Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā)

    ೮. ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಞಾಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ

    8. Purisindriyañāṇasuttavaṇṇanā

    ೬೨. ಅಟ್ಠಮೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿವಸೇನ ಅಪಾಯಸಂವತ್ತನಿಯೇನ ವಾ ಕಮ್ಮುನಾ ಅಪಾಯೇಸು ನಿಯುತ್ತೋತಿ ಆಪಾಯಿಕೋ ನೇರಯಿಕೋತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಅವೀಚಿಮ್ಹಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಆಯುಕಪ್ಪಸಞ್ಞಿತಂ ಅನ್ತರಕಪ್ಪಂ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಕಪ್ಪಟ್ಠೋ। ನಿರಯೂಪಪತ್ತಿಪರಿಹರಣವಸೇನ ತಿಕಿಚ್ಛಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೋತಿ ಅತೇಕಿಚ್ಛೋ। ಅಖಣ್ಡಾನೀತಿ ಏಕದೇಸೇನಪಿ ಅಖಣ್ಡಿತಾನಿ। ಭಿನ್ನಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಬೀಜಂ ಬೀಜತ್ಥಾಯ ನ ಉಪಕಪ್ಪತಿ। ಅಪೂತೀನೀತಿ ಉದಕತೇಮನೇನ ಅಪೂತಿಕಾನಿ। ಪೂತಿಕಞ್ಹಿ ಬೀಜಂ ಬೀಜತ್ಥಾಯ ನ ಉಪಕಪ್ಪತಿ। ಅವಾತಾತಪಹತಾನೀತಿ ವಾತೇನ ಚ ಆತಪೇನ ಚ ನ ಹತಾನಿ ನಿರೋಜತಂ ನ ಪಾಪಿತಾನಿ। ನಿರೋಜಞ್ಹಿ ಕಸಟಂ ಬೀಜಂ ಬೀಜತ್ಥಾಯ ನ ಉಪಕಪ್ಪತಿ। ‘‘ಸಾರಾದಾನೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಆ-ಕಾರಸ್ಸ ರಸ್ಸತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಸಾರದಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸಾರಾದಾನೀ’’ತಿ। ತಣ್ಡುಲಸಾರಸ್ಸ ಆದಾನತೋ ಸಾರಾದಾನಿ, ಗಹಿತಸಾರಾನಿ ಪತಿಟ್ಠಿತಸಾರಾನಿ। ನಿಸ್ಸರಞ್ಹಿ ಬೀಜಂ ಬೀಜತ್ಥಾಯ ನ ಉಪಕಪ್ಪತಿ। ಸುಖಸಯಿತಾನೀತಿ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಕೋಟ್ಠೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತನಿಯಾಮೇನೇವ ಸುಖಸಯಿತಾನಿ ಸುಟ್ಠು ಸನ್ನಿಚಿತಾನಿ। ಮಣ್ಡಖೇತ್ತೇತಿ ಊಸಖಾರಾದಿದೋಸೇಹಿ ಅವಿದ್ಧಸ್ತೇ ಸಾರಕ್ಖೇತ್ತೇ। ಅಭಿದೋತಿ ಅಭಿ-ಸದ್ದೇನ ಸಮಾನತ್ಥನಿಪಾತಪದನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಅಭಿಅಡ್ಢರತ್ತ’’ನ್ತಿ। ನತ್ಥಿ ಏತಸ್ಸ ಭಿದಾತಿ ವಾ ಅಭಿದೋ। ‘‘ಅಭಿದಂ ಅಡ್ಢರತ್ತ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ। ಅಡ್ಢರತ್ತನ್ತಿ ಚ ಅಚ್ಚನ್ತಸಂಯೋಗವಚನಂ, ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ವಾ। ತಸ್ಮಾ ಅಭಿದೋ ಅಡ್ಢರತ್ತನ್ತಿ ಅಭಿನ್ನೇ ಅಡ್ಢರತ್ತಸಮಯೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಣ್ಣಮಾಸಿಯಞ್ಹಿ ಗಗನಮಜ್ಝಸ್ಸ ಪುರತೋ ವಾ ಪಚ್ಛತೋ ವಾ ಚನ್ದೇ ಠಿತೇ ಅಡ್ಢರತ್ತಸಮಯೋ ಭಿನ್ನೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ಮಜ್ಝೇ ಏವ ಪನ ಠಿತೇ ಅಭಿನ್ನೋ ನಾಮ।

