| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya |
៣. បុត្តមំសូបមសុត្តំ
3. Puttamaṃsūpamasuttaṃ
៦៣. សាវត្ថិយំ …បេ.… ‘‘ចត្តារោមេ , ភិក្ខវេ, អាហារា ភូតានំ វា សត្តានំ ឋិតិយា សម្ភវេសីនំ វា អនុគ្គហាយ ។ កតមេ ចត្តារោ? កពឡីការោ អាហារោ ឱឡារិកោ វា សុខុមោ វា, ផស្សោ ទុតិយោ, មនោសញ្ចេតនា តតិយា, វិញ្ញាណំ ចតុត្ថំ។ ឥមេ ខោ, ភិក្ខវេ, ចត្តារោ អាហារា ភូតានំ វា សត្តានំ ឋិតិយា សម្ភវេសីនំ វា អនុគ្គហាយ’’។
63. Sāvatthiyaṃ …pe… ‘‘cattārome , bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya . Katame cattāro? Kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ. Ime kho, bhikkhave, cattāro āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya’’.
‘‘កថញ្ច, ភិក្ខវេ, កពឡីការោ អាហារោ ទដ្ឋព្ពោ? សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, ទ្វេ ជាយម្បតិកា 1 បរិត្តំ សម្ពលំ អាទាយ កន្តារមគ្គំ បដិបជ្ជេយ្យុំ។ តេសមស្ស ឯកបុត្តកោ បិយោ មនាបោ។ អថ ខោ តេសំ, ភិក្ខវេ, ទ្វិន្នំ ជាយម្បតិកានំ កន្តារគតានំ យា បរិត្តា សម្ពលមត្តា, សា បរិក្ខយំ បរិយាទានំ គច្ឆេយ្យ។ សិយា ច នេសំ កន្តារាវសេសោ អនតិណ្ណោ។ អថ ខោ តេសំ, ភិក្ខវេ, ទ្វិន្នំ ជាយម្បតិកានំ ឯវមស្ស – ‘អម្ហាកំ ខោ យា បរិត្តា សម្ពលមត្តា សា បរិក្ខីណា បរិយាទិណ្ណា 2។ អត្ថិ ចាយំ កន្តារាវសេសោ អនិត្តិណ្ណោ 3។ យំនូន មយំ ឥមំ ឯកបុត្តកំ បិយំ មនាបំ វធិត្វា វល្លូរញ្ច សោណ្ឌិកញ្ច ករិត្វា បុត្តមំសានិ ខាទន្តា ឯវំ តំ កន្តារាវសេសំ និត្ថរេយ្យាម, មា សព្ពេវ តយោ វិនស្សិម្ហា’តិ។ អថ ខោ តេ, ភិក្ខវេ, ទ្វេ ជាយម្បតិកា តំ ឯកបុត្តកំ បិយំ មនាបំ វធិត្វា វល្លូរញ្ច សោណ្ឌិកញ្ច ករិត្វា បុត្តមំសានិ ខាទន្តា ឯវំ តំ កន្តារាវសេសំ និត្ថរេយ្យុំ។ តេ បុត្តមំសានិ ចេវ ខាទេយ្យុំ, ឧរេ ច បដិបិសេយ្យុំ – ‘កហំ, ឯកបុត្តក, កហំ, ឯកបុត្តកា’តិ។
‘‘Kathañca, bhikkhave, kabaḷīkāro āhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, dve jāyampatikā 4 parittaṃ sambalaṃ ādāya kantāramaggaṃ paṭipajjeyyuṃ. Tesamassa ekaputtako piyo manāpo. Atha kho tesaṃ, bhikkhave, dvinnaṃ jāyampatikānaṃ kantāragatānaṃ yā parittā sambalamattā, sā parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya. Siyā ca nesaṃ kantārāvaseso anatiṇṇo. Atha kho tesaṃ, bhikkhave, dvinnaṃ jāyampatikānaṃ evamassa – ‘amhākaṃ kho yā parittā sambalamattā sā parikkhīṇā pariyādiṇṇā 5. Atthi cāyaṃ kantārāvaseso anittiṇṇo 6. Yaṃnūna mayaṃ imaṃ ekaputtakaṃ piyaṃ manāpaṃ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṃsāni khādantā evaṃ taṃ kantārāvasesaṃ nitthareyyāma, mā sabbeva tayo vinassimhā’ti. Atha kho te, bhikkhave, dve jāyampatikā taṃ ekaputtakaṃ piyaṃ manāpaṃ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṃsāni khādantā evaṃ taṃ kantārāvasesaṃ nitthareyyuṃ. Te puttamaṃsāni ceva khādeyyuṃ, ure ca paṭipiseyyuṃ – ‘kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’ti.
