| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៤. បុរាណចីវរសិក្ខាបទវណ្ណនា
4. Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘អម្ហាកមេវ ញាតី’’តិ ញាយតីតិ ញាតិ, សាវ ញាតិកា, ន ញាតិកា អញ្ញាតិកា, តាយ អញ្ញាតិកាយ។ តេនាហ ‘‘ន ញាតិកាយា’’តិ។ មាតិតោ វា បិតិតោ វាតិ មាតិបក្ខតោ វា បិតិបក្ខតោ វា។ យាវ សត្តមំ យុគន្តិ (បារា. អដ្ឋ. ២.៥០៣-៥០៥) យាវ សត្តមស្ស បុរិសស្ស, សត្តមាយ វា ឥត្ថិយា អាយុប្បមាណំ, យាវ បិតាមហយុគំ បិតាមហិយុគំ មាតាមហយុគំ មាតាមហិយុគន្តិ វុត្តំ ហោតិ។ អថ វា យាវ សត្តមំ យុគន្តិ យាវ សត្តមទ្វន្ទន្តិ អត្ថោ។ យុគសទ្ទោ ចេត្ថ ឯកសេសនយេន ទដ្ឋព្ពោ ‘‘យុគោ ច យុគោ ច យុគា’’តិ។ ឯវញ្ហិ តត្ថ តត្ថ ទ្វន្ទំ គហិតំ ហោតិ។ កេនចិ អាការេន អសម្ពទ្ធាយាតិ ភាតុភគិនិភាគិនេយ្យបុត្តបបុត្តាទីសុ យេន កេនចិ អាការេន អសម្ពទ្ធាយ។ បិតា, បិតុបិតា, តស្ស បិតា, តស្សាបិ បិតាតិ ឯវំ យាវ សត្តមា យុគា, បិតា, បិតុមាតា, តស្សា បិតា ច មាតា ច ភាតា ច ភគិនី ច, បុត្តា ច, ធីតរោ ចាតិ ឯវម្បិ ឧទ្ធញ្ច អធោ ច យាវ សត្តមា យុគា, បិតា, បិតុភាតា, បិតុភគិនី, បិតុបុត្តា, បិតុធីតរោ, តេសម្បិ បុត្តធីតុបរម្បរាតិ ឯវម្បិ យាវ សត្តមា យុគា, មាតា, មាតុមាតា, តស្សា មាតា, តស្សាបិ មាតាតិ ឯវំ យាវ សត្តមា យុគា, មាតា, មាតុបិតា, តស្ស បិតា ច មាតា ច ភាតា ច ភគិនី ច បុត្តា ច ធីតរោ ចាតិ ឯវម្បិ ឧទ្ធញ្ច អធោ ច យាវ សត្តមា យុគា, មាតា, មាតុភាតា, មាតុភគិនី, មាតុបុត្តា, មាតុធីតរោ , តេសម្បិ បុត្តធីតុបរម្បរាតិ ឯវម្បិ យាវ សត្តមា យុគា, តាវ នេវ មាតុសម្ពន្ធេន, ន បិតុសម្ពន្ធេន យា សម្ពទ្ធា, សា ‘‘អញ្ញាតិកា នាមា’’តិ វុត្តំ ហោតិ។
‘‘Amhākameva ñātī’’ti ñāyatīti ñāti, sāva ñātikā, na ñātikā aññātikā, tāya aññātikāya. Tenāha ‘‘na ñātikāyā’’ti. Mātito vā pitito vāti mātipakkhato vā pitipakkhato vā. Yāva sattamaṃ yuganti (pārā. aṭṭha. 2.503-505) yāva sattamassa purisassa, sattamāya vā itthiyā āyuppamāṇaṃ, yāva pitāmahayugaṃ pitāmahiyugaṃ mātāmahayugaṃ mātāmahiyuganti vuttaṃ hoti. Atha vā yāva sattamaṃ yuganti yāva sattamadvandanti attho. Yugasaddo cettha ekasesanayena daṭṭhabbo ‘‘yugo ca yugo ca yugā’’ti. Evañhi tattha tattha dvandaṃ gahitaṃ hoti. Kenaci ākārena asambaddhāyāti bhātubhaginibhāgineyyaputtapaputtādīsu yena kenaci ākārena asambaddhāya. Pitā, pitupitā, tassa pitā, tassāpi pitāti evaṃ yāva sattamā yugā, pitā, pitumātā, tassā pitā ca mātā ca bhātā ca bhaginī ca, puttā ca, dhītaro cāti evampi uddhañca adho ca yāva sattamā yugā, pitā, pitubhātā, pitubhaginī, pituputtā, pitudhītaro, tesampi puttadhītuparamparāti evampi yāva sattamā yugā, mātā, mātumātā, tassā mātā, tassāpi mātāti evaṃ yāva sattamā yugā, mātā, mātupitā, tassa pitā ca mātā ca bhātā ca bhaginī ca puttā ca dhītaro cāti evampi uddhañca adho ca yāva sattamā yugā, mātā, mātubhātā, mātubhaginī, mātuputtā, mātudhītaro , tesampi puttadhītuparamparāti evampi yāva sattamā yugā, tāva neva mātusambandhena, na pitusambandhena yā sambaddhā, sā ‘‘aññātikā nāmā’’ti vuttaṃ hoti.
