| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៣. បុត្តមំសូបមសុត្តវណ្ណនា
3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
៦៣. តតិយេ ចត្តារោមេ, ភិក្ខវេ, អាហារាតិអាទិ វុត្តនយមេវ។ យស្មា បនស្ស អដ្ឋុប្បត្តិកោ និក្ខេបោ, តស្មា តំ ទស្សេត្វាវេត្ថ អនុបុព្ពបទវណ្ណនំ ករិស្សាមិ។ កតរាយ បន ឥទំ អដ្ឋុប្បត្តិយា និក្ខិត្តន្តិ? លាភសក្ការេន។ ភគវតោ កិរ មហាលាភសក្ការោ ឧប្បជ្ជិ, យថា តំ ចត្តារោ អសង្ខ្យេយ្យេ បូរិតទានបារមីសញ្ចយស្ស។ សព្ពទិសាសុ ហិស្ស យមកមហាមេឃោ វុដ្ឋហិត្វា មហោឃំ វិយ សព្ពបារមិយោ ‘‘ឯកស្មិំ អត្តភាវេ វិបាកំ ទស្សាមា’’តិ សម្បិណ្ឌិតា វិយ លាភសក្ការមហោឃំ និព្ពត្តយិំសុ។ តតោ តតោ អន្នបានយានវត្ថមាលាគន្ធវិលេបនាទិហត្ថា ខត្តិយព្រាហ្មណាទយោ អាគន្ត្វា, ‘‘កហំ ពុទ្ធោ, កហំ ភគវា, កហំ ទេវទេវោ នរាសភោ បុរិសសីហោ’’តិ? ភគវន្តំ បរិយេសន្តិ។ សកដសតេហិបិ បច្ចយេ អាហរិត្វា ឱកាសំ អលភមានា សមន្តា គាវុតប្បមាណម្បិ សកដធុរេន សកដធុរំ អាហច្ច តិដ្ឋន្តិ ចេវ អនុប្បវត្តន្តិ ច អន្ធកវិន្ទព្រាហ្មណាទយោ វិយ។ សព្ពំ ខន្ធកេ តេសុ តេសុ សុត្តេសុ ច អាគតនយេន វេទិតព្ពំ។
63. Tatiye cattārome, bhikkhave, āhārātiādi vuttanayameva. Yasmā panassa aṭṭhuppattiko nikkhepo, tasmā taṃ dassetvāvettha anupubbapadavaṇṇanaṃ karissāmi. Katarāya pana idaṃ aṭṭhuppattiyā nikkhittanti? Lābhasakkārena. Bhagavato kira mahālābhasakkāro uppajji, yathā taṃ cattāro asaṅkhyeyye pūritadānapāramīsañcayassa. Sabbadisāsu hissa yamakamahāmegho vuṭṭhahitvā mahoghaṃ viya sabbapāramiyo ‘‘ekasmiṃ attabhāve vipākaṃ dassāmā’’ti sampiṇḍitā viya lābhasakkāramahoghaṃ nibbattayiṃsu. Tato tato annapānayānavatthamālāgandhavilepanādihatthā khattiyabrāhmaṇādayo āgantvā, ‘‘kahaṃ buddho, kahaṃ bhagavā, kahaṃ devadevo narāsabho purisasīho’’ti? Bhagavantaṃ pariyesanti. Sakaṭasatehipi paccaye āharitvā okāsaṃ alabhamānā samantā gāvutappamāṇampi sakaṭadhurena sakaṭadhuraṃ āhacca tiṭṭhanti ceva anuppavattanti ca andhakavindabrāhmaṇādayo viya. Sabbaṃ khandhake tesu tesu suttesu ca āgatanayena veditabbaṃ.
យថា ភគវតោ, ឯវំ ភិក្ខុសង្ឃស្សាបិ។ វុត្តញ្ចេតំ –
Yathā bhagavato, evaṃ bhikkhusaṅghassāpi. Vuttañcetaṃ –
‘‘តេន ខោ បន សមយេន ភគវា សក្កតោ ហោតិ គរុកតោ មានិតោ បូជិតោ អបចិតោ លាភី ចីវរ-បិណ្ឌបាត-សេនាសន-គិលាន-បច្ចយ-ភេសជ្ជ-បរិក្ខារានំ។ ភិក្ខុសង្ឃោបិ ខោ សក្កតោ ហោតិ…បេ.… បរិក្ខារាន’’ន្តិ (ឧទា. ១៤; សំ. និ. ២.៧០)។
‘‘Tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilāna-paccaya-bhesajja-parikkhārānaṃ. Bhikkhusaṅghopi kho sakkato hoti…pe… parikkhārāna’’nti (udā. 14; saṃ. ni. 2.70).
