| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ကင္ခာဝိတရဏီ-အဘိနဝ-ဋီကာ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
၄. ပုရာဏစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
4. Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘အမ္ဟာကမေဝ ဉာတီ’’တိ ဉာယတီတိ ဉာတိ, သာဝ ဉာတိကာ, န ဉာတိကာ အညာတိကာ, တာယ အညာတိကာယ။ တေနာဟ ‘‘န ဉာတိကာယာ’’တိ။ မာတိတော ဝာ ပိတိတော ဝာတိ မာတိပက္ခတော ဝာ ပိတိပက္ခတော ဝာ။ ယာဝ သတ္တမံ ယုဂန္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၂.၅၀၃-၅၀၅) ယာဝ သတ္တမသ္သ ပုရိသသ္သ, သတ္တမာယ ဝာ ဣတ္ထိယာ အာယုပ္ပမာဏံ, ယာဝ ပိတာမဟယုဂံ ပိတာမဟိယုဂံ မာတာမဟယုဂံ မာတာမဟိယုဂန္တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ အထ ဝာ ယာဝ သတ္တမံ ယုဂန္တိ ယာဝ သတ္တမဒ္ဝန္ဒန္တိ အတ္ထော။ ယုဂသဒ္ဒော စေတ္ထ ဧကသေသနယေန ဒဋ္ဌဗ္ဗော ‘‘ယုဂော စ ယုဂော စ ယုဂာ’’တိ။ ဧဝဉ္ဟိ တတ္ထ တတ္ထ ဒ္ဝန္ဒံ ဂဟိတံ ဟောတိ။ ကေနစိ အာကာရေန အသမ္ဗဒ္ဓာယာတိ ဘာတုဘဂိနိဘာဂိနေယ္ယပုတ္တပပုတ္တာဒီသု ယေန ကေနစိ အာကာရေန အသမ္ဗဒ္ဓာယ။ ပိတာ, ပိတုပိတာ, တသ္သ ပိတာ, တသ္သာပိ ပိတာတိ ဧဝံ ယာဝ သတ္တမာ ယုဂာ, ပိတာ, ပိတုမာတာ, တသ္သာ ပိတာ စ မာတာ စ ဘာတာ စ ဘဂိနီ စ, ပုတ္တာ စ, ဓီတရော စာတိ ဧဝမ္ပိ ဥဒ္ဓဉ္စ အဓော စ ယာဝ သတ္တမာ ယုဂာ, ပိတာ, ပိတုဘာတာ, ပိတုဘဂိနီ, ပိတုပုတ္တာ, ပိတုဓီတရော, တေသမ္ပိ ပုတ္တဓီတုပရမ္ပရာတိ ဧဝမ္ပိ ယာဝ သတ္တမာ ယုဂာ, မာတာ, မာတုမာတာ, တသ္သာ မာတာ, တသ္သာပိ မာတာတိ ဧဝံ ယာဝ သတ္တမာ ယုဂာ, မာတာ, မာတုပိတာ, တသ္သ ပိတာ စ မာတာ စ ဘာတာ စ ဘဂိနီ စ ပုတ္တာ စ ဓီတရော စာတိ ဧဝမ္ပိ ဥဒ္ဓဉ္စ အဓော စ ယာဝ သတ္တမာ ယုဂာ, မာတာ, မာတုဘာတာ, မာတုဘဂိနီ, မာတုပုတ္တာ, မာတုဓီတရော , တေသမ္ပိ ပုတ္တဓီတုပရမ္ပရာတိ ဧဝမ္ပိ ယာဝ သတ္တမာ ယုဂာ, တာဝ နေဝ မာတုသမ္ဗန္ဓေန, န ပိတုသမ္ဗန္ဓေန ယာ သမ္ဗဒ္ဓာ, သာ ‘‘အညာတိကာ နာမာ’’တိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။
‘‘Amhākameva ñātī’’ti ñāyatīti ñāti, sāva ñātikā, na ñātikā aññātikā, tāya aññātikāya. Tenāha ‘‘na ñātikāyā’’ti. Mātito vā pitito vāti mātipakkhato vā pitipakkhato vā. Yāva sattamaṃ yuganti (pārā. aṭṭha. 