿ ಕೋಧೋ ಜಾಯತಿ, ‘‘ಅನತ್ಥಂ ಮೇ ಚರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಕೋಧೋ ಜಾಯತಿ, ‘‘ಪಿಯಸ್ಸ ಮೇ ಮನಾಪಸ್ಸ ಅನತ್ಥಂ ಅಚರಿ… ಅನತ್ಥಂ ಚರತಿ… ಅನತ್ಥಂ ಚರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಕೋಧೋ ಜಾಯತಿ, ‘‘ಅಪ್ಪಿಯಸ್ಸ ಮೇ ಅಮನಾಪಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಅಚರಿ… ಅತ್ಥಂ ಚರತಿ… ಅತ್ಥಂ ಚರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಕೋಧೋ ಜಾಯತಿ, ಅಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಪನ ಕೋಧೋ ಜಾಯತಿ। ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಘಾತೋ ಪಟಿಘಾತೋ, ಪಟಿಘಂ ಪಟಿವಿರೋಧೋ, ಕೋಪೋ ಪಕೋಪೋ ಸಮ್ಪಕೋಪೋ, ದೋಸೋ ಪದೋಸೋ ಸಮ್ಪದೋಸೋ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಮನೋಪದೋಸೋ , ಕೋಧೋ ಕುಜ್ಝನಾ ಕುಜ್ಝಿತತ್ತಂ, ದೋಸೋ ದುಸ್ಸನಾ ದುಸ್ಸಿತತ್ತಂ, ಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜನಾ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜಿತತ್ತಂ, ವಿರೋಧೋ ಪಟಿವಿರೋಧೋ ಚಣ್ಡಿಕ್ಕಂ, ಅಸುರೋಪೋ ³ ಅನತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕೋಧೋ।

Akkodhano asantāsīti. Akkodhanoti yañhi kho vuttaṃ. Api ca kodho tāva vattabbo. Dasahākārehi kodho jāyati – ‘‘anatthaṃ me acarī’’ti kodho jāyati, ‘‘anatthaṃ me caratī’’ti kodho jāyati, ‘‘anatthaṃ me carissatī’’ti kodho jāyati, ‘‘piyassa me manāpassa anatthaṃ acari… anatthaṃ carati… anatthaṃ carissatī’’ti kodho jāyati, ‘‘appiyassa me amanāpassa atthaṃ acari… atthaṃ carati… atthaṃ carissatī’’ti kodho jāyati, aṭṭhāne vā pana kodho jāyati. Yo evarūpo cittassa āghāto paṭighāto, paṭighaṃ paṭivirodho, kopo pakopo sampakopo, doso padoso sampadoso, cittassa byāpatti manopadoso , kodho kujjhanā kujjhitattaṃ, doso dussanā dussitattaṃ, byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ, virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ, asuropo ⁴ anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati kodho.

ಅಪಿ ಚ ಕೋಧಸ್ಸ ಅಧಿಮತ್ತಪರಿತ್ತತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ⁵ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ಚಿತ್ತಾವಿಲಕರಣಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ಮುಖಕುಲಾನವಿಕುಲಾನೋ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ಮುಖಕುಲಾನವಿಕುಲಾನಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ಹನುಸಞ್ಚೋಪನೋ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ಹನುಸಞ್ಚೋಪನಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ಫರುಸವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರಣೋ ⁶ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ಫರುಸವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರಣಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ದಿಸಾವಿದಿಸಾನುವಿಲೋಕನೋ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ದಿಸಾವಿದಿಸಾನುವಿಲೋಕನಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ದಣ್ಡಸತ್ಥಪರಾಮಸನೋ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ದಣ್ಡಸತ್ಥಪರಾಮಸನಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ದಣ್ಡಸತ್ಥಅಬ್ಭುಕ್ಕಿರಣೋ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ದಣ್ಡಸತ್ಥಅಬ್ಭುಕ್ಕಿರಣಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ದಣ್ಡಸತ್ಥಅಭಿನಿಪಾತನೋ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ದಣ್ಡಸತ್ಥಅಭಿನಿಪಾತಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ಛಿನ್ನವಿಚ್ಛಿನ್ನಕರಣೋ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ಛಿನ್ನವಿಚ್ಛಿನ್ನಕರಣಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ಸಮ್ಭಞ್ಜನಪಲಿಭಞ್ಜನೋ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ಸಮ್ಭಞ್ಜನಪಲಿಭಞ್ಜನಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಅಪಕಡ್ಢನೋ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಅಪಕಡ್ಢನಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ಜೀವಿತಾವೋರೋಪನೋ ⁷ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ ಕಞ್ಚಿ ಕಾಲಂ ಕೋಧೋ ಜೀವಿತಾವೋರೋಪನಮತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಚ ತಾವ ಸಬ್ಬಚಾಗಪರಿಚ್ಚಾಗಾಯ ಸಣ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ। ಯತೋ ಕೋಧೋ ಪರಪುಗ್ಗಲಂ ಘಾಟೇತ್ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಘಾಟೇತಿ, ಏತ್ತಾವತಾ ಕೋಧೋ ಪರಮುಸ್ಸದಗತೋ ಪರಮವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಸ ಸೋ ಕೋಧೋ ಪಹೀನೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢೋ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಕ್ಕೋಧನೋ। ಕೋಧಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಅಕ್ಕೋಧನೋ, ಕೋಧವತ್ಥುಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾತತ್ತಾ ಅಕ್ಕೋಧನೋ, ಕೋಧಹೇತುಸ್ಸ ಉಪಚ್ಛಿನ್ನತ್ತಾ ಅಕ್ಕೋಧನೋತಿ – ಅಕ್ಕೋಧನೋ।

Api ca kodhassa adhimattaparittatā veditabbā. Atthi kañci ⁸ kālaṃ kodho cittāvilakaraṇamatto hoti, na ca tāva mukhakulānavikulāno hoti; atthi kañci kālaṃ kodho mukhakulānavikulānamatto hoti, na ca tāva hanusañcopano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho hanusañcopanamatto hoti, na ca tāva pharusavācaṃ nicchāraṇo ⁹ hoti; atthi kañci kālaṃ kodho pharusavācaṃ nicchāraṇamatto hoti, na ca tāva disāvidisānuvilokano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho disāvidisānuvilokanamatto hoti, na ca tāva daṇḍasatthaparāmasano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaparāmasanamatto hoti, na ca tāva daṇḍasatthaabbhukkiraṇo hoti; atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaabbhukkiraṇamatto hoti, na ca tāva daṇḍasatthaabhinipātano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho daṇḍasatthaabhinipātamatto hoti, na ca tāva chinnavicchinnakaraṇo hoti; atthi kañci kālaṃ kodho chinnavicchinnakaraṇamatto hoti, na ca tāva sambhañjanapalibhañjano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho sambhañjanapalibhañjanamatto hoti, na ca tāva aṅgamaṅgaapakaḍḍhano hoti; atthi kañci kālaṃ kodho aṅgamaṅgaapakaḍḍhanamatto hoti, na ca tāva jīvitāvoropano ¹⁰ hoti; atthi kañci kālaṃ kodho jīvitāvoropanamatto hoti, na ca tāva sabbacāgapariccāgāya saṇṭhito hoti. Yato kodho parapuggalaṃ ghāṭetvā attānaṃ ghāṭeti, ettāvatā kodho paramussadagato paramavepullappatto hoti. Yassa so kodho pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho, so vuccati akkodhano. Kodhassa pahīnattā akkodhano, kodhavatthussa pariññātattā akkodhano, kodhahetussa upacchinnattā akkodhanoti – akkodhano.

ಅಸನ್ತಾಸೀತಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ತಾಸೀ ಹೋತಿ ಉತ್ತಾಸೀ ಪರಿತ್ತಾಸೀ, ಸೋ ತಸತಿ ನ ಉತ್ತಸತಿ ಪರಿತ್ತಸತಿ ಭಾಯತಿ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಕುಲಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಗಣಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಆವಾಸಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಲಾಭಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಯಸಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಪಸಂಸಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಸುಖಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಚೀವರಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಸೇನಾಸನಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾಕಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಅಪ್ಪಞ್ಞಾತೋಮ್ಹೀತಿ ತಸತಿ ಉತ್ತಸತಿ ಪರಿತ್ತಸತಿ ಭಾಯತಿ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜತಿ।

Asantāsīti idhekacco tāsī hoti uttāsī parittāsī, so tasati na uttasati parittasati bhāyati santāsaṃ āpajjati. Kulaṃ vā na labhāmi, gaṇaṃ vā na labhāmi, āvāsaṃ vā na labhāmi, lābhaṃ vā na labhāmi, yasaṃ vā na labhāmi, pasaṃsaṃ vā na labhāmi, sukhaṃ vā na labhāmi, cīvaraṃ vā na labhāmi, piṇḍapātaṃ vā na labhāmi, senāsanaṃ vā na labhāmi, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ vā na labhāmi, gilānupaṭṭhākaṃ vā na labhāmi, appaññātomhīti tasati uttasati parittasati bhāyati santāsaṃ āpajjati.

ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಅಸನ್ತಾಸೀ ಹೋತಿ ಅನುತ್ತಾಸೀ ಅಪರಿತ್ತಾಸೀ; ಸೋ ನ ತಸತಿ ನ ಉತ್ತಸತಿ ನ ಪರಿತ್ತಸತಿ ನ ಭಾಯತಿ ನ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಕುಲಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಗಣಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಆವಾಸಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಲಾಭಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಯಸಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಪಸಂಸಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಸುಖಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಚೀವರಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಸೇನಾಸನಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾಕಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಅಪ್ಪಞ್ಞಾತೋಮ್ಹೀತಿ ನ ತಸತಿ ನ ಉತ್ತಸತಿ ನ ಪರಿತ್ತಸತಿ ನ ಭಾಯತಿ ನ ಸನ್ತಾಸಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ – ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಅಸನ್ತಾಸೀ।

Idha bhikkhu asantāsī hoti anuttāsī aparittāsī; so na tasati na uttasati na parittasati na bhāyati na santāsaṃ āpajjati. Kulaṃ vā na labhāmi, gaṇaṃ vā na labhāmi, āvāsaṃ vā na labhāmi, lābhaṃ vā na labhāmi, yasaṃ vā na labhāmi, pasaṃsaṃ vā na labhāmi, sukhaṃ vā na labhāmi, cīvaraṃ vā na labhāmi, piṇḍapātaṃ vā na labhāmi, senāsanaṃ vā na labhāmi, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ vā na labhāmi, gilānupaṭṭhākaṃ vā na labhāmi, appaññātomhīti na tasati na uttasati na parittasati na bhāyati na santāsaṃ āpajjatīti – akkodhano asantāsī.

ಅವಿಕತ್ಥೀ ಅಕುಕ್ಕುಚೋತಿ। ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಕತ್ಥೀ ಹೋತಿ ವಿಕತ್ಥೀ, ಸೋ ಕತ್ಥತಿ ವಿಕತ್ಥತಿ – ಅಹಮಸ್ಮಿ ಸೀಲಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ವಾ ವತಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ವಾ ಸೀಲಬ್ಬತಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ವಾ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ವಾ ಕೋಲಪುತ್ತಿಯೇನ ವಾ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ ವಾ ಧನೇನ ವಾ ಅಜ್ಝೇನೇನ ವಾ ಕಮ್ಮಾಯತನೇನ ವಾ ಸಿಪ್ಪಾಯತನೇನ ವಾ ವಿಜ್ಜಾಟ್ಠಾನೇನ ವಾ ಸುತೇನ ವಾ ಪಟಿಭಾನೇನ ವಾ ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ವತ್ಥುನಾ। ಉಚ್ಚಾ ಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ವಾ ಮಹಾಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ವಾ, ಮಹಾಭೋಗಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ವಾ ಉಳಾರಭೋಗಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋತಿ ವಾ, ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ ಗಹಟ್ಠಪಬ್ಬಜಿತಾನನ್ತಿ ವಾ, ಲಾಭಿಮ್ಹಿ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನನ್ತಿ ವಾ, ಸುತ್ತನ್ತಿಕೋತಿ ವಾ ವಿನಯಧರೋತಿ ವಾ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋತಿ ವಾ, ಆರಞ್ಞಿಕೋತಿ ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋತಿ ವಾ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋತಿ ವಾ ತೇಚೀವರಿಕೋತಿ ವಾ, ಸಪದಾನಚಾರಿಕೋತಿ ವಾ ಖಲುಪಚ್ಛಾಭತ್ತಿಕೋತಿ ವಾ ನೇಸಜ್ಜಿಕೋತಿ ವಾ ಯಥಾಸನ್ಥತಿಕೋತಿ ವಾ, ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀತಿ ವಾ ದುತಿಯಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀತಿ ವಾ ತತಿಯಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀತಿ ವಾ ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀತಿ ವಾ, ಆಕಾಸಾನಞ್ಚಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ… ವಿಞ್ಞಾಣಞ್ಚಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ… ಆಕಿಞ್ಚಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ… ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಲಾಭೀತಿ ವಾ ಕತ್ಥತಿ ವಿಕತ್ಥತಿ। ಏವಂ ನ ಕತ್ಥತಿ ನ ವಿಕತ್ಥತಿ, ಕತ್ಥನಾ ವಿಕತ್ಥನಾ ಆರತೋ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಅವಿಕತ್ಥೀ।

Avikatthī akukkucoti. Idhekacco katthī hoti vikatthī, so katthati vikatthati – ahamasmi sīlasampannoti vā vatasampannoti vā sīlabbatasampannoti vā jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā vaṇṇapokkharatāya vā dhanena vā ajjhenena vā kammāyatanena vā sippāyatanena vā vijjāṭṭhānena vā sutena vā paṭibhānena vā aññataraññatarena vā vatthunā. Uccā kulā pabbajitoti vā mahākulā pabbajitoti vā, mahābhogakulā pabbajitoti vā uḷārabhogakulā pabbajitoti vā, ñāto yasassī gahaṭṭhapabbajitānanti vā, lābhimhi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti vā, suttantikoti vā vinayadharoti vā dhammakathikoti vā, āraññikoti vā piṇḍapātikoti vā paṃsukūlikoti vā tecīvarikoti vā, sapadānacārikoti vā khalupacchābhattikoti vā nesajjikoti vā yathāsanthatikoti vā, paṭhamassa jhānassa lābhīti vā dutiyassa jhānassa lābhīti vā tatiyassa jhānassa lābhīti vā catutthassa jhānassa lābhīti vā, ākāsānañcāyatanasamāpattiyā… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhīti vā katthati vikatthati. Evaṃ na katthati na vikatthati, katthanā vikatthanā ārato virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – avikatthī.

ಅಕುಕ್ಕುಚೋತಿ। ಕುಕ್ಕುಚ್ಚನ್ತಿ ಹತ್ಥಕುಕ್ಕುಚ್ಚಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ, ಪಾದಕುಕ್ಕುಚ್ಚಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ, ಹತ್ಥಪಾದಕುಕ್ಕುಚ್ಚಮ್ಪಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ, ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾ ಕಪ್ಪಿಯೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಸಞ್ಞಿತಾ, ವಿಕಾಲೇ ಕಾಲಸಞ್ಞಿತಾ ಕಾಲೇ ವಿಕಾಲಸಞ್ಞಿತಾ, ಅವಜ್ಜೇ ವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾ ವಜ್ಜೇ ಅವಜ್ಜಸಞ್ಞಿತಾ; ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಿತತ್ತಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ।

Akukkucoti. Kukkuccanti hatthakukkuccampi kukkuccaṃ, pādakukkuccampi kukkuccaṃ, hatthapādakukkuccampi kukkuccaṃ, akappiye kappiyasaññitā kappiye akappiyasaññitā, vikāle kālasaññitā kāle vikālasaññitā, avajje vajjasaññitā vajje avajjasaññitā; yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho – idaṃ vuccati kukkuccaṃ.

ಅಪಿ ಚ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ। ಕಥಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ? ‘‘ಕತಂ ಮೇ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅಕತಂ ಮೇ ಕಾಯಸುಚರಿತ’’ನ್ತಿಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ; ‘‘ಕತಂ ಮೇ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅಕತಂ ಮೇ ವಚೀಸುಚರಿತಂ… ಕತಂ ಮೇ ಮನೋದುಚ್ಚರಿತಂ, ಅಕತಂ ಮೇ ಮನೋಸುಚರಿತ’’ನ್ತಿ – ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ; ‘‘ಕತೋ ಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತೋ, ಅಕತಾ ಮೇ ಪಾಣಾತಿಪಾತಾ ವೇರಮಣೀ’’ತಿ – ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ; ‘‘ಕತಂ ಮೇ ಅದಿನ್ನಾದಾನಂ , ಅಕತಾ ಮೇ ಅದಿನ್ನಾದಾನಾ ವೇರಮಣೀ’’ತಿ – ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ; ‘‘ಕತೋ ಮೇ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರೋ, ಅಕತಾ ಮೇ ಕಾಮೇಸುಮಿಚ್ಛಾಚಾರಾ ವೇರಮಣೀ’’ತಿ – ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ; ‘‘ಕತೋ ಮೇ ಮುಸಾವಾದೋ, ಅಕತಾ ಮೇ ಮುಸಾವಾದಾ ವೇರಮಣೀ’’ತಿ… ‘‘ಕತಾ ಮೇ ಪಿಸುಣಾ ವಾಚಾ, ಅಕತಾ ಮೇ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ’’ತಿ… ‘‘ಕತಾ ಮೇ ಫರುಸಾ ವಾಚಾ, ಅಕತಾ ಮೇ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ವೇರಮಣೀ’’ತಿ… ‘‘ಕತೋ ಮೇ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪೋ, ಅಕತಾ ಮೇ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ವೇರಮಣೀ’’ತಿ… ‘‘ಕತಾ ಮೇ ಅಭಿಜ್ಝಾ, ಅಕತಾ ಮೇ ಅನಭಿಜ್ಝಾ’’ತಿ… ‘‘ಕತೋ ಮೇ ಬ್ಯಾಪಾದೋ, ಅಕತೋ ಮೇ ಅಬ್ಯಾಪಾದೋ’’ತಿ… ‘‘ಕತಾ ಮೇ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ಅಕತಾ ಮೇ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠೀ’’ತಿ – ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ। ಏವಂ ಕತತ್ತಾ ಚ ಅಕತತ್ತಾ ಚ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ।

Api ca dvīhi kāraṇehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho katattā ca akatattā ca. Kathaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho? ‘‘Kataṃ me kāyaduccaritaṃ, akataṃ me kāyasucarita’’ntiuppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘kataṃ me vacīduccaritaṃ, akataṃ me vacīsucaritaṃ… kataṃ me manoduccaritaṃ, akataṃ me manosucarita’’nti – uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘kato me pāṇātipāto, akatā me pāṇātipātā veramaṇī’’ti – uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘kataṃ me adinnādānaṃ , akatā me adinnādānā veramaṇī’’ti – uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘kato me kāmesumicchācāro, akatā me kāmesumicchācārā veramaṇī’’ti – uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘kato me musāvādo, akatā me musāvādā veramaṇī’’ti… ‘‘katā me pisuṇā vācā, akatā me pisuṇāya vācāya veramaṇī’’ti… ‘‘katā me pharusā vācā, akatā me pharusāya vācāya veramaṇī’’ti… ‘‘kato me samphappalāpo, akatā me samphappalāpā veramaṇī’’ti… ‘‘katā me abhijjhā, akatā me anabhijjhā’’ti… ‘‘kato me byāpādo, akato me abyāpādo’’ti… ‘‘katā me micchādiṭṭhi, akatā me sammādiṭṭhī’’ti – uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Evaṃ katattā ca akatattā ca uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho.

ಅಥ ವಾ ‘‘ಸೀಲೇಸುಮ್ಹಿ ನ ಪರಿಪೂರಕಾರೀ’’ತಿ – ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ; ‘‘ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸುಮ್ಹಿ ಅಗುತ್ತದ್ವಾರೋ’’ತಿ… ‘‘ಭೋಜನೇ ಅಮತ್ತಞ್ಞುಮ್ಹೀ’’ತಿ… ‘‘ಜಾಗರಿಯಂ ಅನನುಯುತ್ತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ… ‘‘ನ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾನಿ ಮೇ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನೀ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾನಿ ಮೇ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನೀ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತಾ ಮೇ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ’’ತಿ… ‘‘ಅಭಾವಿತೋ ಮೇ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ… ‘‘ದುಕ್ಖಂ ಮೇ ಅಪರಿಞ್ಞಾತ’’ನ್ತಿ… ‘‘ಸಮುದಯೋ ಮೇ ಅಪ್ಪಹೀನೋ’’ತಿ… ‘‘ಮಗ್ಗೋ ಮೇ ಅಭಾವಿತೋ’’ತಿ… ‘‘ನಿರೋಧೋ ಮೇ ಅಸಚ್ಛಿಕತೋ’’ತಿ – ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಚೇತಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋ ಮನೋವಿಲೇಖೋ। ಯಸ್ಸೇತಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಂ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಕುಕ್ಕುಚ್ಚೋತಿ – ಅವಿಕತ್ಥೀ ಅಕುಕ್ಕುಚೋ।

Atha vā ‘‘sīlesumhi na paripūrakārī’’ti – uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho; ‘‘indriyesumhi aguttadvāro’’ti… ‘‘bhojane amattaññumhī’’ti… ‘‘jāgariyaṃ ananuyuttomhī’’ti… ‘‘na satisampajaññena samannāgatomhī’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro satipaṭṭhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro sammappadhānā’’ti… ‘‘abhāvitā me cattāro iddhipādā’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañcindriyānī’’ti… ‘‘abhāvitāni me pañca balānī’’ti… ‘‘abhāvitā me satta bojjhaṅgā’’ti… ‘‘abhāvito me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’ti… ‘‘dukkhaṃ me apariññāta’’nti… ‘‘samudayo me appahīno’’ti… ‘‘maggo me abhāvito’’ti… ‘‘nirodho me asacchikato’’ti – uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekho. Yassetaṃ kukkuccaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ, so vuccati akukkuccoti – avikatthī akukkuco.

ಮನ್ತಭಾಣೀ ಅನುದ್ಧತೋತಿ। ಮನ್ತಾ ವುಚ್ಚತಿ ಪಞ್ಞಾ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ಮನ್ತಾಯ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಾಚಂ ಭಾಸತಿ ಬಹುಮ್ಪಿ ಕಥೇನ್ತೋ ಬಹುಮ್ಪಿ ಭಣನ್ತೋ ಬಹುಮ್ಪಿ ದೀಪಯನ್ತೋ ಬಹುಮ್ಪಿ ವೋಹರನ್ತೋ। ದುಕ್ಕಥಿತಂ ದುಬ್ಭಣಿತಂ ದುಲ್ಲಪಿತಂ ದುರುತ್ತಂ ದುಬ್ಭಾಸಿತಂ ವಾಚಂ ನ ಭಾಸತೀತಿ – ಮನ್ತಭಾಣೀ। ಅನುದ್ಧತೋತಿ। ತತ್ಥ ಕತಮಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ? ಯಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಅವೂಪಸಮೋ ಚೇತಸೋ ವಿಕ್ಖೇಪೋ ಭನ್ತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ। ಯಸ್ಸೇತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಂ ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಂ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅನುದ್ಧತೋತಿ – ಮನ್ತಭಾಣೀ ಅನುದ್ಧತೋ।

Mantabhāṇī anuddhatoti. Mantā vuccati paññā. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi. Mantāya pariggahetvā pariggahetvā vācaṃ bhāsati bahumpi kathento bahumpi bhaṇanto bahumpi dīpayanto bahumpi voharanto. Dukkathitaṃ dubbhaṇitaṃ dullapitaṃ duruttaṃ dubbhāsitaṃ vācaṃ na bhāsatīti – mantabhāṇī. Anuddhatoti. Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa – idaṃ vuccati uddhaccaṃ. Yassetaṃ uddhaccaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ, so vuccati anuddhatoti – mantabhāṇī anuddhato.

