| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya |
੮. ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਸੁਤ੍ਤਂ
8. Purisindriyañāṇasuttaṃ
੬੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਕੋਸਲੇਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਦਣ੍ਡਕਪ੍ਪਕਂ ਨਾਮ ਕੋਸਲਾਨਂ ਨਿਗਮੋ ਤਦવਸਰਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਣ੍ਡਕਪ੍ਪਕਂ ਪવਿਸਿਂਸੁ ਆવਸਥਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤੁਂ।
62. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena daṇḍakappakaṃ nāma kosalānaṃ nigamo tadavasari. Atha kho bhagavā maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle paññatte āsane nisīdi. Te ca bhikkhū daṇḍakappakaṃ pavisiṃsu āvasathaṃ pariyesituṃ.
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਅਚਿਰવਤੀ ਨਦੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ। ਅਚਿਰવਤਿਯਾ ਨਦਿਯਾ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਏਕਚੀવਰੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਯਮਾਨੋ। ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਨੁ ਖੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਭਗવਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ‘ਆਪਾਯਿਕੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’ਤਿ 1, ਉਦਾਹੁ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤ’’ਨ੍ਤਿ।
Atha kho āyasmā ānando sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ yena aciravatī nadī tenupasaṅkami gattāni parisiñcituṃ. Aciravatiyā nadiyā gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsi gattāni pubbāpayamāno. Atha kho aññataro bhikkhu yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, āvuso ānanda, sabbaṃ cetaso samannāharitvā nu kho devadatto bhagavatā byākato – ‘āpāyiko devadatto nerayiko kappaṭṭho atekiccho’ti 2, udāhu kenacideva pariyāyenā’ti? ‘‘Evaṃ kho panetaṃ, āvuso, bhagavatā byākata’’nti.
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਧਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਅਚਿਰવਤੀ ਨਦੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ। ਅਚਿਰવਤਿਯਾ ਨਦਿਯਾ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਏਕਚੀવਰੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿਂ ਗਤ੍ਤਾਨਿ ਪੁਬ੍ਬਾਪਯਮਾਨੋ । ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨਾਹਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਆਨਨ੍ਦ ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਨੁ ਖੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਭਗવਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ – ਆਪਾਯਿਕੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾ’ਤਿ? ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚਂ – ‘ਏવਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤ’’’ਨ੍ਤਿ।
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idhāhaṃ, bhante, sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ yena aciravatī nadī tenupasaṅkamiṃ gattāni parisiñcituṃ. Aciravatiyā nadiyā gattāni parisiñcitvā paccuttaritvā ekacīvaro aṭṭhāsiṃ gattāni pubbāpayamāno . Atha kho, bhante, aññataro bhikkhu yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ etadavoca – ‘kiṃ nu kho, āvuso, ānanda sabbaṃ cetaso samannāharitvā nu kho devadatto bhagavatā byākato – āpāyiko devadatto nerayiko kappaṭṭho atekicchoti, udāhu kenacideva pariyāyenā’ti? Evaṃ vutte ahaṃ, bhante, taṃ bhikkhuṃ etadavocaṃ – ‘evaṃ kho panetaṃ, āvuso, bhagavatā byākata’’’nti.