‘‘តំ កិំ មញ្ញថ, ភិក្ខវេ, អបិ នុ តេ ទវាយ វា អាហារំ អាហារេយ្យុំ, មទាយ វា អាហារំ អាហារេយ្យុំ, មណ្ឌនាយ វា អាហារំ អាហារេយ្យុំ, វិភូសនាយ វា អាហារំ អាហារេយ្យុ’’ន្តិ? ‘‘នោ ហេតំ, ភន្តេ’’។ ‘‘ននុ តេ, ភិក្ខវេ, យាវទេវ កន្តារស្ស និត្ថរណត្ថាយ អាហារំ អាហារេយ្យុ’’ន្តិ? ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’។ ‘‘ឯវមេវ ខ្វាហំ, ភិក្ខវេ, កពឡីការោ អាហារោ ទដ្ឋព្ពោ’’តិ វទាមិ។ កពឡីការេ, ភិក្ខវេ, អាហារេ បរិញ្ញាតេ បញ្ចកាមគុណិកោ រាគោ បរិញ្ញាតោ ហោតិ។ បញ្ចកាមគុណិកេ រាគេ បរិញ្ញាតេ នត្ថិ តំ សំយោជនំ យេន សំយោជនេន សំយុត្តោ អរិយសាវកោ បុន ឥមំ លោកំ អាគច្ឆេយ្យ។
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu te davāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, madāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, maṇḍanāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, vibhūsanāya vā āhāraṃ āhāreyyu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Nanu te, bhikkhave, yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya āhāraṃ āhāreyyu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, kabaḷīkāro āhāro daṭṭhabbo’’ti vadāmi. Kabaḷīkāre, bhikkhave, āhāre pariññāte pañcakāmaguṇiko rāgo pariññāto hoti. Pañcakāmaguṇike rāge pariññāte natthi taṃ saṃyojanaṃ yena saṃyojanena saṃyutto ariyasāvako puna imaṃ lokaṃ āgaccheyya.