    62. Aṭṭhame nibbattivasena apāyasaṃvattaniyena vā kammunā apāyesu niyuttoti āpāyiko nerayikoti etthāpi eseva nayo. Avīcimhi uppajjitvā tattha āyukappasaññitaṃ antarakappaṃ tiṭṭhatīti kappaṭṭho. Nirayūpapattipariharaṇavasena tikicchituṃ asakkuṇeyyoti atekiccho. Akhaṇḍānīti ekadesenapi akhaṇḍitāni. Bhinnakālato paṭṭhāya bījaṃ bījatthāya na upakappati. Apūtīnīti udakatemanena apūtikāni. Pūtikañhi bījaṃ bījatthāya na upakappati. Avātātapahatānīti vātena ca ātapena ca na hatāni nirojataṃ na pāpitāni. Nirojañhi kasaṭaṃ bījaṃ bījatthāya na upakappati. ‘‘Sārādānī’’ti vattabbe ā-kārassa rassattaṃ katvā pāḷiyaṃ ‘‘sāradānī’’ti vuttanti āha ‘‘sārādānī’’ti. Taṇḍulasārassa ādānato sārādāni, gahitasārāni patiṭṭhitasārāni. Nissarañhi bījaṃ bījatthāya na upakappati. Sukhasayitānīti cattāro māse koṭṭhe pakkhittaniyāmeneva sukhasayitāni suṭṭhu sannicitāni. Maṇḍakhetteti ūsakhārādidosehi aviddhaste sārakkhette. Abhidoti abhi-saddena samānatthanipātapadanti āha ‘‘abhiaḍḍharatta’’nti. Natthi etassa bhidāti vā abhido. ‘‘Abhidaṃ aḍḍharatta’’nti vattabbe upayogatthe paccattavacanaṃ. Aḍḍharattanti ca accantasaṃyogavacanaṃ, bhummatthe vā. Tasmā abhido aḍḍharattanti abhinne aḍḍharattasamayeti attho. Puṇṇamāsiyañhi gaganamajjhassa purato vā pacchato vā cande ṭhite aḍḍharattasamayo bhinno nāma hoti, majjhe eva pana ṭhite abhinno nāma.

    ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧಸುನಕ್ಖತ್ತಾದಯೋತಿ ಏತ್ಥ (ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೧೨೭ ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧಸಕ್ಯವತ್ಥು) ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧೋ ಕಿರ ಸಾಕಿಯೋ ‘‘ಮಮ ಧೀತರಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖನ್ತೋ, ಮಮ ಪುತ್ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ವೇರಿಟ್ಠಾನೇ ಠಿತೋ ಚಾ’’ತಿ ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸತ್ಥರಿ ಆಘಾತಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಏಕದಿವಸಂ ‘‘ನ ದಾನಿ ನಿಮನ್ತಿತಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಮನಮಗ್ಗಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ಸುರಂ ಪಿವನ್ತೋ ನಿಸೀದಿ। ಅಥಸ್ಸ ಸತ್ಥರಿ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಪರಿವುತೇ ತಂ ಠಾನಂ ಆಗತೇ ‘‘ಸತ್ಥಾ ಆಗತೋ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಸೋ ಆಹ – ‘‘ಪುರತೋ ಗಚ್ಛಾತಿ ತಸ್ಸ ವದೇಥ, ನಾಯಂ ಮಯಾ ಮಹಲ್ಲಕತರೋ, ನಾಸ್ಸ ಮಗ್ಗಂ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಪುನಪ್ಪುನಂ ವುಚ್ಚಮಾನೋಪಿ ತಥೇವ ನಿಸೀದಿ। ಸತ್ಥಾ ಮಾತುಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಾ ಮಗ್ಗಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ ತತೋವ ನಿವತ್ತಿ। ಸೋಪಿ ಚರಪುರಿಸಂ ಪೇಸೇಸಿ – ‘‘ಗಚ್ಛ ತಸ್ಸ ಕಥಂ ಸುತ್ವಾ ಏಹೀ’’ತಿ। ಸತ್ಥಾಪಿ ನಿವತ್ತನ್ತೋ ಸಿತಂ ಕತ್ವಾ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನ – ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಸಿತಪಾತುಕಮ್ಮೇ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಪುಟ್ಠೋ ಆಹ – ‘‘ಪಸ್ಸಸಿ, ಆನನ್ದ, ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧ’’ನ್ತಿ। ಪಸ್ಸಾಮಿ, ಭನ್ತೇ। ಭಾರಿಯಂ ತೇನ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಮಗ್ಗಂ ಅದೇನ್ತೇನ, ಇತೋ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಹೇಟ್ಠಾಪಾಸಾದೇ ಪಾಸಾದಮೂಲೇ ಪಥವಿಯಾ ಪವಿಸಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆಚಿಕ್ಖಿ।