ಸ ವೇ ವಾಚಾಯತೋ ಮುನೀತಿ। ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಮುಸಾವಾದಂ ಪಹಾಯ ಮುಸಾವಾದಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ ಸಚ್ಚವಾದೀ ಸಚ್ಚಸನ್ಧೋ ಥೇತೋ ಪಚ್ಚಯಿಕೋ ಅವಿಸಂವಾದಕೋ ಲೋಕಸ್ಸ। ಪಿಸುಣಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ ಪಿಸುಣಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ – ಇತೋ ಸುತ್ವಾ ನ ಅಮುತ್ರ ಅಕ್ಖಾತಾ ಇಮೇಸಂ ಭೇದಾಯ, ಅಮುತ್ರ ವಾ ಸುತ್ವಾ ನ ಇಮೇಸಂ ಅಕ್ಖಾತಾ ಅಮೂಸಂ ಭೇದಾಯ। ಇತಿ ಭಿನ್ನಾನಂ ವಾ ಸನ್ಧಾತಾ, ಸಹಿತಾನಂ ವಾ ಅನುಪ್ಪದಾತಾ, ಸಮಗ್ಗಾರಾಮೋ ಸಮಗ್ಗರತೋ ಸಮಗ್ಗನನ್ದೀ ಸಮಗ್ಗಕರಣಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ। ಫರುಸಂ ವಾಚಂ ಪಹಾಯ ಫರುಸಾಯ ವಾಚಾಯ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ – ಯಾ ಸಾ ವಾಚಾ ನೇಲಾ ಕಣ್ಣಸುಖಾ ಪೇಮನೀಯಾ ಹದಯಙ್ಗಮಾ ಪೋರೀ ಬಹುಜನಕನ್ತಾ ಬಹುಜನಮನಾಪಾ ತಥಾರೂಪಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ। ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಂ ಪಹಾಯ ಸಮ್ಫಪ್ಪಲಾಪಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತಿ – ಕಾಲವಾದೀ ಭೂತವಾದೀ ಅತ್ಥವಾದೀ ಧಮ್ಮವಾದೀ ವಿನಯವಾದೀ ನಿಧಾನವತಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ ಕಾಲೇನ ಸಾಪದೇಸಂ ಪರಿಯನ್ತವತಿಂ ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ। ಚತೂಹಿ ವಚೀಸುಚರಿತೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಚತುದ್ದೋಸಾಪಗತಂ ವಾಚಂ ಭಾಸತಿ, ಬಾತ್ತಿಂಸಾಯ ತಿರಚ್ಛಾನಕಥಾಯ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತಿ।

Sa ve vācāyato munīti. Idha bhikkhu musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa. Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti – ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti bhinnānaṃ vā sandhātā, sahitānaṃ vā anuppadātā, samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti – yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti. Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti – kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ. Catūhi vacīsucaritehi samannāgato catuddosāpagataṃ vācaṃ bhāsati, bāttiṃsāya tiracchānakathāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati.

ದಸ ಕಥಾವತ್ಥೂನಿ ಕಥೇಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಕಥಂ ಕಥೇತಿ, ಸನ್ತುಟ್ಠೀಕಥಂ ಕಥೇತಿ, ಪವಿವೇಕಕಥಂ… ಅಸಂಸಗ್ಗಕಥಂ… ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಕಥಂ… ಸೀಲಕಥಂ… ಸಮಾಧಿಕಥಂ… ಪಞ್ಞಾಕಥಂ… ವಿಮುತ್ತಿಕಥಂ … ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕಥಂ… ಸತಿಪಟ್ಠಾನಕಥಂ… ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಕಥಂ… ಇದ್ಧಿಪಾದಕಥಂ… ಇನ್ದ್ರಿಯಕಥಂ… ಬಲಕಥಂ… ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಕಥಂ… ಮಗ್ಗಕಥಂ… ಫಲಕಥಂ… ನಿಬ್ಬಾನಕಥಂ ಕಥೇತಿ। ವಾಚಾಯತೋತಿ ಯತ್ತೋ ಪರಿಯತ್ತೋ ಗುತ್ತೋ ಗೋಪಿತೋ ರಕ್ಖಿತೋ ವೂಪಸನ್ತೋ। ಮುನೀತಿ। ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ। ಯಾ ಪಞ್ಞಾ ಪಜಾನನಾ…ಪೇ॰… ಅಮೋಹೋ ಧಮ್ಮವಿಚಯೋ ಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನೀತಿ – ಸ ವೇ ವಾಚಾಯತೋ ಮುನಿ।

Dasa kathāvatthūni kathesi, seyyathidaṃ – appicchakathaṃ katheti, santuṭṭhīkathaṃ katheti, pavivekakathaṃ… asaṃsaggakathaṃ… vīriyārambhakathaṃ… sīlakathaṃ… samādhikathaṃ… paññākathaṃ… vimuttikathaṃ … vimuttiñāṇadassanakathaṃ… satipaṭṭhānakathaṃ… sammappadhānakathaṃ… iddhipādakathaṃ… indriyakathaṃ… balakathaṃ… bojjhaṅgakathaṃ… maggakathaṃ… phalakathaṃ… nibbānakathaṃ katheti. Vācāyatoti yatto pariyatto gutto gopito rakkhito vūpasanto. Munīti. Monaṃ vuccati ñāṇaṃ. Yā paññā pajānanā…pe… amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi…pe… saṅgajālamaticca so munīti – sa ve vācāyato muni.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಅಸನ್ತಾಸೀ, ಅವಿಕತ್ಥೀ ಅಕುಕ್ಕುಚೋ।

‘‘Akkodhano asantāsī, avikatthī akukkuco;

ಮನ್ತಭಾಣೀ ಅನುದ್ಧತೋ, ಸ ವೇ ವಾಚಾಯತೋ ಮುನೀ’’ತಿ॥

Mantabhāṇī anuddhato, sa ve vācāyato munī’’ti.

೮೬.

86.

ನಿರಾಸತ್ತಿ ಅನಾಗತೇ, ಅತೀತಂ ನಾನುಸೋಚತಿ।

Nirāsattianāgate, atītaṃ nānusocati;

ವಿವೇಕದಸ್ಸೀ ಫಸ್ಸೇಸು, ದಿಟ್ಠೀಸು ಚ ನ ನೀಯತಿ॥

Vivekadassī phassesu, diṭṭhīsu ca na nīyati.

ನಿರಾಸತ್ತಿ ಅನಾಗತೇತಿ। ಆಸತ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ಆಸತ್ತಿ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನಿರಾಸತ್ತಿ ಅನಾಗತೇ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಏವಂರೂಪೋ ಸಿಯಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ನ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ, ‘‘ಏವಂವೇದನೋ ಸಿಯಂ… ಏವಂಸಞ್ಞೋ ಸಿಯಂ… ಏವಂಸಙ್ಖಾರೋ ಸಿಯಂ… ಏವಂವಿಞ್ಞಾಣೋ ಸಿಯಂ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ನನ್ದಿಂ ನ ಸಮನ್ನಾನೇತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನಿರಾಸತ್ತಿ ಅನಾಗತೇ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಚಕ್ಖು ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ರೂಪಾ’’ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪಣಿದಹತಿ , ಚೇತಸೋ ಅಪ್ಪಣಿಧಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ನ ತದಭಿನನ್ದತಿ; ನ ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ। ಏವಮ್ಪಿ ನಿರಾಸತ್ತಿ ಅನಾಗತೇ। ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಸೋತಂ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಸದ್ದಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಇತಿ ಮೇ ಮನೋ ಸಿಯಾ ಅನಾಗತಮದ್ಧಾನಂ – ಇತಿ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪಣಿದಹತಿ, ಚೇತಸೋ ಅಪ್ಪಣಿಧಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ನ ತದಭಿನನ್ದತಿ; ನ ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ। ಏವಮ್ಪಿ ನಿರಾಸತ್ತಿ ಅನಾಗತೇ। ಅಥ ವಾ ‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ವಾ ವತೇನ ವಾ ತಪೇನ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯೇನ ವಾ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ’’ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಪಟಿಲಾಭಾಯ ಚಿತ್ತಂ ನ ಪಣಿದಹತಿ, ಚೇತಸೋ ಅಪ್ಪಣಿಧಾನಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ನ ತದಭಿನನ್ದತಿ; ನ ತದಭಿನನ್ದನ್ತೋ। ಏವಮ್ಪಿ ನಿರಾಸತ್ತಿ ಅನಾಗತೇ।

Nirāsatti anāgateti. Āsatti vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā āsatti taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti. Evampi nirāsatti anāgate. Atha vā ‘‘evaṃrūpo siyaṃ anāgatamaddhāna’’nti tattha nandiṃ na samannāneti, ‘‘evaṃvedano siyaṃ… evaṃsañño siyaṃ… evaṃsaṅkhāro siyaṃ… evaṃviññāṇo siyaṃ anāgatamaddhāna’’nti tattha nandiṃ na samannāneti. Evampi nirāsatti anāgate. Atha vā ‘‘iti me cakkhu siyā anāgatamaddhānaṃ – iti rūpā’’ti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati , cetaso appaṇidhānappaccayā na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi nirāsatti anāgate. ‘‘Iti me sotaṃ siyā anāgatamaddhānaṃ – iti saddā’’ti…pe… ‘‘iti me mano siyā anāgatamaddhānaṃ – iti dhammā’’ti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati, cetaso appaṇidhānappaccayā na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi nirāsatti anāgate. Atha vā ‘‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’’ti appaṭiladdhassa paṭilābhāya cittaṃ na paṇidahati, cetaso appaṇidhānappaccayā na tadabhinandati; na tadabhinandanto. Evampi nirāsatti anāgate.

ಅತೀತಂ ನಾನುಸೋಚತೀತಿ। ವಿಪರಿಣತಂ ವಾ ವತ್ಥುಂ ನ ಸೋಚತಿ, ವಿಪರಿಣತಸ್ಮಿಂ ವಾ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನ ಸೋಚತಿ, ‘‘ಚಕ್ಖು ಮೇ ವಿಪರಿಣತ’’ನ್ತಿ ನ ಸೋಚತಿ, ‘‘ಸೋತಂ ಮೇ… ಘಾನಂ ಮೇ… ಜಿವ್ಹಾ ಮೇ… ಕಾಯೋ ಮೇ… ರೂಪಾ ಮೇ… ಸದ್ದಾ ಮೇ… ಗನ್ಧಾ ಮೇ… ರಸಾ ಮೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಮೇ… ಕುಲಂ ಮೇ… ಗಣೋ ಮೇ… ಆವಾಸೋ ಮೇ… ಲಾಭೋ ಮೇ… ಯಸೋ ಮೇ… ಪಸಂಸಾ ಮೇ… ಸುಖಂ ಮೇ… ಚೀವರಂ ಮೇ… ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಮೇ… ಸೇನಾಸನಂ ಮೇ… ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಮೇ… ಮಾತಾ ಮೇ… ಪಿತಾ ಮೇ… ಭಾತಾ ಮೇ… ಭಗಿನೀ ಮೇ… ಪುತ್ತೋ ಮೇ… ಧೀತಾ ಮೇ… ಮಿತ್ತಾ ಮೇ… ಅಮಚ್ಚಾ ಮೇ… ಞಾತಕಾ ಮೇ… ಸಾಲೋಹಿತಾ ಮೇ ವಿಪರಿಣತಾ’’ತಿ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ – ಅತೀತಂ ನಾನುಸೋಚತಿ।

Atītaṃ nānusocatīti. Vipariṇataṃ vā vatthuṃ na socati, vipariṇatasmiṃ vā vatthusmiṃ na socati, ‘‘cakkhu me vipariṇata’’nti na socati, ‘‘sotaṃ me… ghānaṃ me… jivhā me… kāyo me… rūpā me… saddā me… gandhā me… rasā me… phoṭṭhabbā me… kulaṃ me… gaṇo me… āvāso me… lābho me… yaso me… pasaṃsā me… sukhaṃ me… cīvaraṃ me… piṇḍapāto me… senāsanaṃ me… gilānapaccayabhesajjaparikkhāro me… mātā me… pitā me… bhātā me… bhaginī me… putto me… dhītā me… mittā me… amaccā me… ñātakā me… sālohitā me vipariṇatā’’ti na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti – atītaṃ nānusocati.

ವಿವೇಕದಸ್ಸೀ ಫಸ್ಸೇಸೂತಿ। ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಅಧಿವಚನಸಮ್ಫಸ್ಸೋ ಪಟಿಘಸಮ್ಫಸ್ಸೋ, ಸುಖವೇದನೀಯೋ ಫಸ್ಸೋ ದುಕ್ಖವೇದನೀಯೋ ಫಸ್ಸೋ ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನೀಯೋ ಫಸ್ಸೋ, ಕುಸಲೋ ಫಸ್ಸೋ ಅಕುಸಲೋ ಫಸ್ಸೋ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಕಾಮಾವಚರೋ ಫಸ್ಸೋ ರೂಪಾವಚರೋ ಫಸ್ಸೋ ಅರೂಪಾವಚರೋ ಫಸ್ಸೋ, ಸುಞ್ಞತೋ ಫಸ್ಸೋ ಅನಿಮಿತ್ತೋ ಫಸ್ಸೋ ಅಪ್ಪಣಿಹಿತೋ ಫಸ್ಸೋ, ಲೋಕಿಯೋ ಫಸ್ಸೋ ಲೋಕುತ್ತರೋ ಫಸ್ಸೋ, ಅತೀತೋ ಫಸ್ಸೋ ಅನಾಗತೋ ಫಸ್ಸೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೋ ಫಸ್ಸೋ; ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಫಸ್ಸೋ ಫುಸನಾ ಸಮ್ಫುಸನಾ ಸಮ್ಫುಸಿತತ್ತಂ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಫಸ್ಸೋ।

Vivekadassīphassesūti. Cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso, adhivacanasamphasso paṭighasamphasso, sukhavedanīyo phasso dukkhavedanīyo phasso adukkhamasukhavedanīyo phasso, kusalo phasso akusalo phasso abyākato phasso, kāmāvacaro phasso rūpāvacaro phasso arūpāvacaro phasso, suññato phasso animitto phasso appaṇihito phasso, lokiyo phasso lokuttaro phasso, atīto phasso anāgato phasso paccuppanno phasso; yo evarūpo phasso phusanā samphusanā samphusitattaṃ – ayaṃ vuccati phasso.

ವಿವೇಕದಸ್ಸೀ ಫಸ್ಸೇಸೂತಿ। ಚಕ್ಖುಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ ಅತ್ತೇನ ವಾ ಅತ್ತನಿಯೇನ ವಾ ನಿಚ್ಚೇನ ವಾ ಧುವೇನ ವಾ ಸಸ್ಸತೇನ ವಾ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ವಾ, ಸೋತಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ… ಘಾನಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ… ಜಿವ್ಹಾಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ… ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ… ಮನೋಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ… ಅಧಿವಚನಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ… ಪಟಿಘಸಮ್ಫಸ್ಸಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ… ಸುಖವೇದನೀಯಂ ಫಸ್ಸಂ… ದುಕ್ಖವೇದನೀಯಂ ಫಸ್ಸಂ… ಅದುಕ್ಖಮಸುಖವೇದನೀಯಂ ಫಸ್ಸಂ… ಕುಸಲಂ ಫಸ್ಸಂ… ಅಕುಸಲಂ ಫಸ್ಸಂ… ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಫಸ್ಸಂ… ಕಾಮಾವಚರಂ ಫಸ್ಸಂ… ರೂಪಾವಚರಂ ಫಸ್ಸಂ… ಅರೂಪಾವಚರಂ ಫಸ್ಸಂ… ಲೋಕಿಯಂ ಫಸ್ಸಂ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ ಅತ್ತೇನ ವಾ ಅತ್ತನಿಯೇನ ವಾ ನಿಚ್ಚೇನ ವಾ ಧುವೇನ ವಾ ಸಸ್ಸತೇನ ವಾ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ವಾ।

Vivekadassī phassesūti. Cakkhusamphassaṃ vivittaṃ passati attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā, sotasamphassaṃ vivittaṃ passati… ghānasamphassaṃ vivittaṃ passati… jivhāsamphassaṃ vivittaṃ passati… kāyasamphassaṃ vivittaṃ passati… manosamphassaṃ vivittaṃ passati… adhivacanasamphassaṃ vivittaṃ passati… paṭighasamphassaṃ vivittaṃ passati… sukhavedanīyaṃ phassaṃ… dukkhavedanīyaṃ phassaṃ… adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ… kusalaṃ phassaṃ… akusalaṃ phassaṃ… abyākataṃ phassaṃ… kāmāvacaraṃ phassaṃ… rūpāvacaraṃ phassaṃ… arūpāvacaraṃ phassaṃ… lokiyaṃ phassaṃ vivittaṃ passati attena vā attaniyena vā niccena vā dhuvena vā sassatena vā avipariṇāmadhammena vā.

ಅಥ ವಾ ಅತೀತಂ ಫಸ್ಸಂ ಅನಾಗತೇಹಿ ಚ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಹಿ ಚ ಫಸ್ಸೇಹಿ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಅನಾಗತಂ ಫಸ್ಸಂ ಅತೀತೇಹಿ ಚ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನೇಹಿ ಚ ಫಸ್ಸೇಹಿ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಫಸ್ಸಂ ಅತೀತೇಹಿ ಚ ಅನಾಗತೇಹಿ ಚ ಫಸ್ಸೇಹಿ ವಿವಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸತಿ। ಅಥ ವಾ ಯೇ ತೇ ಫಸ್ಸಾ ಅರಿಯಾ ಅನಾಸವಾ ಲೋಕುತ್ತರಾ ಸುಞ್ಞತಪಟಿಸಞ್ಞುತ್ತಾ, ತೇ ಫಸ್ಸೇ ವಿವಿತ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ ರಾಗೇನ ದೋಸೇನ ಮೋಹೇನ ಕೋಧೇನ ಉಪನಾಹೇನ ಮಕ್ಖೇನ ಪಳಾಸೇನ ಇಸ್ಸಾಯ ಮಚ್ಛರಿಯೇನ ಮಾಯಾಯ ಸಾಠೇಯ್ಯೇನ ಥಮ್ಭೇನ ಸಾರಮ್ಭೇನ ಮಾನೇನ ಅತಿಮಾನೇನ ಮದೇನ ಪಮಾದೇನ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ ಸಬ್ಬದುಚ್ಚರಿತೇಹಿ ಸಬ್ಬದರಥೇಹಿ ಸಬ್ಬಪರಿಳಾಹೇಹಿ ಸಬ್ಬಸನ್ತಾಪೇಹಿ ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇಹಿ ವಿವಿತ್ತೇ ಪಸ್ಸತೀತಿ – ವಿವೇಕದಸ್ಸೀ ಫಸ್ಸೇಸು।

Atha vā atītaṃ phassaṃ anāgatehi ca paccuppannehi ca phassehi vivittaṃ passati, anāgataṃ phassaṃ atītehi ca paccuppannehi ca phassehi vivittaṃ passati, paccuppannaṃ phassaṃ atītehi ca anāgatehi ca phassehi vivittaṃ passati. Atha vā ye te phassā ariyā anāsavā lokuttarā suññatapaṭisaññuttā, te phasse vivitte passati rāgena dosena mohena kodhena upanāhena makkhena paḷāsena issāya macchariyena māyāya sāṭheyyena thambhena sārambhena mānena atimānena madena pamādena sabbakilesehi sabbaduccaritehi sabbadarathehi sabbapariḷāhehi sabbasantāpehi sabbākusalābhisaṅkhārehi vivitte passatīti – vivekadassī phassesu.

ದಿಟ್ಠೀಸು ಚ ನ ನೀಯತೀತಿ। ತಸ್ಸ ದ್ವಾಸಟ್ಠಿ ದಿಟ್ಠಿಗತಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾನಿ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾನಿ। ಸೋ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ನ ಯಾಯತಿ ನ ನೀಯತಿ ನ ವುಯ್ಹತಿ ನ ಸಂಹರೀಯತಿ; ನಪಿ ತಂ ದಿಟ್ಠಿಗತಂ ಸಾರತೋ ಪಚ್ಚೇತಿ ನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತೀತಿ – ದಿಟ್ಠೀಸು ಚ ನ ನೀಯತಿ।

Diṭṭhīsu ca na nīyatīti. Tassa dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni. So diṭṭhiyā na yāyati na nīyati na vuyhati na saṃharīyati; napi taṃ diṭṭhigataṃ sārato pacceti na paccāgacchatīti – diṭṭhīsu ca na nīyati.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ನಿರಾಸತ್ತಿ ಅನಾಗತೇ, ಅತೀತಂ ನಾನುಸೋಚತಿ।

‘‘Nirāsatti anāgate, atītaṃ nānusocati;

ವಿವೇಕದಸ್ಸೀ ಫಸ್ಸೇಸು, ದಿಟ್ಠೀಸು ಚ ನ ನೀಯತೀ’’ತಿ॥

Vivekadassī phassesu, diṭṭhīsu ca na nīyatī’’ti.

೮೭.

87.

ಪತಿಲೀನೋ ಅಕುಹಕೋ, ಅಪಿಹಾಲು ಅಮಚ್ಛರೀ।

Patilīno akuhako, apihālu amaccharī;

ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋ ಅಜೇಗುಚ್ಛೋ, ಪೇಸುಣೇಯ್ಯೇ ಚ ನೋ ಯುತೋ॥

Appagabbho ajeguccho, pesuṇeyye ca no yuto.

ಪತಿಲೀನೋ ಅಕುಹಕೋತಿ। ಪತಿಲೀನೋತಿ ರಾಗಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಪತಿಲೀನೋ, ದೋಸಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಪತಿಲೀನೋ, ಮೋಹಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ಪತಿಲೀನೋ, ಕೋಧಸ್ಸ… ಉಪನಾಹಸ್ಸ … ಮಕ್ಖಸ್ಸ… ಪಳಾಸಸ್ಸ… ಇಸ್ಸಾಯ… ಮಚ್ಛರಿಯಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಾಕುಸಲಾಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಪತಿಲೀನೋ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪತಿಲೀನೋ ಹೋತಿ? ಇಮಸ್ಸ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಸ್ಮಿಮಾನೋ ಪಹೀನೋ ಹೋತಿ ಉಚ್ಛಿನ್ನಮೂಲೋ ತಾಲಾವತ್ಥುಕತೋ ಅನಭಾವಂಕತೋ ಆಯತಿಂ ಅನುಪ್ಪಾದಧಮ್ಮೋ। ಏವಂ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಪತಿಲೀನೋ ಹೋತೀ’’ತಿ – ಪತಿಲೀನೋ।

Patilīno akuhakoti. Patilīnoti rāgassa pahīnattā patilīno, dosassa pahīnattā patilīno, mohassa pahīnattā patilīno, kodhassa… upanāhassa … makkhassa… paḷāsassa… issāya… macchariyassa…pe… sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ pahīnattā patilīno. Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘kathañca, bhikkhave, bhikkhu patilīno hoti? Imassa, bhikkhave, bhikkhuno asmimāno pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃkato āyatiṃ anuppādadhammo. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu patilīno hotī’’ti – patilīno.

