| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya |
3. පුත්‌තමංසූපමසුත්‌තං
3. Puttamaṃsūpamasuttaṃ
63. සාවත්‌ථියං …පෙ.… ‘‘චත්‌තාරොමෙ , භික්‌ඛවෙ, ආහාරා භූතානං වා සත්‌තානං ඨිතියා සම්‌භවෙසීනං වා අනුග්‌ගහාය . කතමෙ චත්‌තාරො? කබළීකාරො ආහාරො ඔළාරිකො වා සුඛුමො වා, ඵස්‌සො දුතියො, මනොසඤ්‌චෙතනා තතියා, විඤ්‌ඤාණං චතුත්‌ථං. ඉමෙ ඛො, භික්‌ඛවෙ, චත්‌තාරො ආහාරා භූතානං වා සත්‌තානං ඨිතියා සම්‌භවෙසීනං වා අනුග්‌ගහාය’’.
63. Sāvatthiyaṃ …pe… ‘‘cattārome , bhikkhave, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya . Katame cattāro? Kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ. Ime kho, bhikkhave, cattāro āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya’’.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, කබළීකාරො ආහාරො දට්‌ඨබ්‌බො? සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, ද්‌වෙ ජායම්‌පතිකා 1 පරිත්‌තං සම්‌බලං ආදාය කන්‌තාරමග්‌ගං පටිපජ්‌ජෙය්‍යුං. තෙසමස්‌ස එකපුත්‌තකො පියො මනාපො. අථ ඛො තෙසං, භික්‌ඛවෙ, ද්‌වින්‌නං ජායම්‌පතිකානං කන්‌තාරගතානං යා පරිත්‌තා සම්‌බලමත්‌තා, සා පරික්‌ඛයං පරියාදානං ගච්‌ඡෙය්‍ය. සියා ච නෙසං කන්‌තාරාවසෙසො අනතිණ්‌ණො. අථ ඛො තෙසං, භික්‌ඛවෙ, ද්‌වින්‌නං ජායම්‌පතිකානං එවමස්‌ස – ‘අම්‌හාකං ඛො යා පරිත්‌තා සම්‌බලමත්‌තා සා පරික්‌ඛීණා පරියාදිණ්‌ණා 2. අත්‌ථි චායං කන්‌තාරාවසෙසො අනිත්‌තිණ්‌ණො 3. යංනූන මයං ඉමං එකපුත්‌තකං පියං මනාපං වධිත්‌වා වල්‌ලූරඤ්‌ච සොණ්‌ඩිකඤ්‌ච කරිත්‌වා පුත්‌තමංසානි ඛාදන්‌තා එවං තං කන්‌තාරාවසෙසං නිත්‌ථරෙය්‍යාම, මා සබ්‌බෙව තයො විනස්‌සිම්‌හා’ති. අථ ඛො තෙ, භික්‌ඛවෙ, ද්‌වෙ ජායම්‌පතිකා තං එකපුත්‌තකං පියං මනාපං වධිත්‌වා වල්‌ලූරඤ්‌ච සොණ්‌ඩිකඤ්‌ච කරිත්‌වා පුත්‌තමංසානි ඛාදන්‌තා එවං තං කන්‌තාරාවසෙසං නිත්‌ථරෙය්‍යුං. තෙ පුත්‌තමංසානි චෙව ඛාදෙය්‍යුං, උරෙ ච පටිපිසෙය්‍යුං – ‘කහං, එකපුත්‌තක, කහං, එකපුත්‌තකා’ති.