    Suppabuddhasunakkhattādayoti ettha (dha. pa. aṭṭha. 2.127 suppabuddhasakyavatthu) suppabuddho kira sākiyo ‘‘mama dhītaraṃ chaḍḍetvā nikkhanto, mama puttaṃ pabbājetvā tassa veriṭṭhāne ṭhito cā’’ti imehi dvīhi kāraṇehi satthari āghātaṃ bandhitvā ekadivasaṃ ‘‘na dāni nimantitaṭṭhānaṃ gantvā bhuñjituṃ dassāmī’’ti gamanamaggaṃ pidahitvā antaravīthiyaṃ suraṃ pivanto nisīdi. Athassa satthari bhikkhusaṅghaparivute taṃ ṭhānaṃ āgate ‘‘satthā āgato’’ti ārocesuṃ. So āha – ‘‘purato gacchāti tassa vadetha, nāyaṃ mayā mahallakataro, nāssa maggaṃ dassāmī’’ti. Punappunaṃ vuccamānopi tatheva nisīdi. Satthā mātulassa santikā maggaṃ alabhitvā tatova nivatti. Sopi carapurisaṃ pesesi – ‘‘gaccha tassa kathaṃ sutvā ehī’’ti. Satthāpi nivattanto sitaṃ katvā ānandattherena – ‘‘ko nu kho, bhante, sitapātukamme paccayo’’ti puṭṭho āha – ‘‘passasi, ānanda, suppabuddha’’nti. Passāmi, bhante. Bhāriyaṃ tena kammaṃ kataṃ mādisassa buddhassa maggaṃ adentena, ito sattame divase heṭṭhāpāsāde pāsādamūle pathaviyā pavisissatī’’ti ācikkhi.

