| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[២៨០] ១០. បុដទូសកជាតកវណ្ណនា
[280] 10. Puṭadūsakajātakavaṇṇanā
អទ្ធា ហិ នូន មិគរាជាតិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ឯកំ បុដទូសកំ អារព្ភ កថេសិ។ សាវត្ថិយំ កិរេកោ អមច្ចោ ពុទ្ធប្បមុខំ ភិក្ខុសង្ឃំ និមន្តេត្វា ឧយ្យានេ និសីទាបេត្វា ទានំ ទទមានោ ‘‘អន្តរាភត្តេ ឧយ្យានេ ចរិតុកាមា ចរន្តូ’’តិ អាហ។ ភិក្ខូ ឧយ្យានចារិកំ ចរិំសុ។ តស្មិំ ខណេ ឧយ្យានបាលោ បត្តសម្បន្នំ រុក្ខំ អភិរុហិត្វា មហន្តមហន្តានិ បណ្ណានិ គហេត្វា ‘‘អយំ បុប្ផានំ ភវិស្សតិ, អយំ ផលាន’’ន្តិ បុដេ កត្វា រុក្ខមូលេ បាតេតិ។ តស្ស បុត្តោ ទារកោ បាតិតបាតិតំ បុដំ វិទ្ធំសេតិ។ ភិក្ខូ តមត្ថំ ភគវតោ អារោចេសុំ។ សត្ថា ‘‘ន, ភិក្ខវេ, ឥទានេវ, បុព្ពេបេស បុដទូសកោយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Addhā hi nūna migarājāti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ puṭadūsakaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kireko amacco buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā uyyāne nisīdāpetvā dānaṃ dadamāno ‘‘antarābhatte uyyāne caritukāmā carantū’’ti āha. Bhikkhū uyyānacārikaṃ cariṃsu. Tasmiṃ khaṇe uyyānapālo pattasampannaṃ rukkhaṃ abhiruhitvā mahantamahantāni paṇṇāni gahetvā ‘‘ayaṃ pupphānaṃ bhavissati, ayaṃ phalāna’’nti puṭe katvā rukkhamūle pāteti. Tassa putto dārako pātitapātitaṃ puṭaṃ viddhaṃseti. Bhikkhū tamatthaṃ bhagavato ārocesuṃ. Satthā ‘‘na, bhikkhave, idāneva, pubbepesa puṭadūsakoyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ ពារាណសិយំ ឯកស្មិំ ព្រាហ្មណកុលេ និព្ពត្តិត្វា វយប្បត្តោ អគារំ អជ្ឈាវសមានោ ឯកទិវសំ កេនចិទេវ ករណីយេន ឧយ្យានំ អគមាសិ។ តត្ថ ពហូ វានរា វសន្តិ។ ឧយ្យានបាលោ ឥមិនាវ និយាមេន បត្តបុដេ បាតេតិ, ជេដ្ឋវានរោ បាតិតបាតិតេ វិទ្ធំសេតិ។ ពោធិសត្តោ តំ អាមន្តេត្វា ‘‘ឧយ្យានបាលេន បាតិតបាតិតំ បុដំ វិទ្ធំសេត្វា មនាបតរំ កាតុកាមោ មញ្ញេ’’តិ វត្វា បឋមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto bārāṇasiyaṃ ekasmiṃ brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto agāraṃ ajjhāvasamāno ekadivasaṃ kenacideva karaṇīyena uyyānaṃ agamāsi. Tattha bahū vānarā vasanti. Uyyānapālo imināva niyāmena pattapuṭe pāteti, jeṭṭhavānaro pātitapātite viddhaṃseti. Bodhisatto taṃ āmantetvā ‘‘uyyānapālena pātitapātitaṃ puṭaṃ viddhaṃsetvā manāpataraṃ kātukāmo maññe’’ti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha –
៨៨.
88.