សាកិយានិយោ វិយាតិ បញ្ចសតមត្តា សាកិយានិយោ វិយ។ និទស្សនមត្តញ្ចេតំ, តស្មា ភិក្ខុភាវេ ឋត្វា បរិវត្តលិង្គា ភិក្ខុនិយោបិ ឥធ សុទ្ធភិក្ខុសង្ឃេ ‘‘ឧបសម្បន្នា’’ ឥច្ចេវ វេទិតព្ពា។ ឧភតោសង្ឃេ វាតិ ភិក្ខុនិសង្ឃេ ញត្តិចតុត្ថេន, ភិក្ខុសង្ឃេ ញត្តិចតុត្ថេនាតិ ឯវំ ឧភតោសង្ឃេ វា។ បុរាណចីវរន្តិ ឯត្ថ ចីវរន្តិ និវាសនបារុបនុបគមេវ អធិប្បេតន្តិ អាហ ‘‘រជិត្វា’’តិអាទិ។ កប្បំ កត្វាតិ កប្បពិន្ទុំ ទត្វា។ ‘‘ឥមិនា អទិន្នកប្បំ បាចិត្តិយវត្ថុ ន ហោតីតិ ទស្សេតី’’តិ (សារត្ថ. ដី. ២.៥០៥) វទន្តិ។ បរិភោគសីសេនាតិ កាយេន ផុសិត្វា បរិភោគសីសេន។ អំសេតិ ជត្តុម្ហិ។ មត្ថកេតិ សីសមត្ថកេ។ សចេ បន បច្ចត្ថរណស្ស ហេដ្ឋា កត្វា និបជ្ជតិ, ហត្ថេហិ វា ឧក្ខិបិត្វា អាកាសេ វិតានំ កត្វា សីសេន អសម្ផុសន្តោ គច្ឆតិ, អយំ បរិភោគោ នាម ន ហោតិ។
Sākiyāniyo viyāti pañcasatamattā sākiyāniyo viya. Nidassanamattañcetaṃ, tasmā bhikkhubhāve ṭhatvā parivattaliṅgā bhikkhuniyopi idha suddhabhikkhusaṅghe ‘‘upasampannā’’ icceva veditabbā. Ubhatosaṅghe vāti bhikkhunisaṅghe ñatticatutthena, bhikkhusaṅghe ñatticatutthenāti evaṃ ubhatosaṅghe vā. Purāṇacīvaranti ettha cīvaranti nivāsanapārupanupagameva adhippetanti āha ‘‘rajitvā’’tiādi. Kappaṃ katvāti kappabinduṃ datvā. ‘‘Iminā adinnakappaṃ pācittiyavatthu na hotīti dassetī’’ti (sārattha. ṭī. 2.505) vadanti. Paribhogasīsenāti kāyena phusitvā paribhogasīsena. Aṃseti jattumhi. Matthaketi sīsamatthake. Sace pana paccattharaṇassa heṭṭhā katvā nipajjati, hatthehi vā ukkhipitvā ākāse vitānaṃ katvā sīsena asamphusanto gacchati, ayaṃ paribhogo nāma na hoti.