‘‘ਸੋ વਾ 3 ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨવੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਥੇਰੋ વਾ ਪਨ ਬਾਲੋ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤੋ। ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਯਂ ਮਯਾ ਏਕਂਸੇਨ ਬ੍ਯਾਕਤਂ ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇਜ੍ਝਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ! ਨਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਪੁਗ੍ਗਲਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੋ ਏવਂ ਮਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ, ਯਥਯਿਦਂ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ। ਯਾવਕੀવਞ੍ਚਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾਲਗ੍ਗਕੋਟਿਨਿਤ੍ਤੁਦਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਕ੍ਕਧਮ੍ਮਂ ਅਦ੍ਦਸਂ; ਨੇવ ਤਾવਾਹਂ ਦੇવਦਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿਂ – ‘ਆਪਾਯਿਕੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’ਤਿ। ਯਤੋ ਚ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾਲਗ੍ਗਕੋਟਿਨਿਤ੍ਤੁਦਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਕ੍ਕਧਮ੍ਮਂ ਨ ਅਦ੍ਦਸਂ; ਅਥਾਹਂ ਦੇવਦਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿਂ – ‘ਆਪਾਯਿਕੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’ਤਿ।
‘‘So vā 4 kho, ānanda, bhikkhu navo bhavissati acirapabbajito, thero vā pana bālo abyatto. Kathañhi nāma yaṃ mayā ekaṃsena byākataṃ tattha dvejjhaṃ āpajjissati! Nāhaṃ, ānanda, aññaṃ ekapuggalampi samanupassāmi, yo evaṃ mayā sabbaṃ cetaso samannāharitvā byākato, yathayidaṃ devadatto. Yāvakīvañcāhaṃ, ānanda, devadattassa vālaggakoṭinittudanamattampi sukkadhammaṃ addasaṃ; neva tāvāhaṃ devadattaṃ byākāsiṃ – ‘āpāyiko devadatto nerayiko kappaṭṭho atekiccho’ti. Yato ca kho ahaṃ, ānanda, devadattassa vālaggakoṭinittudanamattampi sukkadhammaṃ na addasaṃ; athāhaṃ devadattaṃ byākāsiṃ – ‘āpāyiko devadatto nerayiko kappaṭṭho atekiccho’ti.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਗੂਥਕੂਪੋ ਸਾਧਿਕਪੋਰਿਸੋ ਪੂਰੋ ਗੂਥਸ੍ਸ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕੋ। ਤਤ੍ਰ ਪੁਰਿਸੋ ਸਸੀਸਕੋ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋ ਅਸ੍ਸ। ਤਸ੍ਸ ਕੋਚਿਦੇવ ਪੁਰਿਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਅਤ੍ਥਕਾਮੋ ਹਿਤਕਾਮੋ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮੋ ਤਮ੍ਹਾ ਗੂਥਕੂਪਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤੁਕਾਮੋ। ਸੋ ਤਂ ਗੂਥਕੂਪਂ ਸਮਨ੍ਤਾਨੁਪਰਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨੇવ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਾਲਗ੍ਗਕੋਟਿਨਿਤ੍ਤੁਦਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗੂਥੇਨ ਅਮਕ੍ਖਿਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਰੇਯ੍ਯ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਯਤੋ ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾਲਗ੍ਗਕੋਟਿਨਿਤ੍ਤੁਦਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਕ੍ਕਧਮ੍ਮਂ ਨ ਅਦ੍ਦਸਂ; ਅਥਾਹਂ ਦੇવਦਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿਂ – ‘ਆਪਾਯਿਕੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’ਤਿ । ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਣੇਯ੍ਯਾਥ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਾਨਿ વਿਭਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ 5?
‘‘Seyyathāpi, ānanda, gūthakūpo sādhikaporiso pūro gūthassa samatittiko. Tatra puriso sasīsako nimuggo assa. Tassa kocideva puriso uppajjeyya atthakāmo hitakāmo yogakkhemakāmo tamhā gūthakūpā uddharitukāmo. So taṃ gūthakūpaṃ samantānuparigacchanto neva passeyya tassa purisassa vālaggakoṭinittudanamattampi gūthena amakkhitaṃ, yattha taṃ gahetvā uddhareyya. Evamevaṃ kho ahaṃ, ānanda, yato devadattassa vālaggakoṭinittudanamattampi sukkadhammaṃ na addasaṃ; athāhaṃ devadattaṃ byākāsiṃ – ‘āpāyiko devadatto nerayiko kappaṭṭho atekiccho’ti . Sace tumhe, ānanda, suṇeyyātha tathāgatassa purisindriyañāṇāni vibhajissāmī’’ti 6?