‘‘អទ្ធា ហិ នូន មិគរាជា, បុដកម្មស្ស កោវិទោ;
‘‘Addhā hi nūna migarājā, puṭakammassa kovido;
តថា ហិ បុដំ ទូសេតិ, អញ្ញំ នូន ករិស្សតី’’តិ។
Tathā hi puṭaṃ dūseti, aññaṃ nūna karissatī’’ti.
តត្ថ មិគរាជាតិ មក្កដំ វណ្ណេន្តោ វទតិ។ បុដកម្មស្សាតិ មាលាបុដករណស្ស។ កោវិទោតិ ឆេកោ។ អយំ បនេត្ថ សង្ខេបត្ថោ – អយំ មិគរាជា ឯកំសេន បុដកម្មស្ស កោវិទោ មញ្ញេ, តថា ហិ បាតិតបាតិតំ បុដំ ទូសេតិ, អញ្ញំ នូន តតោ មនាបតរំ ករិស្សតីតិ។
Tattha migarājāti makkaṭaṃ vaṇṇento vadati. Puṭakammassāti mālāpuṭakaraṇassa. Kovidoti cheko. Ayaṃ panettha saṅkhepattho – ayaṃ migarājā ekaṃsena puṭakammassa kovido maññe, tathā hi pātitapātitaṃ puṭaṃ dūseti, aññaṃ nūna tato manāpataraṃ karissatīti.
តំ សុត្វា មក្កដោ ទុតិយំ គាថមាហ –
Taṃ sutvā makkaṭo dutiyaṃ gāthamāha –
៨៩.
89.
‘‘ន មេ មាតា វា បិតា វា, បុដកម្មស្ស កោវិទោ;
‘‘Na me mātā vā pitā vā, puṭakammassa kovido;
កតំ កតំ ខោ ទូសេម, ឯវំ ធម្មមិទំ កុល’’ន្តិ។
Kataṃ kataṃ kho dūsema, evaṃ dhammamidaṃ kula’’nti.
តំ សុត្វា ពោធិសត្តោ តតិយំ គាថមាហ –
Taṃ sutvā bodhisatto tatiyaṃ gāthamāha –
៩០.
90.
‘‘យេសំ វោ ឯទិសោ ធម្មោ, អធម្មោ បន កីទិសោ;
‘‘Yesaṃ vo ediso dhammo, adhammo pana kīdiso;
មា វោ ធម្មំ អធម្មំ វា, អទ្ទសាម កុទាចន’’ន្តិ។
Mā vo dhammaṃ adhammaṃ vā, addasāma kudācana’’nti.
ឯវំ វត្វា ច បន វានរគណំ គរហិត្វា បក្កាមិ។
Evaṃ vatvā ca pana vānaragaṇaṃ garahitvā pakkāmi.
សត្ថា ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា សច្ចានិ បកាសេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ – ‘‘តទា វានរោ បុដទូសកទារកោ អហោសិ, បណ្ឌិតបុរិសោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā vānaro puṭadūsakadārako ahosi, paṇḍitapuriso pana ahameva ahosi’’nti.
បុដទូសកជាតកវណ្ណនា ទសមា។
Puṭadūsakajātakavaṇṇanā dasamā.
ឧទបានវគ្គោ តតិយោ។
Udapānavaggo tatiyo.
តស្សុទ្ទានំ –
Tassuddānaṃ –
ឧទបានវរំ វនព្យគ្ឃ កបិ, សិខិនី ច ពលាក រុចិរវរោ;
Udapānavaraṃ vanabyaggha kapi, sikhinī ca balāka ruciravaro;
សុជនាធិប រោមក ទូស បុន, សតបត្តវរោ បុដកម្ម ទសាតិ។
Sujanādhipa romaka dūsa puna, satapattavaro puṭakamma dasāti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២៨០. បុដទូសកជាតកំ • 280. Puṭadūsakajātakaṃ