‘‘កថញ្ច, ភិក្ខវេ, ផស្សាហារោ ទដ្ឋព្ពោ? សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, គាវី និច្ចម្មា កុដ្ដំ ចេ 7 និស្សាយ តិដ្ឋេយ្យ។ យេ កុដ្ដនិស្សិតា បាណា តេ នំ ខាទេយ្យុំ។ រុក្ខំ ចេ និស្សាយ តិដ្ឋេយ្យ, យេ រុក្ខនិស្សិតា បាណា តេ នំ ខាទេយ្យុំ។ ឧទកំ ចេ និស្សាយ តិដ្ឋេយ្យ, យេ ឧទកនិស្សិតា បាណា តេ នំ ខាទេយ្យុំ។ អាកាសំ ចេ និស្សាយ តិដ្ឋេយ្យ, យេ អាកាសនិស្សិតា បាណា តេ នំ ខាទេយ្យុំ។ យំ យទេវ ហិ សា, ភិក្ខវេ, គាវី និច្ចម្មា និស្សាយ តិដ្ឋេយ្យ, យេ តន្និស្សិតា 8 បាណា តេ នំ ខាទេយ្យុំ។ ឯវមេវ ខ្វាហំ, ភិក្ខវេ, ‘‘ផស្សាហារោ ទដ្ឋព្ពោ’’តិ វទាមិ។ ផស្សេ, ភិក្ខវេ, អាហារេ បរិញ្ញាតេ តិស្សោ វេទនា បរិញ្ញាតា ហោន្តិ។ តីសុ វេទនាសុ បរិញ្ញាតាសុ អរិយសាវកស្ស នត្ថិ កិញ្ចិ ឧត្តរិករណីយន្តិ 9 វទាមិ។
‘‘Kathañca, bhikkhave, phassāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, gāvī niccammā kuṭṭaṃ ce 10 nissāya tiṭṭheyya. Ye kuṭṭanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Rukkhaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye rukkhanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Udakaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye udakanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Ākāsaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye ākāsanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Yaṃ yadeva hi sā, bhikkhave, gāvī niccammā nissāya tiṭṭheyya, ye tannissitā 11 pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, ‘‘phassāhāro daṭṭhabbo’’ti vadāmi. Phasse, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso vedanā pariññātā honti. Tīsu vedanāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti 12 vadāmi.
‘‘កថញ្ច , ភិក្ខវេ, មនោសញ្ចេតនាហារោ ទដ្ឋព្ពោ? សេយ្យថាបិ , ភិក្ខវេ, អង្គារកាសុ សាធិកបោរិសា បុណ្ណា អង្គារានំ វីតច្ចិកានំ វីតធូមានំ។ អថ បុរិសោ អាគច្ឆេយ្យ ជីវិតុកាមោ អមរិតុកាមោ សុខកាមោ ទុក្ខប្បដិកូលោ។ តមេនំ ទ្វេ ពលវន្តោ បុរិសា នានាពាហាសុ គហេត្វា តំ អង្គារកាសុំ ឧបកឌ្ឍេយ្យុំ។ អថ ខោ, ភិក្ខវេ, តស្ស បុរិសស្ស អារកាវស្ស ចេតនា អារកា បត្ថនា អារកា បណិធិ។ តំ កិស្ស ហេតុ? ឯវញ្ហិ, ភិក្ខវេ, តស្ស បុរិសស្ស ហោតិ – ‘ឥមំ ចាហំ អង្គារកាសុំ បបតិស្សាមិ, តតោនិទានំ មរណំ វា និគច្ឆាមិ មរណមត្តំ វា ទុក្ខ’ន្តិ។ ឯវមេវ ខ្វាហំ, ភិក្ខវេ, ‘មនោសញ្ចេតនាហារោ ទដ្ឋព្ពោ’តិ វទាមិ។ មនោសញ្ចេតនាយ, ភិក្ខវេ, អាហារេ បរិញ្ញាតេ តិស្សោ តណ្ហា បរិញ្ញាតា ហោន្តិ។ តីសុ តណ្ហាសុ បរិញ្ញាតាសុ អរិយសាវកស្ស នត្ថិ កិញ្ចិ ឧត្តរិករណីយន្តិ វទាមិ។
‘‘Kathañca , bhikkhave, manosañcetanāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi , bhikkhave, aṅgārakāsu sādhikaporisā puṇṇā aṅgārānaṃ vītaccikānaṃ vītadhūmānaṃ. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhappaṭikūlo. Tamenaṃ dve balavanto purisā nānābāhāsu gahetvā taṃ aṅgārakāsuṃ upakaḍḍheyyuṃ. Atha kho, bhikkhave, tassa purisassa ārakāvassa cetanā ārakā patthanā ārakā paṇidhi. Taṃ kissa hetu? Evañhi, bhikkhave, tassa purisassa hoti – ‘imaṃ cāhaṃ aṅgārakāsuṃ papatissāmi, tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, ‘manosañcetanāhāro daṭṭhabbo’ti vadāmi. Manosañcetanāya, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso taṇhā pariññātā honti. Tīsu taṇhāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmi.