ಅಕುಹಕೋತಿ ತೀಣಿ ಕುಹನವತ್ಥೂನಿ – ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು, ಇರಿಯಾಪಥಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು, ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು।

Akuhakoti tīṇi kuhanavatthūni – paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu, sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

ಕತಮಂ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು? ಇಧ ಗಹಪತಿಕಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ನಿಮನ್ತೇನ್ತಿ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ। ಸೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಅತ್ಥಿಕೋ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ ಭಿಯ್ಯೋಕಮ್ಯತಂ ಉಪಾದಾಯ ಚೀವರಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಸೇನಾಸನಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ। ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘‘ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಚೀವರೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಯಂ ಸಮಣೋ ಸುಸಾನಾ ವಾ ಸಙ್ಕಾರಕೂಟಾ ವಾ ಪಾಪಣಿಕಾ ವಾ ನನ್ತಕಾನಿ ಉಚ್ಚಿನಿತ್ವಾ ಸಙ್ಘಾಟಿಂ ಕತ್ವಾ ಧಾರೇಯ್ಯ। ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತೇನ ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಯಂ ಸಮಣೋ ಉಞ್ಛಾಚರಿಯಾಯ ಪಿಣ್ಡಿಯಾಲೋಪೇನ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯ। ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಸೇನಾಸನೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಯಂ ಸಮಣೋ ರುಕ್ಖಮೂಲಿಕೋ ವಾ ಅಸ್ಸ ಸೋಸಾನಿಕೋ ವಾ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಿಕೋ ವಾ। ಕಿಂ ಸಮಣಸ್ಸ ಮಹಗ್ಘೇನ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇನ! ಏತಂ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಯಂ ಸಮಣೋ ಪೂತಿಮುತ್ತೇನ ವಾ ಹರಿತಕೀಖಣ್ಡೇನ ವಾ ಓಸಧಂ ಕರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ತದುಪಾದಾಯ ಲೂಖಂ ಚೀವರಂ ಧಾರೇತಿ, ಲೂಖಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಲೂಖಂ ಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಸೇವತಿ , ಲೂಖಂ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಟಿಸೇವತಿ। ತಮೇನಂ ಗಹಪತಿಕಾ ಏವಂ ಜಾನನ್ತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಪವಿವಿತ್ತೋ ಅಸಂಸಟ್ಠೋ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಧುತವಾದೋ’’ತಿ ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ನಿಮನ್ತೇನ್ತಿ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ। ಸೋ ಏವಮಾಹ – ‘‘ತಿಣ್ಣಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ಸದ್ಧಾಯ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ಸಮ್ಮುಖೀಭಾವಾ ಸದ್ಧೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಬಹುಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ। ‘ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚೇವಾಯಂ ಸದ್ಧಾ ಅತ್ಥಿ, ದೇಯ್ಯಧಮ್ಮೋ ಚ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ, ಅಹಞ್ಚ ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕೋ। ಸಚೇಹಂ ನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮಿ, ಏವಂ ತುಮ್ಹೇ ಪುಞ್ಞೇನ ಪರಿಬಾಹಿರಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ನ ಮಯ್ಹಂ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥೋ। ಅಪಿ ಚ ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮೀ’’’ತಿ। ತದುಪಾದಾಯ ಬಹುಮ್ಪಿ ಚೀವರಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಬಹುಮ್ಪಿ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಬಹುಮ್ಪಿ ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಭಾಕುಟಿಕಾ ಭಾಕುಟಿಯಂ ಕುಹನಾ ಕುಹಾಯನಾ ಕುಹಿತತ್ತಂ – ಇದಂ ಪಚ್ಚಯಪಟಿಸೇವನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು।

Katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idha gahapatikā bhikkhuṃ nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So pāpiccho icchāpakato atthiko cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ bhiyyokamyataṃ upādāya cīvaraṃ paccakkhāti, piṇḍapātaṃ paccakkhāti, senāsanaṃ paccakkhāti, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti. So evamāha – ‘‘kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭiṃ katvā dhāreyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena piṇḍapātena ! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo uñchācariyāya piṇḍiyālopena jīvikaṃ kappeyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena senāsanena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā abbhokāsiko vā. Kiṃ samaṇassa mahagghena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena! Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo pūtimuttena vā haritakīkhaṇḍena vā osadhaṃ kareyyā’’ti. Tadupādāya lūkhaṃ cīvaraṃ dhāreti, lūkhaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati, lūkhaṃ senāsanaṃ paṭisevati , lūkhaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati. Tamenaṃ gahapatikā evaṃ jānanti – ‘‘ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo dhutavādo’’ti bhiyyo bhiyyo nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So evamāha – ‘‘tiṇṇaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. Saddhāya sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, deyyadhammassa sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, dakkhiṇeyyānaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. ‘Tumhākañcevāyaṃ saddhā atthi, deyyadhammo ca saṃvijjati, ahañca paṭiggāhako. Sacehaṃ na paṭiggahessāmi, evaṃ tumhe puññena paribāhirā bhavissanti. Na mayhaṃ iminā attho. Api ca tumhākaṃyeva anukampāya paṭiggaṇhāmī’’’ti. Tadupādāya bahumpi cīvaraṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi piṇḍapātaṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭiggaṇhāti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

ಕತಮಂ ಇರಿಯಾಪಥಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಸಮ್ಭಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ‘‘ಏವಂ ಮಂ ಜನೋ ಸಮ್ಭಾವೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ, ಗಮನಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ ಠಾನಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ ನಿಸಜ್ಜಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ ಸಯನಂ ಸಣ್ಠಪೇತಿ, ಪಣಿಧಾಯ ಗಚ್ಛತಿ ಪಣಿಧಾಯ ತಿಟ್ಠತಿ ಪಣಿಧಾಯ ನಿಸೀದತಿ ಪಣಿಧಾಯ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ಗಚ್ಛತಿ ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ತಿಟ್ಠತಿ ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ನಿಸೀದತಿ ಸಮಾಹಿತೋ ವಿಯ ಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇತಿ, ಆಪಾಥಕಜ್ಝಾಯೀವ ಹೋತಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಇರಿಯಾಪಥಸ್ಸ ಠಪನಾ ಆಠಪನಾ ¹¹ ಸಣ್ಠಪನಾ ಭಾಕುಟಿಕಾ ಭಾಕುಟಿಯಂ ಕುಹನಾ ಕುಹಾಯನಾ ಕುಹಿತತ್ತಂ – ಇದಂ ಇರಿಯಾಪಥಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು।

Katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo, ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti, gamanaṃ saṇṭhapeti ṭhānaṃ saṇṭhapeti nisajjaṃ saṇṭhapeti sayanaṃ saṇṭhapeti, paṇidhāya gacchati paṇidhāya tiṭṭhati paṇidhāya nisīdati paṇidhāya seyyaṃ kappeti, samāhito viya gacchati samāhito viya tiṭṭhati samāhito viya nisīdati samāhito viya seyyaṃ kappeti, āpāthakajjhāyīva hoti. Yā evarūpā iriyāpathassa ṭhapanā āṭhapanā ¹² saṇṭhapanā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu.

ಕತಮಂ ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಇಚ್ಛಾಪಕತೋ ಸಮ್ಭಾವನಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ‘‘ಏವಂ ಮಂ ಜನೋ ಸಮ್ಭಾವೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ, ಅರಿಯಧಮ್ಮಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ವಾಚಂ ಭಾಸತಿ। ‘‘ಯೋ ಏವರೂಪಂ ಚೀವರಂ ಧಾರೇತಿ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯೋ ಏವರೂಪಂ ಪತ್ತಂ ಧಾರೇತಿ… ಲೋಹಥಾಲಕಂ ಧಾರೇತಿ… ಧಮ್ಮಕರಣಂ ಧಾರೇತಿ… ಪರಿಸಾವನಂ ಧಾರೇತಿ… ಕುಞ್ಚಿಕಂ ಧಾರೇತಿ… ಉಪಾಹನಂ ಧಾರೇತಿ… ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಧಾರೇತಿ… ಆಯೋಗಂ ಧಾರೇತಿ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯಸ್ಸ ಏವರೂಪೋ ಆಚರಿಯೋ… ಏವರೂಪಾ ಸಮಾನುಪಜ್ಝಾಯಕಾ… ಸಮಾನಾಚರಿಯಕಾ… ಮಿತ್ತಾ… ಸನ್ದಿಟ್ಠಾ… ಸಮ್ಭತ್ತಾ… ಸಹಾಯಾ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯೋ ಏವರೂಪೇ ವಿಹಾರೇ ವಸತಿ ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ; ‘‘ಯೋ ಏವರೂಪೇ ಅಡ್ಢಯೋಗೇ ವಸತಿ… ಪಾಸಾದೇ ವಸತಿ… ಹಮ್ಮಿಯೇ ವಸತಿ… ಗುಹಾಯಂ ವಸತಿ… ಲೇಣೇ ವಸತಿ… ಕುಟಿಯಾ ವಸತಿ… ಕೂಟಾಗಾರೇ ವಸತಿ… ಅಟ್ಟೇ ವಸತಿ … ಮಾಳೇ ವಸತಿ… ಉದ್ದಣ್ಡೇ ವಸತಿ… ಉಪಟ್ಠಾನಸಾಲಾಯಂ ವಸತಿ… ಮಣ್ಡಪೇ ವಸತಿ… ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ವಸತಿ, ಸೋ ಸಮಣೋ ಮಹೇಸಕ್ಖೋ’’ತಿ ಭಣತಿ।

Katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo, ‘‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’’ti, ariyadhammasannissitaṃ vācaṃ bhāsati. ‘‘Yo evarūpaṃ cīvaraṃ dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yo evarūpaṃ pattaṃ dhāreti… lohathālakaṃ dhāreti… dhammakaraṇaṃ dhāreti… parisāvanaṃ dhāreti… kuñcikaṃ dhāreti… upāhanaṃ dhāreti… kāyabandhanaṃ dhāreti… āyogaṃ dhāreti so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpo upajjhāyo so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yassa evarūpo ācariyo… evarūpā samānupajjhāyakā… samānācariyakā… mittā… sandiṭṭhā… sambhattā… sahāyā so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yo evarūpe vihāre vasati so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati; ‘‘yo evarūpe aḍḍhayoge vasati… pāsāde vasati… hammiye vasati… guhāyaṃ vasati… leṇe vasati… kuṭiyā vasati… kūṭāgāre vasati… aṭṭe vasati … māḷe vasati… uddaṇḍe vasati… upaṭṭhānasālāyaṃ vasati… maṇḍape vasati… rukkhamūle vasati, so samaṇo mahesakkho’’ti bhaṇati.

ಅಥ ವಾ ಕೋರಜಿಕಕೋರಜಿಕೋ ¹³ ಭಾಕುಟಿಕಭಾಕುಟಿಕೋ ಕುಹಕಕುಹಕೋ ಲಪಕಲಪಕೋ ಮುಖಸಮ್ಭಾವಿಕೋ, ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಇಮಾಸಂ ಏವರೂಪಾನಂ ಸನ್ತಾನಂ ವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತೀನಂ ಲಾಭೀ’’ತಿ ತಾದಿಸಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ಗೂಳ್ಹಂ ನಿಪುಣಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ಲೋಕುತ್ತರಂ ಸುಞ್ಞತಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ಯಾ ಏವರೂಪಾ ಭಾಕುಟಿಕಾ ಭಾಕುಟಿಯಂ ಕುಹನಾ ಕುಹಾಯನಾ ಕುಹಿತತ್ತಂ – ಇದಂ ಸಾಮನ್ತಜಪ್ಪನಸಙ್ಖಾತಂ ಕುಹನವತ್ಥು। ಯಸ್ಸಿಮಾನಿ ತೀಣಿ ಕುಹನವತ್ಥೂನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾನಿ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾನಿ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಕುಹಕೋತಿ – ಪತಿಲೀನೋ ಅಕುಹಕೋ।

Atha vā korajikakorajiko ¹⁴ bhākuṭikabhākuṭiko kuhakakuhako lapakalapako mukhasambhāviko, ‘‘ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ santānaṃ vihārasamāpattīnaṃ lābhī’’ti tādisaṃ gambhīraṃ gūḷhaṃ nipuṇaṃ paṭicchannaṃ lokuttaraṃ suññatāpaṭisaṃyuttaṃ kathaṃ kathesi. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu. Yassimāni tīṇi kuhanavatthūni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, so vuccati akuhakoti – patilīno akuhako.

ಅಪಿಹಾಲು ಅಮಚ್ಛರೀತಿ। ಪಿಹಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ಪಿಹಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಪಿಹಾಲು। ಸೋ ರೂಪೇ ನ ಪಿಹೇತಿ, ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ… ಕುಲಂ… ಗಣಂ… ಆವಾಸಂ… ಲಾಭಂ… ಯಸಂ… ಪಸಂಸಂ… ಸುಖಂ… ಚೀವರಂ… ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ… ಸೇನಾಸನಂ… ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ… ಕಾಮಧಾತುಂ… ರೂಪಧಾತುಂ… ಅರೂಪಧಾತುಂ… ಕಾಮಭವಂ… ರೂಪಭವಂ… ಅರೂಪಭವಂ… ಸಞ್ಞಾಭವಂ… ಅಸಞ್ಞಾಭವಂ … ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಭವಂ… ಏಕವೋಕಾರಭವಂ… ಚತುವೋಕಾರಭವಂ… ಪಞ್ಚವೋಕಾರಭವಂ… ಅತೀತಂ… ಅನಾಗತಂ… ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮೇ ನ ಪಿಹೇತಿ ನ ಇಚ್ಛತಿ ನ ಸಾದಿಯತಿ ನ ಪತ್ಥೇತಿ ನಾಭಿಜಪ್ಪತೀತಿ – ಅಪಿಹಾಲು। ಅಮಚ್ಛರೀತಿ ಪಞ್ಚ ಮಚ್ಛರಿಯಾನಿ – ಆವಾಸಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಕುಲಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಲಾಭಮಚ್ಛರಿಯಂ, ವಣ್ಣಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಧಮ್ಮಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಮಚ್ಛರಂ ಮಚ್ಛರಾಯನಾ ಮಚ್ಛರಾಯಿತತ್ತಂ ವೇವಿಚ್ಛಂ ಕದರಿಯಂ ಕಟುಕಞ್ಚುಕತಾ ಅಗ್ಗಹಿತತ್ತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಅಪಿ ಚ ಖನ್ಧಮಚ್ಛರಿಯಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಧಾತುಮಚ್ಛರಿಯಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಆಯತನಮಚ್ಛರಿಯಮ್ಪಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಗಾಹೋ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಯಸ್ಸೇತಂ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಂ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮಚ್ಛರೀತಿ – ಅಪಿಹಾಲು ಅಮಚ್ಛರೀ।

Apihālu amaccharīti. Pihā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yassesā pihā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so vuccati apihālu. So rūpe na piheti, sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ… lābhaṃ… yasaṃ… pasaṃsaṃ… sukhaṃ… cīvaraṃ… piṇḍapātaṃ… senāsanaṃ… gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ… kāmadhātuṃ… rūpadhātuṃ… arūpadhātuṃ… kāmabhavaṃ… rūpabhavaṃ… arūpabhavaṃ… saññābhavaṃ… asaññābhavaṃ … nevasaññānāsaññābhavaṃ… ekavokārabhavaṃ… catuvokārabhavaṃ… pañcavokārabhavaṃ… atītaṃ… anāgataṃ… paccuppannaṃ… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme na piheti na icchati na sādiyati na pattheti nābhijappatīti – apihālu. Amaccharīti pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ. Yaṃ evarūpaṃ maccharaṃ maccharāyanā maccharāyitattaṃ vevicchaṃ kadariyaṃ kaṭukañcukatā aggahitattaṃ cittassa – idaṃ vuccati macchariyaṃ. Api ca khandhamacchariyampi macchariyaṃ, dhātumacchariyampi macchariyaṃ, āyatanamacchariyampi macchariyaṃ gāho – idaṃ vuccati macchariyaṃ. Yassetaṃ macchariyaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ, so vuccati amaccharīti – apihālu amaccharī.

ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋ ಅಜೇಗುಚ್ಛೋತಿ। ಪಾಗಬ್ಭಿಯನ್ತಿ ತೀಣಿ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಾನಿ – ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ, ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ, ಚೇತಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ। ಕತಮಂ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸಙ್ಘಗತೋಪಿ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಗಣಗತೋಪಿ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಭೋಜನಸಾಲಾಯಮ್ಪಿ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಜನ್ತಾಘರೇಪಿ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಉದಕತಿತ್ಥೇಪಿ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಸನ್ತೋಪಿ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋಪಿ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Appagabbhoajegucchoti. Pāgabbhiyanti tīṇi pāgabbhiyāni – kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ, vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ, cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Katamaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco saṅghagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, gaṇagatopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, bhojanasālāyampi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, jantāgharepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, udakatitthepi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ pavisantopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ paviṭṭhopi kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಸಙ್ಘಗತೋ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸಙ್ಘಗತೋ ಅಚಿತ್ತೀಕಾರಕತೋ ¹⁵ ಥೇರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಪುರತೋಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪುರತೋಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಉಚ್ಚೇಪಿ ಆಸನೇ ನಿಸೀದತಿ, ಸಸೀಸಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಠಿತಕೋಪಿ ಭಣತಿ, ಬಾಹಾವಿಕ್ಖೇಪಕೋಪಿ ಭಣತಿ। ಏವಂ ಸಙ್ಘಗತೋ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Kathaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato ¹⁶ there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಗಣಗತೋ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಗಣಗತೋ ಅಚಿತ್ತೀಕಾರಕತೋ ಥೇರಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅನುಪಾಹನಾನಂ ಚಙ್ಕಮನ್ತಾನಂ ಸಉಪಾಹನೋ ಚಙ್ಕಮತಿ, ನೀಚೇ ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮನ್ತಾನಂ ಉಚ್ಚೇ ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮತಿ, ಛಮಾಯ ಚಙ್ಕಮನ್ತಾನಂ ಚಙ್ಕಮೇ ಚಙ್ಕಮತಿ, ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಪುರತೋಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪುರತೋಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಉಚ್ಚೇಪಿ ಆಸನೇ ನಿಸೀದತಿ, ಸಸೀಸಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ನಿಸೀದತಿ, ಠಿತಕೋಪಿ ಭಣತಿ, ಬಾಹಾವಿಕ್ಖೇಪಕೋಪಿ ಭಣತಿ। ಏವಂ ಗಣಗತೋ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Kathaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittīkārakato therānaṃ bhikkhūnaṃ anupāhanānaṃ caṅkamantānaṃ saupāhano caṅkamati, nīce caṅkame caṅkamantānaṃ ucce caṅkame caṅkamati, chamāya caṅkamantānaṃ caṅkame caṅkamati, ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvā nisīdati, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಭೋಜನಸಾಲಾಯಂ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಭೋಜನಸಾಲಾಯಂ ಅಚಿತ್ತೀಕಾರಕತೋ ಥೇರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅನುಪಖಜ್ಜ ನಿಸೀದತಿ, ನವೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಸನೇನ ಪಟಿಬಾಹತಿ, ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಪುರತೋಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪುರತೋಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಉಚ್ಚೇಪಿ ಆಸನೇ ನಿಸೀದತಿ, ಸಸೀಸಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಠಿತಕೋಪಿ ಭಣತಿ, ಬಾಹಾವಿಕ್ಖೇಪಕೋಪಿ ಭಣತಿ। ಏವಂ ಭೋಜನಸಾಲಾಯಂ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Kathaṃ bhojanasālāyaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco bhojanasālāyaṃ acittīkārakato there bhikkhū anupakhajja nisīdati, navepi bhikkhū āsanena paṭibāhati, ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati, sasīsaṃ pārupitvāpi nisīdati, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ bhojanasālāyaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಜನ್ತಾಘರೇ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಜನ್ತಾಘರೇ ಅಚಿತ್ತೀಕಾರಕತೋ ಥೇರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಪುರತೋಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪುರತೋಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಉಚ್ಚೇಪಿ ಆಸನೇ ನಿಸೀದತಿ , ಅನಾಪುಚ್ಛಮ್ಪಿ ಅನಜ್ಝಿಟ್ಠೋಪಿ ಕಟ್ಠಂ ಪಕ್ಖಿಪತಿ, ದ್ವಾರಮ್ಪಿ ಪಿದಹತಿ, ಬಾಹಾವಿಕ್ಖೇಪಕೋಪಿ ಭಣತಿ। ಏವಂ ಜನ್ತಾಘರೇ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Kathaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco jantāghare acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi tiṭṭhati, ghaṭṭayantopi nisīdati, puratopi tiṭṭhati, puratopi nisīdati, uccepi āsane nisīdati , anāpucchampi anajjhiṭṭhopi kaṭṭhaṃ pakkhipati, dvārampi pidahati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ jantāghare kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಉದಕತಿತ್ಥೇ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಉದಕತಿತ್ಥೇ ಅಚಿತ್ತೀಕಾರಕತೋ ಥೇರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ಓತರತಿ, ಪುರತೋಪಿ ಓತರತಿ, ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ನ್ಹಾಯತಿ ¹⁷, ಪುರತೋಪಿ ನ್ಹಾಯತಿ , ಉಪರಿತೋಪಿ ನ್ಹಾಯತಿ, ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ಉತ್ತರತಿ, ಪುರತೋಪಿ ಉತ್ತರತಿ, ಉಪರಿತೋಪಿ ಉತ್ತರತಿ। ಏವಂ ಉದಕತಿತ್ಥೇ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Kathaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco udakatitthe acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi otarati, puratopi otarati, ghaṭṭayantopi nhāyati ¹⁸, puratopi nhāyati , uparitopi nhāyati, ghaṭṭayantopi uttarati, puratopi uttarati, uparitopi uttarati. Evaṃ udakatitthe kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ಅಚಿತ್ತೀಕಾರಕತೋ ಥೇರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಘಟ್ಟಯನ್ತೋಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ಪುರತೋಪಿ ಗಚ್ಛತಿ, ವೋಕ್ಕಮ್ಮಾಪಿ ಥೇರಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪುರತೋ ಪುರತೋ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಂ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಸನ್ತೋ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Kathaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ pavisanto acittīkārakato there bhikkhū ghaṭṭayantopi gacchati, puratopi gacchati, vokkammāpi therānaṃ bhikkhūnaṃ purato purato gacchati. Evaṃ antaragharaṃ pavisanto kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ, ‘‘ನ ಪವಿಸ ¹⁹, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಪವಿಸತಿ, ‘‘ನ ತಿಟ್ಠ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ‘‘ನ ನಿಸೀದ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ನಿಸೀದತಿ, ಅನೋಕಾಸಮ್ಪಿ ಪವಿಸತಿ, ಅನೋಕಾಸೇಪಿ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅನೋಕಾಸೇಪಿ ನಿಸೀದತಿ, ಯಾನಿಪಿ ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ ಕುಲಾನಂ ಓವರಕಾನಿ ಗೂಳ್ಹಾನಿ ಚ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾನಿ ಚ। ಯತ್ಥ ಕುಲಿತ್ಥಿಯೋ ಕುಲಧೀತರೋ ಕುಲಸುಣ್ಹಾಯೋ ಕುಲಕುಮಾರಿಯೋ ನಿಸೀದನ್ತಿ, ತತ್ಥಪಿ ಸಹಸಾ ಪವಿಸತಿ ಕುಮಾರಕಸ್ಸಪಿ ಸಿರಂ ಪರಾಮಸತಿ। ಏವಂ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ – ಇದಂ ಕಾಯಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho, ‘‘na pavisa ²⁰, bhante’’ti vuccamāno pavisati, ‘‘na tiṭṭha, bhante’’ti vuccamāno tiṭṭhati, ‘‘na nisīda, bhante’’ti vuccamāno nisīdati, anokāsampi pavisati, anokāsepi tiṭṭhati, anokāsepi nisīdati, yānipi tāni honti kulānaṃ ovarakāni gūḷhāni ca paṭicchannāni ca. Yattha kulitthiyo kuladhītaro kulasuṇhāyo kulakumāriyo nisīdanti, tatthapi sahasā pavisati kumārakassapi siraṃ parāmasati. Evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti – idaṃ kāyikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕತಮಂ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸಙ್ಘಗತೋಪಿ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಗಣಗತೋಪಿ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋಪಿ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Katamaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, gaṇagatopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti, antaragharaṃ paviṭṭhopi vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಸಙ್ಘಗತೋ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸಙ್ಘಗತೋ ಅಚಿತ್ತೀಕಾರಕತೋ ಥೇರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅನಾಪುಚ್ಛಂ ವಾ ಅನಜ್ಝಿಟ್ಠೋ ವಾ ಆರಾಮಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ಭಣತಿ, ಪಞ್ಹಂ ವಿಸಜ್ಜೇತಿ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಉದ್ದಿಸತಿ, ಠಿತಕೋಪಿ ಭಣತಿ, ಬಾಹಾವಿಕ್ಖೇಪಕೋಪಿ ಭಣತಿ। ಏವಂ ಸಙ್ಘಗತೋ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Kathaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco saṅghagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchaṃ vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, pātimokkhaṃ uddisati, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ saṅghagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಗಣಗತೋ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಗಣಗತೋ ಅಚಿತ್ತೀಕಾರಕತೋ ಥೇರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅನಾಪುಚ್ಛಂ ವಾ ಅನಜ್ಝಿಟ್ಠೋ ವಾ ಆರಾಮಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಧಮ್ಮಂ ಭಣತಿ, ಪಞ್ಹಂ ವಿಸಜ್ಜೇತಿ, ಠಿತಕೋಪಿ ಭಣತಿ, ಬಾಹಾವಿಕ್ಖೇಪಕೋಪಿ ಭಣತಿ। ಆರಾಮಗತಾನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಉಪಾಸಕಾನಂ ಉಪಾಸಿಕಾನಂ ಧಮ್ಮಂ ಭಣತಿ, ಪಞ್ಹಂ ವಿಸಜ್ಜೇತಿ, ಠಿತಕೋಪಿ ಭಣತಿ, ಬಾಹಾವಿಕ್ಖೇಪಕೋಪಿ ಭಣತಿ। ಏವಂ ಗಣಗತೋ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ।

Kathaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco gaṇagato acittīkārakato there bhikkhū anāpucchaṃ vā anajjhiṭṭho vā ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Ārāmagatānaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ bhaṇati, pañhaṃ visajjeti, ṭhitakopi bhaṇati, bāhāvikkhepakopi bhaṇati. Evaṃ gaṇagato vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti.

ಕಥಂ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ಇತ್ಥಿಂ ವಾ ಕುಮಾರಿಂ ವಾ ಏವಮಾಹ – ‘‘ಇತ್ಥಂನಾಮೇ ಇತ್ಥಂಗೋತ್ತೇ ಕಿಂ ಅತ್ಥಿ? ಯಾಗು ಅತ್ಥಿ, ಭತ್ತಂ ಅತ್ಥಿ, ಖಾದನೀಯಂ ಅತ್ಥಿ। ಕಿಂ ಪಿವಿಸ್ಸಾಮ, ಕಿಂ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮ, ಕಿಂ ಖಾದಿಸ್ಸಾಮ? ಕಿಂ ವಾ ಅತ್ಥಿ, ಕಿಂ ವಾ ಮೇ ದಸ್ಸಥಾ’’ತಿ ವಿಪ್ಪಲಪತಿ, ಯಾ ಏವರೂಪಾ ವಾಚಾ ಪಲಾಪೋ ವಿಪ್ಪಲಾಪೋ ಲಾಲಪ್ಪೋ ಲಾಲಪ್ಪನಾ ಲಾಲಪ್ಪಿತತ್ತಂ। ಏವಂ ಅನ್ತರಘರಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ – ಇದಂ ವಾಚಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ।

Kathaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti? Idhekacco antaragharaṃ paviṭṭho itthiṃ vā kumāriṃ vā evamāha – ‘‘itthaṃnāme itthaṃgotte kiṃ atthi? Yāgu atthi, bhattaṃ atthi, khādanīyaṃ atthi. Kiṃ pivissāma, kiṃ bhuñjissāma, kiṃ khādissāma? Kiṃ vā atthi, kiṃ vā me dassathā’’ti vippalapati, yā evarūpā vācā palāpo vippalāpo lālappo lālappanā lālappitattaṃ. Evaṃ antaragharaṃ paviṭṭho vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ dasseti – idaṃ vācasikaṃ pāgabbhiyaṃ.

ಕತಮಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ನ ಉಚ್ಚಾ ಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಉಚ್ಚಾ ಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸದಿಸಂ ಅತ್ತಾನಂ ದಹತಿ ಚಿತ್ತೇನ, ನ ಮಹಾಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಮಹಾಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸದಿಸಂ ಅತ್ತಾನಂ ದಹತಿ ಚಿತ್ತೇನ, ನ ಮಹಾಭೋಗಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ ಮಹಾಭೋಗಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸದಿಸಂ ಅತ್ತಾನಂ ದಹತಿ ಚಿತ್ತೇನ, ನ ಉಳಾರಭೋಗಕುಲಾ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸಮಾನೋ… ನ ಸುತ್ತನ್ತಿಕೋ ಸಮಾನೋ ಸುತ್ತನ್ತಿಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸದಿಸಂ ಅತ್ತಾನಂ ದಹತಿ ಚಿತ್ತೇನ, ನ ವಿನಯಧರೋ ಸಮಾನೋ… ನ ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ ಸಮಾನೋ… ನ ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಸಮಾನೋ… ನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋ ಸಮಾನೋ… ನ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ಸಮಾನೋ… ನ ತೇಚೀವರಿಕೋ ಸಮಾನೋ… ನ ಸಪದಾನಚಾರಿಕೋ ಸಮಾನೋ… ನ ಖಲುಪಚ್ಛಾಭತ್ತಿಕೋ ಸಮಾನೋ… ನ ನೇಸಜ್ಜಿಕೋ ಸಮಾನೋ… ನ ಯಥಾಸನ್ಥತಿಕೋ ಸಮಾನೋ… ನ ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭೀ ಸಮಾನೋ ಪಠಮಸ್ಸ ಝಾನಸ್ಸ ಲಾಭಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸದಿಸಂ ಅತ್ತಾನಂ ದಹತಿ ಚಿತ್ತೇನ…ಪೇ॰… ನ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಲಾಭೀ ಸಮಾನೋ ನೇವಸಞ್ಞಾನಾಸಞ್ಞಾಯತನಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಲಾಭಿನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸದಿಸಂ ಅತ್ತಾನಂ ದಹತಿ ಚಿತ್ತೇನ – ಇದಂ ಚೇತಸಿಕಂ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಂ। ಯಸ್ಸಿಮಾನಿ ತೀಣಿ ಪಾಗಬ್ಭಿಯಾನಿ ಪಹೀನಾನಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ವೂಪಸನ್ತಾನಿ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾನಿ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾನಿ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾನಿ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋತಿ – ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋ।

Katamaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ? Idhekacco na uccā kulā pabbajito samāno uccā kulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ dahati cittena, na mahākulā pabbajito samāno mahākulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ dahati cittena, na mahābhogakulā pabbajito samāno mahābhogakulā pabbajitena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ dahati cittena, na uḷārabhogakulā pabbajito samāno… na suttantiko samāno suttantikena saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ dahati cittena, na vinayadharo samāno… na dhammakathiko samāno… na āraññiko samāno… na piṇḍapātiko samāno… na paṃsukūliko samāno… na tecīvariko samāno… na sapadānacāriko samāno… na khalupacchābhattiko samāno… na nesajjiko samāno… na yathāsanthatiko samāno… na paṭhamassa jhānassa lābhī samāno paṭhamassa jhānassa lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ dahati cittena…pe… na nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhī samāno nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhinā saddhiṃ sadisaṃ attānaṃ dahati cittena – idaṃ cetasikaṃ pāgabbhiyaṃ. Yassimāni tīṇi pāgabbhiyāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭipassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, so vuccati appagabbhoti – appagabbho.

ಅಜೇಗುಚ್ಛೋತಿ । ಅತ್ಥಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೇಗುಚ್ಛೋ, ಅತ್ಥಿ ಅಜೇಗುಚ್ಛೋ। ಕತಮೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೇಗುಚ್ಛೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ದುಸ್ಸೀಲೋ ಹೋತಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೋ ಅಸುಚಿಸಙ್ಕಸ್ಸರಸಮಾಚಾರೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕಮ್ಮನ್ತೋ ಅಸ್ಸಮಣೋ ಸಮಣಪಟಿಞ್ಞೋ ಅಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಪಟಿಞ್ಞೋ ಅನ್ತೋಪೂತಿ ಅವಸ್ಸುತೋ ಕಸಮ್ಬುಜಾತೋ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೇಗುಚ್ಛೋ। ಅಥ ವಾ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಉಪಾಯಾಸಬಹುಲೋ, ಅಪ್ಪಮ್ಪಿ ವುತ್ತೋ ಸಮಾನೋ ಅಭಿಸಜ್ಜತಿ ಕುಪ್ಪತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ಪತಿಟ್ಠೀಯತಿ, ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೇಗುಚ್ಛೋ। ಅಥ ವಾ ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಉಪನಾಹೀ, ಮಕ್ಖೀ ಹೋತಿ ಪಳಾಸೀ, ಇಸ್ಸುಕೀ ಹೋತಿ ಮಚ್ಛರೀ, ಸಠೋ ಹೋತಿ ಮಾಯಾವೀ , ಥದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅತಿಮಾನೀ, ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಹೋತಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ ²¹, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಹೋತಿ ಆದಾನಗ್ಗಾಹೀ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಜೇಗುಚ್ಛೋ।

Ajegucchoti . Atthi puggalo jeguccho, atthi ajeguccho. Katamo ca puggalo jeguccho? Idhekacco puggalo dussīlo hoti pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto – ayaṃ vuccati puggalo jeguccho. Atha vā kodhano hoti upāyāsabahulo, appampi vutto samāno abhisajjati kuppati byāpajjati patiṭṭhīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti – ayaṃ vuccati puggalo jeguccho. Atha vā kodhano hoti upanāhī, makkhī hoti paḷāsī, issukī hoti maccharī, saṭho hoti māyāvī , thaddho hoti atimānī, pāpiccho hoti micchādiṭṭhi ²², sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādānaggāhī duppaṭinissaggī – ayaṃ vuccati puggalo jeguccho.

ಕತಮೋ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಜೇಗುಚ್ಛೋ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲವಾ ಹೋತಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸಂವುತೋ ವಿಹರತಿ ಆಚಾರಗೋಚರಸಮ್ಪನ್ನೋ ಅಣುಮತ್ತೇಸು ವಜ್ಜೇಸು ಭಯದಸ್ಸಾವೀ, ಸಮಾದಾಯ ಸಿಕ್ಖತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಜೇಗುಚ್ಛೋ। ಅಥ ವಾ ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಅನುಪಾಯಾಸಬಹುಲೋ, ಬಹುಮ್ಪಿ ವುತ್ತೋ ಸಮಾನೋ ನ ಅಭಿಸಜ್ಜತಿ ನ ಕುಪ್ಪತಿ ನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ನ ಪತಿಟ್ಠೀಯತಿ, ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಜೇಗುಚ್ಛೋ। ಅಥ ವಾ ಅಕ್ಕೋಧನೋ ಹೋತಿ ಅನುಪನಾಹೀ, ಅಮಕ್ಖೀ ಹೋತಿ ಅಪಳಾಸೀ, ಅನಿಸ್ಸುಕೀ ಹೋತಿ ಅಮಚ್ಛರೀ, ಅಸಠೋ ಹೋತಿ ಅಮಾಯಾವೀ, ಅಥದ್ಧೋ ಹೋತಿ ಅನತಿಮಾನೀ , ನ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ ಹೋತಿ ನ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ಅಸನ್ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೀ ಹೋತಿ ಅನಾದಾನಗ್ಗಾಹೀ ಸುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಜೇಗುಚ್ಛೋ। ಸಬ್ಬೇ ಬಾಲಪುಥುಜ್ಜನಾ ಜೇಗುಚ್ಛಾ, ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕಂ ಉಪಾದಾಯ ಅಟ್ಠ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಾ ಅಜೇಗುಚ್ಛಾತಿ – ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋ ಅಜೇಗುಚ್ಛೋ।

Katamo ca puggalo ajeguccho? Idha bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu – ayaṃ vuccati puggalo ajeguccho. Atha vā akkodhano hoti anupāyāsabahulo, bahumpi vutto samāno na abhisajjati na kuppati na byāpajjati na patiṭṭhīyati, na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti – ayaṃ vuccati puggalo ajeguccho. Atha vā akkodhano hoti anupanāhī, amakkhī hoti apaḷāsī, anissukī hoti amaccharī, asaṭho hoti amāyāvī, athaddho hoti anatimānī , na pāpiccho hoti na micchādiṭṭhi, asandiṭṭhiparāmāsī hoti anādānaggāhī suppaṭinissaggī – ayaṃ vuccati puggalo ajeguccho. Sabbe bālaputhujjanā jegucchā, puthujjanakalyāṇakaṃ upādāya aṭṭha ariyapuggalā ajegucchāti – appagabbho ajeguccho.

ಪೇಸುಣೇಯ್ಯೇ ಚ ನೋ ಯುತೋತಿ। ಪೇಸುಞ್ಞನ್ತಿ ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪಿಸುಣವಾಚೋ ಹೋತಿ, ಇತೋ ಸುತ್ವಾ ಅಮುತ್ರ ಅಕ್ಖಾತಾ ಇಮೇಸಂ ಭೇದಾಯ, ಅಮುತ್ರ ವಾ ಸುತ್ವಾ ಇಮೇಸಂ ಅಕ್ಖಾತಾ ಅಮೂಸಂ ಭೇದಾಯ। ಇತಿ ಸಮಗ್ಗಾನಂ ವಾ ಭೇತ್ತಾ ²³, ಭಿನ್ನಾನಂ ವಾ ಅನುಪ್ಪದಾತಾ, ವಗ್ಗಾರಾಮೋ, ವಗ್ಗರತೋ, ವಗ್ಗನನ್ದೀ, ವಗ್ಗಕರಣಿಂ ವಾಚಂ ಭಾಸಿತಾ ಹೋತಿ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಪೇಸುಞ್ಞಂ।

Pesuṇeyye ca no yutoti. Pesuññanti idhekacco pisuṇavāco hoti, ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya. Iti samaggānaṃ vā bhettā ²⁴, bhinnānaṃ vā anuppadātā, vaggārāmo, vaggarato, vagganandī, vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti – idaṃ vuccati pesuññaṃ.

ಅಪಿ ಚ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಪೇಸುಞ್ಞಂ ಉಪಸಂಹರತಿ – ಪಿಯಕಮ್ಯತಾಯ ವಾ, ಭೇದಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ²⁵ ವಾ। ಕಥಂ ಪಿಯಕಮ್ಯತಾಯ ಪೇಸುಞ್ಞಂ ಉಪಸಂಹರತಿ? ಇಮಸ್ಸ ಪಿಯೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಮನಾಪೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ವಿಸ್ಸಾಸಿಕೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಅಬ್ಭನ್ತರಿಕೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ, ಸುಹದಯೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ಏವಂ ಪಿಯಕಮ್ಯತಾಯ ಪೇಸುಞ್ಞಂ ಉಪಸಂಹರತಿ। ಕಥಂ ಭೇದಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಪೇಸುಞ್ಞಂ ಉಪಸಂಹರತಿ? ‘‘ಕಥಂ ಇಮೇ ನಾನಾ ಅಸ್ಸು ವಿನಾ ಅಸ್ಸು ವಗ್ಗಾ ಅಸ್ಸು ದ್ವೇಧಾ ಅಸ್ಸು ದ್ವೇಜ್ಝಾ ಅಸ್ಸು ದ್ವೇ ಪಕ್ಖಾ ಅಸ್ಸು ಭಿಜ್ಜೇಯ್ಯುಂ ನ ಸಮಾಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ ದುಕ್ಖಂ ನ ಫಾಸು ²⁶ ವಿಹರೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ। ಏವಂ ಭೇದಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಪೇಸುಞ್ಞಂ ಉಪಸಂಹರತಿ। ಯಸ್ಸೇತಂ ಪೇಸುಞ್ಞಂ ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಂ, ಸೋ ಪೇಸುಞ್ಞೇ ನೋ ಯುತೋ ನ ಯುತ್ತೋ ನ ಪಯುತ್ತೋ ನ ಸಮ್ಮಾಯುತ್ತೋತಿ – ಪೇಸುಣೇಯ್ಯೇ ಚ ನೋ ಯುತೋ।

Api ca dvīhi kāraṇehi pesuññaṃ upasaṃharati – piyakamyatāya vā, bhedādhippāyena ²⁷ vā. Kathaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati? Imassa piyo bhavissāmi, manāpo bhavissāmi, vissāsiko bhavissāmi, abbhantariko bhavissāmi, suhadayo bhavissāmīti. Evaṃ piyakamyatāya pesuññaṃ upasaṃharati. Kathaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati? ‘‘Kathaṃ ime nānā assu vinā assu vaggā assu dvedhā assu dvejjhā assu dve pakkhā assu bhijjeyyuṃ na samāgaccheyyuṃ dukkhaṃ na phāsu ²⁸ vihareyyu’’nti. Evaṃ bhedādhippāyena pesuññaṃ upasaṃharati. Yassetaṃ pesuññaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ, so pesuññe no yuto na yutto na payutto na sammāyuttoti – pesuṇeyye ca no yuto.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಪತಿಲೀನೋ ಅಕುಹಕೋ, ಅಪಿಹಾಲು ಅಮಚ್ಛರೀ।

‘‘Patilīno akuhako, apihālu amaccharī;

ಅಪ್ಪಗಬ್ಭೋ ಅಜೇಗುಚ್ಛೋ, ಪೇಸುಣೇಯ್ಯೇ ಚ ನೋ ಯುತೋ’’ತಿ॥

Appagabbho ajeguccho, pesuṇeyye ca no yuto’’ti.

೮೮.

88.

ಸಾತಿಯೇಸು ಅನಸ್ಸಾವೀ, ಅತಿಮಾನೇ ಚ ನೋ ಯುತೋ।

Sātiyesu anassāvī, atimāne ca no yuto;

ಸಣ್ಹೋ ಚ ಪಟಿಭಾನವಾ, ನ ಸದ್ಧೋ ನ ವಿರಜ್ಜತಿ॥

Saṇho ca paṭibhānavā, na saddho na virajjati.

ಸಾತಿಯೇಸು ಅನಸ್ಸಾವೀತಿ। ಸಾತಿಯಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಕಿಂಕಾರಣಾ ಸಾತಿಯಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ? ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸಾ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಇಚ್ಛನ್ತಿ ಸಾತಿಯನ್ತಿ ಪತ್ಥಯನ್ತಿ ಪಿಹಯನ್ತಿ ಅಭಿಜಪ್ಪನ್ತಿ, ತಂಕಾರಣಾ ಸಾತಿಯಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಯೇಸಂ ಏಸಾ ಸಾತಿಯಾ ತಣ್ಹಾ ಅಪ್ಪಹೀನಾ ತೇಸಂ ಚಕ್ಖುತೋ ರೂಪತಣ್ಹಾ ಸವತಿ ಆಸವತಿ ²⁹ ಸನ್ದತಿ ಪವತ್ತತಿ, ಸೋತತೋ ಸದ್ದತಣ್ಹಾ… ಘಾನತೋ ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ… ಜಿವ್ಹಾತೋ ರಸತಣ್ಹಾ… ಕಾಯತೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ… ಮನತೋ ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ ಸವತಿ ಆಸವತಿ ಸನ್ದತಿ ಪವತ್ತತಿ। ಯೇಸಂ ಏಸಾ ಸಾತಿಯಾ ತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ ತೇಸಂ ಚಕ್ಖುತೋ ರೂಪತಣ್ಹಾ ನ ಸವತಿ ನಾಸವತಿ ³⁰ ನ ಸನ್ದತಿ ನ ಪವತ್ತತಿ , ಸೋತತೋ ಸದ್ದತಣ್ಹಾ…ಪೇ॰… ಮನತೋ ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ ನ ಸವತಿ ನಾಸವತಿ ನ ಸನ್ದತಿ ನ ಪವತ್ತತೀತಿ – ಸಾತಿಯೇಸು ಅನಸ್ಸಾವೀ।

Sātiyesu anassāvīti. Sātiyā vuccanti pañca kāmaguṇā. Kiṃkāraṇā sātiyā vuccanti pañca kāmaguṇā? Yebhuyyena devamanussā pañca kāmaguṇe icchanti sātiyanti patthayanti pihayanti abhijappanti, taṃkāraṇā sātiyā vuccanti pañca kāmaguṇā. Yesaṃ esā sātiyā taṇhā appahīnā tesaṃ cakkhuto rūpataṇhā savati āsavati ³¹ sandati pavattati, sotato saddataṇhā… ghānato gandhataṇhā… jivhāto rasataṇhā… kāyato phoṭṭhabbataṇhā… manato dhammataṇhā savati āsavati sandati pavattati. Yesaṃ esā sātiyā taṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā tesaṃ cakkhuto rūpataṇhā na savati nāsavati ³² na sandati na pavattati , sotato saddataṇhā…pe… manato dhammataṇhā na savati nāsavati na sandati na pavattatīti – sātiyesu anassāvī.

ಅತಿಮಾನೇ ಚ ನೋ ಯುತೋತಿ। ಕತಮೋ ಅತಿಮಾನೋ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪರಂ ಅತಿಮಞ್ಞತಿ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ವಾ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ವತ್ಥುನಾ। ಯೋ ಏವರೂಪೋ ಮಾನೋ ಮಞ್ಞನಾ ಮಞ್ಞಿತತ್ತಂ ಉನ್ನತಿ ಉನ್ನಮೋ ಧಜೋ ಸಮ್ಪಗ್ಗಾಹೋ ಕೇತುಕಮ್ಯತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ಅತಿಮಾನೋ। ಯಸ್ಸೇಸೋ ಅತಿಮಾನೋ ಪಹೀನೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢೋ, ಸೋ ಅತಿಮಾನೇ ಚ ನೋ ಯುತೋ ನ ಯುತ್ತೋ ನಪ್ಪಯುತ್ತೋ ನ ಸಮ್ಮಾಯುತ್ತೋತಿ – ಅತಿಮಾನೇ ಚ ನೋ ಯುತೋ।

Atimāne ca no yutoti. Katamo atimāno? Idhekacco paraṃ atimaññati jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā. Yo evarūpo māno maññanā maññitattaṃ unnati unnamo dhajo sampaggāho ketukamyatā cittassa – ayaṃ vuccati atimāno. Yasseso atimāno pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho, so atimāne ca no yuto na yutto nappayutto na sammāyuttoti – atimāne ca no yuto.

ಸಣ್ಹೋ ಚ ಪಟಿಭಾನವಾತಿ। ಸಣ್ಹೋತಿ ಸಣ್ಹೇನ ಕಾಯಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಸಣ್ಹೋ, ಸಣ್ಹೇನ ವಚೀಕಮ್ಮೇನ… ಸಣ್ಹೇನ ಮನೋಕಮ್ಮೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಸಣ್ಹೋ, ಸಣ್ಹೇಹಿ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಸಣ್ಹೋ, ಸಣ್ಹೇಹಿ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇಹಿ… ಸಣ್ಹೇಹಿ ಇದ್ಧಿಪಾದೇಹಿ… ಸಣ್ಹೇಹಿ ಇನ್ದ್ರಿಯೇಹಿ… ಸಣ್ಹೇಹಿ ಬಲೇಹಿ… ಸಣ್ಹೇಹಿ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಸಣ್ಹೋ, ಸಣ್ಹೇನ ಅರಿಯೇನ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ – ಸಣ್ಹೋ।

Saṇho ca paṭibhānavāti. Saṇhoti saṇhena kāyakammena samannāgatoti saṇho, saṇhena vacīkammena… saṇhena manokammena samannāgatoti saṇho, saṇhehi satipaṭṭhānehi samannāgatoti saṇho, saṇhehi sammappadhānehi… saṇhehi iddhipādehi… saṇhehi indriyehi… saṇhehi balehi… saṇhehi bojjhaṅgehi samannāgatoti saṇho, saṇhena ariyena aṭṭhaṅgikena maggena samannāgatoti – saṇho.

ಪಟಿಭಾನವಾತಿ ತಯೋ ಪಟಿಭಾನವನ್ತೋ – ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿಭಾನವಾ, ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪಟಿಭಾನವಾ, ಅಧಿಗಮಪಟಿಭಾನವಾ। ಕತಮೋ ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿಭಾನವಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಪಕತಿಯಾ ಪರಿಯಾಪುಟಂ ಹೋತಿ – ಸುತ್ತಂ ಗೇಯ್ಯಂ ವೇಯ್ಯಾಕರಣಂ ಗಾಥಾ ಉದಾನಂ ಇತಿವುತ್ತಕಂ ಜಾತಕಂ ಅಬ್ಭುತಧಮ್ಮಂ ವೇದಲ್ಲಂ, ತಸ್ಸ ಪರಿಯತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಟಿಭಾಯತಿ – ಅಯಂ ಪರಿಯತ್ತಿಪಟಿಭಾನವಾ। ಕತಮೋ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪಟಿಭಾನವಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಪರಿಪುಚ್ಛಿತಾ ³³ ಹೋತಿ ಅತ್ತತ್ಥೇ ಚ ಞಾಯತ್ಥೇ ಚ ಲಕ್ಖಣೇ ಚ ಕಾರಣೇ ಚ ಠಾನಾಠಾನೇ ಚ, ತಸ್ಸ ತಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಟಿಭಾಯತಿ – ಅಯಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪಟಿಭಾನವಾ। ಕತಮೋ ಅಧಿಗಮಪಟಿಭಾನವಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅಧಿಗತಾ ಹೋನ್ತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಸತಿಪಟ್ಠಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಾ ಚತ್ತಾರೋ ಇದ್ಧಿಪಾದಾ ಪಞ್ಚಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಪಞ್ಚ ಬಲಾನಿ ಸತ್ತ ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಚತ್ತಾರೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ ಚತಸ್ಸೋ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯೋ ಛ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ, ತಸ್ಸ ಅತ್ಥೋ ಞಾತೋ ಧಮ್ಮೋ ಞಾತೋ ನಿರುತ್ತಿ ಞಾತಾ, ಅತ್ಥೇ ಞಾತೇ ಅತ್ಥೋ ಪಟಿಭಾಯತಿ , ಧಮ್ಮೇ ಞಾತೇ ಧಮ್ಮೋ ಪಟಿಭಾಯತಿ, ನಿರುತ್ತಿಯಾ ಞಾತಾಯ ನಿರುತ್ತಿ ಪಟಿಭಾಯತಿ; ಇಮೇಸು ತೀಸು ಞಾಣೇಸು ಞಾಣಂ ಪಟಿಭಾನಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾ। ಇಮಾಯ ಪಟಿಭಾನಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯ ಉಪೇತೋ ಸಮುಪೇತೋ ಉಪಗತೋ ಸಮುಪಗತೋ ಉಪಪನ್ನೋ ಸಮುಪಪನ್ನೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಪಟಿಭಾನವಾ। ಯಸ್ಸ ಪರಿಯತ್ತಿ ನತ್ಥಿ, ಪರಿಪುಚ್ಛಾ ನತ್ಥಿ, ಅಧಿಗಮೋ ನತ್ಥಿ, ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಪಟಿಭಾಯಿಸ್ಸತೀತಿ – ಸಣ್ಹೋ ಚ ಪಟಿಭಾನವಾ।

Paṭibhānavāti tayo paṭibhānavanto – pariyattipaṭibhānavā, paripucchāpaṭibhānavā, adhigamapaṭibhānavā. Katamo pariyattipaṭibhānavā? Idhekaccassa pakatiyā pariyāpuṭaṃ hoti – suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthā udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ, tassa pariyattiṃ nissāya paṭibhāyati – ayaṃ pariyattipaṭibhānavā. Katamo paripucchāpaṭibhānavā? Idhekacco paripucchitā ³⁴ hoti attatthe ca ñāyatthe ca lakkhaṇe ca kāraṇe ca ṭhānāṭhāne ca, tassa taṃ paripucchaṃ nissāya paṭibhāyati – ayaṃ paripucchāpaṭibhānavā. Katamo adhigamapaṭibhānavā? Idhekaccassa adhigatā honti cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo cattāro ariyamaggā cattāri sāmaññaphalāni catasso paṭisambhidāyo cha abhiññāyo, tassa attho ñāto dhammo ñāto nirutti ñātā, atthe ñāte attho paṭibhāyati , dhamme ñāte dhammo paṭibhāyati, niruttiyā ñātāya nirutti paṭibhāyati; imesu tīsu ñāṇesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā. Imāya paṭibhānapaṭisambhidāya upeto samupeto upagato samupagato upapanno samupapanno samannāgato so vuccati paṭibhānavā. Yassa pariyatti natthi, paripucchā natthi, adhigamo natthi, kiṃ tassa paṭibhāyissatīti – saṇho ca paṭibhānavā.

