| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
๔. ปุราณจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา
4. Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
๕๐๓. จตุเตฺถ ภตฺตวิสฺสคฺคนฺติ ปาฬิปทสฺส ภตฺตกิจฺจนฺติ อโตฺถ เวทิตโพฺพ, ‘‘ภตฺตสํวิธาน’’นฺติปิ เกจิฯ ตตฺถ นาม ตฺวนฺติ อิมสฺสปิ โส นาม ตฺวนฺติ อโตฺถ เวทิตโพฺพ, ‘‘ตาย นาม ตฺว’’นฺติ เกจิฯ
503. Catutthe bhattavissagganti pāḷipadassa bhattakiccanti attho veditabbo, ‘‘bhattasaṃvidhāna’’ntipi keci. Tattha nāma tvanti imassapi so nāma tvanti attho veditabbo, ‘‘tāya nāma tva’’nti keci.
๕๐๕. ปิตา จ มาตา จ ปิตโร, ปิตูนํ ปิตโร ปิตามหา, เตสํเยว ยุโค ปิตามหยุโค, ตสฺมา ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา ปิตามหทฺวนฺทาติ เอวเมตฺถ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ เอวญฺหิ ปิตามหคฺคหเณเนว มาตามโหปิ คหิโตติฯ ‘‘ยาว สตฺตมา ปิตามหยุคา’’ติ วจนโต เหฎฺฐา จ อุทฺธญฺจ อฎฺฐมยุโค ญาติ นาม น โหติฯ เทสนามุขเมว เจตนฺติ ปิตามหยุคาติ ปิตามห-คฺคหณํ เทสนามุขํ ปิตามหีมาตามหีอาทีนมฺปิ อธิเปฺปตตฺตาฯ ปิตุ มาตา ปิตามหีฯ มาตุ ปิตา มาตามโห ฯ มาตุ มาตา มาตามหีฯ เอตฺถ กิญฺจาปิ ปญฺจสตสากิยานีนํ วเสน ภิกฺขุภาเว ฐตฺวา ปริวตฺตลิงฺคาย ภิกฺขุนิยา จ วเสน เอกโตอุปสมฺปนฺนา ภิกฺขุนี ลพฺภติ, ตถาปิ ปกตินิยาเมเนว ทเสฺสตุํ ‘‘ภิกฺขุนี นาม อุภโตสเงฺฆ อุปสมฺปนฺนา’’ติ วุตฺตํฯ ‘‘กปฺปํ กตฺวาติ วจนโต ทินฺนกปฺปเมว ปาจิตฺติยํ ชเนตี’’ติ วทนฺติฯ ‘‘ปุราณจีวรํ นาม สกิํ นิวตฺถมฺปิ สกิํ ปารุตมฺปี’’ติ อิทํ นิทสฺสนมตฺตนฺติ อาห ‘‘อนฺตมโส ปริโภคสีเสนา’’ติอาทิฯ ‘‘กาเยน ผุสิตฺวา ปริโภโคเยว ปริโภโค นามา’’ติ กุรุนฺทิยํ อธิปฺปาโยฯ
505. Pitā ca mātā ca pitaro, pitūnaṃ pitaro pitāmahā, tesaṃyeva yugo pitāmahayugo, tasmā yāva sattamā pitāmahayugā pitāmahadvandāti evamettha attho daṭṭhabbo. Evañhi pitāmahaggahaṇeneva mātāmahopi gahitoti. ‘‘Yāva sattamā pitāmahayugā’’ti vacanato heṭṭhā ca uddhañca aṭṭhamayugo ñāti nāma na hoti. Desanāmukhameva cetanti pitāmahayugāti pitāmaha-ggahaṇaṃ desanāmukhaṃ pitāmahīmātāmahīādīnampi adhippetattā. Pitu mātā pitāmahī. Mātu pitā mātāmaho. Mātu mātā mātāmahī. Ettha kiñcāpi pañcasatasākiyānīnaṃ vasena bhikkhubhāve ṭhatvā parivattaliṅgāya bhikkhuniyā ca vasena ekatoupasampannā bhikkhunī labbhati, tathāpi pakatiniyāmeneva dassetuṃ ‘‘bhikkhunī nāma ubhatosaṅghe upasampannā’’ti vuttaṃ. ‘‘Kappaṃ katvāti vacanato dinnakappameva pācittiyaṃ janetī’’ti vadanti. ‘‘Purāṇacīvaraṃ nāma sakiṃ nivatthampi sakiṃ pārutampī’’ti idaṃ nidassanamattanti āha ‘‘antamaso paribhogasīsenā’’tiādi. ‘‘Kāyena phusitvā paribhogoyeva paribhogo nāmā’’ti kurundiyaṃ adhippāyo.
๕๐๖. กายวิการํ กตฺวาติ อิทํ ยาว ‘‘โอรโต ฐเปตี’’ติ ปทํ, ตาว สพฺพปเทสุ สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ยถา สา ‘‘โธวาเปตุกาโม อย’’นฺติ ชานาติ, เอวํ กายวิการํ กตฺวาติ อโตฺถฯ ‘‘กายวิการํ กตฺวา’’ติ วจนโต กายวาจาหิ กญฺจิ วิการํ อกตฺวา หเตฺถน หเตฺถ เทนฺตสฺสปิ อนาปตฺติฯ อโนฺตทฺวาทสหเตฺถ โอกาเสติ อิทํ วิเสสนํ ยถาสมฺภวํ โยเชตพฺพํฯ ตถา หิ หเตฺถน หเตฺถ เทนฺตสฺส ปาทมูเล จ ฐเปตฺวา เทนฺตสฺส ‘‘อโนฺตทฺวาทสหเตฺถ โอกาเส’’ติ อิทํ วตฺตพฺพนฺติ นตฺถิ อญฺญถา อสมฺภวโตฯ สติ หิ สมฺภเว พฺยภิจาเร จ วิเสสนํ สาตฺถกํ โหติฯ อุปริ ‘‘ขิปตี’’ติอาทีนิ ปน สนฺธาย อิทํ วิเสสนํ วุตฺตํ, ตสฺมา อโนฺตทฺวาทสหเตฺถ โอกาเส ฐตฺวา อุปริ ขิปนฺตสฺส อญฺญสฺส หเตฺถ เปเสนฺตสฺส จ อาปตฺติฯ อุปจารํ ปน มุญฺจิตฺวา กายวาจาหิ วิการํ กตฺวา อาณาเปนฺตสฺสปิ อนาปตฺติฯ อุปจาเรติ อโนฺตทฺวาทสหตฺถเมว โอกาสํ วทติฯ อุปจารํ มุญฺจิตฺวาติ ทฺวาทสหตฺถูปจารํ มุญฺจิตฺวาฯ
506.Kāyavikāraṃ katvāti idaṃ yāva ‘‘orato ṭhapetī’’ti padaṃ, tāva sabbapadesu sambandhitabbaṃ. Yathā sā ‘‘dhovāpetukāmo aya’’nti jānāti, evaṃ kāyavikāraṃ katvāti attho. ‘‘Kāyavikāraṃ katvā’’ti vacanato kāyavācāhi kañci vikāraṃ akatvā hatthena hatthe dentassapi anāpatti. Antodvādasahatthe okāseti idaṃ visesanaṃ yathāsambhavaṃ yojetabbaṃ. Tathā hi hatthena hatthe dentassa pādamūle ca ṭhapetvā dentassa ‘‘antodvādasahatthe okāse’’ti idaṃ vattabbanti natthi aññathā asambhavato. Sati hi sambhave byabhicāre ca visesanaṃ sātthakaṃ hoti. Upari ‘‘khipatī’’tiādīni pana sandhāya idaṃ visesanaṃ vuttaṃ, tasmā antodvādasahatthe okāse ṭhatvā upari khipantassa aññassa hatthe pesentassa ca āpatti. Upacāraṃ pana muñcitvā kāyavācāhi vikāraṃ katvā āṇāpentassapi anāpatti. Upacāreti antodvādasahatthameva okāsaṃ vadati. Upacāraṃ muñcitvāti dvādasahatthūpacāraṃ muñcitvā.
เอเกน วตฺถุนาติ ปฐมํ กตฺวา นิฎฺฐาปิตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ รชเน อนาปตฺตีติ รชนํ ปจฺจาสีสนฺตสฺสปิ ‘‘โธวิตฺวา อาเนหี’’ติ วุตฺตตฺตา อนาปตฺติ อนาณตฺติยา กตตฺตาฯ ‘‘อวุตฺตา โธวตี’’ติ อิมินา ‘‘อวุตฺตา รชติ, อวุตฺตา อาโกเฎตี’’ติ อิทมฺปิ วุตฺตเมว โหตีติ อาห – ‘‘อวุตฺตา โธวตีติ อิมินา ลกฺขเณน อนาปตฺตี’’ติฯ สมฺพหุลา อาปตฺติโย อาปชฺชตีติ ปาจิตฺติเยน สทฺธิํ เทฺว ทุกฺกฎานิ อาปชฺชติฯ ยถาวตฺถุกเมวาติ นิสฺสคฺคิยเมวาติ อโตฺถฯ ปญฺจ สตานิ ปริมาณเมตาสนฺติ ปญฺจสตาฯ
Ekena vatthunāti paṭhamaṃ katvā niṭṭhāpitaṃ sandhāya vuttaṃ. Rajane anāpattīti rajanaṃ paccāsīsantassapi ‘‘dhovitvā ānehī’’ti vuttattā anāpatti anāṇattiyā katattā. ‘‘Avuttā dhovatī’’ti iminā ‘‘avuttā rajati, avuttā ākoṭetī’’ti idampi vuttameva hotīti āha – ‘‘avuttā dhovatīti iminā lakkhaṇena anāpattī’’ti. Sambahulā āpattiyo āpajjatīti pācittiyena saddhiṃ dve dukkaṭāni āpajjati. Yathāvatthukamevāti nissaggiyamevāti attho. Pañca satāni parimāṇametāsanti pañcasatā.
๕๐๗. จีวรํ โธวาติ…เป.… อาณาเปนฺตสฺสาติ เอตฺถ ตาย โธวนํ ปจฺจาสีสนฺตสฺสปิ อนาปตฺติฯ ปุราณจีวรตา, อุปจาเร ฐตฺวา อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา อาณาปนํ, ตสฺสา โธวนาทีนิ จาติ อิมาเนตฺถ ตีณิ องฺคานิฯ
507.Cīvaraṃdhovāti…pe… āṇāpentassāti ettha tāya dhovanaṃ paccāsīsantassapi anāpatti. Purāṇacīvaratā, upacāre ṭhatvā aññātikāya bhikkhuniyā āṇāpanaṃ, tassā dhovanādīni cāti imānettha tīṇi aṅgāni.
ปุราณจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. ปุราณจีวรสิกฺขาปทํ • 4. Purāṇacīvarasikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๔. ปุราณจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๔. ปุราณจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๔. ปุราณจีวรสิกฺขาปทวณฺณนา • 4. Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