‘‘Kathañca, bhikkhave, kabaḷīkāro āhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, dve jāyampatikā 4 parittaṃ sambalaṃ ādāya kantāramaggaṃ paṭipajjeyyuṃ. Tesamassa ekaputtako piyo manāpo. Atha kho tesaṃ, bhikkhave, dvinnaṃ jāyampatikānaṃ kantāragatānaṃ yā parittā sambalamattā, sā parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya. Siyā ca nesaṃ kantārāvaseso anatiṇṇo. Atha kho tesaṃ, bhikkhave, dvinnaṃ jāyampatikānaṃ evamassa – ‘amhākaṃ kho yā parittā sambalamattā sā parikkhīṇā pariyādiṇṇā 5. Atthi cāyaṃ kantārāvaseso anittiṇṇo 6. Yaṃnūna mayaṃ imaṃ ekaputtakaṃ piyaṃ manāpaṃ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṃsāni khādantā evaṃ taṃ kantārāvasesaṃ nitthareyyāma, mā sabbeva tayo vinassimhā’ti. Atha kho te, bhikkhave, dve jāyampatikā taṃ ekaputtakaṃ piyaṃ manāpaṃ vadhitvā vallūrañca soṇḍikañca karitvā puttamaṃsāni khādantā evaṃ taṃ kantārāvasesaṃ nitthareyyuṃ. Te puttamaṃsāni ceva khādeyyuṃ, ure ca paṭipiseyyuṃ – ‘kahaṃ, ekaputtaka, kahaṃ, ekaputtakā’ti.
‘‘තං කිං මඤ්‌ඤථ, භික්‌ඛවෙ, අපි නු තෙ දවාය වා ආහාරං ආහාරෙය්‍යුං, මදාය වා ආහාරං ආහාරෙය්‍යුං, මණ්‌ඩනාය වා ආහාරං ආහාරෙය්‍යුං, විභූසනාය වා ආහාරං ආහාරෙය්‍යු’’න්‌ති? ‘‘නො හෙතං, භන්‌තෙ’’. ‘‘නනු තෙ, භික්‌ඛවෙ, යාවදෙව කන්‌තාරස්‌ස නිත්‌ථරණත්‌ථාය ආහාරං ආහාරෙය්‍යු’’න්‌ති? ‘‘එවං, භන්‌තෙ’’. ‘‘එවමෙව ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, කබළීකාරො ආහාරො දට්‌ඨබ්‌බො’’ති වදාමි. කබළීකාරෙ, භික්‌ඛවෙ, ආහාරෙ පරිඤ්‌ඤාතෙ පඤ්‌චකාමගුණිකො රාගො පරිඤ්‌ඤාතො හොති. පඤ්‌චකාමගුණිකෙ රාගෙ පරිඤ්‌ඤාතෙ නත්‌ථි තං සංයොජනං යෙන සංයොජනෙන සංයුත්‌තො අරියසාවකො පුන ඉමං ලොකං ආගච්‌ඡෙය්‍ය.
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu te davāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, madāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, maṇḍanāya vā āhāraṃ āhāreyyuṃ, vibhūsanāya vā āhāraṃ āhāreyyu’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Nanu te, bhikkhave, yāvadeva kantārassa nittharaṇatthāya āhāraṃ āhāreyyu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, kabaḷīkāro āhāro daṭṭhabbo’’ti vadāmi. Kabaḷīkāre, bhikkhave, āhāre pariññāte pañcakāmaguṇiko rāgo pariññāto hoti. Pañcakāmaguṇike rāge pariññāte natthi taṃ saṃyojanaṃ yena saṃyojanena saṃyutto ariyasāvako puna imaṃ lokaṃ āgaccheyya.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, ඵස්‌සාහාරො දට්‌ඨබ්‌බො? සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, ගාවී නිච්‌චම්‌මා කුට්‌ටං චෙ 7 නිස්‌සාය තිට්‌ඨෙය්‍ය. යෙ කුට්‌ටනිස්‌සිතා පාණා තෙ නං ඛාදෙය්‍යුං. රුක්‌ඛං චෙ නිස්‌සාය තිට්‌ඨෙය්‍ය, යෙ රුක්‌ඛනිස්‌සිතා පාණා තෙ නං ඛාදෙය්‍යුං. උදකං චෙ නිස්‌සාය තිට්‌ඨෙය්‍ය, යෙ උදකනිස්‌සිතා පාණා තෙ නං ඛාදෙය්‍යුං. ආකාසං චෙ නිස්‌සාය තිට්‌ඨෙය්‍ය, යෙ ආකාසනිස්‌සිතා පාණා තෙ නං ඛාදෙය්‍යුං. යං යදෙව හි සා, භික්‌ඛවෙ, ගාවී නිච්‌චම්‌මා නිස්‌සාය තිට්‌ඨෙය්‍ය, යෙ තන්‌නිස්‌සිතා 8 පාණා තෙ නං ඛාදෙය්‍යුං. එවමෙව ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, ‘‘ඵස්‌සාහාරො දට්‌ඨබ්‌බො’’ති වදාමි. ඵස්‌සෙ, භික්‌ඛවෙ, ආහාරෙ පරිඤ්‌ඤාතෙ තිස්‌සො වෙදනා පරිඤ්‌ඤාතා හොන්‌ති. තීසු වෙදනාසු පරිඤ්‌ඤාතාසු අරියසාවකස්‌ස නත්‌ථි කිඤ්‌චි උත්‌තරිකරණීයන්‌ති 9 වදාමි.