ನ ಸದ್ಧೋ ನ ವಿರಜ್ಜತೀತಿ। ನ ಸದ್ಧೋತಿ ಸಾಮಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಧಮ್ಮಂ ನ ಕಸ್ಸಚಿ ಸದ್ದಹತಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವಾ ದೇವಸ್ಸ ವಾ ಮಾರಸ್ಸ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ವಾ। ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಸಾಮಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ…ಪೇ॰… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ… ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾಪಚ್ಚಯಾ ಸಙ್ಖಾರಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಜಾತಿಪಚ್ಚಯಾ ಜರಾಮರಣ’’ನ್ತಿ… ‘‘ಅವಿಜ್ಜಾನಿರೋಧಾ ಸಙ್ಖಾರನಿರೋಧೋ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಜಾತಿನಿರೋಧಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೋ’’ತಿ… ‘‘ಇದಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಅಯಂ ದುಕ್ಖನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ… ‘‘ಇಮೇ ಆಸವಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಅಯಂ ಆಸವನಿರೋಧಗಾಮಿನೀ ಪಟಿಪದಾ’’ತಿ… ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಭಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ಸಚ್ಛಿಕಾತಬ್ಬಾ’’ತಿ ಸಾಮಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ…ಪೇ॰… ಛನ್ನಂ ಫಸ್ಸಾಯತನಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ, ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಪಾದಾನಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ…ಪೇ॰… ಚತುನ್ನಂ ಮಹಾಭೂತಾನಂ ಸಮುದಯಞ್ಚ ಅತ್ಥಙ್ಗಮಞ್ಚ ಅಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಆದೀನವಞ್ಚ ನಿಸ್ಸರಣಞ್ಚ ಸಾಮಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಸಾಮಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾತಂ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಧಮ್ಮಂ ನ ಕಸ್ಸಚಿ ಸದ್ದಹತಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸಮಣಸ್ಸ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ವಾ ದೇವಸ್ಸ ವಾ ಮಾರಸ್ಸ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ವಾ ³⁵।

Na saddho na virajjatīti. Na saddhoti sāmaṃ sayaṃ abhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammaṃ na kassaci saddahati aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā devassa vā mārassa vā brahmuno vā. ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti sāmaṃ sayaṃ abhiññātaṃ…pe… ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti… ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti…pe… ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti… ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti…pe… ‘‘jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti… ‘‘idaṃ dukkha’’nti…pe… ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti… ‘‘ime āsavā’’ti…pe… ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti… ‘‘ime dhammā abhiññeyyā’’ti…pe… ‘‘ime dhammā sacchikātabbā’’ti sāmaṃ sayaṃ abhiññātaṃ…pe… channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca…pe… catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca sāmaṃ sayaṃ abhiññātaṃ…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti sāmaṃ sayaṃ abhiññātaṃ attapaccakkhaṃ dhammaṃ na kassaci saddahati aññassa samaṇassa vā brāhmaṇassa vā devassa vā mārassa vā brahmuno vā ³⁶.

ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಭಗವತಾ – ‘‘ಸದ್ದಹಸಿ ತ್ವಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಅಮತೋಗಧಂ ಹೋತಿ ಅಮತಪರಾಯನಂ ಅಮತಪರಿಯೋಸಾನಂ; ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಅಮತೋಗಧಂ ಹೋತಿ ಅಮತಪರಾಯನಂ ಅಮತಪರಿಯೋಸಾನ’’ನ್ತಿ?

Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘saddahasi tvaṃ, sāriputta, saddhindriyaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosānaṃ; vīriyindriyaṃ… satindriyaṃ… samādhindriyaṃ… paññindriyaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosāna’’nti?

‘‘ನ ಖ್ವಾಹಂ ಏತ್ಥ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಸದ್ಧಾಯ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಅಮತೋಗಧಂ ಹೋತಿ ಅಮತಪರಾಯನಂ ಅಮತಪರಿಯೋಸಾನಂ। ಯೇಸಂ ನೂನೇತಂ, ಭನ್ತೇ , ಅಞ್ಞಾತಂ ಅಸ್ಸ ಅದಿಟ್ಠಂ ಅವಿದಿತಂ ಅಸಚ್ಛಿಕತಂ ಅಫಸ್ಸಿತಂ ಪಞ್ಞಾಯ, ತೇ ತತ್ಥ ಪರೇಸಂ ಸದ್ಧಾಯ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಅಮತೋಗಧಂ ಹೋತಿ ಅಮತಪರಾಯನಂ ಅಮತಪರಿಯೋಸಾನಂ। ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ … ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಅಮತೋಗಧಂ ಹೋತಿ ಅಮತಪರಾಯನಂ ಅಮತಪರಿಯೋಸಾನಂ। ಯೇಸಞ್ಚ ಖೋ ಏತಂ, ಭನ್ತೇ, ಞಾತಂ ದಿಟ್ಠಂ ವಿದಿತಂ ಸಚ್ಛಿಕತಂ ಫಸ್ಸಿತಂ ಪಞ್ಞಾಯ, ನಿಕ್ಕಙ್ಖಾ ತೇ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬಿಚಿಕಿಚ್ಛಾ। ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಅಮತೋಗಧಂ ಹೋತಿ ಅಮತಪರಾಯನಂ ಅಮತಪರಿಯೋಸಾನಂ। ಮಯ್ಹಞ್ಚ ಖೋ, ಏತಂ ಭನ್ತೇ, ಞಾತಂ ದಿಟ್ಠಂ ವಿದಿತಂ ಸಚ್ಛಿಕತಂ ಫಸ್ಸಿತಂ ಪಞ್ಞಾಯ, ನಿಕ್ಕಙ್ಖೋಹಂ ತತ್ಥ ನಿಬ್ಬಿಚಿಕಿಚ್ಛೋ। ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸತಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಸಮಾಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ… ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಅಮತೋಗಧಂ ಹೋತಿ ಅಮತಪರಾಯನಂ ಅಮತಪರಿಯೋಸಾನ’’ನ್ತಿ।

‘‘Na khvāhaṃ ettha, bhante, bhagavato saddhāya gacchāmi saddhindriyaṃ… vīriyindriyaṃ… satindriyaṃ… samādhindriyaṃ… paññindriyaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosānaṃ. Yesaṃ nūnetaṃ, bhante , aññātaṃ assa adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya, te tattha paresaṃ saddhāya gaccheyyuṃ saddhindriyaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosānaṃ. Vīriyindriyaṃ… satindriyaṃ… samādhindriyaṃ … paññindriyaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosānaṃ. Yesañca kho etaṃ, bhante, ñātaṃ diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya, nikkaṅkhā te tattha nibbicikicchā. Saddhindriyaṃ… vīriyindriyaṃ… satindriyaṃ… samādhindriyaṃ… paññindriyaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosānaṃ. Mayhañca kho, etaṃ bhante, ñātaṃ diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya, nikkaṅkhohaṃ tattha nibbicikiccho. Saddhindriyaṃ… vīriyindriyaṃ… satindriyaṃ… samādhindriyaṃ… paññindriyaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosāna’’nti.

‘‘ಸಾಧು ಸಾಧು, ಸಾರಿಪುತ್ತ! ಯೇಸಞ್ಹೇತಂ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ಅಞ್ಞಾತಂ ಅಸ್ಸ ಅದಿಟ್ಠಂ ಅವಿದಿತಂ ಅಸಚ್ಛಿಕತಂ ಅಫಸ್ಸಿತಂ ಪಞ್ಞಾಯ, ತೇ ತತ್ಥ ಪರೇಸಂ ಸದ್ಧಾಯ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಂ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಭಾವಿತಂ ಬಹುಲೀಕತಂ ಅಮತೋಗಧಂ ಹೋತಿ ಅಮತಪರಾಯನಂ ಅಮತಪರಿಯೋಸಾನನ್ತಿ।

‘‘Sādhu sādhu, sāriputta! Yesañhetaṃ, sāriputta, aññātaṃ assa adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya, te tattha paresaṃ saddhāya gaccheyyuṃ saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ amatogadhaṃ hoti amataparāyanaṃ amatapariyosānanti.

‘‘ಅಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಕತಞ್ಞೂ ಚ, ಸನ್ಧಿಚ್ಛೇದೋ ಚ ಯೋ ನರೋ।

‘‘Assaddho akataññū ca, sandhicchedo ca yo naro;

ಹತಾವಕಾಸೋ ವನ್ತಾಸೋ, ಸ ವೇ ಉತ್ತಮಪೋರಿಸೋ’’ತಿ॥

Hatāvakāso vantāso, sa ve uttamaporiso’’ti.

ನ ಸದ್ಧೋ ನ ವಿರಜ್ಜತೀತಿ। ಸಬ್ಬೇ ಬಾಲಪುಥುಜ್ಜನಾ ರಜ್ಜನ್ತಿ, ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕಂ ಉಪಾದಾಯ ಸತ್ತ ಸೇಕ್ಖಾ ವಿರಜ್ಜನ್ತಿ। ಅರಹಾ ನೇವ ರಜ್ಜತಿ ನೋ ವಿರಜ್ಜತಿ, ವಿರತ್ತೋ ಸೋ ಖಯಾ ರಾಗಸ್ಸ ವೀತರಾಗತ್ತಾ ಖಯಾ ದೋಸಸ್ಸ ವೀತದೋಸತ್ತಾ, ಖಯಾ ಮೋಹಸ್ಸ ವೀತಮೋಹತ್ತಾ। ಸೋ ವುಟ್ಠವಾಸೋ ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ – ನ ಸದ್ಧೋ ನ ವಿರಜ್ಜತಿ।

Na saddho na virajjatīti. Sabbe bālaputhujjanā rajjanti, puthujjanakalyāṇakaṃ upādāya satta sekkhā virajjanti. Arahā neva rajjati no virajjati, viratto so khayā rāgassa vītarāgattā khayā dosassa vītadosattā, khayā mohassa vītamohattā. So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – na saddho na virajjati.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಸಾತಿಯೇಸು ಅನಸ್ಸಾವೀ, ಅತಿಮಾನೇ ಚ ನೋ ಯುತೋ।

‘‘Sātiyesu anassāvī, atimāne ca no yuto;

ಸಣ್ಹೋ ಚ ಪಟಿಭಾನವಾ, ನ ಸದ್ಧೋ ನ ವಿರಜ್ಜತೀ’’ತಿ॥

Saṇho ca paṭibhānavā, na saddho na virajjatī’’ti.

೮೯.

89.

ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ನ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಅಲಾಭೇ ಚ ನ ಕುಪ್ಪತಿ।

Lābhakamyā na sikkhati, alābhe ca na kuppati;

ಅವಿರುದ್ಧೋ ಚ ತಣ್ಹಾಯ, ರಸೇಸು ³⁷ ನಾನುಗಿಜ್ಝತಿ॥

Aviruddho ca taṇhāya, rasesu³⁸nānugijjhati.

ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ನ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಅಲಾಭೇ ಚ ನ ಕುಪ್ಪತೀತಿ। ಕಥಂ ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಸ್ಸತಿ ಲಾಭಿಂ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ। ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಕೇನ ನು ಖೋ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಲಾಭೀ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ? ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಸುತ್ತನ್ತಿಕೋ, ತೇನಾಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಲಾಭೀ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಲಾಭಹೇತು ಲಾಭಪಚ್ಚಯಾ ಲಾಭಕಾರಣಾ ಲಾಭಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಲಾಭಂ ಪರಿಪಾಚೇನ್ತೋ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಪರಿಯಾಪುಣಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Lābhakamyā na sikkhati, alābhe ca na kuppatīti. Kathaṃ lābhakamyā sikkhati? Idha, bhikkhave, bhikkhu bhikkhuṃ passati lābhiṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘‘kena nu kho ayamāyasmā lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti? Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho āyasmā suttantiko, tenāyamāyasmā lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti. So lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā lābhābhinibbattiyā lābhaṃ paripācento suttantaṃ pariyāpuṇāti. Evampi lābhakamyā sikkhati.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಸ್ಸತಿ ಲಾಭಿಂ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ। ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಕೇನ ನು ಖೋ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಲಾಭೀ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ? ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ವಿನಯಧರೋ…ಪೇ॰… ಧಮ್ಮಕಥಿಕೋ… ಆಭಿಧಮ್ಮಿಕೋ, ತೇನಾಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಲಾಭೀ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಲಾಭಹೇತು ಲಾಭಪಚ್ಚಯಾ ಲಾಭಕಾರಣಾ ಲಾಭಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಲಾಭಂ ಪರಿಪಾಚೇನ್ತೋ ಅಭಿಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Atha vā bhikkhu bhikkhuṃ passati lābhiṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘‘kena nu kho ayamāyasmā lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti? Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho āyasmā vinayadharo…pe… dhammakathiko… ābhidhammiko, tenāyamāyasmā lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti. So lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā lābhābhinibbattiyā lābhaṃ paripācento abhidhammaṃ pariyāpuṇāti. Evampi lābhakamyā sikkhati.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಸ್ಸತಿ ಲಾಭಿಂ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನಂ। ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಕೇನ ನು ಖೋ ಅಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಲಾಭೀ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ? ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಅಯಂ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆರಞ್ಞಿಕೋ… ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋ… ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ… ತೇಚೀವರಿಕೋ… ಸಪದಾನಚಾರಿಕೋ… ಖಲುಪಚ್ಛಾಭತ್ತಿಕೋ… ನೇಸಜ್ಜಿಕೋ… ಯಥಾಸನ್ಥತಿಕೋ, ತೇನಾಯಮಾಯಸ್ಮಾ ಲಾಭೀ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಲಾಭಹೇತು ಲಾಭಪಚ್ಚಯಾ ಲಾಭಕಾರಣಾ ಲಾಭಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಲಾಭಂ ಪರಿಪಾಚೇನ್ತೋ ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಯಥಾಸನ್ಥತಿಕೋ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Atha vā bhikkhu bhikkhuṃ passati lābhiṃ cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Tassa evaṃ hoti – ‘‘kena nu kho ayamāyasmā lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti? Tassa evaṃ hoti – ‘‘ayaṃ kho āyasmā āraññiko… piṇḍapātiko… paṃsukūliko… tecīvariko… sapadānacāriko… khalupacchābhattiko… nesajjiko… yathāsanthatiko, tenāyamāyasmā lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti. So lābhahetu lābhapaccayā lābhakāraṇā lābhābhinibbattiyā lābhaṃ paripācento āraññiko hoti…pe… yathāsanthatiko hoti. Evampi lābhakamyā sikkhati.

ಕಥಂ ನ ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ಸಿಕ್ಖತಿ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ನ ಲಾಭಹೇತು, ನ ಲಾಭಪಚ್ಚಯಾ, ನ ಲಾಭಕಾರಣಾ, ನ ಲಾಭಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ, ನ ಲಾಭಂ ಪರಿಪಾಚೇನ್ತೋ, ಯಾವದೇವ ಅತ್ತದಮತ್ಥಾಯ ಅತ್ತಸಮತ್ಥಾಯ ಅತ್ತಪರಿನಿಬ್ಬಾಪನತ್ಥಾಯ ಸುತ್ತನ್ತಂ ಪರಿಯಾಪುಣಾತಿ, ವಿನಯಂ ಪರಿಯಾಪುಣಾತಿ, ಅಭಿಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಾತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನ ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Kathaṃ na lābhakamyā sikkhati? Idha bhikkhu na lābhahetu, na lābhapaccayā, na lābhakāraṇā, na lābhābhinibbattiyā, na lābhaṃ paripācento, yāvadeva attadamatthāya attasamatthāya attaparinibbāpanatthāya suttantaṃ pariyāpuṇāti, vinayaṃ pariyāpuṇāti, abhidhammaṃ pariyāpuṇāti. Evampi na lābhakamyā sikkhati.

ಅಥ ವಾ ಭಿಕ್ಖು ನ ಲಾಭಹೇತು, ನ ಲಾಭಪಚ್ಚಯಾ, ನ ಲಾಭಕಾರಣಾ, ನ ಲಾಭಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ, ನ ಲಾಭಂ ಪರಿಪಾಚೇನ್ತೋ, ಯಾವದೇವ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಞ್ಞೇವ ³⁹ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಲ್ಲೇಖಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪವಿವೇಕಞ್ಞೇವ ನಿಸ್ಸಾಯ ಇದಮತ್ಥಿತಞ್ಞೇವ ⁴⁰ ನಿಸ್ಸಾಯ ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಹೋತಿ, ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋ ಹೋತಿ, ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ಹೋತಿ, ತೇಚೀವರಿಕೋ ಹೋತಿ , ಸಪದಾನಚಾರಿಕೋ ಹೋತಿ, ಖಲುಪಚ್ಛಾಭತ್ತಿಕೋ ಹೋತಿ, ನೇಸಜ್ಜಿಕೋ ಹೋತಿ, ಯಥಾಸನ್ಥತಿಕೋ ಹೋತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ನ ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ಸಿಕ್ಖತೀತಿ – ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ನ ಸಿಕ್ಖತಿ।

Atha vā bhikkhu na lābhahetu, na lābhapaccayā, na lābhakāraṇā, na lābhābhinibbattiyā, na lābhaṃ paripācento, yāvadeva appicchaññeva ⁴¹ nissāya santuṭṭhiññeva nissāya sallekhaññeva nissāya pavivekaññeva nissāya idamatthitaññeva ⁴² nissāya āraññiko hoti, piṇḍapātiko hoti, paṃsukūliko hoti, tecīvariko hoti , sapadānacāriko hoti, khalupacchābhattiko hoti, nesajjiko hoti, yathāsanthatiko hoti. Evampi na lābhakamyā sikkhatīti – lābhakamyā na sikkhati.

ಅಲಾಭೇ ಚ ನ ಕುಪ್ಪತೀತಿ। ಕಥಂ ಅಲಾಭೇ ಕುಪ್ಪತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ‘‘ಕುಲಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಗಣಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಆವಾಸಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಲಾಭಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಯಸಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಪಸಂಸಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಸುಖಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಚೀವರಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಸೇನಾಸನಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾಕಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ, ಅಪ್ಪಞ್ಞಾತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ಕುಪ್ಪತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ಪತಿಟ್ಠೀಯತಿ, ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ಏವಂ ಅಲಾಭೇ ಕುಪ್ಪತಿ।

Alābheca na kuppatīti. Kathaṃ alābhe kuppati? Idhekacco ‘‘kulaṃ vā na labhāmi, gaṇaṃ vā na labhāmi, āvāsaṃ vā na labhāmi, lābhaṃ vā na labhāmi, yasaṃ vā na labhāmi, pasaṃsaṃ vā na labhāmi, sukhaṃ vā na labhāmi, cīvaraṃ vā na labhāmi, piṇḍapātaṃ vā na labhāmi, senāsanaṃ vā na labhāmi, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ vā na labhāmi, gilānupaṭṭhākaṃ vā na labhāmi, appaññātomhī’’ti kuppati byāpajjati patiṭṭhīyati, kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Evaṃ alābhe kuppati.

ಕಥಂ ಅಲಾಭೇ ನ ಕುಪ್ಪತಿ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ಕುಲಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ ಗಣಂ ವಾ ನ ಲಭಾಮಿ…ಪೇ॰… ಅಪ್ಪಞ್ಞಾತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ನ ಕುಪ್ಪತಿ ನ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜತಿ ನ ಪತಿಟ್ಠೀಯತಿ, ನ ಕೋಪಞ್ಚ ದೋಸಞ್ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯಞ್ಚ ಪಾತುಕರೋತಿ। ಏವಂ ಅಲಾಭೇ ನ ಕುಪ್ಪತೀತಿ – ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ನ ಸಿಕ್ಖತಿ ಅಲಾಭೇ ಚ ನ ಕುಪ್ಪತಿ।

Kathaṃ alābhe na kuppati? Idha bhikkhu ‘‘kulaṃ vā na labhāmi gaṇaṃ vā na labhāmi…pe… appaññātomhī’’ti na kuppati na byāpajjati na patiṭṭhīyati, na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti. Evaṃ alābhe na kuppatīti – lābhakamyā na sikkhati alābhe ca na kuppati.

ಅವಿರುದ್ಧೋ ಚ ತಣ್ಹಾಯ, ರಸೇಸು ನಾನುಗಿಜ್ಝತೀತಿ। ವಿರುದ್ಧೋತಿ ಯೋ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಆಘಾತೋ ಪಟಿಘಾತೋ, ಪಟಿಘಂ ಪಟಿವಿರೋಧೋ, ಕೋಪೋ ಪಕೋಪೋ ಸಮ್ಪಕೋಪೋ, ದೋಸೋ ಪದೋಸೋ ಸಮ್ಪದೋಸೋ, ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಮನೋಪದೋಸೋ, ಕೋಧೋ ಕುಜ್ಝನಾ ಕುಜ್ಝಿತತ್ತಂ, ದೋಸೋ ದುಸ್ಸನಾ ದುಸ್ಸಿತತ್ತಂ, ಬ್ಯಾಪತ್ತಿ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜನಾ ಬ್ಯಾಪಜ್ಜಿತತ್ತಂ ವಿರೋಧೋ ಪಟಿವಿರೋಧೋ, ಚಣ್ಡಿಕ್ಕಂ, ಅಸುರೋಪೋ, ಅನತ್ತಮನತಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ – ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ವಿರೋಧೋ। ಯಸ್ಸೇಸೋ ವಿರೋಧೋ ಪಹೀನೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢೋ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅವಿರುದ್ಧೋ। ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ ಸದ್ದತಣ್ಹಾ ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ ರಸತಣ್ಹಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ರಸೋತಿ ಮೂಲರಸೋ ಖನ್ಧರಸೋ ತಚರಸೋ ಪತ್ತರಸೋ ಪುಪ್ಫರಸೋ ಫಲರಸೋ, ಅಮ್ಬಿಲಂ ಮಧುರಂ ತಿತ್ತಕಂ ಕಟುಕಂ ಲೋಣಿಕಂ ಖಾರಿಕಂ ಲಮ್ಬಿಕಂ ⁴³ ಕಸಾವೋ ಸಾದು ಅಸಾದು ಸೀತಂ ಉಣ್ಹಂ। ಸನ್ತೇಕೇ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ರಸಗಿದ್ಧಾ। ತೇ ಜಿವ್ಹಗ್ಗೇನ ರಸಗ್ಗಾನಿ ಪರಿಯೇಸನ್ತಾ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಿ, ತೇ ಅಮ್ಬಿಲಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅನಮ್ಬಿಲಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಅನಮ್ಬಿಲಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅಮ್ಬಿಲಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ; ಮಧುರಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅಮಧುರಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಅಮಧುರಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಮಧುರಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ; ತಿತ್ತಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅತಿತ್ತಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಅತಿತ್ತಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ತಿತ್ತಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ; ಕಟುಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅಕಟುಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಅಕಟುಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಕಟುಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ; ಲೋಣಿಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅಲೋಣಿಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಅಲೋಣಿಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಲೋಣಿಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ; ಖಾರಿಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅಖಾರಿಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಅಖಾರಿಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಖಾರಿಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ; ಲಮ್ಬಿಕಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಕಸಾವಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ , ಕಸಾವಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಲಮ್ಬಿಕಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ; ಸಾದುಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಅಸಾದುಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಅಸಾದುಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸಾದುಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ; ಸೀತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಉಣ್ಹಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಉಣ್ಹಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸೀತಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ। ತೇ ಯಂ ಯಂ ಲಭಿತ್ವಾ ತೇನ ತೇನ ನ ಸನ್ತುಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪರಾಪರಂ ಪರಿಯೇಸನ್ತಿ, ಮನಾಪಿಕೇಸು ರಸೇಸು ರತ್ತಾ ಗಿದ್ಧಾ ಗಧಿತಾ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಅಜ್ಝೋಸನ್ನಾ ಲಗ್ಗಾ ಲಗ್ಗಿತಾ ಪಲಿಬುದ್ಧಾ। ಯಸ್ಸೇಸಾ ರಸತಣ್ಹಾ ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾ, ಸೋ ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇತಿ – ‘‘ನೇವ ದವಾಯ ನ ಮದಾಯ ನ ಮಣ್ಡನಾಯ ನ ವಿಭೂಸನಾಯ, ಯಾವದೇವ ಇಮಸ್ಸ ಕಾಯಸ್ಸ ಠಿತಿಯಾ ಯಾಪನಾಯ ವಿಹಿಂಸೂಪರತಿಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನುಗ್ಗಹಾಯ। ಇತಿ ಪುರಾಣಞ್ಚ ವೇದನಂ ಪಟಿಹಙ್ಖಾಮಿ, ನವಞ್ಚ ವೇದನಂ ನ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸಾಮಿ, ಯಾತ್ರಾ ಚ ಮೇ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಅನವಜ್ಜತಾ ಚ ಫಾಸುವಿಹಾರೋ ಚಾ’’ತಿ।

Aviruddhoca taṇhāya, rasesu nānugijjhatīti. Viruddhoti yo cittassa āghāto paṭighāto, paṭighaṃ paṭivirodho, kopo pakopo sampakopo, doso padoso sampadoso, cittassa byāpatti manopadoso, kodho kujjhanā kujjhitattaṃ, doso dussanā dussitattaṃ, byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho, caṇḍikkaṃ, asuropo, anattamanatā cittassa – ayaṃ vuccati virodho. Yasseso virodho pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho, so vuccati aviruddho. Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. Rasoti mūlaraso khandharaso tacaraso pattaraso puppharaso phalaraso, ambilaṃ madhuraṃ tittakaṃ kaṭukaṃ loṇikaṃ khārikaṃ lambikaṃ ⁴⁴ kasāvo sādu asādu sītaṃ uṇhaṃ. Santeke samaṇabrāhmaṇā rasagiddhā. Te jivhaggena rasaggāni pariyesantā āhiṇḍanti, te ambilaṃ labhitvā anambilaṃ pariyesanti, anambilaṃ labhitvā ambilaṃ pariyesanti; madhuraṃ labhitvā amadhuraṃ pariyesanti, amadhuraṃ labhitvā madhuraṃ pariyesanti; tittakaṃ labhitvā atittakaṃ pariyesanti, atittakaṃ labhitvā tittakaṃ pariyesanti; kaṭukaṃ labhitvā akaṭukaṃ pariyesanti, akaṭukaṃ labhitvā kaṭukaṃ pariyesanti; loṇikaṃ labhitvā aloṇikaṃ pariyesanti, aloṇikaṃ labhitvā loṇikaṃ pariyesanti; khārikaṃ labhitvā akhārikaṃ pariyesanti, akhārikaṃ labhitvā khārikaṃ pariyesanti; lambikaṃ labhitvā kasāvaṃ pariyesanti , kasāvaṃ labhitvā lambikaṃ pariyesanti; sāduṃ labhitvā asāduṃ pariyesanti, asāduṃ labhitvā sāduṃ pariyesanti; sītaṃ labhitvā uṇhaṃ pariyesanti, uṇhaṃ labhitvā sītaṃ pariyesanti. Te yaṃ yaṃ labhitvā tena tena na santussanti aparāparaṃ pariyesanti, manāpikesu rasesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhā. Yassesā rasataṇhā pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhā, so paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti.