តថា ‘‘យាវតា ខោ, ចុន្ទ, ឯតរហិ សង្ឃោ វា គណោ វា លោកេ ឧប្បន្នោ, នាហំ, ចុន្ទ, អញ្ញំ ឯកសង្ឃម្បិ សមនុបស្សាមិ ឯវំ លាភគ្គយសគ្គបត្តំ យថរិវាយំ, ចុន្ទ, ភិក្ខុសង្ឃោ’’តិ (ទី. និ. ៣.១៧៦)។
Tathā ‘‘yāvatā kho, cunda, etarahi saṅgho vā gaṇo vā loke uppanno, nāhaṃ, cunda, aññaṃ ekasaṅghampi samanupassāmi evaṃ lābhaggayasaggapattaṃ yatharivāyaṃ, cunda, bhikkhusaṅgho’’ti (dī. ni. 3.176).
ស្វាយំ ភគវតោ ច សង្ឃស្ស ច ឧប្បន្នោ លាភសក្ការោ ឯកតោ ហុត្វា ទ្វិន្នំ មហានទីនំ ឧទកំ វិយ អប្បមេយ្យោ អហោសិ។ អថ សត្ថា រហោគតោ ចិន្តេសិ – ‘‘មហាលាភសក្ការោ អតីតពុទ្ធានម្បិ ឯវរូបោ អហោសិ, អនាគតានម្បិ ឯវរូបោ ភវិស្សតិ ។ កិំ នុ ខោ ភិក្ខូ អាហារបរិគ្គាហកេន សតិសម្បជញ្ញេន សមន្នាគតា មជ្ឈត្តា និច្ឆន្ទរាគា ហុត្វា អាហារំ បរិភុញ្ជិតុំ សក្កោន្តិ, ន សក្កោន្តី’’តិ?
Svāyaṃ bhagavato ca saṅghassa ca uppanno lābhasakkāro ekato hutvā dvinnaṃ mahānadīnaṃ udakaṃ viya appameyyo ahosi. Atha satthā rahogato cintesi – ‘‘mahālābhasakkāro atītabuddhānampi evarūpo ahosi, anāgatānampi evarūpo bhavissati . Kiṃ nu kho bhikkhū āhārapariggāhakena satisampajaññena samannāgatā majjhattā nicchandarāgā hutvā āhāraṃ paribhuñjituṃ sakkonti, na sakkontī’’ti?
សោ អទ្ទស ឯកច្ចេ អធុនា បព្ពជិតេ កុលបុត្តេ អបច្ចវេក្ខិត្វា អាហារំ បរិភុញ្ជមានេ។ ទិស្វានស្ស ឯតទហោសិ – ‘‘មយា កប្បសតសហស្សាធិកានិ ចត្តារិ អសង្ខ្យេយ្យានិ បារមិយោ បូរេន្តេន ន ចីវរាទិហេតុ បូរិតា, ឧត្តមផលស្ស បន អរហត្តស្សត្ថាយ បូរិតា។ ឥមេបិ ភិក្ខូ មម សន្តិកេ បព្ពជន្តា ន ចីវរាទិហេតុ បព្ពជិតា, អរហត្តស្សេវ បន អត្ថាយ បព្ពជិតា។ តេ ឥទានិ អសារមេវ សារំ អនត្ថមេវ ច អត្ថំ ករោន្តី’’តិ ឯវមស្ស ធម្មសំវេគោ ឧទបាទិ។ តតោ ចិន្តេសិ – ‘‘សចេ បញ្ចមំ បារាជិកំ បញ្ញបេតុំ សក្កា អភវិស្ស, អបច្ចវេក្ខិតាហារបរិភោគោ បញ្ចមំ បារាជិកំ កត្វា បញ្ញបេតព្ពោ ភវេយ្យ។ ន បន សក្កា ឯវំ កាតុំ, ធុវបដិសេវនដ្ឋានញ្ហេតំ សត្តានំ។ យថា បន កថិតេ បញ្ចមំ បារាជិកំ វិយ នំ បស្សិស្សន្តិ។ ឯវំ ធម្មាទាសំ សំវរំ មរិយាទំ ឋបេស្សាមិ, យំ អាវជ្ជិត្វា អាវជ្ជិត្វា អនាគតេ ភិក្ខូ ចត្តារោ បច្ចយេ បច្ចវេក្ខិត្វា បរិភុញ្ជិស្សន្តី’’តិ។ ឥមាយ អដ្ឋុប្បត្តិយា ឥមំ បុត្តមំសូបមសុត្តន្តំ និក្ខិបិ។ តត្ថ ចត្តារោមេ, ភិក្ខវេ, អាហារាតិអាទិ ហេដ្ឋា វុត្តត្ថមេវ។
So addasa ekacce adhunā pabbajite kulaputte apaccavekkhitvā āhāraṃ paribhuñjamāne. Disvānassa etadahosi – ‘‘mayā kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyāni pāramiyo pūrentena na cīvarādihetu pūritā, uttamaphalassa pana arahattassatthāya pūritā. Imepi bhikkhū mama santike pabbajantā na cīvarādihetu pabbajitā, arahattasseva pana atthāya pabbajitā. Te idāni asārameva sāraṃ anatthameva ca atthaṃ karontī’’ti evamassa dhammasaṃvego udapādi. Tato cintesi – ‘‘sace pañcamaṃ pārājikaṃ paññapetuṃ sakkā abhavissa, apaccavekkhitāhāraparibhogo pañcamaṃ pārājikaṃ katvā paññapetabbo bhaveyya. Na pana sakkā evaṃ kātuṃ, dhuvapaṭisevanaṭṭhānañhetaṃ sattānaṃ. Yathā pana kathite pañcamaṃ pārājikaṃ viya naṃ passissanti. Evaṃ dhammādāsaṃ saṃvaraṃ mariyādaṃ ṭhapessāmi, yaṃ āvajjitvā āvajjitvā anāgate bhikkhū cattāro paccaye paccavekkhitvā paribhuñjissantī’’ti. Imāya aṭṭhuppattiyā imaṃ puttamaṃsūpamasuttantaṃ nikkhipi. Tattha cattārome, bhikkhave, āhārātiādi heṭṭhā vuttatthameva.
ចត្តារោ បន អាហារេ វិត្ថារេត្វា ឥទានិ តេសុ អាទីនវំ ទស្សេតុំ កថញ្ច, ភិក្ខវេ, កពឡីការោ អាហារោ ទដ្ឋព្ពោតិអាទិមាហ? តត្ថ ជាយម្បតិកាតិ ជាយា ចេវ បតិ ច។ បរិត្តំ សម្ពលន្តិ បុដភត្តសត្តុមោទកាទីនំ អញ្ញតរំ អប្បមត្តកំ បាថេយ្យំ។ កន្តារមគ្គន្តិ កន្តារភូតំ មគ្គំ, កន្តារេ វា មគ្គំ។ កន្តារន្តិ ចោរកន្តារំ វាឡកន្តារំ អមនុស្សកន្តារំ និរុទកកន្តារំ អប្បភក្ខកន្តារន្តិ បញ្ចវិធំ។ តេសុ យត្ថ ចោរភយំ អត្ថិ , តំ ចោរកន្តារំ។ យត្ថ សីហព្យគ្ឃាទយោ វាឡា អត្ថិ, តំ វាឡកន្តារំ។ យត្ថ ពលវាមុខយក្ខិនិអាទីនំ អមនុស្សានំ វសេន ភយំ អត្ថិ, តំ អមនុស្សកន្តារំ។ យត្ថ បាតុំ វា ន្ហាយិតុំ វា ឧទកំ នត្ថិ, តំ និរុទកកន្តារំ។ យត្ថ ខាទិតព្ពំ វា ភុញ្ជិតព្ពំ វា អន្តមសោ កន្ទមូលាទិមត្តម្បិ នត្ថិ, តំ អប្បភក្ខកន្តារំ នាម។ យត្ថ បនេតំ បញ្ចវិធម្បិ ភយំ អត្ថិ, តំ កន្តារមេវ។ តំ បនេតំ ឯកាហទ្វីហតីហាទិវសេន និត្ថរិតព្ពម្បិ អត្ថិ, ន តំ ឥធ អធិប្បេតំ។ ឥធ បន និរុទកំ អប្បភក្ខំ យោជនសតិកកន្តារំ អធិប្បេតំ។ ឯវរូបេ កន្តារេ មគ្គំ។ បដិបជ្ជេយ្យុន្តិ ឆាតកភយេន ចេវ រោគភយេន ច រាជភយេន ច ឧបទ្ទុតា បដិបជ្ជេយ្យុំ ‘‘ឯតំ កន្តារំ និត្ថរិត្វា ធម្មិកស្ស រញ្ញោ និរុបទ្ទវេ រដ្ឋេ សុខំ វសិស្សាមា’’តិ មញ្ញមានា។