‘‘Kathañca, bhikkhave, phassāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, gāvī niccammā kuṭṭaṃ ce 10 nissāya tiṭṭheyya. Ye kuṭṭanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Rukkhaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye rukkhanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Udakaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye udakanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Ākāsaṃ ce nissāya tiṭṭheyya, ye ākāsanissitā pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Yaṃ yadeva hi sā, bhikkhave, gāvī niccammā nissāya tiṭṭheyya, ye tannissitā 11 pāṇā te naṃ khādeyyuṃ. Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, ‘‘phassāhāro daṭṭhabbo’’ti vadāmi. Phasse, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso vedanā pariññātā honti. Tīsu vedanāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti 12 vadāmi.
‘‘කථඤ්‌ච , භික්‌ඛවෙ, මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො දට්‌ඨබ්‌බො? සෙය්‍යථාපි , භික්‌ඛවෙ, අඞ්‌ගාරකාසු සාධිකපොරිසා පුණ්‌ණා අඞ්‌ගාරානං වීතච්‌චිකානං වීතධූමානං. අථ පුරිසො ආගච්‌ඡෙය්‍ය ජීවිතුකාමො අමරිතුකාමො සුඛකාමො දුක්‌ඛප්‌පටිකූලො. තමෙනං ද්‌වෙ බලවන්‌තො පුරිසා නානාබාහාසු ගහෙත්‌වා තං අඞ්‌ගාරකාසුං උපකඩ්‌ඪෙය්‍යුං. අථ ඛො, භික්‌ඛවෙ, තස්‌ස පුරිසස්‌ස ආරකාවස්‌ස චෙතනා ආරකා පත්‌ථනා ආරකා පණිධි. තං කිස්‌ස හෙතු? එවඤ්‌හි, භික්‌ඛවෙ, තස්‌ස පුරිසස්‌ස හොති – ‘ඉමං චාහං අඞ්‌ගාරකාසුං පපතිස්‌සාමි, තතොනිදානං මරණං වා නිගච්‌ඡාමි මරණමත්‌තං වා දුක්‌ඛ’න්‌ති. එවමෙව ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, ‘මනොසඤ්‌චෙතනාහාරො දට්‌ඨබ්‌බො’ති වදාමි. මනොසඤ්‌චෙතනාය, භික්‌ඛවෙ, ආහාරෙ පරිඤ්‌ඤාතෙ තිස්‌සො තණ්‌හා පරිඤ්‌ඤාතා හොන්‌ති. තීසු තණ්‌හාසු පරිඤ්‌ඤාතාසු අරියසාවකස්‌ස නත්‌ථි කිඤ්‌චි උත්‌තරිකරණීයන්‌ති වදාමි.
‘‘Kathañca , bhikkhave, manosañcetanāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi , bhikkhave, aṅgārakāsu sādhikaporisā puṇṇā aṅgārānaṃ vītaccikānaṃ vītadhūmānaṃ. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhappaṭikūlo. Tamenaṃ dve balavanto purisā nānābāhāsu gahetvā taṃ aṅgārakāsuṃ upakaḍḍheyyuṃ. Atha kho, bhikkhave, tassa purisassa ārakāvassa cetanā ārakā patthanā ārakā paṇidhi. Taṃ kissa hetu? Evañhi, bhikkhave, tassa purisassa hoti – ‘imaṃ cāhaṃ aṅgārakāsuṃ papatissāmi, tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’nti. Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, ‘manosañcetanāhāro daṭṭhabbo’ti vadāmi. Manosañcetanāya, bhikkhave, āhāre pariññāte tisso taṇhā pariññātā honti. Tīsu taṇhāsu pariññātāsu ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmi.