ಯಥಾ ವನಂ ಆಲಿಮ್ಪೇಯ್ಯ ಯಾವದೇವ ರೋಪನತ್ಥಾಯ, ಯಥಾ ವಾ ಪನ ಅಕ್ಖಂ ಅಬ್ಭಞ್ಜೇಯ್ಯ ಯಾವದೇವ ಭಾರಸ್ಸ ನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ, ಯಥಾ ವಾ ಪನ ಪುತ್ತಮಂಸಂ ಆಹಾರಂ ಆಹರೇಯ್ಯ ಯಾವದೇವ ಕನ್ತಾರಸ್ಸ ನಿತ್ಥರಣತ್ಥಾಯ; ಏವಮೇವ ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಸಙ್ಖಾ ಯೋನಿಸೋ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇತಿ – ‘‘ನೇವ ದವಾಯ…ಪೇ॰… ಫಾಸುವಿಹಾರೋ ಚಾ’’ತಿ। ರಸತಣ್ಹಂ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರೋತಿ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತಿ, ರಸತಣ್ಹಾಯ ಆರತೋ ಅಸ್ಸ ವಿರತೋ ಪಟಿವಿರತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಅವಿರುದ್ಧೋ ಚ ತಣ್ಹಾಯ ರಸೇಸು ನಾನುಗಿಜ್ಝತಿ।

Yathā vanaṃ ālimpeyya yāvadeva ropanatthāya, yathā vā pana akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya, yathā vā pana puttamaṃsaṃ āhāraṃ āhareyya yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya; evameva bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘‘neva davāya…pe… phāsuvihāro cā’’ti. Rasataṇhaṃ pajahati vinodeti byantiṃ karoti anabhāvaṃ gameti, rasataṇhāya ārato assa virato paṭivirato nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – aviruddho ca taṇhāya rasesu nānugijjhati.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಲಾಭಕಮ್ಯಾ ನ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಅಲಾಭೇ ಚ ನ ಕುಪ್ಪತಿ।

‘‘Lābhakamyā na sikkhati, alābhe ca na kuppati;

ಅವಿರುದ್ಧೋ ಚ ತಣ್ಹಾಯ, ರಸೇಸು ನಾನುಗಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ॥

Aviruddho ca taṇhāya, rasesu nānugijjhatī’’ti.

೯೦.

90.

ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸದಾ ಸತೋ, ನ ಲೋಕೇ ಮಞ್ಞತೇ ಸಮಂ।

Upekkhako sadā sato, na loke maññate samaṃ;

ನ ವಿಸೇಸೀ ನ ನೀಚೇಯ್ಯೋ, ತಸ್ಸ ನೋ ಸನ್ತಿ ಉಸ್ಸದಾ॥

Na visesī na nīceyyo, tassa no santi ussadā.

ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸದಾ ಸತೋತಿ। ಉಪೇಕ್ಖಕೋತಿ ಛಳಙ್ಗುಪೇಕ್ಖಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ನೇವ ಸುಮನೋ ಹೋತಿ ನ ದುಮ್ಮನೋ, ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ನೇವ ಸುಮನೋ ಹೋತಿ ನ ದುಮ್ಮನೋ, ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ವಿಹರತಿ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ। ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಮನಾಪಂ ನಾಭಿಗಿಜ್ಝತಿ ನಾಭಿಹಂಸತಿ ⁴⁵ ನ ರಾಗಂ ಜನೇತಿ, ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ, ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ। ಚಕ್ಖುನಾ ಖೋ ಪನೇವ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಅಮನಾಪಂ ನ ಮಙ್ಕು ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋ ⁴⁶ ಅಲೀನಮನಸೋ ⁴⁷ ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚೇತಸೋ, ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ, ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ… ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ ಘಾಯಿತ್ವಾ… ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ ಸಾಯಿತ್ವಾ… ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ ಫುಸಿತ್ವಾ… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಮನಾಪಂ ನಾಭಿಗಿಜ್ಝತಿ ನಾಭಿಹಂಸತಿ ನ ರಾಗಂ ಜನೇತಿ, ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ, ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ। ಮನಸಾ ಖೋ ಪನೇವ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಅಮನಾಪಂ ನ ಮಙ್ಕು ಹೋತಿ ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಚಿತ್ತೋ ಅಲೀನಮನಸೋ ಅಬ್ಯಾಪನ್ನಚೇತಸೋ, ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ, ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ।

Upekkhako sadā satoti. Upekkhakoti chaḷaṅgupekkhāya samannāgato. Cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajāno. Cakkhunā rūpaṃ disvā manāpaṃ nābhigijjhati nābhihaṃsati ⁴⁸ na rāgaṃ janeti, tassa ṭhitova kāyo hoti, ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Cakkhunā kho paneva rūpaṃ disvā amanāpaṃ na maṅku hoti appatiṭṭhitacitto ⁴⁹ alīnamanaso ⁵⁰ abyāpannacetaso, tassa ṭhitova kāyo hoti, ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya manāpaṃ nābhigijjhati nābhihaṃsati na rāgaṃ janeti, tassa ṭhitova kāyo hoti, ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Manasā kho paneva dhammaṃ viññāya amanāpaṃ na maṅku hoti appatiṭṭhitacitto alīnamanaso abyāpannacetaso, tassa ṭhitova kāyo hoti, ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ.

ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ಮನಾಪಾಮನಾಪೇಸು ರೂಪೇಸು ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ, ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ಮನಾಪಾಮನಾಪೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ತಸ್ಸ ಠಿತೋವ ಕಾಯೋ ಹೋತಿ, ಠಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಸುಸಣ್ಠಿತಂ ಸುವಿಮುತ್ತಂ।

Cakkhunā rūpaṃ disvā manāpāmanāpesu rūpesu tassa ṭhitova kāyo hoti, ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya manāpāmanāpesu dhammesu tassa ṭhitova kāyo hoti, ṭhitaṃ cittaṃ ajjhattaṃ susaṇṭhitaṃ suvimuttaṃ.

ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ ದಿಸ್ವಾ ರಜನೀಯೇ ನ ರಜ್ಜತಿ, ದುಸ್ಸನೀಯೇ ⁵¹ ನ ದುಸ್ಸತಿ, ಮೋಹನೀಯೇ ನ ಮುಯ್ಹತಿ, ಕೋಪನೀಯೇ ನ ಕುಪ್ಪತಿ, ಮದನೀಯೇ ನ ಮಜ್ಜತಿ, ಕಿಲೇಸನೀಯೇ ನ ಕಿಲಿಸ್ಸತಿ। ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ ವಿಞ್ಞಾಯ ರಜನೀಯೇ ನ ರಜ್ಜತಿ ದುಸ್ಸನೀಯೇ ನ ದುಸ್ಸತಿ, ಮೋಹನೀಯೇ ನ ಮುಯ್ಹತಿ, ಕೋಪನೀಯೇ ನ ಕುಪ್ಪತಿ, ಮದನೀಯೇ ನ ಮಜ್ಜತಿ, ಕಿಲೇಸನೀಯೇ ನ ಕಿಲಿಸ್ಸತಿ। ದಿಟ್ಠೇ ದಿಟ್ಠಮತ್ತೋ, ಸುತೇ ಸುತಮತ್ತೋ, ಮುತೇ ಮುತಮತ್ತೋ, ವಿಞ್ಞಾತೇ ವಿಞ್ಞಾತಮತ್ತೋ। ದಿಟ್ಠೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಸುತೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ಮುತೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ, ವಿಞ್ಞಾತೇ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ। ದಿಟ್ಠೇ ಅನೂಪಯೋ ಅನಪಾಯೋ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಅಪ್ಪಟಿಬದ್ಧೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತಿ। ಸುತೇ… ಮುತೇ… ವಿಞ್ಞಾತೇ ಅನೂಪಯೋ ಅನಪಾಯೋ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಅಪ್ಪಟಿಬದ್ಧೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತಿ।

Cakkhunā rūpaṃ disvā rajanīye na rajjati, dussanīye ⁵² na dussati, mohanīye na muyhati, kopanīye na kuppati, madanīye na majjati, kilesanīye na kilissati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya rajanīye na rajjati dussanīye na dussati, mohanīye na muyhati, kopanīye na kuppati, madanīye na majjati, kilesanīye na kilissati. Diṭṭhe diṭṭhamatto, sute sutamatto, mute mutamatto, viññāte viññātamatto. Diṭṭhe na limpati, sute na limpati, mute na limpati, viññāte na limpati. Diṭṭhe anūpayo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati. Sute… mute… viññāte anūpayo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharati.

ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಅರಹತೋ ಚಕ್ಖು, ಪಸ್ಸತಿ ಅರಹಾ ಚಕ್ಖುನಾ ರೂಪಂ। ಛನ್ದರಾಗೋ ಅರಹತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅರಹಾ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಅರಹತೋ ಸೋತಂ, ಸುಣಾತಿ ಅರಹಾ ಸೋತೇನ ಸದ್ದಂ। ಛನ್ದರಾಗೋ ಅರಹತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅರಹಾ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಅರಹತೋ ಘಾನಂ, ಘಾಯತಿ ಅರಹಾ ಘಾನೇನ ಗನ್ಧಂ। ಛನ್ದರಾಗೋ ಅರಹತೋ ನತ್ಥಿ, ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅರಹಾ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಅರಹತೋ ಜಿವ್ಹಾ, ಸಾಯತಿ ಅರಹಾ ಜಿವ್ಹಾಯ ರಸಂ…ಪೇ॰… ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಅರಹತೋ ಕಾಯೋ, ಫುಸತಿ ಅರಹಾ ಕಾಯೇನ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಂ…ಪೇ॰… ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಅರಹತೋ ಮನೋ, ವಿಜಾನಾತಿ ಅರಹಾ ಮನಸಾ ಧಮ್ಮಂ। ಛನ್ದರಾಗೋ ಅರಹತೋ ನತ್ಥಿ ಸುವಿಮುತ್ತಚಿತ್ತೋ ಅರಹಾ।

Saṃvijjati arahato cakkhu, passati arahā cakkhunā rūpaṃ. Chandarāgo arahato natthi, suvimuttacitto arahā. Saṃvijjati arahato sotaṃ, suṇāti arahā sotena saddaṃ. Chandarāgo arahato natthi, suvimuttacitto arahā. Saṃvijjati arahato ghānaṃ, ghāyati arahā ghānena gandhaṃ. Chandarāgo arahato natthi, suvimuttacitto arahā. Saṃvijjati arahato jivhā, sāyati arahā jivhāya rasaṃ…pe… saṃvijjati arahato kāyo, phusati arahā kāyena phoṭṭhabbaṃ…pe… saṃvijjati arahato mano, vijānāti arahā manasā dhammaṃ. Chandarāgo arahato natthi suvimuttacitto arahā.

ಚಕ್ಖು ರೂಪಾರಾಮಂ ರೂಪರತಂ ರೂಪಸಮ್ಮುದಿತಂ, ತಂ ಅರಹತೋ ದನ್ತಂ ಗುತ್ತಂ ರಕ್ಖಿತಂ ಸಂವುತಂ, ತಸ್ಸ ಚ ಸಂವರಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಸೋತಂ ಸದ್ದಾರಾಮಂ…ಪೇ॰… ಘಾನಂ ಗನ್ಧಾರಾಮಂ… ಜಿವ್ಹಾ ರಸಾರಾಮಾ ರಸರತಾ ರಸಸಮ್ಮುದಿತಾ, ಸಾ ಅರಹತೋ ದನ್ತಾ ಗುತ್ತಾ ರಕ್ಖಿತಾ ಸಂವುತಾ, ತಸ್ಸಾ ಚ ಸಂವರಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ। ಕಾಯೋ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾರಾಮೋ…ಪೇ॰… ಮನೋ ಧಮ್ಮಾರಾಮೋ ಧಮ್ಮರತೋ ಧಮ್ಮಸಮ್ಮುದಿತೋ, ಸೋ ಅರಹತೋ ದನ್ತೋ ಗುತ್ತೋ ರಕ್ಖಿತೋ ಸಂವುತೋ, ತಸ್ಸ ಚ ಸಂವರಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ।

Cakkhu rūpārāmaṃ rūparataṃ rūpasammuditaṃ, taṃ arahato dantaṃ guttaṃ rakkhitaṃ saṃvutaṃ, tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Sotaṃ saddārāmaṃ…pe… ghānaṃ gandhārāmaṃ… jivhā rasārāmā rasaratā rasasammuditā, sā arahato dantā guttā rakkhitā saṃvutā, tassā ca saṃvarāya dhammaṃ deseti. Kāyo phoṭṭhabbārāmo…pe… mano dhammārāmo dhammarato dhammasammudito, so arahato danto gutto rakkhito saṃvuto, tassa ca saṃvarāya dhammaṃ deseti.

‘‘ದನ್ತಂ ನಯನ್ತಿ ಸಮಿತಿಂ, ದನ್ತಂ ರಾಜಾಭಿರೂಹತಿ।

‘‘Dantaṃ nayanti samitiṃ, dantaṃ rājābhirūhati;

ದನ್ತೋ ಸೇಟ್ಠೋ ಮನುಸ್ಸೇಸು, ಯೋತಿವಾಕ್ಯಂ ತಿತಿಕ್ಖತಿ॥

Danto seṭṭho manussesu, yotivākyaṃ titikkhati.

‘‘ವರಮಸ್ಸತರಾ ದನ್ತಾ, ಆಜಾನೀಯಾ ಚ ⁵³ ಸಿನ್ಧವಾ।

‘‘Varamassatarā dantā, ājānīyā ca ⁵⁴ sindhavā;

ಕುಞ್ಜರಾ ಚ ಮಹಾನಾಗಾ, ಅತ್ತದನ್ತೋ ತತೋ ವರಂ॥

Kuñjarā ca mahānāgā, attadanto tato varaṃ.

‘‘ನ ಹಿ ಏತೇಹಿ ಯಾನೇಹಿ, ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಅಗತಂ ದಿಸಂ।

‘‘Na hi etehi yānehi, gaccheyya agataṃ disaṃ;

ಯಥಾತ್ತನಾ ಸುದನ್ತೇನ, ದನ್ತೋ ದನ್ತೇನ ಗಚ್ಛತಿ॥

Yathāttanā sudantena, danto dantena gacchati.

‘‘ವಿಧಾಸು ನ ವಿಕಮ್ಪನ್ತಿ, ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಾ ಪುನಬ್ಭವಾ।

‘‘Vidhāsu na vikampanti, vippamuttā punabbhavā;

ದನ್ತಭೂಮಿಮನುಪ್ಪತ್ತಾ, ತೇ ಲೋಕೇ ವಿಜಿತಾವಿನೋ॥

Dantabhūmimanuppattā, te loke vijitāvino.

‘‘ಯಸ್ಸಿನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಭಾವಿತಾನಿ ⁵⁵, ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ ⁵⁶ ಸಬ್ಬಲೋಕೇ।

‘‘Yassindriyāni bhāvitāni ⁵⁷, ajjhattaṃ bahiddhā ca ⁵⁸ sabbaloke;

ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝ ಇಮಂ ⁵⁹ ಪರಞ್ಚ ಲೋಕಂ, ಕಾಲಂ ಕಙ್ಖತಿ ಭಾವಿತೋ ಸ ದನ್ತೋ’’ತಿ॥

Nibbijjha imaṃ ⁶⁰ parañca lokaṃ, kālaṃ kaṅkhati bhāvito sa danto’’ti.

ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸದಾತಿ। ಸದಾ ಸಬ್ಬದಾ ಸಬ್ಬಕಾಲಂ ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ಧುವಕಾಲಂ…ಪೇ॰… ಪಚ್ಛಿಮೇ ವಯೋಖನ್ಧೇ। ಸತೋತಿ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸತೋ – ಕಾಯೇ ಕಾಯಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತೋ, ವೇದನಾಸು… ಚಿತ್ತೇ… ಧಮ್ಮೇಸು ಧಮ್ಮಾನುಪಸ್ಸನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ ಭಾವೇನ್ತೋ ಸತೋ…ಪೇ॰… ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಸತೋತಿ – ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸದಾ ಸತೋ।

Upekkhako sadāti. Sadā sabbadā sabbakālaṃ niccakālaṃ dhuvakālaṃ…pe… pacchime vayokhandhe. Satoti catūhi kāraṇehi sato – kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato, vedanāsu… citte… dhammesu dhammānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāvento sato…pe… so vuccati satoti – upekkhako sadā sato.

ನ ಲೋಕೇ ಮಞ್ಞತೇ ಸಮನ್ತಿ। ‘‘ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಮಾನಂ ನ ಜನೇತಿ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ವಾ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ವತ್ಥುನಾತಿ – ನ ಲೋಕೇ ಮಞ್ಞತೇ ಸಮಂ।

Na loke maññate samanti. ‘‘Sadisohamasmī’’ti mānaṃ na janeti jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunāti – na loke maññate samaṃ.

ನ ವಿಸೇಸೀ ನ ನೀಚೇಯ್ಯೋತಿ। ‘‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಅತಿಮಾನಂ ನ ಜನೇತಿ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ವಾ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ವತ್ಥುನಾ । ‘‘ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ಓಮಾನಂ ನ ಜನೇತಿ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ವಾ…ಪೇ॰… ಅಞ್ಞತರಞ್ಞತರೇನ ವಾ ವತ್ಥುನಾತಿ – ನ ವಿಸೇಸೀ ನ ನೀಚೇಯ್ಯೋ।

Na visesī na nīceyyoti. ‘‘Seyyohamasmī’’ti atimānaṃ na janeti jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunā . ‘‘Hīnohamasmī’’ti omānaṃ na janeti jātiyā vā gottena vā…pe… aññataraññatarena vā vatthunāti – na visesī na nīceyyo.

ತಸ್ಸ ನೋ ಸನ್ತಿ ಉಸ್ಸದಾತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಉಸ್ಸದಾತಿ ಸತ್ತುಸ್ಸದಾ – ರಾಗುಸ್ಸದೋ ದೋಸುಸ್ಸದೋ ಮೋಹುಸ್ಸದೋ ಮಾನುಸ್ಸದೋ ದಿಟ್ಠುಸ್ಸದೋ ಕಿಲೇಸುಸ್ಸದೋ ಕಮ್ಮುಸ್ಸದೋ। ತಸ್ಸಿಮೇ ಉಸ್ಸದಾ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ತಸ್ಸ ನೋ ಸನ್ತಿ ಉಸ್ಸದಾ।

Tassa no santi ussadāti. Tassāti arahato khīṇāsavassa. Ussadāti sattussadā – rāgussado dosussado mohussado mānussado diṭṭhussado kilesussado kammussado. Tassime ussadā natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – tassa no santi ussadā.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಉಪೇಕ್ಖಕೋ ಸದಾ ಸತೋ, ನ ಲೋಕೇ ಮಞ್ಞತೇ ಸಮಂ।

‘‘Upekkhako sadā sato, na loke maññate samaṃ;

ನ ವಿಸೇಸೀ ನ ನೀಚೇಯ್ಯೋ, ತಸ್ಸ ನೋ ಸನ್ತಿ ಉಸ್ಸದಾ’’ತಿ॥

Na visesī na nīceyyo, tassa no santi ussadā’’ti.

೯೧.

91.

ಯಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಯತಾ ⁶¹ ನತ್ಥಿ, ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ।

Yassanissayatā⁶²natthi, ñatvā dhammaṃ anissito;

ಭವಾಯ ವಿಭವಾಯ ವಾ, ತಣ್ಹಾ ಯಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜತಿ॥

Bhavāya vibhavāya vā, taṇhā yassa na vijjati.

ಯಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಯತಾ ನತ್ಥೀತಿ। ಯಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ನಿಸ್ಸಯಾತಿ ದ್ವೇ ನಿಸ್ಸಯಾ – ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ । ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ ಪಹೀನೋ, ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ; ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ನಿಸ್ಸಯತಾ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ನುಪಲಬ್ಭತಿ, ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ಯಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಯತಾ ನತ್ಥಿ।

Yassanissayatā natthīti. Yassāti arahato khīṇāsavassa. Nissayāti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca…pe… ayaṃ taṇhānissayo…pe… ayaṃ diṭṭhinissayo . Tassa taṇhānissayo pahīno, diṭṭhinissayo paṭinissaṭṭho; taṇhānissayassa pahīnattā diṭṭhinissayassa paṭinissaṭṭhattā nissayatā yassa natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – yassa nissayatā natthi.

ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋತಿ। ಞತ್ವಾತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ಅನಿಚ್ಚಾ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ, ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾರಾ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿ… ‘‘ಸಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮಾ ಅನತ್ತಾ’’ತಿ…ಪೇ॰… ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತ್ನ್ತ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಜಾನಿತ್ವಾ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ। ಅನಿಸ್ಸಿತೋತಿ ದ್ವೇ ನಿಸ್ಸಯಾ – ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯೋ। ತಣ್ಹಾನಿಸ್ಸಯಂ ಪಹಾಯ ದಿಟ್ಠಿನಿಸ್ಸಯಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿತ್ವಾ ಚಕ್ಖುಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ, ಸೋತಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ, ಘಾನಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ, ಜಿವ್ಹಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ, ಕಾಯಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ, ಮನಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ, ರೂಪೇ… ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ… ಕುಲಂ… ಗಣಂ… ಆವಾಸಂ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇ ಧಮ್ಮೇ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ ಅನಲ್ಲೀನೋ ಅನುಪಗತೋ ಅನಜ್ಝೋಸಿತೋ ಅನಧಿಮುತ್ತೋ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ ನಿಸ್ಸಟೋ ವಿಪ್ಪಮುತ್ತೋ ವಿಸಞ್ಞುತ್ತೋ ವಿಮರಿಯಾದಿಕತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ।

Ñatvādhammaṃ anissitoti. Ñatvāti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti… ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti…pe… ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’ntntti ñatvā jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā. Anissitoti dve nissayā – taṇhānissayo ca diṭṭhinissayo ca…pe… ayaṃ taṇhānissayo…pe… ayaṃ diṭṭhinissayo. Taṇhānissayaṃ pahāya diṭṭhinissayaṃ paṭinissajjitvā cakkhuṃ anissito, sotaṃ anissito, ghānaṃ anissito, jivhaṃ anissito, kāyaṃ anissito, manaṃ anissito, rūpe… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kulaṃ… gaṇaṃ… āvāsaṃ…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme anissito anallīno anupagato anajjhosito anadhimutto nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – ñatvā dhammaṃ anissito.

