| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya |
၃. ပုတ္တမံသူပမသုတ္တံ
3. Puttamaṃsūpamasuttaṃ
၆၃. သာဝတ္ထိယံ ။ပေ.။ ‘‘စတ္တာရောမေ , ဘိက္ခဝေ, အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝာ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝာ အနုဂ္ဂဟာယ ။ ကတမေ စတ္တာရော? ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဩဠာရိကော ဝာ သုခုမော ဝာ, ဖသ္သော ဒုတိယော, မနောသဉ္စေတနာ တတိယာ, ဝိညာဏံ စတုတ္ထံ။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, စတ္တာရော အာဟာရာ ဘူတာနံ ဝာ သတ္တာနံ ဌိတိယာ သမ္ဘဝေသီနံ ဝာ အနုဂ္ဂဟာယ’’။
63. Sāvatthiyaṃ …pe… ‘‘cattārome , bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya . Katame cattāro? Kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ. Ime kho, bhikkhave, cattāro āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya’’.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဒ္ဝေ ဇာယမ္ပတိကာ 1 ပရိတ္တံ သမ္ဗလံ အာဒာယ ကန္တာရမဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇေယ္ယုံ။ တေသမသ္သ ဧကပုတ္တကော ပိယော မနာပော။ အထ ခော တေသံ, ဘိက္ခဝေ, ဒ္ဝိန္နံ ဇာယမ္ပတိကာနံ ကန္တာရဂတာနံ ယာ ပရိတ္တာ သမ္ဗလမတ္တာ, သာ ပရိက္ခယံ ပရိယာဒာနံ ဂစ္ဆေယ္ယ။ သိယာ စ နေသံ ကန္တာရာဝသေသော အနတိဏ္ဏော။ အထ ခော တေသံ, ဘိက္ခဝေ, ဒ္ဝိန္နံ ဇာယမ္ပတိကာနံ ဧဝမသ္သ – ‘အမ္ဟာကံ ခော ယာ ပရိတ္တာ သမ္ဗလမတ္တာ သာ ပရိက္ခီဏာ ပရိယာဒိဏ္ဏာ 2။ အတ္ထိ စာယံ ကန္တာရာဝသေသော အနိတ္တိဏ္ဏော 3။ ယံနူန မယံ ဣမံ ဧကပုတ္တကံ ပိယံ မနာပံ ဝဓိတ္ဝာ ဝလ္လူရဉ္စ သောဏ္ဍိကဉ္စ ကရိတ္ဝာ ပုတ္တမံသာနိ ခာဒန္တာ ဧဝံ တံ ကန္တာရာဝသေသံ နိတ္ထရေယ္ယာမ, မာ သဗ္ဗေဝ တယော ဝိနသ္သိမ္ဟာ’တိ။ အထ ခော တေ, ဘိက္ခဝေ, ဒ္ဝေ ဇာယမ္ပတိကာ တံ ဧကပုတ္တကံ ပိယံ မနာပံ ဝဓိတ္ဝာ ဝလ္လူရဉ္စ သောဏ္ဍိကဉ္စ ကရိတ္ဝာ ပုတ္တမံသာနိ ခာဒန္တာ ဧဝံ တံ ကန္တာရာဝသေသံ နိတ္ထရေယ္ယုံ။ တေ ပုတ္တမံသာနိ စေဝ ခာဒေယ္ယုံ, ဥရေ စ ပဋိပိသေယ္ယုံ – ‘ကဟံ, ဧကပုတ္တက, ကဟံ, ဧကပုတ္တကာ’တိ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, kabaḷīkāro āhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, dve jāyampatikā 4 parittaṃ sambalaṃ ādāya kantāramaggaṃ paṭipajjeyyuṃ. Tesamassa ekaputtako piyo manāpo. Atha kho tesaṃ, bhikkhave, dvinnaṃ jāyampatikānaṃ kantāragatānaṃ yā parittā sambalamattā, sā parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya. Siyā ca nesaṃ kantārāvaseso anatiṇṇo. Atha kho tesaṃ, bhikkhave, dvinnaṃ jāyampatikānaṃ evamassa – ‘amhākaṃ kho yā parittā sambalamattā sā parikkhīṇā pariyādiṇṇā 5. Atthi cāyaṃ kantārāvaseso anittiṇṇo 6. Yaṃnūna mayaṃ imaṃ ekaputtakaṃ piyaṃ manāpaṃ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṃsāni khādantā evaṃ taṃ kantārāvasesaṃ nitthareyyāma, mā sabbeva tayo vinassimhā’ti. Atha kho te, bhikkhave, dve jāyampatikā taṃ ekaputtakaṃ piyaṃ manāpaṃ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṃsāni khādantā evaṃ taṃ kantārāvasesaṃ nitthareyyuṃ. Te puttamaṃsāni ceva khādeyyuṃ, ure ca paṭipiseyyuṃ – ‘kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’ti.