‘‘කථඤ්‌ච, භික්‌ඛවෙ, විඤ්‌ඤාණාහාරො දට්‌ඨබ්‌බො? සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, චොරං ආගුචාරිං ගහෙත්‌වා රඤ්‌ඤො දස්‌සෙය්‍යුං – ‘අයං තෙ, දෙව, චොරො ආගුචාරී, ඉමස්‌ස යං ඉච්‌ඡසි තං දණ්‌ඩං පණෙහී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්‍ය – ‘ගච්‌ඡථ, භො, ඉමං පුරිසං පුබ්‌බණ්‌හසමයං සත්‌තිසතෙන හනථා’ති. තමෙනං පුබ්‌බණ්‌හසමයං සත්‌තිසතෙන හනෙය්‍යුං. අථ රාජා මජ්‌ඣන්‌හිකසමයං එවං වදෙය්‍ය – ‘අම්‌භො, කථං සො පුරිසො’ති? ‘තථෙව, දෙව, ජීවතී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්‍ය – ‘ගච්‌ඡථ, භො, තං පුරිසං මජ්‌ඣන්‌හිකසමයං සත්‌තිසතෙන හනථා’ති. තමෙනං මජ්‌ඣන්‌හිකසමයං සත්‌තිසතෙන හනෙය්‍යුං. අථ රාජා සායන්‌හසමයං එවං වදෙය්‍ය – ‘අම්‌භො, කථං සො පුරිසො’ති? ‘තථෙව, දෙව, ජීවතී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්‍ය – ‘ගච්‌ඡථ, භො, තං පුරිසං සායන්‌හසමයං සත්‌තිසතෙන හනථා’ති. තමෙනං සායන්‌හසමයං සත්‌තිසතෙන හනෙය්‍යුං. තං කිං මඤ්‌ඤථ , භික්‌ඛවෙ, අපි නු සො පුරිසො දිවසං තීහි සත්‌තිසතෙහි හඤ්‌ඤමානො තතොනිදානං දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදියෙථා’’ති? ‘‘එකිස්‌සාපි, භන්‌තෙ, සත්‌තියා හඤ්‌ඤමානො තතොනිදානං දුක්‌ඛං දොමනස්‌සං පටිසංවෙදියෙථ; කො පන වාදො තීහි සත්‌තිසතෙහි හඤ්‌ඤමානො’’ති! ‘‘එවමෙව ඛ්‌වාහං, භික්‌ඛවෙ, විඤ්‌ඤාණාහාරො දට්‌ඨබ්‌බොති වදාමි. විඤ්‌ඤාණෙ, භික්‌ඛවෙ, ආහාරෙ පරිඤ්‌ඤාතෙ නාමරූපං පරිඤ්‌ඤාතං හොති, නාමරූපෙ පරිඤ්‌ඤාතෙ අරියසාවකස්‌ස නත්‌ථි කිඤ්‌චි උත්‌තරිකරණීයන්‌ති වදාමී’’ති. තතියං.
‘‘Kathañca, bhikkhave, viññāṇāhāro daṭṭhabbo? Seyyathāpi, bhikkhave, coraṃ āgucāriṃ gahetvā rañño dasseyyuṃ – ‘ayaṃ te, deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, imaṃ purisaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ pubbaṇhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā majjhanhikasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ majjhanhikasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Atha rājā sāyanhasamayaṃ evaṃ vadeyya – ‘ambho, kathaṃ so puriso’ti? ‘Tatheva, deva, jīvatī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya – ‘gacchatha, bho, taṃ purisaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena hanathā’ti. Tamenaṃ sāyanhasamayaṃ sattisatena haneyyuṃ. Taṃ kiṃ maññatha , bhikkhave, api nu so puriso divasaṃ tīhi sattisatehi haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyethā’’ti? ‘‘Ekissāpi, bhante, sattiyā haññamāno tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha; ko pana vādo tīhi sattisatehi haññamāno’’ti! ‘‘Evameva khvāhaṃ, bhikkhave, viññāṇāhāro daṭṭhabboti vadāmi. Viññāṇe, bhikkhave, āhāre pariññāte nāmarūpaṃ pariññātaṃ hoti, nāmarūpe pariññāte ariyasāvakassa natthi kiñci uttarikaraṇīyanti vadāmī’’ti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 3. පුත්‌තමංසූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 3. පුත්‌තමංසූපමසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