    ಸುನಕ್ಖತ್ತೋಪಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೪೭) ಪುಬ್ಬೇ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಪರಿಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಅಥಸ್ಸ ಭಗವಾ ಕಥೇಸಿ। ಸೋ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ಆಲೋಕಂ ವಡ್ಢೇತ್ವಾ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ದೇವಲೋಕೇ ನನ್ದನವನಚಿತ್ತಲತಾವನಫಾರುಸಕವನಮಿಸ್ಸಕವನೇಸು ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಮಾನೇ ದೇವಪುತ್ತೇ ಚ ದೇವಧೀತರೋ ಚ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಏತೇಸಂ ಏವರೂಪಾಯ ಅತ್ತಭಾವಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಠಿತಾನಂ ಕಿರ ಮಧುರೋ ನು ಖೋ ಸದ್ದೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸದ್ದಂ ಸೋತುಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ದಸಬಲಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಸೋತಧಾತುಪರಿಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿ। ಭಗವಾ ಪನಸ್ಸ – ‘‘ದಿಬ್ಬಸೋತಧಾತುಸ್ಸ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ನ ಕಥೇಸಿ। ನ ಹಿ ಬುದ್ಧಾ ಯಂ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕಥೇನ್ತಿ। ಸೋ ಭಗವತಿ ಆಘಾತಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಹಂ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಪಠಮಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಪರಿಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿಂ, ಸೋ ಮಯ್ಹಂ ‘ಸಮ್ಪಜ್ಜತು ವಾ ಮಾ ವಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜತೂ’ತಿ ಕಥೇಸಿ। ಅಹಂ ಪನ ಪಚ್ಚತ್ತಪುರಿಸಕಾರೇನ ತಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಸೋತಧಾತುಪರಿಕಮ್ಮಂ ಪುಚ್ಛಿಂ, ತಂ ಮೇ ನ ಕಥೇಸಿ। ಅದ್ಧಾ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘ಅಯಂ ರಾಜಪಬ್ಬಜಿತೋ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ, ದಿಬ್ಬಸೋತಞಾಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ, ಚೇತೋಪರಿಯಕಮ್ಮಞಾಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ, ಆಸವಾನಂ ಖಯೇ ಞಾಣಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತ್ವಾ, ಮಯಾ ಸಮಸಮೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯವಸೇನ ಮಯ್ಹಂ ನ ಕಥೇತೀ’’ತಿ ಭಿಯ್ಯೋಸೋ ಆಘಾತಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕಾಸಾಯಾನಿ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ವಾಪಿ ನ ತುಣ್ಹೀಭೂತೋ ವಿಹಾಸಿ। ದಸಬಲಂ ಪನ ಅಸತಾ ತುಚ್ಛೇನ ಅಬ್ಭಾಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಅಪಾಯೂಪಗೋ ಅಹೋಸಿ। ತಮ್ಪಿ ಭಗವಾ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಏವಮ್ಪಿ ಖೋ, ಭಗ್ಗವ, ಸುನಕ್ಖತ್ತೋ ಲಿಚ್ಛವಿಪುತ್ತೋ ಮಯಾ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಅಪಕ್ಕಮೇವ ಇಮಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮವಿನಯಾ, ಯಥಾ ತಂ ಆಪಾಯಿಕೋ’’ತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೩.೬)। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಪರೇಪಿ ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧಸುನಕ್ಖತ್ತಾದಯೋ ಭಗವತಾ ಞಾತಾವಾ’’ತಿ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಕೋಕಾಲಿಕಾದೀನಂ ಸಙ್ಗಹೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।

    Sunakkhattopi (ma. ni. aṭṭha. 1.147) pubbe bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dibbacakkhuparikammaṃ pucchi. Athassa bhagavā kathesi. So dibbacakkhuṃ nibbattetvā ālokaṃ vaḍḍhetvā olokento devaloke nandanavanacittalatāvanaphārusakavanamissakavanesu dibbasampattiṃ anubhavamāne devaputte ca devadhītaro ca disvā – ‘‘etesaṃ evarūpāya attabhāvasampattiyā ṭhitānaṃ kira madhuro nu kho saddo bhavissatī’’ti saddaṃ sotukāmo hutvā dasabalaṃ upasaṅkamitvā dibbasotadhātuparikammaṃ pucchi. Bhagavā panassa – ‘‘dibbasotadhātussa upanissayo natthī’’ti ñatvā parikammaṃ na kathesi. Na hi buddhā yaṃ na bhavissati, tassa parikammaṃ kathenti. So bhagavati āghātaṃ bandhitvā cintesi – ‘‘ahaṃ samaṇaṃ gotamaṃ paṭhamaṃ dibbacakkhuparikammaṃ pucchiṃ, so mayhaṃ ‘sampajjatu vā mā vā sampajjatū’ti kathesi. Ahaṃ pana paccattapurisakārena taṃ nibbattetvā dibbasotadhātuparikammaṃ pucchiṃ, taṃ me na kathesi. Addhā evaṃ hoti ‘ayaṃ rājapabbajito dibbacakkhuñāṇaṃ nibbattetvā, dibbasotañāṇaṃ nibbattetvā, cetopariyakammañāṇaṃ nibbattetvā, āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ nibbattetvā, mayā samasamo bhavissatī’ti issāmacchariyavasena mayhaṃ na kathetī’’ti bhiyyoso āghātaṃ bandhitvā kāsāyāni chaḍḍetvā gihibhāvaṃ patvāpi na tuṇhībhūto vihāsi. Dasabalaṃ pana asatā tucchena abbhācikkhitvā apāyūpago ahosi. Tampi bhagavā byākāsi. Vuttañhetaṃ – ‘‘evampi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā, yathā taṃ āpāyiko’’ti (dī. ni. 3.6). Tena vuttaṃ ‘‘aparepi suppabuddhasunakkhattādayo bhagavatā ñātāvā’’ti. Ādi-saddena kokālikādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.

    ಸುಸೀಮೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೨.೭೦) ಏವಂನಾಮಕೋ ವೇದಙ್ಗೇಸು ಕುಸಲೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ। ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ಹಿ ಪರಿಹೀನಲಾಭಸಕ್ಕಾರಸಿಲೋಕಾ ‘‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ನ ಜಾತಿಗೋತ್ತಾದೀನಿ ಆರಬ್ಭ ಲಾಭಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೋ ಜಾತೋ, ಕವಿಸೇಟ್ಠೋ ಪನೇಸ ಉತ್ತಮಕವಿತಾಯ ಸಾವಕಾನಂ ಬನ್ಧಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ದೇತಿ। ತೇ ತಂ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕಾನಂ ಉಪನಿಸಿನ್ನಕಥಮ್ಪಿ ಅನುಮೋದನಮ್ಪಿ ಸರಭಞ್ಞಮ್ಪೀತಿ ಏವಮಾದೀನಿ ಕಥೇನ್ತಿ। ತೇ ತೇಸಂ ಪಸನ್ನಾನಂ ಲಾಭಂ ಉಪಸಂಹರನ್ತಿ। ಸಚೇ ಮಯಂ ಯಂ ಸಮಣೋ ಗೋತಮಾ ಜಾನಾತಿ, ತತೋ ಥೋಕಂ ಜಾನೇಯ್ಯಾಮ, ಅತ್ತನೋ ಸಮಯಂ ತತ್ಥ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಮಯಮ್ಪಿ ಉಪಟ್ಠಾಕಾನಂ ಕಥೇಯ್ಯಾಮ। ತತೋ ಏತೇಹಿ ಲಾಭಿತರಾ ಭವೇಯ್ಯಾಮ। ಕೋ ನು ಖೋ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಸುಸಿಮೋ ಪಟಿಬಲೋ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏವಮಾಹಂಸು ‘‘ಏಹಿ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ ಸುಸೀಮ, ಸಮಣೇ ಗೋತಮೇ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರ, ತ್ವಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇ ವಾಚೇಯ್ಯಾಸಿ, ತಂ ಮಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಯಾಪುಣಿತ್ವಾ ಗಿಹೀನಂ ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮ, ಏವಂ ಮಯಮ್ಪಿ ಸಕ್ಕತಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ ಗರುಕತಾ ಮಾನಿತಾ ಪೂಜಿತಾ ಲಾಭಿನೋ ಚೀವರಪಿಣ್ಡಪಾತಸೇನಾಸನಗಿಲಾನಪಚ್ಚಯಭೇಸಜ್ಜಪರಿಕ್ಖಾರಾನ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೭೦)।