‘‘တံ ကိံ မညထ, ဘိက္ခဝေ, အပိ နု တေ ဒဝာယ ဝာ အာဟာရံ အာဟာရေယ္ယုံ, မဒာယ ဝာ အာဟာရံ အာဟာရေယ္ယုံ, မဏ္ဍနာယ ဝာ အာဟာရံ အာဟာရေယ္ယုံ, ဝိဘူသနာယ ဝာ အာဟာရံ အာဟာရေယ္ယု’’န္တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘နနု တေ, ဘိက္ခဝေ, ယာဝဒေဝ ကန္တာရသ္သ နိတ္ထရဏတ္ထာယ အာဟာရံ အာဟာရေယ္ယု’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’။ ‘‘ဧဝမေဝ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ကဗဠီကာရော အာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ဝဒာမိ။ ကဗဠီကာရေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ ပဉ္စကာမဂုဏိကော ရာဂော ပရိညာတော ဟောတိ။ ပဉ္စကာမဂုဏိကေ ရာဂေ ပရိညာတေ နတ္ထိ တံ သံယောဇနံ ယေန သံယောဇနေန သံယုတ္တော အရိယသာဝကော ပုန ဣမံ လောကံ အာဂစ္ဆေယ္ယ။
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu te davāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, madāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, maṇḍanāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, vibhūsanāya vā āhāraṃ āhāreyyu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Nanu te, bhikkhave, yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya āhāraṃ āhāreyyu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, kabaḷīkāro āhāro daṭṭhabbo’’ti vadāmi. Kabaḷīkāre, bhikkhave, āhāre pariññāte pañcakāmaguṇiko rāgo pariññāto hoti. Pañcakāmaguṇike rāge pariññāte natthi taṃ saṃyojanaṃ yena saṃyojanena saṃyutto ariyasāvako puna imaṃ lokaṃ āgaccheyya.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဖသ္သာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, ဂာဝီ နိစ္စမ္မာ ကုဋ္ဋံ စေ 7 နိသ္သာယ တိဋ္ဌေယ္ယ။ ယေ ကုဋ္ဋနိသ္သိတာ ပာဏာ တေ နံ ခာဒေယ္ယုံ။ ရုက္ခံ စေ နိသ္သာယ တိဋ္ဌေယ္ယ, ယေ ရုက္ခနိသ္သိတာ ပာဏာ တေ နံ ခာဒေယ္ယုံ။ ဥဒကံ စေ နိသ္သာယ တိဋ္ဌေယ္ယ, ယေ ဥဒကနိသ္သိတာ ပာဏာ တေ နံ ခာဒေယ္ယုံ။ အာကာသံ စေ နိသ္သာယ တိဋ္ဌေယ္ယ, ယေ အာကာသနိသ္သိတာ ပာဏာ တေ နံ ခာဒေယ္ယုံ။ ယံ ယဒေဝ ဟိ သာ, ဘိက္ခဝေ, ဂာဝီ နိစ္စမ္မာ နိသ္သာယ တိဋ္ဌေယ္ယ, ယေ တန္နိသ္သိတာ 8 ပာဏာ တေ နံ ခာဒေယ္ယုံ။ ဧဝမေဝ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ‘‘ဖသ္သာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’’တိ ဝဒာမိ။ ဖသ္သေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ တိသ္သော ဝေဒနာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ တီသု ဝေဒနာသု ပရိညာတာသု အရိယသာဝကသ္သ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ 9 ဝဒာမိ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, phassāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, gāvī niccammā kuṭṭaṃ ce 10 nissāya tiṭṭheyya. Ye kuṭṭanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Rukkhaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye rukkhanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Udakaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye udakanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Ākāsaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye ākāsanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Yaṃ yadeva hi sā, bhikkhave, gāvī niccammā nissāya tiṭṭheyya, ye tannissitā 11 pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, ‘‘phassāhāro daṭṭhabbo’’ti vadāmi. Phasse, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso vedanā pariññātā honti. Tīsu vedanāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti 12 vadāmi.
‘‘ကထဉ္စ , ဘိက္ခဝေ, မနောသဉ္စေတနာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယ္ယထာပိ , ဘိက္ခဝေ, အင္ဂာရကာသု သာဓိကပောရိသာ ပုဏ္ဏာ အင္ဂာရာနံ ဝီတစ္စိကာနံ ဝီတဓူမာနံ။ အထ ပုရိသော အာဂစ္ဆေယ္ယ ဇီဝိတုကာမော အမရိတုကာမော သုခကာမော ဒုက္ခပ္ပဋိကူလော။ တမေနံ ဒ္ဝေ ဗလဝန္တော ပုရိသာ နာနာဗာဟာသု ဂဟေတ္ဝာ တံ အင္ဂာရကာသုံ ဥပကဍ္ဎေယ္ယုံ။ အထ ခော, ဘိက္ခဝေ, တသ္သ ပုရိသသ္သ အာရကာဝသ္သ စေတနာ အာရကာ ပတ္ထနာ အာရကာ ပဏိဓိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? ဧဝဉ္ဟိ, ဘိက္ခဝေ, တသ္သ ပုရိသသ္သ ဟောတိ – ‘ဣမံ စာဟံ အင္ဂာရကာသုံ ပပတိသ္သာမိ, တတောနိဒာနံ မရဏံ ဝာ နိဂစ္ဆာမိ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခ’န္တိ။ ဧဝမေဝ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ‘မနောသဉ္စေတနာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော’တိ ဝဒာမိ။ မနောသဉ္စေတနာယ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ တိသ္သော တဏ္ဟာ ပရိညာတာ ဟောန္တိ။ တီသု တဏ္ဟာသု ပရိညာတာသု အရိယသာဝကသ္သ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ ဝဒာမိ။
‘‘Kathañca , bhikkhave, manosañcetanāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi , bhikkhave, aṅgārakāsu sādhikaporisā puṇṇā aṅgārānaṃ vītaccikānaṃ vītadhūmānaṃ. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhappaṭikūlo. Tamenaṃ dve balavanto purisā nānābāhāsu gahetvā taṃ aṅgārakāsuṃ upakaḍḍheyyuṃ. Atha kho, bhikkhave, tassa purisassa ārakāvassa cetanā ārakā patthanā ārakā paṇidhi. Taṃ kissa hetu? Evañhi, bhikkhave, tassa purisassa hoti – ‘imaṃ cāhaṃ aṅgārakāsuṃ papatissāmi, tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, ‘manosañcetanāhāro daṭṭhabbo’ti vadāmi. Manosañcetanāya, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso taṇhā pariññātā honti. Tīsu taṇhāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmi.
‘‘ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗော? သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတ္ဝာ ရညော ဒသ္သေယ္ယုံ – ‘အယံ တေ, ဒေဝ, စောရော အာဂုစာရီ, ဣမသ္သ ယံ ဣစ္ဆသိ တံ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, ဣမံ ပုရိသံ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ ပုဗ္ဗဏ္ဟသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယ္ယုံ။ အထ ရာဇာ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အမ္ဘော, ကထံ သော ပုရိသော’တိ? ‘တထေဝ, ဒေဝ, ဇီဝတီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, တံ ပုရိသံ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ မဇ္ဈန္ဟိကသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယ္ယုံ။ အထ ရာဇာ သာယန္ဟသမယံ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘အမ္ဘော, ကထံ သော ပုရိသော’တိ? ‘တထေဝ, ဒေဝ, ဇီဝတီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ – ‘ဂစ္ဆထ, ဘော, တံ ပုရိသံ သာယန္ဟသမယံ သတ္တိသတေန ဟနထာ’တိ။ တမေနံ သာယန္ဟသမယံ သတ္တိသတေန ဟနေယ္ယုံ။ တံ ကိံ မညထ , ဘိက္ခဝေ, အပိ နု သော ပုရိသော ဒိဝသံ တီဟိ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနော တတောနိဒာနံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒိယေထာ’’တိ? ‘‘ဧကိသ္သာပိ, ဘန္တေ, သတ္တိယာ ဟညမာနော တတောနိဒာနံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒိယေထ; ကော ပန ဝာဒော တီဟိ သတ္တိသတေဟိ ဟညမာနော’’တိ! ‘‘ဧဝမေဝ ခ္ဝာဟံ, ဘိက္ခဝေ, ဝိညာဏာဟာရော ဒဋ္ဌဗ္ဗောတိ ဝဒာမိ။ ဝိညာဏေ, ဘိက္ခဝေ, အာဟာရေ ပရိညာတေ နာမရူပံ ပရိညာတံ ဟောတိ, နာမရူပေ ပရိညာတေ အရိယသာဝကသ္သ နတ္ထိ ကိဉ္စိ ဥတ္တရိကရဏီယန္တိ ဝဒာမီ’’တိ။ တတိယံ။
‘‘Kathañca, bhikkhave, viññāṇāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, coraṃ āgucāriṃ gahetvā rañño dasseyyuṃ – ‘ayaṃ te, deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, imaṃ purisaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā majjhanhikasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā sāyanhasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Taṃ kiṃ maññatha , bhikkhave, api nu so puriso divasaṃ tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekissāpi, bhante, sattiyā haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha; ko pana vādo tīhi sattisatehi haññamāno’’ti! ‘‘Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, viññāṇāhāro daṭṭhabboti vadāmi. Viññāṇe, bhikkhave, āhāre pariññāte nāmarūpaṃ pariññātaṃ hoti, nāmarūpe pariññāte ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmī’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၃. ပုတ္တမံသူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ၃. ပုတ္တမံသူပမသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