Cattāro pana āhāre vitthāretvā idāni tesu ādīnavaṃ dassetuṃ kathañca, bhikkhave, kabaḷīkāro āhāro daṭṭhabbotiādimāha? Tattha jāyampatikāti jāyā ceva pati ca. Parittaṃ sambalanti puṭabhattasattumodakādīnaṃ aññataraṃ appamattakaṃ pātheyyaṃ. Kantāramagganti kantārabhūtaṃ maggaṃ, kantāre vā maggaṃ. Kantāranti corakantāraṃ vāḷakantāraṃ amanussakantāraṃ nirudakakantāraṃ appabhakkhakantāranti pañcavidhaṃ. Tesu yattha corabhayaṃ atthi , taṃ corakantāraṃ. Yattha sīhabyagghādayo vāḷā atthi, taṃ vāḷakantāraṃ. Yattha balavāmukhayakkhiniādīnaṃ amanussānaṃ vasena bhayaṃ atthi, taṃ amanussakantāraṃ. Yattha pātuṃ vā nhāyituṃ vā udakaṃ natthi, taṃ nirudakakantāraṃ. Yattha khāditabbaṃ vā bhuñjitabbaṃ vā antamaso kandamūlādimattampi natthi, taṃ appabhakkhakantāraṃ nāma. Yattha panetaṃ pañcavidhampi bhayaṃ atthi, taṃ kantārameva. Taṃ panetaṃ ekāhadvīhatīhādivasena nittharitabbampi atthi, na taṃ idha adhippetaṃ. Idha pana nirudakaṃ appabhakkhaṃ yojanasatikakantāraṃ adhippetaṃ. Evarūpe kantāre maggaṃ. Paṭipajjeyyunti chātakabhayena ceva rogabhayena ca rājabhayena ca upaddutā paṭipajjeyyuṃ ‘‘etaṃ kantāraṃ nittharitvā dhammikassa rañño nirupaddave raṭṭhe sukhaṃ vasissāmā’’ti maññamānā.
ឯកបុត្តកោតិ ឧក្ខិបិត្វា គហិតោ អនុកម្បិតព្ពយុត្តោ អថិរសរីរោ ឯកបុត្តកោ។ វល្លូរញ្ច សោណ្ឌិកញ្ចាតិ ឃនឃនដ្ឋានតោ គហេត្វា វល្លូរំ, អដ្ឋិនិស្សិតសិរានិស្សិតដ្ឋានានិ គហេត្វា សូលមំសញ្ចាតិ អត្ថោ។ បដិបិសេយ្យុន្តិ បហរេយ្យុំ។ កហំ ឯកបុត្តកាតិ អយំ តេសំ បរិទេវនាការោ។
Ekaputtakoti ukkhipitvā gahito anukampitabbayutto athirasarīro ekaputtako. Vallūrañca soṇḍikañcāti ghanaghanaṭṭhānato gahetvā vallūraṃ, aṭṭhinissitasirānissitaṭṭhānāni gahetvā sūlamaṃsañcāti attho. Paṭipiseyyunti pahareyyuṃ. Kahaṃ ekaputtakāti ayaṃ tesaṃ paridevanākāro.