កាយវិការំ វា ករោតីតិ យថា សា ‘‘ធោវាបេតុកាមោ អយ’’ន្តិ ជានាតិ, ឯវំ កាយវិការំ ករោតិ។ ‘‘អន្តោទ្វាទសហត្ថេ ឱកាសេ ឋត្វា ឧបរិ វា ខិបតី’’តិ ឥមិនា ឧបចារំ មុញ្ចិត្វា ឱរតោ ខិបន្តស្ស អនាបត្តីតិ ទស្សេតិ។ អញ្ញស្ស វា ហត្ថេ បេសេតីតិ អន្តោទ្វាទសហត្ថេ ឱកាសេ ឋត្វា សិក្ខមានសាមណេរសាមណេរិឧបាសកឥត្ថិយាទីសុ យស្ស កស្សចិ អញ្ញស្ស ហត្ថេ វា បេសេតិ។ សោតិ ឧបាសកោ ច សាមណេរោ ច។ ឧបសម្បជ្ជិត្វា ធោវតីតិ ឯត្ថ ឧបាសកោ លិង្គេ បរិវត្តេ ភិក្ខុនីសុ បព្ពជិត្វា ឧបសម្បជ្ជិត្វា ធោវតិ, សាមណេរោ លិង្គេ បរិវត្តេ ភិក្ខុនីសុ ឧបសម្បជ្ជិត្វា ធោវតីតិ យថាយោគំ អត្ថោ គហេតព្ពោ។ សចេ បន ភិក្ខុនិយា ហត្ថេ ទិន្នំ ហោតិ, សចេ លិង្គេ បរិវត្តេ ធោវតិ, វដ្ដតិ។
Kāyavikāraṃ vā karotīti yathā sā ‘‘dhovāpetukāmo aya’’nti jānāti, evaṃ kāyavikāraṃ karoti. ‘‘Antodvādasahatthe okāse ṭhatvā upari vā khipatī’’ti iminā upacāraṃ muñcitvā orato khipantassa anāpattīti dasseti. Aññassa vā hatthe pesetīti antodvādasahatthe okāse ṭhatvā sikkhamānasāmaṇerasāmaṇeriupāsakaitthiyādīsu yassa kassaci aññassa hatthe vā peseti. Soti upāsako ca sāmaṇero ca. Upasampajjitvā dhovatīti ettha upāsako liṅge parivatte bhikkhunīsu pabbajitvā upasampajjitvā dhovati, sāmaṇero liṅge parivatte bhikkhunīsu upasampajjitvā dhovatīti yathāyogaṃ attho gahetabbo. Sace pana bhikkhuniyā hatthe dinnaṃ hoti, sace liṅge parivatte dhovati, vaṭṭati.
ឯត្ថ ច ឯកស្ស តិក្ខត្តុំ និស្សជ្ជនាភាវតោ តីណិបិ ការេន្តស្ស ឯកេន និស្សគ្គិយំ, ទ្វីហិ ទ្វេ ទុក្កដានិ។ ទ្វេ ការេន្តស្ស ឯកេន និស្សគ្គិយំ, ទុតិយេន ទុក្កដំ។ តេនាហ ‘‘ធោវនាទីនិ តីណី’’តិអាទិ។ ‘‘ឯកេន វត្ថុនា’’តិ បឋមំ កត្វា និដ្ឋាបិតំ សន្ធាយ វុត្តំ។ សចេ បន ‘‘ឥមំ ចីវរំ រជិត្វា ធោវិត្វា អានេហី’’តិ វុត្តេ សា ភិក្ខុនី បឋមំ ធោវិត្វា បច្ឆា រជតិ, និស្សគ្គិយេន ទុក្កដមេវ, ឯវំ សព្ពេសុ វិបរីតវចនេសុ នយោ នេតព្ពោ។ សចេ បន ‘‘ធោវិត្វា អានេហី’’តិ វុត្តា ធោវតិ ចេវ រជតិ ច, ធោវាបនបច្ចយា ឯវ អាបត្តិ, រជនេ អនាបត្តិ។ ឯវំ សព្ពត្ថ។ តេនាហ ‘‘សចេ បន‘ធោវា’តិ វុត្តា’’តិអាទិ។ ភិក្ខូនំ វសេន ឯកតោ ឧបសម្បន្នាយ ធោវាបេន្តស្ស យថាវត្ថុកមេវាតិ អាហ ‘‘ភិក្ខុនិសង្ឃវសេនា’’តិអាទិ។
Ettha ca ekassa tikkhattuṃ nissajjanābhāvato tīṇipi kārentassa ekena nissaggiyaṃ, dvīhi dve dukkaṭāni. Dve kārentassa ekena nissaggiyaṃ, dutiyena dukkaṭaṃ. Tenāha ‘‘dhovanādīni tīṇī’’tiādi. ‘‘Ekena vatthunā’’ti paṭhamaṃ katvā niṭṭhāpitaṃ sandhāya vuttaṃ. Sace pana ‘‘imaṃ cīvaraṃ rajitvā dhovitvā ānehī’’ti vutte sā bhikkhunī paṭhamaṃ dhovitvā pacchā rajati, nissaggiyena dukkaṭameva, evaṃ sabbesu viparītavacanesu nayo netabbo. Sace pana ‘‘dhovitvā ānehī’’ti vuttā dhovati ceva rajati ca, dhovāpanapaccayā eva āpatti, rajane anāpatti. Evaṃ sabbattha. Tenāha ‘‘sace pana‘dhovā’ti vuttā’’tiādi. Bhikkhūnaṃ vasena ekato upasampannāya dhovāpentassa yathāvatthukamevāti āha ‘‘bhikkhunisaṅghavasenā’’tiādi.
អញ្ញស្ស វា សន្តកន្តិ អញ្ញស្ស សន្តកំ បុរាណចីវរំ ធោវាបេន្តស្សាតិ អត្ថោ។ និសីទនបច្ចត្ថរណន្តិ អញ្ញស្ស វា អត្តនោ វា សន្តកំ និសីទនញ្ចេវ បច្ចត្ថរណញ្ច។ និវាសនបារុបនុបគស្សេវ ច ឥធ ‘‘បុរាណចីវរ’’ន្តិ អធិប្បេតត្តា អត្តនោ សន្តកម្បិ និសីទនបច្ចត្ថរណំ ធោវាបេន្តស្ស ទុក្កដមេវ ហោតិ, ន និស្សគ្គិយំ។ អវុត្តា វា ធោវតីតិ ឧទ្ទេសាយ វា ឱវាទាយ វា អាគតា កិលិដ្ឋចីវរំ ទិស្វា ឋបិតដ្ឋានតោ វា គហេត្វា, ‘‘ទេថ អយ្យ, ធោវិស្សាមី’’តិ អាហរាបេត្វា វា ធោវតិ ចេវ រជតិ ច អាកោដេតិ ច, អយំ អវុត្តា ធោវតិ នាម។ យាបិ ‘‘ឥមំ ចីវរំ ធោវា’’តិ ទហរំ វា សាមណេរំ វា អាណាបេន្តស្ស ភិក្ខុនោ វចនំ សុត្វា ‘‘អាហរថយ្យ, អហំ ធោវិស្សាមី’’តិ ធោវតិ, តាវកាលិកំ វា គហេត្វា ធោវិត្វា រជិត្វា ទេតិ, អយម្បិ អវុត្តា ធោវតិ នាម។
Aññassavā santakanti aññassa santakaṃ purāṇacīvaraṃ dhovāpentassāti attho. Nisīdanapaccattharaṇanti aññassa vā attano vā santakaṃ nisīdanañceva paccattharaṇañca. Nivāsanapārupanupagasseva ca idha ‘‘purāṇacīvara’’nti adhippetattā attano santakampi nisīdanapaccattharaṇaṃ dhovāpentassa dukkaṭameva hoti, na nissaggiyaṃ. Avuttā vā dhovatīti uddesāya vā ovādāya vā āgatā kiliṭṭhacīvaraṃ disvā ṭhapitaṭṭhānato vā gahetvā, ‘‘detha ayya, dhovissāmī’’ti āharāpetvā vā dhovati ceva rajati ca ākoṭeti ca, ayaṃ avuttā dhovati nāma. Yāpi ‘‘imaṃ cīvaraṃ dhovā’’ti daharaṃ vā sāmaṇeraṃ vā āṇāpentassa bhikkhuno vacanaṃ sutvā ‘‘āharathayya, ahaṃ dhovissāmī’’ti dhovati, tāvakālikaṃ vā gahetvā dhovitvā rajitvā deti, ayampi avuttā dhovati nāma.
អញ្ញំ វា បរិក្ខារន្តិ ឧបាហនត្ថវិកបត្តត្ថវិកអំសពទ្ធកកាយពន្ធនមញ្ចបីឋតដ្ដិកាទិំ យំ កិញ្ចិ។ ‘‘ឧបចារេ ឋត្វា’’តិ វចនតោ បេសិត្វា ធោវនេបិ អនាបត្តិ។ ឧបចារេតិ អន្តោទ្វាទសហត្ថេ ឱកាសេ។
Aññaṃ vā parikkhāranti upāhanatthavikapattatthavikaaṃsabaddhakakāyabandhanamañcapīṭhataṭṭikādiṃ yaṃ kiñci. ‘‘Upacāre ṭhatvā’’ti vacanato pesitvā dhovanepi anāpatti. Upacāreti antodvādasahatthe okāse.
បុរាណចីវរសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