    Susīmo paribbājakoti (saṃ. ni. aṭṭha. 2.2.70) evaṃnāmako vedaṅgesu kusalo paṇḍito paribbājako. Aññatitthiyā hi parihīnalābhasakkārasilokā ‘‘samaṇo gotamo na jātigottādīni ārabbha lābhaggappatto jāto, kaviseṭṭho panesa uttamakavitāya sāvakānaṃ bandhaṃ bandhitvā deti. Te taṃ uggaṇhitvā upaṭṭhākānaṃ upanisinnakathampi anumodanampi sarabhaññampīti evamādīni kathenti. Te tesaṃ pasannānaṃ lābhaṃ upasaṃharanti. Sace mayaṃ yaṃ samaṇo gotamā jānāti, tato thokaṃ jāneyyāma, attano samayaṃ tattha pakkhipitvā mayampi upaṭṭhākānaṃ katheyyāma. Tato etehi lābhitarā bhaveyyāma. Ko nu kho samaṇassa gotamassa santike pabbajitvā khippameva uggaṇhituṃ sakkhissatī’’ti evaṃ cintetvā ‘‘susimo paṭibalo’’ti disvā upasaṅkamitvā evamāhaṃsu ‘‘ehi tvaṃ, āvuso susīma, samaṇe gotame brahmacariyaṃ cara, tvaṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā amhe vāceyyāsi, taṃ mayaṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā gihīnaṃ bhāsissāma, evaṃ mayampi sakkatā bhavissāma garukatā mānitā pūjitā lābhino cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’’nti (saṃ. ni. 2.70).

    ಅಥ ಸುಸೀಮೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಯೇನಾನನ್ದೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ಥೇರೋ ಚ ತಂ ಆದಾಯ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ಭಗವಾ ಪನ ಚಿನ್ತೇಸಿ ‘‘ಅಯಂ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ ತಿತ್ಥಿಯಸಮಯೇ ‘ಅಹಂ ಪಾಟಿಏಕ್ಕೋ ಸತ್ಥಾ’ತಿ ಪಟಿಜಾನಮಾನೋ ಚರತಿ, ‘ಇಧೇವ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತುಂ ಇಚ್ಛಾಮೀ’ತಿ ಕಿರ ವದತಿ, ಕಿಂ ನು ಖೋ ಮಯಿ ಪಸನ್ನೋ, ಉದಾಹು ಮಯ್ಹಂ ವಾ ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಧಮ್ಮಕಥಾಯ ಪಸನ್ನೋ’’ತಿ। ಅಥಸ್ಸ ಏಕಟ್ಠಾನೇಪಿ ಪಸಾದಾಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಮಮ ಸಾಸನೇ ‘ಧಮ್ಮಂ ಥೇನೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪಬ್ಬಜತಿ, ಇತಿಸ್ಸ ಆಗಮನಂ ಅಪರಿಸುದ್ಧಂ, ನಿಪ್ಫತ್ತಿ ನು ಖೋ ಕೀದಿಸಾ’’ತಿ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ‘‘ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘ಧಮ್ಮಂ ಥೇನೇಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ ಪಬ್ಬಜತಿ, ಕತಿಪಾಹೇನೇವ ಪನ ಘಟೇತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ‘‘ತೇನಹಾನನ್ದ, ಸುಸೀಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏವಂ ಭಗವತಾ ಕೋ ಞಾತೋ? ಸುಸೀಮೋ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ’’ತಿ।

    Atha susīmo paribbājako tesaṃ vacanaṃ sampaṭicchitvā yenānando tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Thero ca taṃ ādāya bhagavantaṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ ārocesi. Bhagavā pana cintesi ‘‘ayaṃ paribbājako titthiyasamaye ‘ahaṃ pāṭiekko satthā’ti paṭijānamāno carati, ‘idheva maggabrahmacariyaṃ carituṃ icchāmī’ti kira vadati, kiṃ nu kho mayi pasanno, udāhu mayhaṃ vā mama sāvakānaṃ dhammakathāya pasanno’’ti. Athassa ekaṭṭhānepi pasādābhāvaṃ ñatvā ‘‘ayaṃ mama sāsane ‘dhammaṃ thenessāmī’ti pabbajati, itissa āgamanaṃ aparisuddhaṃ, nipphatti nu kho kīdisā’’ti olokento ‘‘kiñcāpi ‘dhammaṃ thenessāmī’ti pabbajati, katipāheneva pana ghaṭetvā arahattaṃ gaṇhissatī’’ti ñatvā ‘‘tenahānanda, susīmaṃ pabbājethā’’ti āha. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ ‘‘evaṃ bhagavatā ko ñāto? Susīmo paribbājako’’ti.

