| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / ཀངྑཱཝིཏརཎཱི-ཨབྷིནཝ-ཊཱིཀཱ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
༤. པུརཱཎཙཱིཝརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ
4. Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘ཨམྷཱཀམེཝ ཉཱཏཱི’’ཏི ཉཱཡཏཱིཏི ཉཱཏི, སཱཝ ཉཱཏིཀཱ, ན ཉཱཏིཀཱ ཨཉྙཱཏིཀཱ, ཏཱཡ ཨཉྙཱཏིཀཱཡ། ཏེནཱཧ ‘‘ན ཉཱཏིཀཱཡཱ’’ཏི། མཱཏིཏོ ཝཱ པིཏིཏོ ཝཱཏི མཱཏིཔཀྑཏོ ཝཱ པིཏིཔཀྑཏོ ཝཱ། ཡཱཝ སཏྟམཾ ཡུགནྟི (པཱརཱ॰ ཨཊྛ॰ ༢.༥༠༣-༥༠༥) ཡཱཝ སཏྟམསྶ པུརིསསྶ, སཏྟམཱཡ ཝཱ ཨིཏྠིཡཱ ཨཱཡུཔྤམཱཎཾ, ཡཱཝ པིཏཱམཧཡུགཾ པིཏཱམཧིཡུགཾ མཱཏཱམཧཡུགཾ མཱཏཱམཧིཡུགནྟི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཨཐ ཝཱ ཡཱཝ སཏྟམཾ ཡུགནྟི ཡཱཝ སཏྟམདྭནྡནྟི ཨཏྠོ། ཡུགསདྡོ ཙེཏྠ ཨེཀསེསནཡེན དཊྛབྦོ ‘‘ཡུགོ ཙ ཡུགོ ཙ ཡུགཱ’’ཏི། ཨེཝཉྷི ཏཏྠ ཏཏྠ དྭནྡཾ གཧིཏཾ ཧོཏི། ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན ཨསམྦདྡྷཱཡཱཏི བྷཱཏུབྷགིནིབྷཱགིནེཡྻཔུཏྟཔཔུཏྟཱདཱིསུ ཡེན ཀེནཙི ཨཱཀཱརེན ཨསམྦདྡྷཱཡ། པིཏཱ, པིཏུཔིཏཱ, ཏསྶ པིཏཱ, ཏསྶཱཔི པིཏཱཏི ཨེཝཾ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, པིཏཱ, པིཏུམཱཏཱ, ཏསྶཱ པིཏཱ ཙ མཱཏཱ ཙ བྷཱཏཱ ཙ བྷགིནཱི ཙ, པུཏྟཱ ཙ, དྷཱིཏརོ ཙཱཏི ཨེཝམྤི ཨུདྡྷཉྩ ཨདྷོ ཙ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, པིཏཱ, པིཏུབྷཱཏཱ, པིཏུབྷགིནཱི, པིཏུཔུཏྟཱ, པིཏུདྷཱིཏརོ, ཏེསམྤི པུཏྟདྷཱིཏུཔརམྤརཱཏི ཨེཝམྤི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, མཱཏཱ, མཱཏུམཱཏཱ, ཏསྶཱ མཱཏཱ, ཏསྶཱཔི མཱཏཱཏི ཨེཝཾ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, མཱཏཱ, མཱཏུཔིཏཱ, ཏསྶ པིཏཱ ཙ མཱཏཱ ཙ བྷཱཏཱ ཙ བྷགིནཱི ཙ པུཏྟཱ ཙ དྷཱིཏརོ ཙཱཏི ཨེཝམྤི ཨུདྡྷཉྩ ཨདྷོ ཙ ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, མཱཏཱ, མཱཏུབྷཱཏཱ, མཱཏུབྷགིནཱི, མཱཏུཔུཏྟཱ, མཱཏུདྷཱིཏརོ , ཏེསམྤི པུཏྟདྷཱིཏུཔརམྤརཱཏི ཨེཝམྤི ཡཱཝ སཏྟམཱ ཡུགཱ, ཏཱཝ ནེཝ མཱཏུསམྦནྡྷེན, ན པིཏུསམྦནྡྷེན ཡཱ སམྦདྡྷཱ, སཱ ‘‘ཨཉྙཱཏིཀཱ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི།