អយំ បនេត្ថ ភូតមត្ថំ កត្វា អាទិតោ បដ្ឋាយ សង្ខេបតោ អត្ថវណ្ណនា – ទ្វេ កិរ ជាយម្បតិកា បុត្តំ គហេត្វា បរិត្តេន បាថេយ្យេន យោជនសតិកំ កន្តារមគ្គំ បដិបជ្ជិំសុ។ តេសំ បញ្ញាសយោជនានិ គន្ត្វា បាថេយ្យំ និដ្ឋាសិ, តេ ខុប្បិបាសាតុរា វិរឡច្ឆាយាយំ និសីទិំសុ។ តតោ បុរិសោ ភរិយំ អាហ – ‘‘ភទ្ទេ ឥតោ សមន្តា បញ្ញាសយោជនានិ គាមោ វា និគមោ វា នត្ថិ។ តស្មា យំ តំ បុរិសេន កាតព្ពំ ពហុម្បិ កសិគោរក្ខាទិកម្មំ, ន ទានិ សក្កា តំ មយា កាតុំ, ឯហិ មំ មារេត្វា ឧបឌ្ឍមំសំ ខាទិត្វា ឧបឌ្ឍំ បាថេយ្យំ កត្វា បុត្តេន សទ្ធិំ កន្តារំ និត្ថរាហី’’តិ។ បុន សាបិ តំ អាហ – ‘‘សាមិ មយា ទានិ យំ តំ ឥត្ថិយា កាតព្ពំ ពហុម្បិ សុត្តកន្តនាទិកម្មំ, តំ កាតុំ ន សក្កា, ឯហិ មំ មារេត្វា ឧបឌ្ឍមំសំ ខាទិត្វា ឧបឌ្ឍំ បាថេយ្យំ កត្វា បុត្តេន សទ្ធិំ កន្តារំ និត្ថរាហី’’តិ។ បុន សោបិ តំ អាហ – ‘‘ភទ្ទេ មាតុគាមមរណេន ទ្វិន្នំ មរណំ បញ្ញាយតិ ។ ន ហិ មន្ទោ កុមារោ មាតរា វិនា ជីវិតុំ សក្កោតិ។ យទិ បន មយំ ជីវាម។ បុន ទារកំ លភេយ្យាម។ ហន្ទ ទានិ បុត្តកំ មារេត្វា, មំសំ គហេត្វា កន្តារំ និត្ថរាមា’’តិ។ តតោ មាតា បុត្តមាហ – ‘‘តាត, បិតុសន្តិកំ គច្ឆា’’តិ, សោ អគមាសិ។ អថស្ស បិតា, ‘‘មយា ‘បុត្តកំ បោសេស្សាមី’តិ កសិគោរក្ខាទីហិ អនប្បកំ ទុក្ខមនុភូតំ, ន សក្កោមិ អហំ បុត្តំ មារេតុំ, ត្វំយេវ តវ បុត្តំ មារេហី’’តិ វត្វា, ‘‘តាត មាតុសន្តិកំ គច្ឆា’’តិ អាហ។ សោ អគមាសិ។ អថស្ស មាតាបិ, ‘‘មយា បុត្តំ បត្ថេន្តិយា គោវតកុក្កុរវតទេវតាយាចនាទីហិបិ តាវ អនប្បកំ ទុក្ខមនុភូតំ, កោ បន វាទោ កុច្ឆិនា បរិហរន្តិយា? ន សក្កោមិ អហំ បុត្តំ មារេតុ’’ន្តិ វត្វា ‘‘តាត, បិតុសន្តិកមេវ គច្ឆា’’តិ អាហ។ ឯវំ សោ ទ្វិន្នមន្តរា គច្ឆន្តោយេវ មតោ។ តេ តំ ទិស្វា បរិទេវិត្វា វុត្តនយេន មំសានិ គហេត្វា ខាទន្តា បក្កមិំសុ។
Ayaṃ panettha bhūtamatthaṃ katvā ādito paṭṭhāya saṅkhepato atthavaṇṇanā – dve kira jāyampatikā puttaṃ gahetvā parittena pātheyyena yojanasatikaṃ kantāramaggaṃ paṭipajjiṃsu. Tesaṃ paññāsayojanāni gantvā pātheyyaṃ niṭṭhāsi, te khuppipāsāturā viraḷacchāyāyaṃ nisīdiṃsu. Tato puriso bhariyaṃ āha – ‘‘bhadde ito samantā paññāsayojanāni gāmo vā nigamo vā natthi. Tasmā yaṃ taṃ purisena kātabbaṃ bahumpi kasigorakkhādikammaṃ, na dāni sakkā taṃ mayā kātuṃ, ehi maṃ māretvā upaḍḍhamaṃsaṃ khāditvā upaḍḍhaṃ pātheyyaṃ katvā puttena saddhiṃ kantāraṃ nittharāhī’’ti. Puna sāpi taṃ āha – ‘‘sāmi mayā dāni yaṃ taṃ itthiyā kātabbaṃ bahumpi