    ಸನ್ತತಿಮಹಾಮತ್ತೋತಿ (ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೧೪೧ ಸನ್ತತಿಮಹಾಮತ್ತವತ್ಥು) ಸೋ ಕಿರ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಪಚ್ಚನ್ತಂ ಕುಪಿತಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ಆಗತೋ। ಅಥಸ್ಸ ರಾಜಾ ತುಟ್ಠೋ ಸತ್ತ ದಿವಸಾನಿ ರಜ್ಜಂ ದತ್ವಾ ಏಕಂ ನಚ್ಚಗೀತಕುಸಲಂ ಇತ್ಥಿಂ ಅದಾಸಿ। ಸೋ ಸತ್ತ ದಿವಸಾನಿ ಸುರಾಮದಮತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರಪ್ಪಟಿಮಣ್ಡಿತೋ ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧವರಗತೋ ನಹಾನತಿತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ಸತ್ಥಾರಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಸನ್ತಂ ದ್ವಾರನ್ತರೇ ದಿಸ್ವಾ ಹತ್ಥಿಕ್ಖನ್ಧವರಗತೋವ ಸೀಸಂ ಚಾಲೇತ್ವಾ ವನ್ದಿ। ಸತ್ಥಾ ಸಿತಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಕೋ ನು ಖೋ, ಭನ್ತೇ, ಸಿತಪಾತುಕರಣೇ ಹೇತೂ’’ತಿ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನ ಪುಟ್ಠೋ ಸಿತಕಾರಣಂ ಆಚಿಕ್ಖನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ಪಸ್ಸಸಿ, ಆನನ್ದ, ಸನ್ತತಿಮಹಾಮತ್ತಂ, ಅಜ್ಜೇವ ಸಬ್ಬಾಭರಣಪ್ಪಟಿಮಣ್ಡಿತೋ ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಚಾತುಪ್ಪದಿಕಗಾಥಾವಸಾನೇ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏವಂ ಕೋ ಞಾತೋ ಭಗವತಾತಿ? ಸನ್ತತಿಮಹಾಮತ್ತೋ’’ತಿ।

    Santatimahāmattoti (dha. pa. aṭṭha. 2.141 santatimahāmattavatthu) so kira ekasmiṃ kāle rañño pasenadissa paccantaṃ kupitaṃ vūpasametvā āgato. Athassa rājā tuṭṭho satta divasāni rajjaṃ datvā ekaṃ naccagītakusalaṃ itthiṃ adāsi. So satta divasāni surāmadamatto hutvā sattame divase sabbālaṅkārappaṭimaṇḍito hatthikkhandhavaragato nahānatitthaṃ gacchanto satthāraṃ piṇḍāya pavisantaṃ dvārantare disvā hatthikkhandhavaragatova sīsaṃ cāletvā vandi. Satthā sitaṃ katvā ‘‘ko nu kho, bhante, sitapātukaraṇe hetū’’ti ānandattherena puṭṭho sitakāraṇaṃ ācikkhanto āha – ‘‘passasi, ānanda, santatimahāmattaṃ, ajjeva sabbābharaṇappaṭimaṇḍito mama santikaṃ āgantvā cātuppadikagāthāvasāne arahattaṃ patvā parinibbāyissatī’’ti. Tena vuttaṃ ‘‘evaṃ ko ñāto bhagavatāti? Santatimahāmatto’’ti.

    ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಞಾಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Purisindriyañāṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೮. ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಞಾಣಸುತ್ತಂ • 8. Purisindriyañāṇasuttaṃ

    ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೮. ಪುರಿಸಿನ್ದ್ರಿಯಞಾಣಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 8. Purisindriyañāṇasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact