| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථා • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
10. පුරාභෙදසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Purābhedasuttavaṇṇanā
855. කථංදස්‌සීති පුරාභෙදසුත්‌තං. කා උප්‌පත්‌ති? ඉමස්‌ස සුත්‌තස්‌ස ඉතො පරෙසඤ්‌ච පඤ්‌චන්‌නං කලහවිවාදචූළබ්‍යූහමහාබ්‍යූහතුවටකඅත්‌තදණ්‌ඩසුත්‌තානං සම්‌මාපරිබ්‌බාජනීයස්‌ස උප්‌පත්‌තියං වුත්‌තනයෙනෙව සාමඤ්‌ඤතො උප්‌පත්‌ති වුත්‌තා. විසෙසතො පන යථෙව තස්‌මිං මහාසමයෙ රාගචරිතදෙවතානං සප්‌පායවසෙන ධම්‌මං දෙසෙතුං නිම්‌මිතබුද්‌ධෙන අත්‌තානං පුච්‌ඡාපෙත්‌වා සම්‌මාපරිබ්‌බාජනීයසුත්‌තමභාසි, එවං තස්‌මිංයෙව මහාසමයෙ ‘‘කිං නු ඛො පුරා සරීරභෙදා කත්‌තබ්‌බ’’න්‌ති උප්‌පන්‌නචිත්‌තානං දෙවතානං චිත්‌තං ඤත්‌වා තාසං අනුග්‌ගහත්‌ථං අඩ්‌ඪතෙළසභික්‌ඛුසතපරිවාරං නිම්‌මිතබුද්‌ධං ආකාසෙන ආනෙත්‌වා තෙන අත්‌තානං පුච්‌ඡාපෙත්‌වා ඉමං සුත්‌තමභාසි.
855.Kathaṃdassīti purābhedasuttaṃ. Kā uppatti? Imassa suttassa ito paresañca pañcannaṃ kalahavivādacūḷabyūhamahābyūhatuvaṭakaattadaṇḍasuttānaṃ sammāparibbājanīyassa uppattiyaṃ vuttanayeneva sāmaññato uppatti vuttā. Visesato pana yatheva tasmiṃ mahāsamaye rāgacaritadevatānaṃ sappāyavasena dhammaṃ desetuṃ nimmitabuddhena attānaṃ pucchāpetvā sammāparibbājanīyasuttamabhāsi, evaṃ tasmiṃyeva mahāsamaye ‘‘kiṃ nu kho purā sarīrabhedā kattabba’’nti uppannacittānaṃ devatānaṃ cittaṃ ñatvā tāsaṃ anuggahatthaṃ aḍḍhateḷasabhikkhusataparivāraṃ nimmitabuddhaṃ ākāsena ānetvā tena attānaṃ pucchāpetvā imaṃ suttamabhāsi.
තත්‌ථ පුච්‌ඡාය තාව සො නිම්‌මිතො කථංදස්‌සීති අධිපඤ්‌ඤං කථංසීලොති අධිසීලං, උපසන්‌තොති අධිචිත්‌තං පුච්‌ඡති. සෙසං පාකටමෙව.
Tattha pucchāya tāva so nimmito kathaṃdassīti adhipaññaṃ kathaṃsīloti adhisīlaṃ, upasantoti adhicittaṃ pucchati. Sesaṃ pākaṭameva.
856. විස්‌සජ්‌ජනෙ පන භගවා සරූපෙන අධිපඤ්‌ඤාදීනි අවිස්‌සජ්‌ජෙත්‌වාව අධිපඤ්‌ඤාදිප්‌පභාවෙන යෙසං කිලෙසානං උපසමා ‘‘උපසන්‌තො’’ති වුච්‌චති, නානාදෙවතානං ආසයානුලොමෙන තෙසං උපසමමෙව දීපෙන්‌තො ‘‘වීතතණ්‌හො’’තිආදිකා ගාථායො අභාසි. තත්‌ථ ආදිතො අට්‌ඨන්‌නං ගාථානං ‘‘තං බ්‍රූමි උපසන්‌තො’’ති ඉමාය ගාථාය සම්‌බන්‌ධො වෙදිතබ්‌බො. තතො පරාසං ‘‘ස වෙ සන්‌තොති වුච්‌චතී’’ති ඉමිනා සබ්‌බපච්‌ඡිමෙන පදෙන.
856. Vissajjane pana bhagavā sarūpena adhipaññādīni avissajjetvāva adhipaññādippabhāvena yesaṃ kilesānaṃ upasamā ‘‘upasanto’’ti vuccati, nānādevatānaṃ āsayānulomena tesaṃ upasamameva dīpento ‘‘vītataṇho’’tiādikā gāthāyo abhāsi. Tattha ādito aṭṭhannaṃ gāthānaṃ ‘‘taṃ brūmi upasanto’’ti imāya gāthāya sambandho veditabbo. Tato parāsaṃ ‘‘sa ve santoti vuccatī’’ti iminā sabbapacchimena padena.
