| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
๑๐. ปุเรชาตปจฺจยนิเทฺทสวณฺณนา
10. Purejātapaccayaniddesavaṇṇanā
๑๐. ทสฺสิตเมว นยทสฺสนวเสนาติ โยชนาฯ ยทิ ทสฺสิตเมว, กสฺมา วุตฺตํ ‘‘สาวเสสวเสน เทสนา กตา’’ติ อาห ‘‘สรูเปน อทสฺสิตตฺตา’’ติฯ ‘‘ยํ ยํ ธมฺมํ ปุเรชาตํ อารพฺภ เย เย ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา, เต เต ธมฺมา เตสํ เตสํ ธมฺมานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติ เอวํ สรูเปน ปาฬิยํ อทสฺสิตตฺตาฯ อิทฺธิวิธาภิญฺญาย จาติ จ-สเทฺทน จุตูปปาตญาณสฺสปิ สงฺคโห ทฎฺฐโพฺพฯ ตสฺสปิ หิ รูปธมฺมารมฺมณกาเล อฎฺฐารสสุ ยํ กิญฺจิ อารมฺมณปุเรชาตํ โหติ ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณตฺตาฯ ‘‘จวมาเน อุปปชฺชมาเน’’ติ หิ วุตฺตํฯ ทิพฺพจกฺขุทิพฺพโสตญาเณสุ จ วตฺตพฺพเมว นตฺถิฯ
10. Dassitameva nayadassanavasenāti yojanā. Yadi dassitameva, kasmā vuttaṃ ‘‘sāvasesavasena desanā katā’’ti āha ‘‘sarūpena adassitattā’’ti. ‘‘Yaṃ yaṃ dhammaṃ purejātaṃ ārabbha ye ye dhammā uppajjanti cittacetasikā dhammā, te te dhammā tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ purejātapaccayena paccayo’’ti evaṃ sarūpena pāḷiyaṃ adassitattā. Iddhividhābhiññāya cāti ca-saddena cutūpapātañāṇassapi saṅgaho daṭṭhabbo. Tassapi hi rūpadhammārammaṇakāle aṭṭhārasasu yaṃ kiñci ārammaṇapurejātaṃ hoti paccuppannārammaṇattā. ‘‘Cavamāne upapajjamāne’’ti hi vuttaṃ. Dibbacakkhudibbasotañāṇesu ca vattabbameva natthi.
อิตรสฺสปิ อภาวาติ อารมฺมณปุเรชาตสฺสปิ อภาวา อคฺคหณํ ปฎิสนฺธิภาวิโนติ โยชนาฯ สติปิ กสฺสจิ ปฎิสนฺธิภาวิโน อารมฺมณปุเรชาเต วิภูตํ ปน กตฺวา อารมฺมณกรณาภาวโต อวิชฺชมานสทิสนฺติ กตฺวา วุตฺตํ ‘‘อิตรสฺสปิ อภาวา’’ติฯ เตเนวาห ‘‘ปฎิสนฺธิยา วิย อปริพฺยตฺตสฺส อารมฺมณสฺส อารมฺมณมตฺตภาวโต’’ติฯ สนฺตีรณภาวิโน มโนวิญฺญาณธาตุยาปิ เอกเนฺตเนว ปุเรชาตปจฺจโย รูปาทีนิ ปญฺจารมฺมณานีติ โยชนาฯ เอตฺถ จ ‘‘มโนธาตูนญฺจา’’ติอาทิ ‘‘ตทารมฺมณภาวิโน’’ติ ปทสฺส ปุรโต วตฺตโพฺพ, อุปฺปฎิปาฎิยา ลิขิตํฯ
Itarassapi abhāvāti ārammaṇapurejātassapi abhāvā aggahaṇaṃ paṭisandhibhāvinoti yojanā. Satipi kassaci paṭisandhibhāvino ārammaṇapurejāte vibhūtaṃ pana katvā ārammaṇakaraṇābhāvato avijjamānasadisanti katvā vuttaṃ ‘‘itarassapi abhāvā’’ti. Tenevāha ‘‘paṭisandhiyā viya aparibyattassa ārammaṇassa ārammaṇamattabhāvato’’ti. Santīraṇabhāvino manoviññāṇadhātuyāpi ekanteneva purejātapaccayo rūpādīni pañcārammaṇānīti yojanā. Ettha ca ‘‘manodhātūnañcā’’tiādi ‘‘tadārammaṇabhāvino’’ti padassa purato vattabbo, uppaṭipāṭiyā likhitaṃ.
ปุเรชาตปจฺจยนิเทฺทสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Purejātapaccayaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / ปฎฺฐานปาฬิ • Paṭṭhānapāḷi / (๒) ปจฺจยนิเทฺทโส • (2) Paccayaniddeso
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๑๐. ปุเรชาตปจฺจยนิเทฺทสวณฺณนา • 10. Purejātapaccayaniddesavaṇṇanā