‘‘Amhākameva ñātī’’ti ñāyatīti ñāti, sāva ñātikā, na ñātikā aññātikā, tāya aññātikāya. Tenāha ‘‘na ñātikāyā’’ti. Mātito vā pitito vāti mātipakkhato vā pitipakkhato vā. Yāva sattamaṃ yuganti (pārā. aṭṭha. 2.503-505) yāva sattamassa purisassa, sattamāya vā itthiyā āyuppamāṇaṃ, yāva pitāmahayugaṃ pitāmahiyugaṃ mātāmahayugaṃ mātāmahiyuganti vuttaṃ hoti. Atha vā yāva sattamaṃ yuganti yāva sattamadvandanti attho. Yugasaddo cettha ekasesanayena daṭṭhabbo ‘‘yugo ca yugo ca yugā’’ti. Evañhi tattha tattha dvandaṃ gahitaṃ hoti. Kenaci ākārena asambaddhāyāti bhātubhaginibhāgineyyaputtapaputtādīsu yena kenaci ākārena asambaddhāya. Pitā, pitupitā, tassa pitā, tassāpi pitāti evaṃ yāva sattamā yugā, pitā, pitumātā, tassā pitā ca mātā ca bhātā ca bhaginī ca, puttā ca, dhītaro cāti evampi uddhañca adho ca yāva sattamā yugā, pitā, pitubhātā, pitubhaginī, pituputtā, pitudhītaro, tesampi puttadhītuparamparāti evampi yāva sattamā yugā, mātā, mātumātā, tassā mātā, tassāpi mātāti evaṃ yāva sattamā yugā, mātā, mātupitā, tassa pitā ca mātā ca bhātā ca bhaginī ca puttā ca dhītaro cāti evampi uddhañca adho ca yāva sattamā yugā, mātā, mātubhātā, mātubhaginī, mātuputtā, mātudhītaro , tesampi puttadhītuparamparāti evampi yāva sattamā yugā, tāva neva mātusambandhena, na pitusambandhena yā sambaddhā, sā ‘‘aññātikā nāmā’’ti vuttaṃ hoti.
སཱཀིཡཱནིཡོ ཝིཡཱཏི པཉྩསཏམཏྟཱ སཱཀིཡཱནིཡོ ཝིཡ། ནིདསྶནམཏྟཉྩེཏཾ, ཏསྨཱ བྷིཀྑུབྷཱཝེ ཋཏྭཱ པརིཝཏྟལིངྒཱ བྷིཀྑུནིཡོཔི ཨིདྷ སུདྡྷབྷིཀྑུསངྒྷེ ‘‘ཨུཔསམྤནྣཱ’’ ཨིཙྩེཝ ཝེདིཏབྦཱ། ཨུབྷཏོསངྒྷེ ཝཱཏི བྷིཀྑུནིསངྒྷེ ཉཏྟིཙཏུཏྠེན, བྷིཀྑུསངྒྷེ ཉཏྟིཙཏུཏྠེནཱཏི ཨེཝཾ ཨུབྷཏོསངྒྷེ ཝཱ། པུརཱཎཙཱིཝརནྟི ཨེཏྠ ཙཱིཝརནྟི ནིཝཱསནཔཱརུཔནུཔགམེཝ ཨདྷིཔྤེཏནྟི ཨཱཧ ‘‘རཛིཏྭཱ’’ཏིཨཱདི། ཀཔྤཾ ཀཏྭཱཏི ཀཔྤབིནྡུཾ དཏྭཱ། ‘‘ཨིམིནཱ ཨདིནྣཀཔྤཾ པཱཙིཏྟིཡཝཏྠུ ན ཧོཏཱིཏི དསྶེཏཱི’’ཏི (སཱརཏྠ॰ ཊཱི॰ ༢.༥༠༥) ཝདནྟི། པརིབྷོགསཱིསེནཱཏི ཀཱཡེན ཕུསིཏྭཱ པརིབྷོགསཱིསེན། ཨཾསེཏི ཛཏྟུམྷི། མཏྠཀེཏི སཱིསམཏྠཀེ། སཙེ པན པཙྩཏྠརཎསྶ ཧེཊྛཱ ཀཏྭཱ ནིཔཛྫཏི, ཧཏྠེཧི ཝཱ ཨུཀྑིཔིཏྭཱ ཨཱཀཱསེ ཝིཏཱནཾ ཀཏྭཱ སཱིསེན ཨསམྥུསནྟོ གཙྪཏི, ཨཡཾ པརིབྷོགོ ནཱམ ན ཧོཏི།
Sākiyāniyo viyāti pañcasatamattā sākiyāniyo viya. Nidassanamattañcetaṃ, tasmā bhikkhubhāve ṭhatvā parivattaliṅgā bhikkhuniyopi idha suddhabhikkhusaṅghe ‘‘upasampannā’’ icceva veditabbā. Ubhatosaṅghe vāti bhikkhunisaṅghe ñatticatutthena, bhikkhusaṅghe ñatticatutthenāti evaṃ ubhatosaṅghe vā. Purāṇacīvaranti ettha cīvaranti nivāsanapārupanupagameva adhippetanti āha ‘‘rajitvā’’tiādi. Kappaṃ katvāti kappabinduṃ datvā. ‘‘Iminā adinnakappaṃ pācittiyavatthu na hotīti dassetī’’ti (sārattha. ṭī. 2.505) vadanti. Paribhogasīsenāti kāyena phusitvā paribhogasīsena. Aṃseti jattumhi. Matthaketi sīsamatthake. Sace pana paccattharaṇassa heṭṭhā katvā nipajjati, hatthehi vā ukkhipitvā ākāse vitānaṃ katvā sīsena asamphusanto gacchati, ayaṃ paribhogo nāma na hoti.
ཀཱཡཝིཀཱརཾ ཝཱ ཀརོཏཱིཏི ཡཐཱ སཱ ‘‘དྷོཝཱཔེཏུཀཱམོ ཨཡ’’ནྟི ཛཱནཱཏི, ཨེཝཾ ཀཱཡཝིཀཱརཾ ཀརོཏི། ‘‘ཨནྟོདྭཱདསཧཏྠེ ཨོཀཱསེ ཋཏྭཱ ཨུཔརི ཝཱ ཁིཔཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨུཔཙཱརཾ མུཉྩིཏྭཱ ཨོརཏོ ཁིཔནྟསྶ ཨནཱཔཏྟཱིཏི དསྶེཏི། ཨཉྙསྶ ཝཱ ཧཏྠེ པེསེཏཱིཏི ཨནྟོདྭཱདསཧཏྠེ ཨོཀཱསེ ཋཏྭཱ སིཀྑམཱནསཱམཎེརསཱམཎེརིཨུཔཱསཀཨིཏྠིཡཱདཱིསུ ཡསྶ ཀསྶཙི ཨཉྙསྶ ཧཏྠེ ཝཱ པེསེཏི། སོཏི ཨུཔཱསཀོ ཙ སཱམཎེརོ ཙ། ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ དྷོཝཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨུཔཱསཀོ ལིངྒེ པརིཝཏྟེ བྷིཀྑུནཱིསུ པབྦཛིཏྭཱ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ དྷོཝཏི, སཱམཎེརོ ལིངྒེ པརིཝཏྟེ བྷིཀྑུནཱིསུ ཨུཔསམྤཛྫིཏྭཱ དྷོཝཏཱིཏི ཡཐཱཡོགཾ ཨཏྠོ གཧེཏབྦོ། སཙེ པན བྷིཀྑུནིཡཱ ཧཏྠེ དིནྣཾ ཧོཏི, སཙེ ལིངྒེ པརིཝཏྟེ དྷོཝཏི, ཝཊྚཏི།
Kāyavikāraṃ vā karotīti yathā sā ‘‘dhovāpetukāmo aya’’nti jānāti, evaṃ kāyavikāraṃ karoti. ‘‘Antodvādasahatthe okāse ṭhatvā upari vā khipatī’’ti iminā upacāraṃ muñcitvā orato khipantassa anāpattīti dasseti. Aññassa vā hatthe pesetīti antodvādasahatthe okāse ṭhatvā sikkhamānasāmaṇerasāmaṇeriupāsakaitthiyādīsu yassa kassaci aññassa hatthe vā peseti. Soti upāsako ca sāmaṇero ca. Upasampajjitvā dhovatīti ettha upāsako liṅge parivatte bhikkhunīsu pabbajitvā upasampajjitvā dhovati, sāmaṇero liṅge parivatte bhikkhunīsu upasampajjitvā dhovatīti yathāyogaṃ attho gahetabbo. Sace pana bhikkhuniyā hatthe dinnaṃ hoti, sace liṅge parivatte dhovati, vaṭṭati.