අනුපදවණ්‌ණනානයෙන ච – වීතතණ්‌හො පුරා භෙදාති යො සරීරභෙදා පුබ්‌බමෙව පහීනතණ්‌හො. පුබ්‌බමන්‌තමනිස්‌සිතොති අතීතද්‌ධාදිභෙදං පුබ්‌බන්‌තමනිස්‌සිතො. වෙමජ්‌ඣෙනුපසඞ්‌ඛෙය්‍යොති පච්‌චුප්‌පන්‌නෙපි අද්‌ධනි ‘‘රත්‌තො’’තිආදිනා නයෙන න උපසඞ්‌ඛාතබ්‌බො. තස්‌ස නත්‌ථි පුරක්‌ඛතන්‌ති තස්‌ස අරහතො ද්‌වින්‌නං පුරෙක්‌ඛාරානං අභාවා අනාගතෙ අද්‌ධනි පුරක්‌ඛතම්‌පි නත්‌ථි, තං බ්‍රූමි උපසන්‌තොති එවමෙත්‌ථ යොජනා වෙදිතබ්‌බා. එස නයො සබ්‌බත්‌ථ. ඉතො පරං පන යොජනං අදස්‌සෙත්‌වා අනුත්‌තානපදවණ්‌ණනංයෙව කරිස්‌සාම.
Anupadavaṇṇanānayena ca – vītataṇho purā bhedāti yo sarīrabhedā pubbameva pahīnataṇho. Pubbamantamanissitoti atītaddhādibhedaṃ pubbantamanissito. Vemajjhenupasaṅkheyyoti paccuppannepi addhani ‘‘ratto’’tiādinā nayena na upasaṅkhātabbo. Tassa natthi purakkhatanti tassa arahato dvinnaṃ purekkhārānaṃ abhāvā anāgate addhani purakkhatampi natthi, taṃ brūmi upasantoti evamettha yojanā veditabbā. Esa nayo sabbattha. Ito paraṃ pana yojanaṃ adassetvā anuttānapadavaṇṇanaṃyeva karissāma.
857. අසන්‌තාසීති තෙන තෙන අලාභකෙන අසන්‌තසන්‌තො. අවිකත්‌ථීති සීලාදීහි අවිකත්‌ථනසීලො . අකුක්‌කුචොති හත්‌ථකුක්‌කුචාදිවිරහිතො . මන්‌තභාණීති මන්‌තාය පරිග්‌ගහෙත්‌වා වාචං භාසිතා. අනුද්‌ධතොති උද්‌ධච්‌චවිරහිතො. ස වෙ වාචායතොති සො වාචාය යතො සංයතො චතුදොසවිරහිතං වාචං භාසිතා හොති.
857.Asantāsīti tena tena alābhakena asantasanto. Avikatthīti sīlādīhi avikatthanasīlo . Akukkucoti hatthakukkucādivirahito . Mantabhāṇīti mantāya pariggahetvā vācaṃ bhāsitā. Anuddhatoti uddhaccavirahito. Sa ve vācāyatoti so vācāya yato saṃyato catudosavirahitaṃ vācaṃ bhāsitā hoti.
858. නිරාසත්‌තීති නිත්‌තණ්‌හො. විවෙකදස්‌සී ඵස්‌සෙසූති පච්‌චුප්‌පන්‌නෙසු චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සාදීසු අත්‌තාදිභාවවිවෙකං පස්‌සති. දිට්‌ඨීසු ච න නීයතීති ද්‌වාසට්‌ඨිදිට්‌ඨීසු කායචි දිට්‌ඨියා න නීයති.
858.Nirāsattīti nittaṇho. Vivekadassī phassesūti paccuppannesu cakkhusamphassādīsu attādibhāvavivekaṃ passati. Diṭṭhīsu ca na nīyatīti dvāsaṭṭhidiṭṭhīsu kāyaci diṭṭhiyā na nīyati.
859. පතිලීනොති රාගාදීනං පහීනත්‌තා තතො අපගතො. අකුහකොති අවිම්‌හාපකො තීහි කුහනවත්‌ථූහි. අපිහාලූති අපිහනසීලො, පත්‌ථනාතණ්‌හාය රහිතොති වුත්‌තං හොති. අමච්‌ඡරීති පඤ්‌චමච්‌ඡෙරවිරහිතො. අප්‌පගබ්‌භොති කායපාගබ්‌භියාදිවිරහිතො. අජෙගුච්‌ඡොති සම්‌පන්‌නසීලාදිතාය අජෙගුච්‌ඡනීයො අසෙචනකො මනාපො. පෙසුණෙය්‍යෙ ච නො යුතොති ද්‌වීහි ආකාරෙහි උපසංහරිතබ්‌බෙ පිසුණකම්‌මෙ අයුත්‌තො.