‘‘កថញ្ច, ភិក្ខវេ, វិញ្ញាណាហារោ ទដ្ឋព្ពោ? សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, ចោរំ អាគុចារិំ គហេត្វា រញ្ញោ ទស្សេយ្យុំ – ‘អយំ តេ, ទេវ, ចោរោ អាគុចារី, ឥមស្ស យំ ឥច្ឆសិ តំ ទណ្ឌំ បណេហី’តិ។ តមេនំ រាជា ឯវំ វទេយ្យ – ‘គច្ឆថ, ភោ, ឥមំ បុរិសំ បុព្ពណ្ហសមយំ សត្តិសតេន ហនថា’តិ។ តមេនំ បុព្ពណ្ហសមយំ សត្តិសតេន ហនេយ្យុំ។ អថ រាជា មជ្ឈន្ហិកសមយំ ឯវំ វទេយ្យ – ‘អម្ភោ, កថំ សោ បុរិសោ’តិ? ‘តថេវ, ទេវ, ជីវតី’តិ។ តមេនំ រាជា ឯវំ វទេយ្យ – ‘គច្ឆថ, ភោ, តំ បុរិសំ មជ្ឈន្ហិកសមយំ សត្តិសតេន ហនថា’តិ។ តមេនំ មជ្ឈន្ហិកសមយំ សត្តិសតេន ហនេយ្យុំ។ អថ រាជា សាយន្ហសមយំ ឯវំ វទេយ្យ – ‘អម្ភោ, កថំ សោ បុរិសោ’តិ? ‘តថេវ, ទេវ, ជីវតី’តិ។ តមេនំ រាជា ឯវំ វទេយ្យ – ‘គច្ឆថ, ភោ, តំ បុរិសំ សាយន្ហសមយំ សត្តិសតេន ហនថា’តិ។ តមេនំ សាយន្ហសមយំ សត្តិសតេន ហនេយ្យុំ។ តំ កិំ មញ្ញថ , ភិក្ខវេ, អបិ នុ សោ បុរិសោ ទិវសំ តីហិ សត្តិសតេហិ ហញ្ញមានោ តតោនិទានំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទិយេថា’’តិ? ‘‘ឯកិស្សាបិ, ភន្តេ, សត្តិយា ហញ្ញមានោ តតោនិទានំ ទុក្ខំ ទោមនស្សំ បដិសំវេទិយេថ; កោ បន វាទោ តីហិ សត្តិសតេហិ ហញ្ញមានោ’’តិ! ‘‘ឯវមេវ ខ្វាហំ, ភិក្ខវេ, វិញ្ញាណាហារោ ទដ្ឋព្ពោតិ វទាមិ។ វិញ្ញាណេ, ភិក្ខវេ, អាហារេ បរិញ្ញាតេ នាមរូបំ បរិញ្ញាតំ ហោតិ, នាមរូបេ បរិញ្ញាតេ អរិយសាវកស្ស នត្ថិ កិញ្ចិ ឧត្តរិករណីយន្តិ វទាមី’’តិ។ តតិយំ។
‘‘Kathañca, bhikkhave, viññāṇāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, coraṃ āgucāriṃ gahetvā rañño dasseyyuṃ – ‘ayaṃ te, deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, imaṃ purisaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā majjhanhikasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā sāyanhasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Taṃ kiṃ maññatha , bhikkhave, api nu so puriso divasaṃ tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekissāpi, bhante, sattiyā haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha; ko pana vādo tīhi sattisatehi haññamāno’’ti! ‘‘Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, viññāṇāhāro daṭṭhabboti vadāmi. Viññāṇe, bhikkhave, āhāre pariññāte nāmarūpaṃ pariññātaṃ hoti, nāmarūpe pariññāte ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmī’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៣. បុត្តមំសូបមសុត្តវណ្ណនា • 3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. បុត្តមំសូបមសុត្តវណ្ណនា • 3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