‘‘ਏਤਸ੍ਸ, ਭਗવਾ, ਕਾਲੋ; ਏਤਸ੍ਸ, ਸੁਗਤ, ਕਾਲੋ ਯਂ ਭਗવਾ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਾਨਿ વਿਭਜੇਯ੍ਯ। ਭਗવਤੋ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨਹਾਨਨ੍ਦ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘Etassa, bhagavā, kālo; etassa, sugata, kālo yaṃ bhagavā purisindriyañāṇāni vibhajeyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tenahānanda, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
‘‘ਇਧਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ । ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਕੁਸਲਂ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਯਤਿਂ ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੀਜਾਨਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ ਅਪੂਤੀਨਿ ਅવਾਤਾਤਪਹਤਾਨਿ ਸਾਰਦਾਨਿ ਸੁਖਸਯਿਤਾਨਿ ਸੁਖੇਤ੍ਤੇ ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮਾਨਿ ਬੀਜਾਨਿ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਏવਮੇવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ। ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਕੁਸਲਂ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਯਤਿਂ ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Idhāhaṃ, ānanda, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa kusalā dhammā antarahitā, akusalā dhammā sammukhībhūtā . Atthi ca khvassa kusalamūlaṃ asamucchinnaṃ, tamhā tassa kusalā kusalaṃ pātubhavissati. Evamayaṃ puggalo āyatiṃ aparihānadhammo bhavissatī’ti. Seyyathāpi, ānanda, bījāni akhaṇḍāni apūtīni avātātapahatāni sāradāni sukhasayitāni sukhette suparikammakatāya bhūmiyā nikkhittāni. Jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, imāni bījāni vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissantī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evamevaṃ kho ahaṃ, ānanda, idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa kusalā dhammā antarahitā, akusalā dhammā sammukhībhūtā. Atthi ca khvassa kusalamūlaṃ asamucchinnaṃ, tamhā tassa kusalā kusalaṃ pātubhavissati. Evamayaṃ puggalo āyatiṃ aparihānadhammo bhavissatī’ti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisapuggalo cetasā ceto paricca vidito hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisindriyañāṇaṃ cetasā ceto paricca viditaṃ hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa āyatiṃ dhammasamuppādo cetasā ceto paricca vidito hoti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ। ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਾ ਅਕੁਸਲਂ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਯਤਿਂ ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੀਜਾਨਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ ਅਪੂਤੀਨਿ ਅવਾਤਾਤਪਹਤਾਨਿ ਸਾਰਦਾਨਿ ਸੁਖਸਯਿਤਾਨਿ ਪੁਥੁਸਿਲਾਯ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਯਿਮਾਨਿ ਬੀਜਾਨਿ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਏવਮੇવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ। ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਤਮ੍ਹਾ ਤਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਾ ਅਕੁਸਲਂ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤਿ । ਏવਮਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਯਤਿਂ ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Idha panāhaṃ, ānanda, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa akusalā dhammā antarahitā, kusalā dhammā sammukhībhūtā. Atthi ca khvassa akusalamūlaṃ asamucchinnaṃ, tamhā tassa akusalā akusalaṃ pātubhavissati. Evamayaṃ puggalo āyatiṃ parihānadhammo bhavissatī’ti. Seyyathāpi, ānanda, bījāni akhaṇḍāni apūtīni avātātapahatāni sāradāni sukhasayitāni puthusilāya nikkhittāni. Jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, nayimāni bījāni vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissantī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evamevaṃ kho ahaṃ, ānanda, idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa akusalā dhammā antarahitā, kusalā dhammā sammukhībhūtā. Atthi ca khvassa akusalamūlaṃ asamucchinnaṃ, tamhā tassa akusalā akusalaṃ pātubhavissati . Evamayaṃ puggalo āyatiṃ parihānadhammo bhavissatī’ti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisapuggalo cetasā ceto paricca vidito hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisindriyañāṇaṃ cetasā ceto paricca viditaṃ hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa āyatiṃ dhammasamuppādo cetasā ceto paricca vidito hoti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾਲਗ੍ਗਕੋਟਿਨਿਤ੍ਤੁਦਨਮਤ੍ਤੋਪਿ ਸੁਕ੍ਕੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏਕਨ੍ਤਕਾਲ਼ਕੇਹਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਬੀਜਾਨਿ ਖਣ੍ਡਾਨਿ ਪੂਤੀਨਿ વਾਤਾਤਪਹਤਾਨਿ ਸੁਖੇਤ੍ਤੇ ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਯਿਮਾਨਿ ਬੀਜਾਨਿ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਏવਮੇવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾਲਗ੍ਗਕੋਟਿਨਿਤ੍ਤੁਦਨਮਤ੍ਤੋਪਿ ਸੁਕ੍ਕੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏਕਨ੍ਤਕਾਲ਼ਕੇਹਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Idha panāhaṃ, ānanda, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘natthi imassa puggalassa vālaggakoṭinittudanamattopi sukko dhammo, samannāgatoyaṃ puggalo ekantakāḷakehi akusalehi dhammehi, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatī’ti. Seyyathāpi, ānanda, bījāni khaṇḍāni pūtīni vātātapahatāni sukhette suparikammakatāya bhūmiyā nikkhittāni. Jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, nayimāni bījāni vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissantī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evamevaṃ kho ahaṃ, ānanda, idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘natthi imassa puggalassa vālaggakoṭinittudanamattopi sukko dhammo, samannāgatoyaṃ puggalo ekantakāḷakehi akusalehi dhammehi, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatī’ti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisapuggalo cetasā ceto paricca vidito hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisindriyañāṇaṃ cetasā ceto paricca viditaṃ hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa āyatiṃ dhammasamuppādo cetasā ceto paricca vidito hotī’’ti.