859.Patilīnoti rāgādīnaṃ pahīnattā tato apagato. Akuhakoti avimhāpako tīhi kuhanavatthūhi. Apihālūti apihanasīlo, patthanātaṇhāya rahitoti vuttaṃ hoti. Amaccharīti pañcamaccheravirahito. Appagabbhoti kāyapāgabbhiyādivirahito. Ajegucchoti sampannasīlāditāya ajegucchanīyo asecanako manāpo. Pesuṇeyye ca no yutoti dvīhi ākārehi upasaṃharitabbe pisuṇakamme ayutto.
860. සාතියෙසු අනස්‌සාවීති සාතවත්‌ථූසු කාමගුණෙසු තණ්‌හාසන්‌ථවවිරහිතො. සණ්‌හොති සණ්‌හෙහි කායකම්‌මාදීහි සමන්‌නාගතො. පටිභානවාති පරියත්‌තිපරිපුච්‌ඡාධිගමපටිභානෙහි සමන්‌නාගතො. න සද්‌ධොති සාමං අධිගතධම්‌මං න කස්‌සචි සද්‌දහති. න විරජ්‌ජතීති ඛයා රාගස්‌ස විරත්‌තත්‌තා ඉදානි න විරජ්‌ජති.
860.Sātiyesu anassāvīti sātavatthūsu kāmaguṇesu taṇhāsanthavavirahito. Saṇhoti saṇhehi kāyakammādīhi samannāgato. Paṭibhānavāti pariyattiparipucchādhigamapaṭibhānehi samannāgato. Na saddhoti sāmaṃ adhigatadhammaṃ na kassaci saddahati. Na virajjatīti khayā rāgassa virattattā idāni na virajjati.
861. ලාභකම්‍යා න සික්‌ඛතීති න ලාභපත්‌ථනාය සුත්‌තන්‌තාදීනි සික්‌ඛති. අවිරුද්‌ධො ච තණ්‌හාය, රසෙසු නානුගිජ්‌ඣතීති විරොධාභාවෙන ච අවිරුද්‌ධො හුත්‌වා තණ්‌හාය මූලරසාදීසු ගෙධං නාපජ්‌ජති.
861.Lābhakamyā na sikkhatīti na lābhapatthanāya suttantādīni sikkhati. Aviruddho ca taṇhāya, rasesu nānugijjhatīti virodhābhāvena ca aviruddho hutvā taṇhāya mūlarasādīsu gedhaṃ nāpajjati.
862. උපෙක්‌ඛකොති ඡළඞ්‌ගුපෙක්‌ඛාය සමන්‌නාගතො. සතොති කායානුපස්‌සනාදිසතියුත්‌තො.
862.Upekkhakoti chaḷaṅgupekkhāya samannāgato. Satoti kāyānupassanādisatiyutto.
863. නිස්‌සයනාති තණ්‌හාදිට්‌ඨිනිස්‌සයා. ඤත්‌වා ධම්‌මන්‌ති අනිච්‌චාදීහි ආකාරෙහි ධම්‌මං ජානිත්‌වා. අනිස්‌සිතොති එවං තෙහි නිස්‌සයෙහි අනිස්‌සිතො. තෙන අඤ්‌ඤත්‍ර ධම්‌මඤාණා නත්‌ථි නිස්‌සයානං අභාවොති දීපෙති භවාය විභවාය වාති සස්‌සතාය උච්‌ඡෙදාය වා.
863.Nissayanāti taṇhādiṭṭhinissayā. Ñatvā dhammanti aniccādīhi ākārehi dhammaṃ jānitvā. Anissitoti evaṃ tehi nissayehi anissito. Tena aññatra dhammañāṇā natthi nissayānaṃ abhāvoti dīpeti bhavāya vibhavāya vāti sassatāya ucchedāya vā.
864. තං බ්‍රූමි උපසන්‌තොති තං එවරූපං එකෙකගාථාය වුත්‌තං උපසන්‌තොති කථෙමි. අතරී සො විසත්‌තිකන්‌ති සො ඉමං විසතාදිභාවෙන විසත්‌තිකාසඞ්‌ඛාතං මහාතණ්‌හං අතරි.
864.Taṃbrūmi upasantoti taṃ evarūpaṃ ekekagāthāya vuttaṃ upasantoti kathemi. Atarī so visattikanti so imaṃ visatādibhāvena visattikāsaṅkhātaṃ mahātaṇhaṃ atari.
865. ඉදානි තමෙව උපසන්‌තං පසංසන්‌තො ආහ ‘‘න තස්‌ස පුත්‌තා’’ති එවමාදි. තත්‌ථ පුත්‌තා අත්‍රජාදයො චත්‌තාරො. එත්‌ථ ච පුත්‌තපරිග්‌ගහාදයො පුත්‌තාදිනාමෙන වුත්‌තාති වෙදිතබ්‌බා. තෙ හිස්‌ස න විජ්‌ජන්‌ති, තෙසං වා අභාවෙන පුත්‌තාදයො න විජ්‌ජන්‌තීති.
865. Idāni tameva upasantaṃ pasaṃsanto āha ‘‘na tassa puttā’’ti evamādi. Tattha puttā atrajādayo cattāro. Ettha ca puttapariggahādayo puttādināmena vuttāti veditabbā. Te hissa na vijjanti, tesaṃ vā abhāvena puttādayo na vijjantīti.
866. යෙන නං වජ්‌ජුං පුථුජ්‌ජනා, අථො සමණබ්‍රාහ්‌මණාති යෙන තං රාගාදිනා වජ්‌ජෙන පුථුජ්‌ජනා සබ්‌බෙපි දෙවමනුස්‌සා ඉතො බහිද්‌ධා සමණබ්‍රාහ්‌මණා ච රත්‌තො වා දුට්‌ඨො වාති, වදෙය්‍යුං. තං තස්‌ස අපුරක්‌ඛතන්‌ති තං රාගාදිවජ්‌ජං තස්‌ස අරහතො අපුරක්‌ඛතං තස්‌මා වාදෙසු නෙජතීති තං කාරණා නින්‌දාවචනෙසු න කම්‌පති.
866.Yena naṃ vajjuṃ puthujjanā, atho samaṇabrāhmaṇāti yena taṃ rāgādinā vajjena puthujjanā sabbepi devamanussā ito bahiddhā samaṇabrāhmaṇā ca ratto vā duṭṭho vāti, vadeyyuṃ. Taṃ tassa apurakkhatanti taṃ rāgādivajjaṃ tassa arahato apurakkhataṃ tasmā vādesu nejatīti taṃ kāraṇā nindāvacanesu na kampati.
867. න උස්‌සෙසු වදතෙති විසිට්‌ඨෙසු අත්‌තානං අන්‌තොකත්‌වා ‘‘අහං විසිට්‌ඨො’’ති අතිමානවසෙන න වදති. එස නයො ඉතරෙසු ද්‌වීසු. කප්‌පං නෙති අකප්‌පියොති සො එවරූපො දුවිධම්‌පි කප්‌පං න එති. කස්‌මා? යස්‌මා අකප්‌පියො, පහීනකප්‌පොති වුත්‌තං හොති.
867.Na ussesu vadateti visiṭṭhesu attānaṃ antokatvā ‘‘ahaṃ visiṭṭho’’ti atimānavasena na vadati. Esa nayo itaresu dvīsu. Kappaṃ neti akappiyoti so evarūpo duvidhampi kappaṃ na eti. Kasmā? Yasmā akappiyo, pahīnakappoti vuttaṃ hoti.
868. සකන්‌ති මය්‌හන්‌ති පරිග්‌ගහිතං. අසතා ච න සොචතීති අවිජ්‌ජමානාදිනා අසතා ච න සොචති. ධම්‌මෙසු ච න ගච්‌ඡතීති සබ්‌බෙසු ධම්‌මෙසු ඡන්‌දාදිවසෙන න ගච්‌ඡති. ස වෙ සන්‌තොති වුච්‌චතීති සො එවරූපො නරුත්‌තමො ‘‘සන්‌තො’’ති වුච්‌චතීති අරහත්‌තනිකූටෙන දෙසනං නිට්‌ඨාපෙසි. දෙසනාපරියොසානෙ කොටිසතසහස්‌සදෙවතානං අරහත්‌තප්‌පත්‌ති අහොසි, සොතාපන්‌නාදීනං ගණනා නත්‌ථීති.
868.Sakanti mayhanti pariggahitaṃ. Asatā ca na socatīti avijjamānādinā asatā ca na socati. Dhammesu ca na gacchatīti sabbesu dhammesu chandādivasena na gacchati. Sa ve santoti vuccatīti so evarūpo naruttamo ‘‘santo’’ti vuccatīti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Desanāpariyosāne koṭisatasahassadevatānaṃ arahattappatti ahosi, sotāpannādīnaṃ gaṇanā natthīti.
පරමත්‌ථජොතිකාය ඛුද්‌දක-අට්‌ඨකථාය
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
සුත්‌තනිපාත-අට්‌ඨකථාය පුරාභෙදසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Suttanipāta-aṭṭhakathāya purābhedasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / සුත්‌තනිපාතපාළි • Suttanipātapāḷi / 10. පුරාභෙදසුත්‌තං • 10. Purābhedasuttaṃ