ཨེཏྠ ཙ ཨེཀསྶ ཏིཀྑཏྟུཾ ནིསྶཛྫནཱབྷཱཝཏོ ཏཱིཎིཔི ཀཱརེནྟསྶ ཨེཀེན ནིསྶགྒིཡཾ, དྭཱིཧི དྭེ དུཀྐཊཱནི། དྭེ ཀཱརེནྟསྶ ཨེཀེན ནིསྶགྒིཡཾ, དུཏིཡེན དུཀྐཊཾ། ཏེནཱཧ ‘‘དྷོཝནཱདཱིནི ཏཱིཎཱི’’ཏིཨཱདི། ‘‘ཨེཀེན ཝཏྠུནཱ’’ཏི པཋམཾ ཀཏྭཱ ནིཊྛཱཔིཏཾ སནྡྷཱཡ ཝུཏྟཾ། སཙེ པན ‘‘ཨིམཾ ཙཱིཝརཾ རཛིཏྭཱ དྷོཝིཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟེ སཱ བྷིཀྑུནཱི པཋམཾ དྷོཝིཏྭཱ པཙྪཱ རཛཏི, ནིསྶགྒིཡེན དུཀྐཊམེཝ, ཨེཝཾ སབྦེསུ ཝིཔརཱིཏཝཙནེསུ ནཡོ ནེཏབྦོ། སཙེ པན ‘‘དྷོཝིཏྭཱ ཨཱནེཧཱི’’ཏི ཝུཏྟཱ དྷོཝཏི ཙེཝ རཛཏི ཙ, དྷོཝཱཔནཔཙྩཡཱ ཨེཝ ཨཱཔཏྟི, རཛནེ ཨནཱཔཏྟི། ཨེཝཾ སབྦཏྠ། ཏེནཱཧ ‘‘སཙེ པན‘དྷོཝཱ’ཏི ཝུཏྟཱ’’ཏིཨཱདི། བྷིཀྑཱུནཾ ཝསེན ཨེཀཏོ ཨུཔསམྤནྣཱཡ དྷོཝཱཔེནྟསྶ ཡཐཱཝཏྠུཀམེཝཱཏི ཨཱཧ ‘‘བྷིཀྑུནིསངྒྷཝསེནཱ’’ཏིཨཱདི།
Ettha ca ekassa tikkhattuṃ nissajjanābhāvato tīṇipi kārentassa ekena nissaggiyaṃ, dvīhi dve dukkaṭāni. Dve kārentassa ekena nissaggiyaṃ, dutiyena dukkaṭaṃ. Tenāha ‘‘dhovanādīni tīṇī’’tiādi. ‘‘Ekena vatthunā’’ti paṭhamaṃ katvā niṭṭhāpitaṃ sandhāya vuttaṃ. Sace pana ‘‘imaṃ cīvaraṃ rajitvā dhovitvā ānehī’’ti vutte sā bhikkhunī paṭhamaṃ dhovitvā pacchā rajati, nissaggiyena dukkaṭameva, evaṃ sabbesu viparītavacanesu nayo netabbo. Sace pana ‘‘dhovitvā ānehī’’ti vuttā dhovati ceva rajati ca, dhovāpanapaccayā eva āpatti, rajane anāpatti. Evaṃ sabbattha. Tenāha ‘‘sace pana‘dhovā’ti vuttā’’tiādi. Bhikkhūnaṃ vasena ekato upasampannāya dhovāpentassa yathāvatthukamevāti āha ‘‘bhikkhunisaṅghavasenā’’tiādi.