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਪਰੇਪਿ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸਕ੍ਕਾ, ਆਨਨ੍ਦਾ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ – ‘‘ਇਧਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ। ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਯਤਿਂ ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਙ੍ਗਾਰਾਨਿ ਆਦਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਨਿ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਨਿ ਪੁਥੁਸਿਲਾਯ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਯਿਮਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਰਾਨਿ વੁਦ੍ਧਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ વਾ ਪਨ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ 7 ਸੂਰਿਯੇ ਓਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਲੋਕੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ વਾ, ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਅਭਿਦੋ ਅਦ੍ਧਰਤ੍ਤਂ ਭਤ੍ਤਕਾਲਸਮਯੇ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਲੋਕੋ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਪਾਤੁਭੂਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਏવਮੇવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ। ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਯਤਿਂ ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ।
Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sakkā nu kho, bhante, imesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ aparepi tayo puggalā sappaṭibhāgā paññāpetu’’nti? ‘‘Sakkā, ānandā’’ti bhagavā avoca – ‘‘idhāhaṃ, ānanda, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa kusalā dhammā antarahitā, akusalā dhammā sammukhībhūtā. Atthi ca khvassa kusalamūlaṃ asamucchinnaṃ, tampi sabbena sabbaṃ samugghātaṃ gacchati. Evamayaṃ puggalo āyatiṃ parihānadhammo bhavissatī’ti. Seyyathāpi, ānanda, aṅgārāni ādittāni sampajjalitāni sajotibhūtāni puthusilāya nikkhittāni. Jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, nayimāni aṅgārāni vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissantī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Seyyathāpi vā pana, ānanda, sāyanhasamayaṃ 8 sūriye ogacchante, jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, āloko antaradhāyissati andhakāro pātubhavissatī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Seyyathāpi vā, panānanda, abhido addharattaṃ bhattakālasamaye, jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, āloko antarahito andhakāro pātubhūto’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evamevaṃ kho ahaṃ, ānanda, idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa kusalā dhammā antarahitā, akusalā dhammā sammukhībhūtā. Atthi ca khvassa kusalamūlaṃ asamucchinnaṃ, tampi sabbena sabbaṃ samugghātaṃ gacchati. Evamayaṃ puggalo āyatiṃ parihānadhammo bhavissatī’ti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisapuggalo cetasā ceto paricca vidito hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisindriyañāṇaṃ cetasā ceto paricca viditaṃ hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa āyatiṃ dhammasamuppādo cetasā ceto paricca vidito hoti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ। ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਯਤਿਂ ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਙ੍ਗਾਰਾਨਿ ਆਦਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਨਿ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਨਿ ਸੁਕ੍ਖੇ ਤਿਣਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਰਾਨਿ વੁਡ੍ਢਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ વਾ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯਂ 9 ਸੂਰਿਯੇ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਆਲੋਕੋ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ વਾ ਪਨਾਨਨ੍ਦ, ਅਭਿਦੋ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇ ਭਤ੍ਤਕਾਲਸਮਯੇ, ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਆਲੋਕੋ ਪਾਤੁਭੂਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਏવਮੇવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ। ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਯਤਿਂ ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Idha panāhaṃ, ānanda, ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa akusalā dhammā antarahitā, kusalā dhammā sammukhībhūtā. Atthi ca khvassa akusalamūlaṃ asamucchinnaṃ, tampi sabbena sabbaṃ samugghātaṃ gacchati. Evamayaṃ puggalo āyatiṃ aparihānadhammo bhavissatī’ti. Seyyathāpi, ānanda, aṅgārāni ādittāni sampajjalitāni sajotibhūtāni sukkhe tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nikkhittāni. Jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, imāni aṅgārāni vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissantī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Seyyathāpi vā panānanda, rattiyā paccūsasamayaṃ 10 sūriye uggacchante, jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, andhakāro antaradhāyissati, āloko pātubhavissatī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Seyyathāpi vā panānanda, abhido majjhanhike bhattakālasamaye, jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, andhakāro antarahito āloko pātubhūto’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evamevaṃ kho ahaṃ, ānanda, idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa akusalā dhammā antarahitā, kusalā dhammā sammukhībhūtā. Atthi ca khvassa akusalamūlaṃ asamucchinnaṃ, tampi sabbena sabbaṃ samugghātaṃ gacchati. Evamayaṃ puggalo āyatiṃ aparihānadhammo bhavissatī’ti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisapuggalo cetasā ceto paricca vidito hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisindriyañāṇaṃ cetasā ceto paricca viditaṃ hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa āyatiṃ dhammasamuppādo cetasā ceto paricca vidito hoti.
‘‘ਇਧ ਪਨਾਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਏਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾਲਗ੍ਗਕੋਟਿਨਿਤ੍ਤੁਦਨਮਤ੍ਤੋਪਿ ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏਕਨ੍ਤਸੁਕ੍ਕੇਹਿ ਅਨવਜ੍ਜੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਙ੍ਗਾਰਾਨਿ ਸੀਤਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾਨਿ ਸੁਕ੍ਖੇ ਤਿਣਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ। ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਨਯਿਮਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਰਾਨਿ વੁਡ੍ਢਿਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਿਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਏવਮੇવਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾਪਿ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਏવਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ વਾਲਗ੍ਗਕੋਟਿਨਿਤ੍ਤੁਦਨਮਤ੍ਤੋਪਿ ਅਕੁਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏਕਨ੍ਤਸੁਕ੍ਕੇਹਿ ਅਨવਜ੍ਜੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਧਮ੍ਮਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ વਿਦਿਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘Idha panāhaṃ, ānanda, ekaccaṃ puggalaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘natthi imassa puggalassa vālaggakoṭinittudanamattopi akusalo dhammo, samannāgatoyaṃ puggalo ekantasukkehi anavajjehi dhammehi, diṭṭheva dhamme parinibbāyissatī’ti. Seyyathāpi, ānanda, aṅgārāni sītāni nibbutāni sukkhe tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nikkhittāni. Jāneyyāsi tvaṃ, ānanda, nayimāni aṅgārāni vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissantī’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evamevaṃ kho ahaṃ, ānanda, idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘imassa kho puggalassa vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammā’ti. Tamenaṃ aparena samayena evaṃ cetasā ceto paricca pajānāmi – ‘natthi imassa puggalassa vālaggakoṭinittudanamattopi akusalo dhammo, samannāgatoyaṃ puggalo ekantasukkehi anavajjehi dhammehi, diṭṭheva dhamme parinibbāyissatī’ti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisapuggalo cetasā ceto paricca vidito hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa purisindriyañāṇaṃ cetasā ceto paricca viditaṃ hoti. Evampi kho, ānanda, tathāgatassa āyatiṃ dhammasamuppādo cetasā ceto paricca vidito hoti.
‘‘ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੇ ਤੇ ਪੁਰਿਮਾ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਤੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਏਕੋ ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ, ਏਕੋ ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ, ਏਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ। ਤਤ੍ਰਾਨਨ੍ਦ, ਯੇਮੇ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਏਕੋ ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ, ਏਕੋ ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ, ਏਕੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ। ਅਟ੍ਠਮਂ।
‘‘Tatrānanda, ye te purimā tayo puggalā tesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ eko aparihānadhammo, eko parihānadhammo, eko āpāyiko nerayiko. Tatrānanda, yeme pacchimā tayo puggalā imesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ eko parihānadhammo, eko aparihānadhammo, eko parinibbānadhammo’’ti. Aṭṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੮. ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Purisindriyañāṇasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ੮. ਪੁਰਿਸਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਞਾਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 8. Purisindriyañāṇasuttavaṇṇanā