ಭವಾಯ ವಿಭವಾಯ ವಾ, ತಣ್ಹಾ ಯಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜತೀತಿ। ತಣ್ಹಾತಿ ರೂಪತಣ್ಹಾ ಸದ್ದತಣ್ಹಾ ಗನ್ಧತಣ್ಹಾ ರಸತಣ್ಹಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬತಣ್ಹಾ ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ। ಯಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಭವಾಯಾತಿ ಭವದಿಟ್ಠಿಯಾ, ವಿಭವಾಯಾತಿ ವಿಭವದಿಟ್ಠಿಯಾ; ಭವಾಯಾತಿ ಸಸ್ಸತದಿಟ್ಠಿಯಾ, ವಿಭವಾಯಾತಿ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿಯಾ; ಭವಾಯಾತಿ ಪುನಪ್ಪುನಭವಾಯ ಪುನಪ್ಪುನಗತಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಉಪಪತ್ತಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಪಟಿಸನ್ಧಿಯಾ ಪುನಪ್ಪುನಅತ್ತಭಾವಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ । ತಣ್ಹಾ ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ನುಪಲಬ್ಭತಿ, ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ಭವಾಯ ವಿಭವಾಯ ವಾ ತಣ್ಹಾ ಯಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜತಿ।

Bhavāya vibhavāya vā, taṇhā yassa na vijjatīti. Taṇhāti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. Yassāti arahato khīṇāsavassa. Bhavāyāti bhavadiṭṭhiyā, vibhavāyāti vibhavadiṭṭhiyā; bhavāyāti sassatadiṭṭhiyā, vibhavāyāti ucchedadiṭṭhiyā; bhavāyāti punappunabhavāya punappunagatiyā punappunaupapattiyā punappunapaṭisandhiyā punappunaattabhāvābhinibbattiyā . Taṇhā yassa natthi na santi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – bhavāya vibhavāya vā taṇhā yassa na vijjati.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಯಸ್ಸ ನಿಸ್ಸಯತಾ ನತ್ಥಿ, ಞತ್ವಾ ಧಮ್ಮಂ ಅನಿಸ್ಸಿತೋ।

‘‘Yassa nissayatā natthi, ñatvā dhammaṃ anissito;

ಭವಾಯ ವಿಭವಾಯ ವಾ, ತಣ್ಹಾ ಯಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜತೀ’’ತಿ॥

Bhavāya vibhavāya vā, taṇhā yassa na vijjatī’’ti.

೯೨.

92.

ತಂ ಬ್ರೂಮಿ ಉಪಸನ್ತೋತಿ, ಕಾಮೇಸು ಅನಪೇಕ್ಖಿನಂ।

Taṃbrūmi upasantoti, kāmesu anapekkhinaṃ;

ಗನ್ಥಾ ತಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜನ್ತಿ, ಅತರೀ ಸೋ ವಿಸತ್ತಿಕಂ॥

Ganthā tassa na vijjanti, atarī so visattikaṃ.

ತಂ ಬ್ರೂಮಿ ಉಪಸನ್ತೋತಿ। ಉಪಸನ್ತೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋತಿ। ತಂ ಬ್ರೂಮಿ ತಂ ಕಥೇಮಿ ತಂ ಭಣಾಮಿ ತಂ ದೀಪಯಾಮಿ ತಂ ವೋಹರಾಮೀತಿ – ತಂ ಬ್ರೂಮಿ ಉಪಸನ್ತೋತಿ।

Taṃ brūmi upasantoti. Upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti. Taṃ brūmi taṃ kathemi taṃ bhaṇāmi taṃ dīpayāmi taṃ voharāmīti – taṃ brūmi upasantoti.

ಕಾಮೇಸು ಅನಪೇಕ್ಖಿನನ್ತಿ। ಕಾಮಾತಿ ಉದ್ದಾನತೋ ದ್ವೇ ಕಾಮಾ – ವತ್ಥುಕಾಮಾ ಚ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ ಚ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾ…ಪೇ॰… ಇಮೇ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಾ। ವತ್ಥುಕಾಮೇ ಪರಿಜಾನಿತ್ವಾ, ಕಿಲೇಸಕಾಮೇ ಪಹಾಯ ಪಜಹಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಬ್ಯನ್ತಿಂ ಕರಿತ್ವಾ ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತ್ವಾ ಕಾಮೇಸು ಅನಪೇಕ್ಖಿನೋ ವೀತಕಾಮೋ ಚತ್ತಕಾಮೋ ವನ್ತಕಾಮೋ ಮುತ್ತಕಾಮೋ ಪಹೀನಕಾಮೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಕಾಮೋ, ಕಾಮೇಸು ವೀತರಾಗೋ ವಿಗತರಾಗೋ ಚತ್ತರಾಗೋ ವನ್ತರಾಗೋ ಮುತ್ತರಾಗೋ ಪಹೀನರಾಗೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠರಾಗೋ ನಿಚ್ಛಾತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಸೀತಿಭೂತೋ ಸುಖಪ್ಪಟಿಸಂವೇದೀ ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿಹರತೀತಿ – ಕಾಮೇಸು ಅನಪೇಕ್ಖಿನಂ।

Kāmesu anapekkhinanti. Kāmāti uddānato dve kāmā – vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe… ime vuccanti vatthukāmā…pe… ime vuccanti kilesakāmā. Vatthukāme parijānitvā, kilesakāme pahāya pajahitvā vinodetvā byantiṃ karitvā anabhāvaṃ gametvā kāmesu anapekkhino vītakāmo cattakāmo vantakāmo muttakāmo pahīnakāmo paṭinissaṭṭhakāmo, kāmesu vītarāgo vigatarāgo cattarāgo vantarāgo muttarāgo pahīnarāgo paṭinissaṭṭharāgo nicchāto nibbuto sītibhūto sukhappaṭisaṃvedī brahmabhūtena attanā viharatīti – kāmesu anapekkhinaṃ.

ಗನ್ಥಾ ತಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜನ್ತೀತಿ। ಗನ್ಥಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಗನ್ಥಾ – ಅಭಿಜ್ಝಾ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಇದಂಸಚ್ಚಾಭಿನಿವೇಸೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ। ಅತ್ತನೋ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ರಾಗೋ ಅಭಿಜ್ಝಾ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಪರವಾದೇಸು ಆಘಾತೋ ಅಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ಬ್ಯಾಪಾದೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಅತ್ತನೋ ಸೀಲಂ ವಾ ವತಂ ವಾ ಸೀಲಬ್ಬತಂ ವಾ ಪರಾಮಾಸೋ ಸೀಲಬ್ಬತಪರಾಮಾಸೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ, ಅತ್ತನೋ ದಿಟ್ಠಿ ಇದಂಸಚ್ಚಾಭಿನಿವೇಸೋ ಕಾಯಗನ್ಥೋ। ತಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಗನ್ಥಾ ತಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜನ್ತೀತಿ। ಗನ್ಥಾ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ಗನ್ಥಾ ತಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜನ್ತಿ।

Ganthātassa na vijjantīti. Ganthāti cattāro ganthā – abhijjhā kāyagantho, byāpādo kāyagantho, sīlabbataparāmāso kāyagantho, idaṃsaccābhiniveso kāyagantho. Attano diṭṭhiyā rāgo abhijjhā kāyagantho, paravādesu āghāto appaccayo byāpādo kāyagantho, attano sīlaṃ vā vataṃ vā sīlabbataṃ vā parāmāso sīlabbataparāmāso kāyagantho, attano diṭṭhi idaṃsaccābhiniveso kāyagantho. Tassāti arahato khīṇāsavassa. Ganthā tassa na vijjantīti. Ganthā tassa natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – ganthā tassa na vijjanti.

ಅತರೀ ಸೋ ವಿಸತ್ತಿಕನ್ತಿ। ವಿಸತ್ತಿಕಾ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ವಿಸತ್ತಿಕಾತಿ ಕೇನಟ್ಠೇನ ವಿಸತ್ತಿಕಾ ? ವಿಸತಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಾಲಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಟಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಮಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಕ್ಕತೀತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಂಹರತೀತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಂವಾದಿಕಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಮೂಲಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಫಲಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಪರಿಭೋಗಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ, ವಿಸಾಲಾ ವಾ ಪನ ಸಾ ತಣ್ಹಾ ರೂಪೇ… ಸದ್ದೇ… ಗನ್ಧೇ… ರಸೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬೇ… ಕುಲೇ… ಗಣೇ… ಆವಾಸೇ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ವಿಸತಂ ವಿತ್ಥತಾತಿ ವಿಸತ್ತಿಕಾ। ಅತರೀ ಸೋ ವಿಸತ್ತಿಕನ್ತಿ। ಸೋ ಇಮಂ ವಿಸತ್ತಿಕಂ ತಣ್ಹಂ ಅತರಿ ಉತ್ತರಿ ಪತರಿ ಸಮತಿಕ್ಕಮಿ ವೀತಿವತ್ತೀತಿ – ಅತರೀ ಸೋ ವಿಸತ್ತಿಕಂ।

Atarī so visattikanti. Visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Visattikāti kenaṭṭhena visattikā ? Visatāti visattikā, visālāti visattikā, visaṭāti visattikā, visamāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃharatīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā, visālā vā pana sā taṇhā rūpe… sadde… gandhe… rase… phoṭṭhabbe… kule… gaṇe… āvāse…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visataṃ vitthatāti visattikā. Atarī so visattikanti. So imaṃ visattikaṃ taṇhaṃ atari uttari patari samatikkami vītivattīti – atarī so visattikaṃ.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ತಂ ಬ್ರೂಮಿ ಉಪಸನ್ತೋತಿ, ಕಾಮೇಸು ಅನಪೇಕ್ಖಿನಂ।

‘‘Taṃ brūmi upasantoti, kāmesu anapekkhinaṃ;

ಗನ್ಥಾ ತಸ್ಸ ನ ವಿಜ್ಜನ್ತಿ, ಅತರೀ ಸೋ ವಿಸತ್ತಿಕ’’ನ್ತಿ॥

Ganthā tassa na vijjanti, atarī so visattika’’nti.

೯೩.

93.

ನ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಪಸವೋ, ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥುಞ್ಚ ವಿಜ್ಜತಿ।

Na tassa puttā pasavo, khettaṃ vatthuñca vijjati;

ಅತ್ತಾ ವಾಪಿ ನಿರತ್ತಾ ವಾ, ನ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪಲಬ್ಭತಿ॥

Attā vāpi nirattā vā, na tasmiṃ upalabbhati.

ನ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಪಸವೋ, ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥುಞ್ಚ ವಿಜ್ಜತೀತಿ। ನಾತಿ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ। ತಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಪುತ್ತಾತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಪುತ್ತಾ – ಅತ್ತಜೋ ಪುತ್ತೋ, ಖೇತ್ತಜೋ ಪುತ್ತೋ, ದಿನ್ನಕೋ ಪುತ್ತೋ , ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಪುತ್ತೋ। ಪಸವೋತಿ। ಅಜೇಳಕಾ ಕುಕ್ಕುಟಸೂಕರಾ ಹತ್ಥಿಗಾವಾಸ್ಸವಳವಾ। ಖೇತ್ತನ್ತಿ ಸಾಲಿಖೇತ್ತಂ ವೀಹಿಖೇತ್ತಂ ಮುಗ್ಗಖೇತ್ತಂ ಮಾಸಖೇತ್ತಂ ಯವಖೇತ್ತಂ ಗೋಧುಮಖೇತ್ತಂ ತಿಲಖೇತ್ತಂ। ವತ್ಥುನ್ತಿ ಘರವತ್ಥುಂ ಕೋಟ್ಠವತ್ಥುಂ ಪುರೇವತ್ಥುಂ ಪಚ್ಛಾವತ್ಥುಂ ಆರಾಮವತ್ಥುಂ ವಿಹಾರವತ್ಥುಂ। ನ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಪಸವೋ, ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥುಞ್ಚ ವಿಜ್ಜತೀತಿ। ತಸ್ಸ ಪುತ್ತಪರಿಗ್ಗಹೋ ವಾ ಪಸುಪರಿಗ್ಗಹೋ ವಾ ಖೇತ್ತಪರಿಗ್ಗಹೋ ವಾ ವತ್ಥುಪರಿಗ್ಗಹೋ ವಾ ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ ನ ಸಂವಿಜ್ಜನ್ತಿ ನುಪಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಪಹೀನಾ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಾ ವೂಪಸನ್ತಾ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಾ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಾತಿ – ನ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಪಸವೋ, ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥುಞ್ಚ ವಿಜ್ಜತಿ।

Na tassa puttā pasavo, khettaṃ vatthuñca vijjatīti. Nāti paṭikkhepo. Tassāti arahato khīṇāsavassa. Puttāti cattāro puttā – attajo putto, khettajo putto, dinnako putto , antevāsiko putto. Pasavoti. Ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigāvāssavaḷavā. Khettanti sālikhettaṃ vīhikhettaṃ muggakhettaṃ māsakhettaṃ yavakhettaṃ godhumakhettaṃ tilakhettaṃ. Vatthunti gharavatthuṃ koṭṭhavatthuṃ purevatthuṃ pacchāvatthuṃ ārāmavatthuṃ vihāravatthuṃ. Na tassa puttā pasavo, khettaṃ vatthuñca vijjatīti. Tassa puttapariggaho vā pasupariggaho vā khettapariggaho vā vatthupariggaho vā natthi na santi na saṃvijjanti nupalabbhanti, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭipassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti – na tassa puttā pasavo, khettaṃ vatthuñca vijjati.

ಅತ್ತಾ ವಾಪಿ ನಿರತ್ತಾ ವಾ, ನ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪಲಬ್ಭತೀತಿ। ಅತ್ತಾತಿ ಅತ್ತದಿಟ್ಠಿ, ನಿರತ್ತಾತಿ ಉಚ್ಛೇದದಿಟ್ಠಿ; ಅತ್ತಾತಿ ಗಹಿತಂ ನತ್ಥಿ, ನಿರತ್ತಾತಿ ಮುಞ್ಚಿತಬ್ಬಂ ನತ್ಥಿ। ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಗಹಿತಂ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಮುಞ್ಚಿತಬ್ಬಂ। ಯಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಮುಞ್ಚಿತಬ್ಬಂ ತಸ್ಸ ನತ್ಥಿ ಗಹಿತಂ। ಗಾಹಮುಞ್ಚನಸಮತಿಕ್ಕನ್ತೋ ಅರಹಾ ವುದ್ಧಿಪರಿಹಾನಿವೀತಿವತ್ತೋ। ಸೋ ವುಟ್ಠವಾಸೋ ಚಿಣ್ಣಚರಣೋ…ಪೇ॰… ಜಾತಿಮರಣಸಂಸಾರೋ ನತ್ಥಿ ತಸ್ಸ ಪುನಬ್ಭವೋತಿ – ಅತ್ತಾ ವಾಪಿ ನಿರತ್ತಾ ವಾ, ನ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪಲಬ್ಭತಿ।

Attā vāpi nirattā vā, na tasmiṃ upalabbhatīti. Attāti attadiṭṭhi, nirattāti ucchedadiṭṭhi; attāti gahitaṃ natthi, nirattāti muñcitabbaṃ natthi. Yassa natthi gahitaṃ tassa natthi muñcitabbaṃ. Yassa natthi muñcitabbaṃ tassa natthi gahitaṃ. Gāhamuñcanasamatikkanto arahā vuddhiparihānivītivatto. So vuṭṭhavāso ciṇṇacaraṇo…pe… jātimaraṇasaṃsāro natthi tassa punabbhavoti – attā vāpi nirattā vā, na tasmiṃ upalabbhati.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ನ ತಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಪಸವೋ, ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥುಞ್ಚ ವಿಜ್ಜತಿ।

‘‘Na tassa puttā pasavo, khettaṃ vatthuñca vijjati;

ಅತ್ತಾ ವಾಪಿ ನಿರತ್ತಾ ವಾ, ನ ತಸ್ಮಿಂ ಉಪಲಬ್ಭತೀ’’ತಿ॥

Attā vāpi nirattā vā, na tasmiṃ upalabbhatī’’ti.

೯೪.

94.

ಯೇನ ನಂ ವಜ್ಜುಂ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಅಥೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ।

Yena naṃ vajjuṃ puthujjanā, atho samaṇabrāhmaṇā;

ತಂ ತಸ್ಸ ಅಪುರಕ್ಖತಂ, ತಸ್ಮಾ ವಾದೇಸು ನೇಜತಿ॥

Taṃ tassa apurakkhataṃ, tasmā vādesu nejati.

ಯೇನ ನಂ ವಜ್ಜುಂ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಅಥೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ। ಪುಥುಜ್ಜನಾತಿ ಪುಥು ಕಿಲೇಸೇ ಜನೇನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ , ಪುಥು ಅವಿಹತಸಕ್ಕಾಯದಿಟ್ಠಿಕಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ಸತ್ಥಾರಾನಂ ಮುಖುಲ್ಲೋಕಿಕಾತಿ ⁶³ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ಸಬ್ಬಗತೀಹಿ ಅವುಟ್ಠಿತಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ನಾನಾಭಿಸಙ್ಖಾರೇ ಅಭಿಸಙ್ಖರೋನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ನಾನಾಓಘೇಹಿ ವುಯ್ಹನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ನಾನಾಸನ್ತಾಪೇಹಿ ಸನ್ತಪ್ಪೇನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ನಾನಾಪರಿಳಾಹೇಹಿ ಪರಿಡಯ್ಹನ್ತೀತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ಪಞ್ಚಸು ಕಾಮಗುಣೇಸು ರತ್ತಾ ಗಿದ್ಧಾ ಗಧಿತಾ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಅಜ್ಝೋಸನ್ನಾ ಲಗ್ಗಾ ಲಗ್ಗಿತಾ ಪಲಿಬುದ್ಧಾತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಪುಥು ಪಞ್ಚಹಿ ನೀವರಣೇಹಿ ಆವುತಾ ನಿವುತಾ ಓವುತಾ ಪಿಹಿತಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಪಟಿಕುಜ್ಜಿತಾತಿ – ಪುಥುಜ್ಜನಾ। ಸಮಣಾತಿ ಯೇ ಕೇಚಿ ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಪರಿಬ್ಬಜೂಪಗತಾ ಪರಿಬ್ಬಜಸಮಾಪನ್ನಾ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಯೇ ಕೇಚಿ ಭೋವಾದಿಕಾ। ಯೇನ ನಂ ವಜ್ಜುಂ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಅಥೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ । ಪುಥುಜ್ಜನಾ ಯೇನ ತಂ ರಾಗೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇನ ದೋಸೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇನ ಮೋಹೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇನ ಮಾನೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇನ ಉದ್ಧಚ್ಚೇನ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯಾಯ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾಯ ವದೇಯ್ಯುಂ, ಯೇಹಿ ಅನುಸಯೇಹಿ ವದೇಯ್ಯುಂ, ರತ್ತೋತಿ ವಾ ದುಟ್ಠೋತಿ ವಾ ಮೂಳ್ಹೋತಿ ವಾ ವಿನಿಬದ್ಧೋತಿ ವಾ ಪರಾಮಟ್ಠೋತಿ ವಾ ವಿಕ್ಖೇಪಗತೋತಿ ವಾ ಅನಿಟ್ಠಙ್ಗತೋತಿ ವಾ ಥಾಮಗತೋತಿ ವಾ ತೇ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾ ಪಹೀನಾ; ಅಭಿಸಙ್ಖಾರಾನಂ ಪಹೀನತ್ತಾ ಗತಿಯಾ ⁶⁴ ಯೇನ ತಂ ವದೇಯ್ಯುಂ – ನೇರಯಿಕೋತಿ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಕೋತಿ ವಾ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಿಕೋತಿ ವಾ ಮನುಸ್ಸೋತಿ ವಾ ದೇವೋತಿ ವಾ ರೂಪೀತಿ ವಾ ಅರೂಪೀತಿ ವಾ ಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ಅಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ ನೇವಸಞ್ಞೀನಾಸಞ್ಞೀತಿ ವಾ। ಸೋ ಹೇತು ನತ್ಥಿ ಪಚ್ಚಯೋ ನತ್ಥಿ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ ಯೇನ ನಂ ವದೇಯ್ಯುಂ ಕಥೇಯ್ಯುಂ ಭಣೇಯ್ಯುಂ ದೀಪಯೇಯ್ಯುಂ ವೋಹರೇಯ್ಯುನ್ತಿ – ಯೇನ ನಂ ವಜ್ಜುಂ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಅಥೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ।

Yena naṃ vajjuṃ puthujjanā, atho samaṇabrāhmaṇāti. Puthujjanāti puthu kilese janentīti puthujjanā , puthu avihatasakkāyadiṭṭhikāti puthujjanā, puthu satthārānaṃ mukhullokikāti ⁶⁵ puthujjanā, puthu sabbagatīhi avuṭṭhitāti puthujjanā, puthu nānābhisaṅkhāre abhisaṅkharontīti puthujjanā, puthu nānāoghehi vuyhantīti puthujjanā, puthu nānāsantāpehi santappentīti puthujjanā, puthu nānāpariḷāhehi pariḍayhantīti puthujjanā, puthu pañcasu kāmaguṇesu rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhosannā laggā laggitā palibuddhāti puthujjanā, puthu pañcahi nīvaraṇehi āvutā nivutā ovutā pihitā paṭicchannā paṭikujjitāti – puthujjanā. Samaṇāti ye keci ito bahiddhā paribbajūpagatā paribbajasamāpannā. Brāhmaṇāti ye keci bhovādikā. Yena naṃ vajjuṃ puthujjanā, atho samaṇabrāhmaṇāti . Puthujjanā yena taṃ rāgena vadeyyuṃ, yena dosena vadeyyuṃ, yena mohena vadeyyuṃ, yena mānena vadeyyuṃ, yāya diṭṭhiyā vadeyyuṃ, yena uddhaccena vadeyyuṃ, yāya vicikicchāya vadeyyuṃ, yehi anusayehi vadeyyuṃ, rattoti vā duṭṭhoti vā mūḷhoti vā vinibaddhoti vā parāmaṭṭhoti vā vikkhepagatoti vā aniṭṭhaṅgatoti vā thāmagatoti vā te abhisaṅkhārā pahīnā; abhisaṅkhārānaṃ pahīnattā gatiyā ⁶⁶ yena taṃ vadeyyuṃ – nerayikoti vā tiracchānayonikoti vā pettivisayikoti vā manussoti vā devoti vā rūpīti vā arūpīti vā saññīti vā asaññīti vā nevasaññīnāsaññīti vā. So hetu natthi paccayo natthi kāraṇaṃ natthi yena naṃ vadeyyuṃ katheyyuṃ bhaṇeyyuṃ dīpayeyyuṃ vohareyyunti – yena naṃ vajjuṃ puthujjanā, atho samaṇabrāhmaṇā.

ತಂ ತಸ್ಸ ಅಪುರಕ್ಖತನ್ತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಪುರೇಕ್ಖಾರಾತಿ ದ್ವೇ ಪುರೇಕ್ಖಾರಾ – ತಣ್ಹಾಪುರೇಕ್ಖಾರೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖಾರೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಪುರೇಕ್ಖಾರೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖಾರೋ। ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಪುರೇಕ್ಖಾರೋ ಪಹೀನೋ, ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖಾರೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ; ತಣ್ಹಾಪುರೇಕ್ಖಾರಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ, ದಿಟ್ಠಿಪುರೇಕ್ಖಾರಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ನ ತಣ್ಹಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಂ ವಾ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ಚರತಿ, ನ ತಣ್ಹಾಧಜೋ ನ ತಣ್ಹಾಕೇತು ನ ತಣ್ಹಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ನ ದಿಟ್ಠಿಧಜೋ ನ ದಿಟ್ಠಿಕೇತು ನ ದಿಟ್ಠಾಧಿಪತೇಯ್ಯೋ, ನ ತಣ್ಹಾಯ ವಾ ನ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ವಾ ಪರಿವಾರಿತೋ ಚರತೀತಿ – ತಂ ತಸ್ಸ ಅಪುರಕ್ಖತಂ।

Taṃ tassa apurakkhatanti. Tassāti arahato khīṇāsavassa. Purekkhārāti dve purekkhārā – taṇhāpurekkhāro ca diṭṭhipurekkhāro ca…pe… ayaṃ taṇhāpurekkhāro…pe… ayaṃ diṭṭhipurekkhāro. Tassa taṇhāpurekkhāro pahīno, diṭṭhipurekkhāro paṭinissaṭṭho; taṇhāpurekkhārassa pahīnattā, diṭṭhipurekkhārassa paṭinissaṭṭhattā na taṇhaṃ vā diṭṭhiṃ vā purato katvā carati, na taṇhādhajo na taṇhāketu na taṇhādhipateyyo, na diṭṭhidhajo na diṭṭhiketu na diṭṭhādhipateyyo, na taṇhāya vā na diṭṭhiyā vā parivārito caratīti – taṃ tassa apurakkhataṃ.

ತಸ್ಮಾ ವಾದೇಸು ನೇಜತೀತಿ। ತಸ್ಮಾತಿ ತಸ್ಮಾ ತಂಕಾರಣಾ ತಂಹೇತು ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ತಂನಿದಾನಾ ವಾದೇಸು ಉಪವಾದೇಸು ನಿನ್ದಾಯ ಗರಹಾಯ ಅಕಿತ್ತಿಯಾ ಅವಣ್ಣಹಾರಿಕಾಯ ನೇಜತಿ ನ ಇಞ್ಜತಿ ನ ಚಲತಿ ನ ವೇಧತಿ ನಪ್ಪವೇಧತಿ ನ ಸಮ್ಪವೇಧತೀತಿ – ತಸ್ಮಾ ವಾದೇಸು ನೇಜತಿ।

Tasmā vādesu nejatīti. Tasmāti tasmā taṃkāraṇā taṃhetu tappaccayā taṃnidānā vādesu upavādesu nindāya garahāya akittiyā avaṇṇahārikāya nejati na iñjati na calati na vedhati nappavedhati na sampavedhatīti – tasmā vādesu nejati.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಯೇನ ನಂ ವಜ್ಜುಂ ಪುಥುಜ್ಜನಾ, ಅಥೋ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ।

‘‘Yena naṃ vajjuṃ puthujjanā, atho samaṇabrāhmaṇā;

ತಂ ತಸ್ಸ ಅಪುರಕ್ಖತಂ, ತಸ್ಮಾ ವಾದೇಸು ನೇಜತೀ’’ತಿ॥

Taṃ tassa apurakkhataṃ, tasmā vādesu nejatī’’ti.