ཨཉྙསྶ ཝཱ སནྟཀནྟི ཨཉྙསྶ སནྟཀཾ པུརཱཎཙཱིཝརཾ དྷོཝཱཔེནྟསྶཱཏི ཨཏྠོ། ནིསཱིདནཔཙྩཏྠརཎནྟི ཨཉྙསྶ ཝཱ ཨཏྟནོ ཝཱ སནྟཀཾ ནིསཱིདནཉྩེཝ པཙྩཏྠརཎཉྩ། ནིཝཱསནཔཱརུཔནུཔགསྶེཝ ཙ ཨིདྷ ‘‘པུརཱཎཙཱིཝར’’ནྟི ཨདྷིཔྤེཏཏྟཱ ཨཏྟནོ སནྟཀམྤི ནིསཱིདནཔཙྩཏྠརཎཾ དྷོཝཱཔེནྟསྶ དུཀྐཊམེཝ ཧོཏི, ན ནིསྶགྒིཡཾ། ཨཝུཏྟཱ ཝཱ དྷོཝཏཱིཏི ཨུདྡེསཱཡ ཝཱ ཨོཝཱདཱཡ ཝཱ ཨཱགཏཱ ཀིལིཊྛཙཱིཝརཾ དིསྭཱ ཋཔིཏཊྛཱནཏོ ཝཱ གཧེཏྭཱ, ‘‘དེཐ ཨཡྻ, དྷོཝིསྶཱམཱི’’ཏི ཨཱཧརཱཔེཏྭཱ ཝཱ དྷོཝཏི ཙེཝ རཛཏི ཙ ཨཱཀོཊེཏི ཙ, ཨཡཾ ཨཝུཏྟཱ དྷོཝཏི ནཱམ། ཡཱཔི ‘‘ཨིམཾ ཙཱིཝརཾ དྷོཝཱ’’ཏི དཧརཾ ཝཱ སཱམཎེརཾ ཝཱ ཨཱཎཱཔེནྟསྶ བྷིཀྑུནོ ཝཙནཾ སུཏྭཱ ‘‘ཨཱཧརཐཡྻ, ཨཧཾ དྷོཝིསྶཱམཱི’’ཏི དྷོཝཏི, ཏཱཝཀཱལིཀཾ ཝཱ གཧེཏྭཱ དྷོཝིཏྭཱ རཛིཏྭཱ དེཏི, ཨཡམྤི ཨཝུཏྟཱ དྷོཝཏི ནཱམ།
Aññassavā santakanti aññassa santakaṃ purāṇacīvaraṃ dhovāpentassāti attho. Nisīdanapaccattharaṇanti aññassa vā attano vā santakaṃ nisīdanañceva paccattharaṇañca. Nivāsanapārupanupagasseva ca idha ‘‘purāṇacīvara’’nti adhippetattā attano santakampi nisīdanapaccattharaṇaṃ dhovāpentassa dukkaṭameva hoti, na nissaggiyaṃ. Avuttā vā dhovatīti uddesāya vā ovādāya vā āgatā kiliṭṭhacīvaraṃ disvā ṭhapitaṭṭhānato vā gahetvā, ‘‘detha ayya, dhovissāmī’’ti āharāpetvā vā dhovati ceva rajati ca ākoṭeti ca, ayaṃ avuttā dhovati nāma. Yāpi ‘‘imaṃ cīvaraṃ dhovā’’ti daharaṃ vā sāmaṇeraṃ vā āṇāpentassa bhikkhuno vacanaṃ sutvā ‘‘āharathayya, ahaṃ dhovissāmī’’ti dhovati, tāvakālikaṃ vā gahetvā dhovitvā rajitvā deti, ayampi avuttā dhovati nāma.
ཨཉྙཾ ཝཱ པརིཀྑཱརནྟི ཨུཔཱཧནཏྠཝིཀཔཏྟཏྠཝིཀཨཾསབདྡྷཀཀཱཡབནྡྷནམཉྩཔཱིཋཏཊྚིཀཱདིཾ ཡཾ ཀིཉྩི། ‘‘ཨུཔཙཱརེ ཋཏྭཱ’’ཏི ཝཙནཏོ པེསིཏྭཱ དྷོཝནེཔི ཨནཱཔཏྟི། ཨུཔཙཱརེཏི ཨནྟོདྭཱདསཧཏྠེ ཨོཀཱསེ།
Aññaṃ vā parikkhāranti upāhanatthavikapattatthavikaaṃsabaddhakakāyabandhanamañcapīṭhataṭṭikādiṃ yaṃ kiñci. ‘‘Upacāre ṭhatvā’’ti vacanato pesitvā dhovanepi anāpatti. Upacāreti antodvādasahatthe okāse.
པུརཱཎཙཱིཝརསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ ནིཊྛིཏཱ།
Purāṇacīvarasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