2.503-505) yāva sattamassa purisassa, sattamāya vā itthiyā āyuppamāṇaṃ, yāva pitāmahayugaṃ pitāmahiyugaṃ mātāmahayugaṃ mātāmahiyuganti vuttaṃ hoti. Atha vā yāva sattamaṃ yuganti yāva sattamadvandanti attho. Yugasaddo cettha ekasesanayena daṭṭhabbo ‘‘yugo ca yugo ca yugā’’ti. Evañhi tattha tattha dvandaṃ gahitaṃ hoti. Kenaci ākārena asambaddhāyāti bhātubhaginibhāgineyyaputtapaputtādīsu yena kenaci ākārena asambaddhāya. Pitā, pitupitā, tassa pitā, tassāpi pitāti evaṃ yāva sattamā yugā, pitā, pitumātā, tassā pitā ca mātā ca bhātā ca bhaginī ca, puttā ca, dhītaro cāti evampi uddhañca adho ca yāva sattamā yugā, pitā, pitubhātā, pitubhaginī, pituputtā, pitudhītaro, tesampi puttadhītuparamparāti evampi yāva sattamā yugā, mātā, mātumātā, tassā mātā, tassāpi mātāti evaṃ yāva sattamā yugā, mātā, mātupitā, tassa pitā ca mātā ca bhātā ca bhaginī ca puttā ca dhītaro cāti evampi uddhañca adho ca yāva sattamā yugā, mātā, mātubhātā, mātubhaginī, mātuputtā, mātudhītaro , tesampi puttadhītuparamparāti evampi yāva sattamā yugā, tāva neva mātusambandhena, na pitusambandhena yā sambaddhā, sā ‘‘aññātikā nāmā’’ti vuttaṃ hoti.
သာကိယာနိယော ဝိယာတိ ပဉ္စသတမတ္တာ သာကိယာနိယော ဝိယ။ နိဒသ္သနမတ္တဉ္စေတံ, တသ္မာ ဘိက္ခုဘာဝေ ဌတ္ဝာ ပရိဝတ္တလိင္ဂာ ဘိက္ခုနိယောပိ ဣဓ သုဒ္ဓဘိက္ခုသင္ဃေ ‘‘ဥပသမ္ပန္နာ’’ ဣစ္စေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။ ဥဘတောသင္ဃေ ဝာတိ ဘိက္ခုနိသင္ဃေ ဉတ္တိစတုတ္ထေန, ဘိက္ခုသင္ဃေ ဉတ္တိစတုတ္ထေနာတိ ဧဝံ ဥဘတောသင္ဃေ ဝာ။ ပုရာဏစီဝရန္တိ ဧတ္ထ စီဝရန္တိ နိဝာသနပာရုပနုပဂမေဝ အဓိပ္ပေတန္တိ အာဟ ‘‘ရဇိတ္ဝာ’’တိအာဒိ။ ကပ္ပံ ကတ္ဝာတိ ကပ္ပဗိန္ဒုံ ဒတ္ဝာ။ ‘‘ဣမိနာ အဒိန္နကပ္ပံ ပာစိတ္တိယဝတ္ထု န ဟောတီတိ ဒသ္သေတီ’’တိ (သာရတ္ထ. ဋီ. ၂.၅၀၅) ဝဒန္တိ။ ပရိဘောဂသီသေနာတိ ကာယေန ဖုသိတ္ဝာ ပရိဘောဂသီသေန။ အံသေတိ ဇတ္တုမ္ဟိ။ မတ္ထကေတိ သီသမတ္ထကေ။ သစေ ပန ပစ္စတ္ထရဏသ္သ ဟေဋ္ဌာ ကတ္ဝာ နိပဇ္ဇတိ, ဟတ္ထေဟိ ဝာ ဥက္ခိပိတ္ဝာ အာကာသေ ဝိတာနံ ကတ္ဝာ သီသေန အသမ္ဖုသန္တော ဂစ္ဆတိ, အယံ ပရိဘောဂော နာမ န ဟောတိ။
Sākiyāniyo viyāti pañcasatamattā sākiyāniyo viya. Nidassanamattañcetaṃ, tasmā bhikkhubhāve ṭhatvā parivattaliṅgā bhikkhuniyopi idha suddhabhikkhusaṅghe ‘‘upasampannā’’ icceva veditabbā. Ubhatosaṅghe vāti bhikkhunisaṅghe ñatticatutthena, bhikkhusaṅghe ñatticatutthenāti evaṃ ubhatosaṅghe vā. Purāṇacīvaranti ettha cīvaranti nivāsanapārupanupagameva adhippetanti āha ‘‘rajitvā’’tiādi. Kappaṃ katvāti kappabinduṃ datvā. ‘‘Iminā adinnakappaṃ pācittiyavatthu na hotīti dassetī’’ti (sārattha. ṭī. 2.505) vadanti. Paribhogasīsenāti kāyena phusitvā paribhogasīsena. Aṃseti jattumhi. Matthaketi sīsamatthake. Sace pana paccattharaṇassa heṭṭhā katvā nipajjati, hatthehi vā ukkhipitvā ākāse vitānaṃ katvā sīsena asamphusanto gacchati, ayaṃ paribhogo nāma na hoti.
ကာယဝိကာရံ ဝာ ကရောတီတိ ယထာ သာ ‘‘ဓောဝာပေတုကာမော အယ’’န္တိ ဇာနာတိ, ဧဝံ ကာယဝိကာရံ ကရောတိ။ ‘‘အန္တောဒ္ဝာဒသဟတ္ထေ ဩကာသေ ဌတ္ဝာ ဥပရိ ဝာ ခိပတီ’’တိ ဣမိနာ ဥပစာရံ မုဉ္စိတ္ဝာ ဩရတော ခိပန္တသ္သ အနာပတ္တီတိ ဒသ္သေတိ။ အညသ္သ ဝာ ဟတ္ထေ ပေသေတီတိ အန္တောဒ္ဝာဒသဟတ္ထေ ဩကာသေ ဌတ္ဝာ သိက္ခမာနသာမဏေရသာမဏေရိဥပာသကဣတ္ထိယာဒီသု ယသ္သ ကသ္သစိ အညသ္သ ဟတ္ထေ ဝာ ပေသေတိ။ သောတိ ဥပာသကော စ သာမဏေရော စ။ ဥပသမ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ဓောဝတီတိ ဧတ္ထ ဥပာသကော လိင္ဂေ ပရိဝတ္တေ ဘိက္ခုနီသု ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ဓောဝတိ, သာမဏေရော လိင္ဂေ ပရိဝတ္တေ ဘိက္ခုနီသု ဥပသမ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ဓောဝတီတိ ယထာယောဂံ အတ္ထော ဂဟေတဗ္ဗော။ သစေ ပန ဘိက္ခုနိယာ ဟတ္ထေ ဒိန္နံ ဟောတိ, သစေ လိင္ဂေ ပရိဝတ္တေ ဓောဝတိ, ဝဋ္ဋတိ။
Kāyavikāraṃ vā karotīti yathā sā ‘‘dhovāpetukāmo aya’’nti jānāti, evaṃ kāyavikāraṃ karoti. ‘‘Antodvādasahatthe okāse ṭhatvā upari vā khipatī’’ti iminā upacāraṃ muñcitvā orato khipantassa anāpattīti dasseti. Aññassa vā hatthe pesetīti antodvādasahatthe okāse ṭhatvā sikkhamānasāmaṇerasāmaṇeriupāsakaitthiyādīsu yassa kassaci aññassa hatthe vā peseti. Soti upāsako ca sāmaṇero ca. Upasampajjitvā dhovatīti ettha upāsako liṅge parivatte bhikkhunīsu pabbajitvā upasampajjitvā dhovati, sāmaṇero liṅge parivatte bhikkhunīsu upasampajjitvā dhovatīti yathāyogaṃ attho gahetabbo. Sace pana bhikkhuniyā hatthe dinnaṃ hoti, sace liṅge parivatte dhovati, vaṭṭati.
ဧတ္ထ စ ဧကသ္သ တိက္ခတ္တုံ နိသ္သဇ္ဇနာဘာဝတော တီဏိပိ ကာရေန္တသ္သ ဧကေန နိသ္သဂ္ဂိယံ, ဒ္ဝီဟိ ဒ္ဝေ ဒုက္ကဋာနိ။ ဒ္ဝေ ကာရေန္တသ္သ ဧကေန နိသ္သဂ္ဂိယံ, ဒုတိယေန ဒုက္ကဋံ။ တေနာဟ ‘‘ဓောဝနာဒီနိ တီဏီ’’တိအာဒိ။ ‘‘ဧကေန ဝတ္ထုနာ’’တိ ပဌမံ ကတ္ဝာ နိဋ္ဌာပိတံ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ။ သစေ ပန ‘‘ဣမံ စီဝရံ ရဇိတ္ဝာ ဓောဝိတ္ဝာ အာနေဟီ’’တိ ဝုတ္တေ သာ ဘိက္ခုနီ ပဌမံ ဓောဝိတ္ဝာ ပစ္ဆာ ရဇတိ, နိသ္သဂ္ဂိယေန ဒုက္ကဋမေဝ, ဧဝံ သဗ္ဗေသု ဝိပရီတဝစနေသု နယော နေတဗ္ဗော။ သစေ ပန ‘‘ဓောဝိတ္ဝာ အာနေဟီ’’တိ ဝုတ္တာ ဓောဝတိ စေဝ ရဇတိ စ, ဓောဝာပနပစ္စယာ ဧဝ အာပတ္တိ, ရဇနေ အနာပတ္တိ။ ဧဝံ သဗ္ဗတ္ထ။ တေနာဟ ‘‘သစေ ပန‘ဓောဝာ’တိ ဝုတ္တာ’’တိအာဒိ။ ဘိက္ခူနံ ဝသေန ဧကတော ဥပသမ္ပန္နာယ ဓောဝာပေန္တသ္သ ယထာဝတ္ထုကမေဝာတိ အာဟ ‘‘ဘိက္ခုနိသင္ဃဝသေနာ’’တိအာဒိ။
Ettha ca ekassa tikkhattuṃ nissajjanābhāvato tīṇipi kārentassa ekena nissaggiyaṃ, dvīhi dve dukkaṭāni. Dve kārentassa ekena nissaggiyaṃ, dutiyena dukkaṭaṃ. Tenāha ‘‘dhovanādīni tīṇī’’tiādi. ‘‘Ekena vatthunā’’ti paṭhamaṃ katvā niṭṭhāpitaṃ sandhāya vuttaṃ. Sace pana ‘‘imaṃ cīvaraṃ rajitvā dhovitvā ānehī’’ti vutte sā bhikkhunī paṭhamaṃ dhovitvā pacchā rajati, nissaggiyena dukkaṭameva, evaṃ sabbesu viparītavacanesu nayo netabbo. Sace pana ‘‘dhovitvā ānehī’’ti vuttā dhovati ceva rajati ca, dhovāpanapaccayā eva āpatti, rajane anāpatti. Evaṃ sabbattha. Tenāha ‘‘sace pana‘dhovā’ti vuttā’’tiādi. Bhikkhūnaṃ vasena ekato upasampannāya dhovāpentassa yathāvatthukamevāti āha ‘‘bhikkhunisaṅghavasenā’’tiādi.
အညသ္သ ဝာ သန္တကန္တိ အညသ္သ သန္တကံ ပုရာဏစီဝရံ ဓောဝာပေန္တသ္သာတိ အတ္ထော။ နိသီဒနပစ္စတ္ထရဏန္တိ အညသ္သ ဝာ အတ္တနော ဝာ သန္တကံ နိသီဒနဉ္စေဝ ပစ္စတ္ထရဏဉ္စ။ နိဝာသနပာရုပနုပဂသ္သေဝ စ ဣဓ ‘‘ပုရာဏစီဝရ’’န္တိ အဓိပ္ပေတတ္တာ အတ္တနော သန္တကမ္ပိ နိသီဒနပစ္စတ္ထရဏံ ဓောဝာပေန္တသ္သ ဒုက္ကဋမေဝ ဟောတိ, န နိသ္သဂ္ဂိယံ။ အဝုတ္တာ ဝာ ဓောဝတီတိ ဥဒ္ဒေသာယ ဝာ ဩဝာဒာယ ဝာ အာဂတာ ကိလိဋ္ဌစီဝရံ ဒိသ္ဝာ ဌပိတဋ္ဌာနတော ဝာ ဂဟေတ္ဝာ, ‘‘ဒေထ အယ္ယ, ဓောဝိသ္သာမီ’’တိ အာဟရာပေတ္ဝာ ဝာ ဓောဝတိ စေဝ ရဇတိ စ အာကောဋေတိ စ, အယံ အဝုတ္တာ ဓောဝတိ နာမ။ ယာပိ ‘‘ဣမံ စီဝရံ ဓောဝာ’’တိ ဒဟရံ ဝာ သာမဏေရံ ဝာ အာဏာပေန္တသ္သ ဘိက္ခုနော ဝစနံ သုတ္ဝာ ‘‘အာဟရထယ္ယ, အဟံ ဓောဝိသ္သာမီ’’တိ ဓောဝတိ, တာဝကာလိကံ ဝာ ဂဟေတ္ဝာ ဓောဝိတ္ဝာ ရဇိတ္ဝာ ဒေတိ, အယမ္ပိ အဝုတ္တာ ဓောဝတိ နာမ။
Aññassavā santakanti aññassa santakaṃ purāṇacīvaraṃ dhovāpentassāti attho. Nisīdanapaccattharaṇanti aññassa vā attano vā santakaṃ nisīdanañceva paccattharaṇañca. Nivāsanapārupanupagasseva ca idha ‘‘purāṇacīvara’’nti adhippetattā attano santakampi nisīdanapaccattharaṇaṃ dhovāpentassa dukkaṭameva hoti, na nissaggiyaṃ. Avuttā vā dhovatīti uddesāya vā ovādāya vā āgatā kiliṭṭhacīvaraṃ disvā ṭhapitaṭṭhānato vā gahetvā, ‘‘detha ayya, dhovissāmī’’ti āharāpetvā vā dhovati ceva rajati ca ākoṭeti ca, ayaṃ avuttā dhovati nāma. Yāpi ‘‘imaṃ cīvaraṃ dhovā’’ti daharaṃ vā sāmaṇeraṃ vā āṇāpentassa bhikkhuno vacanaṃ sutvā ‘‘āharathayya, ahaṃ dhovissāmī’’ti dhovati, tāvakālikaṃ vā gahetvā dhovitvā rajitvā deti, ayampi avuttā dhovati nāma.
အညံ ဝာ ပရိက္ခာရန္တိ ဥပာဟနတ္ထဝိကပတ္တတ္ထဝိကအံသဗဒ္ဓကကာယဗန္ဓနမဉ္စပီဌတဋ္ဋိကာဒိံ ယံ ကိဉ္စိ။ ‘‘ဥပစာရေ ဌတ္ဝာ’’တိ ဝစနတော ပေသိတ္ဝာ ဓောဝနေပိ အနာပတ္တိ။ ဥပစာရေတိ အန္တောဒ္ဝာဒသဟတ္ထေ ဩကာသေ။
Aññaṃ vā parikkhāranti upāhanatthavikapattatthavikaaṃsabaddhakakāyabandhanamañcapīṭhataṭṭikādiṃ yaṃ kiñci. ‘‘Upacāre ṭhatvā’’ti vacanato pesitvā dhovanepi anāpatti. Upacāreti antodvādasahatthe okāse.
ပုရာဏစီဝရသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