೯೫.

95.

ವೀತಗೇಧೋ ಅಮಚ್ಛರೀ, ನ ಉಸ್ಸೇಸು ವದತೇ ಮುನಿ।

Vītagedho amaccharī, na ussesu vadate muni;

ನ ಸಮೇಸು ನ ಓಮೇಸು, ಕಪ್ಪಂ ನೇತಿ ಅಕಪ್ಪಿಯೋ॥

Na samesu na omesu, kappaṃ neti akappiyo.

ವೀತಗೇಧೋ ಅಮಚ್ಛರೀತಿ। ಗೇಧೋ ವುಚ್ಚತಿ ತಣ್ಹಾ। ಯೋ ರಾಗೋ ಸಾರಾಗೋ…ಪೇ॰… ಅಭಿಜ್ಝಾ ಲೋಭೋ ಅಕುಸಲಮೂಲಂ। ಯಸ್ಸೇಸೋ ಗೇಧೋ ಪಹೀನೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕೋ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢೋ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ವೀತಗೇಧೋ। ಸೋ ರೂಪೇ ಅಗಿದ್ಧೋ…ಪೇ॰… ದಿಟ್ಠಸುತಮುತವಿಞ್ಞಾತಬ್ಬೇಸು ಧಮ್ಮೇಸು ಅಗಿದ್ಧೋ ಅಗಧಿತೋ ಅಮುಚ್ಛಿತೋ ಅನಜ್ಝೋಸಿತೋ, ವೀತಗೇಧೋ ವಿಗತಗೇಧೋ ಚತ್ತಗೇಧೋ ವನ್ತಗೇಧೋ ಮುತ್ತಗೇಧೋ ಪಹೀನಗೇಧೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಗೇಧೋ ನಿಚ್ಛಾತೋ…ಪೇ॰… ಬ್ರಹ್ಮಭೂತೇನ ಅತ್ತನಾ ವಿಹರತೀತಿ – ವೀತಗೇಧೋ। ಅಮಚ್ಛರೀತಿ ಮಚ್ಛರಿಯನ್ತಿ ಪಞ್ಚ ಮಚ್ಛರಿಯಾನಿ – ಆವಾಸಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಕುಲಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಲಾಭಮಚ್ಛರಿಯಂ, ವಣ್ಣಮಚ್ಛರಿಯಂ, ಧಮ್ಮಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಯಂ ಏವರೂಪಂ…ಪೇ॰… ಗಾಹೋ – ಇದಂ ವುಚ್ಚತಿ ಮಚ್ಛರಿಯಂ। ಯಸ್ಸೇತಂ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಪಹೀನಂ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಂ ವೂಪಸನ್ತಂ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧಂ ಅಭಬ್ಬುಪ್ಪತ್ತಿಕಂ ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢಂ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅಮಚ್ಛರೀತಿ – ವೀತಗೇಧೋ ಅಮಚ್ಛರೀ।

Vītagedho amaccharīti. Gedho vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlaṃ. Yasseso gedho pahīno samucchinno vūpasanto paṭipassaddho abhabbuppattiko ñāṇagginā daḍḍho, so vuccati vītagedho. So rūpe agiddho…pe… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu agiddho agadhito amucchito anajjhosito, vītagedho vigatagedho cattagedho vantagedho muttagedho pahīnagedho paṭinissaṭṭhagedho nicchāto…pe… brahmabhūtena attanā viharatīti – vītagedho. Amaccharīti macchariyanti pañca macchariyāni – āvāsamacchariyaṃ, kulamacchariyaṃ, lābhamacchariyaṃ, vaṇṇamacchariyaṃ, dhammamacchariyaṃ. Yaṃ evarūpaṃ…pe… gāho – idaṃ vuccati macchariyaṃ. Yassetaṃ macchariyaṃ pahīnaṃ samucchinnaṃ vūpasantaṃ paṭipassaddhaṃ abhabbuppattikaṃ ñāṇagginā daḍḍhaṃ, so vuccati amaccharīti – vītagedho amaccharī.

ನ ಉಸ್ಸೇಸು ವದತೇ ಮುನಿ, ನ ಸಮೇಸು ನ ಓಮೇಸೂತಿ। ಮುನೀತಿ। ಮೋನಂ ವುಚ್ಚತಿ ಞಾಣಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಗಜಾಲಮತಿಚ್ಚ ಸೋ ಮುನಿ। ‘‘ಸೇಯ್ಯೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಸದಿಸೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಹೀನೋಹಮಸ್ಮೀ’’ತಿ ವಾ ನ ವದತಿ ನ ಕಥೇತಿ ನ ಭಣತಿ ನ ದೀಪಯತಿ ನ ವೋಹರತೀತಿ – ನ ಉಸ್ಸೇಸು ವದತೇ ಮುನಿ, ನ ಸಮೇಸು ನ ಓಮೇಸು।

Na ussesu vadate muni, na samesu na omesūti. Munīti. Monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe… saṅgajālamaticca so muni. ‘‘Seyyohamasmī’’ti vā, ‘‘sadisohamasmī’’ti vā, ‘‘hīnohamasmī’’ti vā na vadati na katheti na bhaṇati na dīpayati na voharatīti – na ussesu vadate muni, na samesu na omesu.

ಕಪ್ಪಂ ನೇತಿ ಅಕಪ್ಪಿಯೋತಿ। ಕಪ್ಪಾತಿ ದ್ವೇ ಕಪ್ಪಾ – ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ। ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ ಪಹೀನೋ, ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ; ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ, ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪಂ ವಾ ನೇತಿ ನ ಉಪೇತಿ ನ ಉಪಗಚ್ಛತಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ ನ ಪರಾಮಸತಿ ನಾಭಿನಿವಿಸತೀತಿ – ಕಪ್ಪಂ ನೇತಿ। ಅಕಪ್ಪಿಯೋತಿ। ಕಪ್ಪಾತಿ ದ್ವೇ ಕಪ್ಪಾ – ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ ಚ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ ಚ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ…ಪೇ॰… ಅಯಂ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ। ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪೋ ಪಹೀನೋ, ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪೋ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠೋ; ತಸ್ಸ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪಸ್ಸ ಪಹೀನತ್ತಾ, ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪಸ್ಸ ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠತ್ತಾ ತಣ್ಹಾಕಪ್ಪಂ ವಾ ದಿಟ್ಠಿಕಪ್ಪಂ ವಾ ನ ಕಪ್ಪೇತಿ ನ ಜನೇತಿ ನ ಸಞ್ಜನೇತಿ ನ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ ನಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತೇತೀತಿ – ಕಪ್ಪಂ ನೇತಿ ಅಕಪ್ಪಿಯೋ।

Kappaṃ neti akappiyoti. Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo. Tassa taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho; taṇhākappassa pahīnattā, diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā neti na upeti na upagacchati na gaṇhāti na parāmasati nābhinivisatīti – kappaṃ neti. Akappiyoti. Kappāti dve kappā – taṇhākappo ca diṭṭhikappo ca…pe… ayaṃ taṇhākappo…pe… ayaṃ diṭṭhikappo. Tassa taṇhākappo pahīno, diṭṭhikappo paṭinissaṭṭho; tassa taṇhākappassa pahīnattā, diṭṭhikappassa paṭinissaṭṭhattā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā na kappeti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti – kappaṃ neti akappiyo.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ವೀತಗೇಧೋ ಅಮಚ್ಛರೀ, ನ ಉಸ್ಸೇಸು ವದತೇ ಮುನಿ।

‘‘Vītagedho amaccharī, na ussesu vadate muni;

ನ ಸಮೇಸು ನ ಓಮೇಸು, ಕಪ್ಪಂ ನೇತಿ ಅಕಪ್ಪಿಯೋ’’ತಿ॥

Na samesu na omesu, kappaṃ neti akappiyo’’ti.

೯೬.

96.

ಯಸ್ಸ ಲೋಕೇ ಸಕಂ ನತ್ಥಿ, ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತಿ।

Yassa loke sakaṃ natthi, asatā ca na socati;

ಧಮ್ಮೇಸು ಚ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಸ ವೇ ಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ॥

Dhammesu ca na gacchati, sa ve santoti vuccati.

ಯಸ್ಸ ಲೋಕೇ ಸಕಂ ನತ್ಥೀತಿ। ಯಸ್ಸಾತಿ ಅರಹತೋ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ। ಲೋಕೇ ಸಕಂ ನತ್ಥೀತಿ। ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ ವಾ ಇದಂ ಪರೇಸಂ ವಾ ಇದನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಗತಂ ವೇದನಾಗತಂ ಸಞ್ಞಾಗತಂ ಸಙ್ಖಾರಗತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಗತಂ, ಗಹಿತಂ ಪರಾಮಟ್ಠಂ ಅಭಿನಿವಿಟ್ಠಂ ಅಜ್ಝೋಸಿತಂ ಅಧಿಮುತ್ತಂ, ನತ್ಥಿ ನ ಸನ್ತಿ…ಪೇ॰… ಞಾಣಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢನ್ತಿ – ಯಸ್ಸ ಲೋಕೇ ಸಕಂ ನತ್ಥಿ। ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತೀತಿ। ವಿಪರಿಣತಂ ವಾ ವತ್ಥುಂ ನ ಸೋಚತಿ, ವಿಪರಿಣತಸ್ಮಿಂ ವಾ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನ ಸೋಚತಿ। ಚಕ್ಖು ಮೇ ವಿಪರಿಣತನ್ತಿ ನ ಸೋಚತಿ। ಸೋತಂ ಮೇ… ಘಾನಂ ಮೇ… ಜಿವ್ಹಾ ಮೇ… ಕಾಯೋ ಮೇ… ಮನೋ ಮೇ… ರೂಪಾ ಮೇ… ಸದ್ದಾ ಮೇ… ಗನ್ಧಾ ಮೇ… ರಸಾ ಮೇ… ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಮೇ… ಕುಲಂ ಮೇ… ಗಣೋ ಮೇ… ಆವಾಸೋ ಮೇ… ಲಾಭೋ ಮೇ… ಯಸೋ ಮೇ… ಪಸಂಸಾ ಮೇ… ಸುಖಂ ಮೇ… ಚೀವರಂ ಮೇ… ಪಿಣ್ಡಪಾತೋ ಮೇ… ಸೇನಾಸನಂ ಮೇ… ಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರೋ ಮೇ… ಮಾತಾ ಮೇ… ಪಿತಾ ಮೇ… ಭಾತಾ ಮೇ… ಭಗಿನೀ ಮೇ… ಪುತ್ತೋ ಮೇ… ಧೀತಾ ಮೇ… ಮಿತ್ತಾ ಮೇ… ಅಮಚ್ಚಾ ಮೇ… ಞಾತಕಾ ಮೇ… ಸಾಲೋಹಿತಾ ಮೇ ವಿಪರಿಣತಾತಿ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ, ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತಿ।

Yassaloke sakaṃ natthīti. Yassāti arahato khīṇāsavassa. Loke sakaṃ natthīti. Tassa mayhaṃ vā idaṃ paresaṃ vā idanti kiñci rūpagataṃ vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ, gahitaṃ parāmaṭṭhaṃ abhiniviṭṭhaṃ ajjhositaṃ adhimuttaṃ, natthi na santi…pe… ñāṇagginā daḍḍhanti – yassa loke sakaṃ natthi. Asatā ca na socatīti. Vipariṇataṃ vā vatthuṃ na socati, vipariṇatasmiṃ vā vatthusmiṃ na socati. Cakkhu me vipariṇatanti na socati. Sotaṃ me… ghānaṃ me… jivhā me… kāyo me… mano me… rūpā me… saddā me… gandhā me… rasā me… phoṭṭhabbā me… kulaṃ me… gaṇo me… āvāso me… lābho me… yaso me… pasaṃsā me… sukhaṃ me… cīvaraṃ me… piṇḍapāto me… senāsanaṃ me… gilānapaccayabhesajjaparikkhāro me… mātā me… pitā me… bhātā me… bhaginī me… putto me… dhītā me… mittā me… amaccā me… ñātakā me… sālohitā me vipariṇatāti na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti. Evampi, asatā ca na socati.

ಅಥ ವಾ ಅಸನ್ತಾಯ ⁶⁷ ದುಕ್ಖಾಯ ವೇದನಾಯ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಚಕ್ಖುರೋಗೇನ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಸೋತರೋಗೇನ… ಘಾನರೋಗೇನ… ಜಿವ್ಹಾರೋಗೇನ… ಕಾಯರೋಗೇನ… ಸೀಸರೋಗೇನ… ಕಣ್ಣರೋಗೇನ… ಮುಖರೋಗೇನ… ದನ್ತರೋಗೇನ… ಕಾಸೇನ… ಸಾಸೇನ… ಪಿನಾಸೇನ… ಡಾಹೇನ… ಜರೇನ… ಕುಚ್ಛಿರೋಗೇನ… ಮುಚ್ಛಾಯ… ಪಕ್ಖನ್ದಿಕಾಯ… ಸೂಲೇನ… ವಿಸೂಚಿಕಾಯ… ಕುಟ್ಠೇನ… ಗಣ್ಡೇನ… ಕಿಲಾಸೇನ… ಸೋಸೇನ… ಅಪಮಾರೇನ… ದದ್ದುಯಾ… ಕಣ್ಡುಯಾ… ಕಚ್ಛುಯಾ… ರಖಸಾಯ … ವಿತಚ್ಛಿಕಾಯ… ಲೋಹಿತೇನ… ಪಿತ್ತೇನ… ಮಧುಮೇಹೇನ… ಅಂಸಾಯ… ಪಿಳಕಾಯ… ಭಗನ್ದಲೇನ ⁶⁸ … ಪಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸೇಮ್ಹಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ವಾತಸಮುಟ್ಠಾನೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸನ್ನಿಪಾತಿಕೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಉತುಪರಿಣಾಮಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ವಿಸಮಪರಿಹಾರಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಓಪಕ್ಕಮಿಕೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಜೇನ ಆಬಾಧೇನ… ಸೀತೇನ… ಉಣ್ಹೇನ… ಜಿಘಚ್ಛಾಯ… ಪಿಪಾಸಾಯ… ಡಂಸಮಕಸವಾತಾತಪಸರೀಸಪಸಮ್ಫಸ್ಸೇಹಿ ಫುಟ್ಠೋ ಪರೇತೋ ಸಮೋಹಿತೋ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ, ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತಿ।

Atha vā asantāya ⁶⁹ dukkhāya vedanāya phuṭṭho pareto samohito samannāgato na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati. Cakkhurogena phuṭṭho pareto samohito samannāgato na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati, sotarogena… ghānarogena… jivhārogena… kāyarogena… sīsarogena… kaṇṇarogena… mukharogena… dantarogena… kāsena… sāsena… pināsena… ḍāhena… jarena… kucchirogena… mucchāya… pakkhandikāya… sūlena… visūcikāya… kuṭṭhena… gaṇḍena… kilāsena… sosena… apamārena… dadduyā… kaṇḍuyā… kacchuyā… rakhasāya … vitacchikāya… lohitena… pittena… madhumehena… aṃsāya… piḷakāya… bhagandalena ⁷⁰ … pittasamuṭṭhānena ābādhena… semhasamuṭṭhānena ābādhena… vātasamuṭṭhānena ābādhena… sannipātikena ābādhena… utupariṇāmajena ābādhena… visamaparihārajena ābādhena… opakkamikena ābādhena… kammavipākajena ābādhena… sītena… uṇhena… jighacchāya… pipāsāya… ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassehi phuṭṭho pareto samohito samannāgato na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti. Evampi, asatā ca na socati.

ಅಥ ವಾ ಅಸನ್ತೇ ಅಸಂವಿಜ್ಜಮಾನೇ ಅನುಪಲಬ್ಭಮಾನೇ ⁷¹ – ‘‘ಅಹೋ ವತ ಮೇ ತಂ ನತ್ಥಿ, ಸಿಯಾ ವತ ಮೇ ತಂ, ತಂ ವತಾಹಂ ನ ಚ ಲಭಾಮೀ’’ತಿ ನ ಸೋಚತಿ ನ ಕಿಲಮತಿ ನ ಪರಿದೇವತಿ ನ ಉರತ್ತಾಳಿಂ ಕನ್ದತಿ ನ ಸಮ್ಮೋಹಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ। ಏವಮ್ಪಿ ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತಿ। ಧಮ್ಮೇಸು ಚ ನ ಗಚ್ಛತೀತಿ ನ ಛನ್ದಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದೋಸಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮೋಹಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಭಯಾಗತಿಂ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ರಾಗವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದೋಸವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮೋಹವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಮಾನವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ದಿಟ್ಠಿವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಉದ್ಧಚ್ಚವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ, ನ ಅನುಸಯವಸೇನ ಗಚ್ಛತಿ ನ ಚ ವಗ್ಗೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಯಾಯತಿ ನೀಯತಿ ವುಯ್ಹತಿ ಸಂಹರೀಯತೀತಿ – ಧಮ್ಮೇಸು ಚ ನ ಗಚ್ಛತಿ।

Atha vā asante asaṃvijjamāne anupalabbhamāne ⁷² – ‘‘aho vata me taṃ natthi, siyā vata me taṃ, taṃ vatāhaṃ na ca labhāmī’’ti na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjatīti. Evampi asatā ca na socati. Dhammesuca na gacchatīti na chandāgatiṃ gacchati, na dosāgatiṃ gacchati, na mohāgatiṃ gacchati, na bhayāgatiṃ gacchati, na rāgavasena gacchati, na dosavasena gacchati, na mohavasena gacchati, na mānavasena gacchati, na diṭṭhivasena gacchati, na uddhaccavasena gacchati, na vicikicchāvasena gacchati, na anusayavasena gacchati na ca vaggehi dhammehi yāyati nīyati vuyhati saṃharīyatīti – dhammesu ca na gacchati.

ಸ ವೇ ಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ। ಸೋ ಸನ್ತೋ ಉಪಸನ್ತೋ ವೂಪಸನ್ತೋ ನಿಬ್ಬುತೋ ಪಟಿಪಸ್ಸದ್ಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ ಪವುಚ್ಚತಿ ಕಥೀಯತಿ ಭಣೀಯತಿ ದೀಪೀಯತಿ ವೋಹರೀಯತೀತಿ – ಸ ವೇ ಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।

Sa ve santoti vuccatīti. So santo upasanto vūpasanto nibbuto paṭipassaddhoti vuccati pavuccati kathīyati bhaṇīyati dīpīyati voharīyatīti – sa ve santoti vuccati.

ತೇನಾಹ ಭಗವಾ –

Tenāha bhagavā –

‘‘ಯಸ್ಸ ಲೋಕೇ ಸಕಂ ನತ್ಥಿ, ಅಸತಾ ಚ ನ ಸೋಚತಿ।

‘‘Yassa loke sakaṃ natthi, asatā ca na socati;

ಧಮ್ಮೇಸು ಚ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಸ ವೇ ಸನ್ತೋತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥

Dhammesu ca na gacchati, sa ve santoti vuccatī’’ti.

ಪುರಾಭೇದಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ ದಸಮೋ।

Purābhedasuttaniddeso dasamo.

Next: ೧೧. ಕಲಹವಿವಾದಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸೋ • 11. Kalahavivādasuttaniddeso

Footnotes:

1. ಚಕ್ಖುಂ (ಸೀ॰ ಕ॰)

2. cakkhuṃ (sī. ka.)

3. ಅಸ್ಸುರೋಪೋ (ಸೀ॰ ಕ॰)

4. assuropo (sī. ka.)

5. ಕಿಞ್ಚಿ (ಕ॰)

6. ಫರುಸವಾಚನಿಚ್ಛಾರಣೋ (ಸ್ಯಾ॰)

7. ಜೀವಿತಪನಾಸನೋ (ಸ್ಯಾ॰)

8. kiñci (ka.)

9. pharusavācanicchāraṇo (syā.)

10. jīvitapanāsano (syā.)

11. ಅಟ್ಠಪನಾ (ಸೀ॰)

12. aṭṭhapanā (sī.)

13. ಕೋರಞ್ಜಿಕಕೋರಞ್ಜಿಕೋ (ಸೀ॰)

14. korañjikakorañjiko (sī.)

15. ಅಚಿತ್ತಿಕಾರಕತೋ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

16. acittikārakato (syā. ka.)

17. ನಹಾಯತಿ (ಸೀ॰)

18. nahāyati (sī.)

19. ಪವಿಸಥ (ಸೀ॰) ಏವಮಞ್ಞೇಸು ಪದದ್ವಯೇಸುಪಿ

20. pavisatha (sī.) evamaññesu padadvayesupi

21. ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠೀ (ಸೀ॰)

22. micchādiṭṭhī (sī.)

23. ಭೇದೋ (ಕ॰)

24. bhedo (ka.)

25. ಭೇದಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ (ಬಹೂಸು)

26. ಅಫಾಸುಂ (ಸೀ॰)

27. bhedādhippāyo (bahūsu)

28. aphāsuṃ (sī.)

29. ಪಸವತಿ (ಸ್ಯಾ॰)

30. ನ ಪಸವತಿ (ಸ್ಯಾ॰)

31. pasavati (syā.)

32. na pasavati (syā.)

33. ಪರಿಪುಚ್ಛಿತಂ (ಸೀ॰), ಪರಿಪುಚ್ಛಕೋ (ಸ್ಯಾ॰)

34. paripucchitaṃ (sī.), paripucchako (syā.)

35. ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ವಾ…ಪೇ॰… (ಸೀ॰ ಕ॰)

36. brahmuno vā…pe… (sī. ka.)

37. ರಸೇ ಚ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

38. rase ca (sī. syā.)

39. ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಂಯೇವ (ಸೀ॰)

40. ಇದಮತ್ಥಿಕತಞ್ಞೇವ (ಸೀ॰)

41. appicchaṃyeva (sī.)

42. idamatthikataññeva (sī.)

43. ಲಪಿಲಂ (ಸೀ॰), ಲಮ್ಬಿಲಂ (ಸ್ಯಾ॰), ಲಬಿಲಂ (ಕ॰), ಆಯತನವಿಭಙ್ಗೇ

44. lapilaṃ (sī.), lambilaṃ (syā.), labilaṃ (ka.), āyatanavibhaṅge

45. ನಾಭಿಹಸತಿ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

46. ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠೀನ ಚಿತ್ತೋ (ಸ್ಯಾ॰), ಅಪ್ಪತಿಟ್ಠನಚಿತ್ತೋ (ಕ॰)

47. ಆದಿನಮನಸೋ (ಸ್ಯಾ॰)

48. nābhihasati (sī. syā.)

49. appatiṭṭhīna citto (syā.), appatiṭṭhanacitto (ka.)

50. ādinamanaso (syā.)

51. ದೋಸನೀಯೇ (ಬಹೂಸು)

52. dosanīye (bahūsu)

53. ಆಜಾನಿಯಾವ (ಸ್ಯಾ॰)

54. ājāniyāva (syā.)

55. ವಿಭಾವಿತಾನಿ (ಸೀ॰)

56. ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾ ಚ (ಸೀ॰), ಅಜ್ಝತ್ತಞ್ಚ ಬಹಿದ್ಧಾ ಚ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰) ಸು॰ ನಿ॰ ೫೨೧

57. vibhāvitāni (sī.)

58. ajjhattabahiddhā ca (sī.), ajjhattañca bahiddhā ca (syā. ka.) su. ni. 521

59. ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝಿಮಂ (ಸ್ಯಾ॰), ನಿಬ್ಬಿಜ್ಜ ಇಮಂ (ಕ॰)

60. nibbijjhimaṃ (syā.), nibbijja imaṃ (ka.)

61. ನಿಸ್ಸಯನಾ (ಕ॰)

62. nissayanā (ka.)

63. ಮುಖುಲ್ಲೋಕಕಾತಿ (ಸೀ॰)

64. ಗತಿಯೋ (ಸ್ಯಾ॰)

65. mukhullokakāti (sī.)

66. gatiyo (syā.)

67. ಅಸತಾಯ (ಸೀ॰), ಅಸಾತಾಯ (ಸ್ಯಾ॰)

68. ಭಗನ್ದಲಾಯ (ಸೀ॰ ಸ್ಯಾ॰)

69. asatāya (sī.), asātāya (syā.)

70. bhagandalāya (sī. syā.)

71. ಅನುಪಲಬ್ಭಿಯಮಾನೇ (ಸ್ಯಾ॰ ಕ॰)

72. anupalabbhiyamāne (syā. ka.)

Related texts:

ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ಮಹಾನಿದ್ದೇಸ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāniddesa-aṭṭhakathā / ೧೦. ಪುರಾಭೇದಸುತ್ತನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ • 10. Purābhedasuttaniddesavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact