| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๘. ปุริสินฺทฺริยญาณสุตฺตวณฺณนา
8. Purisindriyañāṇasuttavaṇṇanā
๖๒. อฎฺฐเม อญฺญตโรติ เทวทตฺตปกฺขิโก เอโกฯ สมนฺนาหริตฺวาติ อาวชฺชิตฺวาฯ อิทํ โส ‘‘กิํ นุ โข ภควตา ชานิตฺวา กถิตํ, อุทาหุ อชานิตฺวา, เอกํสิกํ วา กถิตํ อุทาหุ วิภชฺชกถิต’’นฺติ อธิปฺปาเยน ปุจฺฉติฯ อาปายิโกติ อปาเย นิพฺพตฺตนโกฯ เนรยิโกติ นิรยคามีฯ กปฺปโฎฺฐติ กปฺปฎฺฐิยกมฺมสฺส กตตฺตา กปฺปํ ฐสฺสติฯ อเตกิโจฺฉติ น สกฺกา ติกิจฺฉิตุํฯ เทฺวชฺฌนฺติ ทฺวิธาภาวํฯ วาลคฺคโกฎินิตฺตุทนมตฺตนฺติ วาลสฺส อคฺคโกฎิยา ทเสฺสตพฺพมตฺตกํ, วาลคฺคโกฎินิปาตมตฺตกํ วาฯ ปุริสินฺทฺริยญาณานีติ ปุริสปุคฺคลานํ อินฺทฺริยปโรปริยตฺตญาณานิ, อินฺทฺริยานํ ติกฺขมุทุภาวชานนญาณานีติ อโตฺถฯ
62. Aṭṭhame aññataroti devadattapakkhiko eko. Samannāharitvāti āvajjitvā. Idaṃ so ‘‘kiṃ nu kho bhagavatā jānitvā kathitaṃ, udāhu ajānitvā, ekaṃsikaṃ vā kathitaṃ udāhu vibhajjakathita’’nti adhippāyena pucchati. Āpāyikoti apāye nibbattanako. Nerayikoti nirayagāmī. Kappaṭṭhoti kappaṭṭhiyakammassa katattā kappaṃ ṭhassati. Atekicchoti na sakkā tikicchituṃ. Dvejjhanti dvidhābhāvaṃ. Vālaggakoṭinittudanamattanti vālassa aggakoṭiyā dassetabbamattakaṃ, vālaggakoṭinipātamattakaṃ vā. Purisindriyañāṇānīti purisapuggalānaṃ indriyaparopariyattañāṇāni, indriyānaṃ tikkhamudubhāvajānanañāṇānīti attho.
วิชฺชมานา กุสลาปิ ธมฺมา อกุสลาปิ ธมฺมาติ เอตฺตกา กุสลา ธมฺมา วิชฺชนฺติ, เอตฺตกา อกุสลา ธมฺมาติ ชานามิฯ อนฺตรหิตาติ อทสฺสนํ คตาฯ สมฺมุขีภูตาติ สมุทาจารวเสน ปากฎา ชาตาฯ กุสลมูลนฺติ กุสลชฺฌาสโยฯ กุสลา กุสลนฺติ ตมฺหา กุสลชฺฌาสยา อญฺญมฺปิ กุสลํ นิพฺพตฺติสฺสติฯ สารทานีติ สาราทานิ คหิตสารานิ, สรทมาเส วา นิพฺพตฺตานิฯ สุขสยิตานีติ สุขสนฺนิจิตานิฯ สุเขเตฺตติ มณฺฑเขเตฺตฯ นิกฺขิตฺตานีติ วุตฺตานิฯ สปฺปฎิภาคาติ สริกฺขกาฯ อภิโท อทฺธรตฺตนฺติ อภิอทฺธรตฺตํ อทฺธรเตฺต อภิมุขีภูเตฯ ภตฺตกาลสมเยติ ราชกุลานํ ภตฺตกาลสงฺขาเต สมเยฯ ปริหานธโมฺมติ โก เอวํ ภควตา ญาโตติ? อชาตสตฺตุราชาฯ โส หิ ปาปมิตฺตํ นิสฺสาย มคฺคผเลหิ ปริหีโนฯ อปเรปิ สุปฺปพุทฺธสุนกฺขตฺตาทโย ภควตา ญาตาวฯ อปริหานธโมฺมติ เอวํ ภควตา โก ญาโต? สุสีโม ปริพฺพาชโก อเญฺญ จ เอวรูปาฯ ปรินิพฺพายิสฺสตีติ เอวํ โก ญาโต ภควตาติ? สนฺตติมหามโตฺต อเญฺญ จ เอวรูปาฯ
Vijjamānā kusalāpi dhammā akusalāpi dhammāti ettakā kusalā dhammā vijjanti, ettakā akusalā dhammāti jānāmi. Antarahitāti adassanaṃ gatā. Sammukhībhūtāti samudācāravasena pākaṭā jātā. Kusalamūlanti kusalajjhāsayo. Kusalā kusalanti tamhā kusalajjhāsayā aññampi kusalaṃ nibbattissati. Sāradānīti sārādāni gahitasārāni, saradamāse vā nibbattāni. Sukhasayitānīti sukhasannicitāni. Sukhetteti maṇḍakhette. Nikkhittānīti vuttāni. Sappaṭibhāgāti sarikkhakā. Abhido addharattanti abhiaddharattaṃ addharatte abhimukhībhūte. Bhattakālasamayeti rājakulānaṃ bhattakālasaṅkhāte samaye. Parihānadhammoti ko evaṃ bhagavatā ñātoti? Ajātasatturājā. So hi pāpamittaṃ nissāya maggaphalehi parihīno. Aparepi suppabuddhasunakkhattādayo bhagavatā ñātāva. Aparihānadhammoti evaṃ bhagavatā ko ñāto? Susīmo paribbājako aññe ca evarūpā. Parinibbāyissatīti evaṃ ko ñāto bhagavatāti? Santatimahāmatto aññe ca evarūpā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๘. ปุริสินฺทฺริยญาณสุตฺตํ • 8. Purisindriyañāṇasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๘. ปุริสินฺทฺริยญาณสุตฺตวณฺณนา • 8. Purisindriyañāṇasuttavaṇṇanā
