| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පඤ්‌චපකරණ-අට්‌ඨකථා • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
10. පුරෙජාතපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා
10. Purejātapaccayaniddesavaṇṇanā
10. පුරෙජාතපච්‌චයනිද්‌දෙසෙ පුරෙජාතපච්‌චයෙන පච්‌චයොති එත්‌ථ පුරෙජාතං නාම යස්‌ස පච්‌චයො හොති, තතො පුරිමතරං ජාතං ජාතික්‌ඛණං අතික්‌කමිත්‌වා ඨිතික්‌ඛණප්‌පත්‌තං. චක්‌ඛායතනන්‌තිආදි වත්‌ථුපුරෙජාතවසෙන වුත්‌තං. රූපායතනන්‌තිආදි ආරම්‌මණපුරෙජාතවසෙන. කිඤ්‌චිකාලෙ පුරෙජාතපච්‌චයෙනාති පවත්‌තිං සන්‌ධාය වුත්‌තං. කිඤ්‌චිකාලෙ න පුරෙජාතපච්‌චයෙනාති පටිසන්‌ධිං සන්‌ධාය වුත්‌තං. එවං සබ්‌බථාපි පඤ්‌චද්‌වාරෙ වත්‌ථාරම්‌මණවසෙන, මනොද්‌වාරෙ වත්‌ථුවසෙනෙවායං පාළි ආගතා, පඤ්‌හාවාරෙ පන ‘‘ආරම්‌මණපුරෙජාතං – සෙක්‌ඛා වා පුථුජ්‌ජනා වා චක්‌ඛුං අනිච්‌චතො දුක්‌ඛතො අනත්‌තතො විපස්‌සන්‌තී’’ති ආගතත්‌තා මනොද්‌වාරෙපි ආරම්‌මණපුරෙජාතං ලබ්‌භතෙව. ඉධ පන සාවසෙසවසෙන දෙසනා කතාති අයං තාවෙත්‌ථ පාළිවණ්‌ණනා.
10. Purejātapaccayaniddese purejātapaccayena paccayoti ettha purejātaṃ nāma yassa paccayo hoti, tato purimataraṃ jātaṃ jātikkhaṇaṃ atikkamitvā ṭhitikkhaṇappattaṃ. Cakkhāyatanantiādi vatthupurejātavasena vuttaṃ. Rūpāyatanantiādi ārammaṇapurejātavasena. Kiñcikāle purejātapaccayenāti pavattiṃ sandhāya vuttaṃ. Kiñcikāle na purejātapaccayenāti paṭisandhiṃ sandhāya vuttaṃ. Evaṃ sabbathāpi pañcadvāre vatthārammaṇavasena, manodvāre vatthuvasenevāyaṃ pāḷi āgatā, pañhāvāre pana ‘‘ārammaṇapurejātaṃ – sekkhā vā puthujjanā vā cakkhuṃ aniccato dukkhato anattato vipassantī’’ti āgatattā manodvārepi ārammaṇapurejātaṃ labbhateva. Idha pana sāvasesavasena desanā katāti ayaṃ tāvettha pāḷivaṇṇanā.
අයං පන පුරෙජාතපච්‌චයො සුද්‌ධරූපමෙව හොති. තඤ්‌ච ඛො උප්‌පාදක්‌ඛණං අතික්‌කමිත්‌වා ඨිතිප්‌පත්‌තං අට්‌ඨාරසවිධං රූපරූපමෙව. තං සබ්‌බම්‌පි වත්‌ථුපුරෙජාතං ආරම්‌මණපුරෙජාතන්‌ති ද්‌විධා ඨිතං. තත්‌ථ චක්‌ඛායතනං…පෙ.… කායායතනං වත්‌ථුරූපන්‌ති ඉදං වත්‌ථුපුරෙජාතං නාම. සෙසං ඉමාය පාළියා ආගතඤ්‌ච අනාගතඤ්‌ච වණ්‌ණො සද්‌දො ගන්‌ධො රසො චතස්‌සො ධාතුයො තීණි ඉන්‌ද්‍රියානි කබළීකාරො ආහාරොති ද්‌වාදසවිධං රූපං ආරම්‌මණපුරෙජාතපච්‌චයො නාමාති එවමෙත්‌ථ නානප්‌පකාරභෙදතො විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයො.
Ayaṃ pana purejātapaccayo suddharūpameva hoti. Tañca kho uppādakkhaṇaṃ atikkamitvā ṭhitippattaṃ aṭṭhārasavidhaṃ rūparūpameva. Taṃ sabbampi vatthupurejātaṃ ārammaṇapurejātanti dvidhā ṭhitaṃ. Tattha cakkhāyatanaṃ…pe… kāyāyatanaṃ vatthurūpanti idaṃ vatthupurejātaṃ nāma. Sesaṃ imāya pāḷiyā āgatañca anāgatañca vaṇṇo saddo gandho raso catasso dhātuyo tīṇi indriyāni kabaḷīkāro āhāroti dvādasavidhaṃ rūpaṃ ārammaṇapurejātapaccayo nāmāti evamettha nānappakārabhedato viññātabbo vinicchayo.
එවං භින්‌නෙ පනෙත්‌ථ චක්‌ඛායතනං ද්‌වින්‌නං චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණානං පුරෙජාතපච්‌චයෙන පච්‌චයො, තථා ඉතරානි චත්‌තාරි සොතවිඤ්‌ඤාණාදීනං. වත්‌ථුරූපං පන ඨපෙත්‌වා ද්‌විපඤ්‌චවිඤ්‌ඤාණානි චත්‌තාරො ච ආරුප්‌පවිපාකෙ සෙසානං සබ්‌බෙසම්‌පි චතුභූමකානං කුසලාකුසලාබ්‍යාකතානං චිත්‌තචෙතසිකානං පුරෙජාතපච්‌චයො හොති. රූපාදීනි පන පඤ්‌චාරම්‌මණානි ද්‌විපඤ්‌චවිඤ්‌ඤාණානඤ්‌චෙව මනොධාතූනඤ්‌ච එකන්‌තෙනෙව පුරෙජාතපච්‌චයා හොන්‌ති. අට්‌ඨාරසවිධම්‌පි පනෙතං රූපරූපං කාමාවචරකුසලස්‌ස රූපාවචරතො අභිඤ්‌ඤාකුසලස්‌ස අකුසලස්‌ස තදාරම්‌මණභාවිනො කාමාවචරවිපාකස්‌ස කාමාවචරකිරියස්‌ස රූපාවචරතො අභිඤ්‌ඤාකිරියස්‌සාති ඉමෙසං ඡන්‌නං රාසීනං පුරෙජාතපච්‌චයො හොතීති එවමෙත්‌ථ පච්‌චයුප්‌පන්‌නතොපි විඤ්‌ඤාතබ්‌බො විනිච්‌ඡයොති.
Evaṃ bhinne panettha cakkhāyatanaṃ dvinnaṃ cakkhuviññāṇānaṃ purejātapaccayena paccayo, tathā itarāni cattāri sotaviññāṇādīnaṃ. Vatthurūpaṃ pana ṭhapetvā dvipañcaviññāṇāni cattāro ca āruppavipāke sesānaṃ sabbesampi catubhūmakānaṃ kusalākusalābyākatānaṃ cittacetasikānaṃ purejātapaccayo hoti. Rūpādīni pana pañcārammaṇāni dvipañcaviññāṇānañceva manodhātūnañca ekanteneva purejātapaccayā honti. Aṭṭhārasavidhampi panetaṃ rūparūpaṃ kāmāvacarakusalassa rūpāvacarato abhiññākusalassa akusalassa tadārammaṇabhāvino kāmāvacaravipākassa kāmāvacarakiriyassa rūpāvacarato abhiññākiriyassāti imesaṃ channaṃ rāsīnaṃ purejātapaccayo hotīti evamettha paccayuppannatopi viññātabbo vinicchayoti.
පුරෙජාතපච්‌චයනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා.
Purejātapaccayaniddesavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / පට්‌ඨානපාළි • Paṭṭhānapāḷi / (2) පච්‌චයනිද්‌දෙසො • (2) Paccayaniddeso