suttakantanādikammaṃ, taṃ kātuṃ na sakkā, ehi maṃ māretvā upaḍḍhamaṃsaṃ khāditvā upaḍḍhaṃ pātheyyaṃ katvā puttena saddhiṃ kantāraṃ nittharāhī’’ti. Puna sopi taṃ āha – ‘‘bhadde mātugāmamaraṇena dvinnaṃ maraṇaṃ paññāyati . Na hi mando kumāro mātarā vinā jīvituṃ sakkoti. Yadi pana mayaṃ jīvāma. Puna dārakaṃ labheyyāma. Handa dāni puttakaṃ māretvā, maṃsaṃ gahetvā kantāraṃ nittharāmā’’ti. Tato mātā puttamāha – ‘‘tāta, pitusantikaṃ gacchā’’ti, so agamāsi. Athassa pitā, ‘‘mayā ‘puttakaṃ posessāmī’ti kasigorakkhādīhi anappakaṃ dukkhamanubhūtaṃ, na sakkomi ahaṃ puttaṃ māretuṃ, tvaṃyeva tava puttaṃ mārehī’’ti vatvā, ‘‘tāta mātusantikaṃ gacchā’’ti āha. So agamāsi. Athassa mātāpi, ‘‘mayā puttaṃ patthentiyā govatakukkuravatadevatāyācanādīhipi tāva anappakaṃ dukkhamanubhūtaṃ, ko pana vādo kucchinā pariharantiyā? Na sakkomi ahaṃ puttaṃ māretu’’nti vatvā ‘‘tāta, pitusantikameva gacchā’’ti āha. Evaṃ so dvinnamantarā gacchantoyeva mato. Te taṃ disvā paridevitvā vuttanayena maṃsāni gahetvā khādantā pakkamiṃsu.
តេសំ សោ បុត្តមំសាហារោ នវហិ ការណេហិ បដិកូលត្តា នេវ ទវាយ ហោតិ, ន មទាយ, ន មណ្ឌនាយ, ន វិភូសនាយ, កេវលំ កន្តារនិត្ថរណត្ថាយេវ ហោតិ។ កតមេហិ នវហិ ការណេហិ បដិកូលោតិ ចេ? សជាតិមំសតាយ ញាតិមំសតាយ បុត្តមំសតាយ បិយបុត្តមំសតាយ តរុណមំសតាយ អាមកមំសតាយ អភោគមំសតាយ អលោណតាយ អធូបិតតាយាតិ។ ឯវញ្ហិ តេ នវហិ ការណេហិ បដិកូលំ តំ បុត្តមំសំ ខាទន្តា ន សារត្តា គិទ្ធមានសា ហុត្វា ខាទិំសុ, មជ្ឈត្តភាវេយេវ បន និច្ឆន្ទរាគបរិភោគេ ឋិតា ខាទិំសុ។ ន អដ្ឋិន្ហារុចម្មនិស្សិតដ្ឋានានិ អបនេត្វា ថូលថូលំ វរមំសមេវ ខាទិំសុ, ហត្ថសម្បត្តំ មំសមេវ បន ខាទិំសុ។ ន យាវទត្ថំ កណ្ឋប្បមាណំ កត្វា ខាទិំសុ, ថោកំ ថោកំ បន ឯកទិវសំ យាបនមត្តមេវ ខាទិំសុ។ ន អញ្ញមញ្ញំ មច្ឆរាយន្តា ខាទិំសុ, វិគតមច្ឆេរមលេន បន បរិសុទ្ធេនេវ ចេតសា ខាទិំសុ។ ន អញ្ញំ កិញ្ចិ មិគមំសំ វា មោរមំសាទីនំ វា អញ្ញតរំ ខាទាមាតិ សម្មូឡ្ហា ខាទិំសុ, បិយបុត្តមំសភាវំ បន ជានន្តាវ ខាទិំសុ។ ន ‘‘អហោ វត មយំ បុនបិ ឯវរូបំ បុត្តមំសំ ខាទេយ្យាមា’’តិ បត្ថនំ កត្វា ខាទិំសុ, បត្ថនំ បន វីតិវត្តាវ ហុត្វា ខាទិំសុ។ ន ‘‘ឯត្តកំ កន្តារេ ខាទិត្វា អវសិដ្ឋំ កន្តារំ អតិក្កម្ម លោណម្ពិលាទីហិ យោជេត្វា ខាទិស្សាមា’’តិ សន្និធិំ អកំសុ, កន្តារបរិយោសានេ បន ‘‘បុរេ មហាជនោ បស្សតី’’តិ ភូមិយំ វា និខណិំសុ, អគ្គិនា វា ឈាបយិំសុ។ ន ‘‘កោចិ អញ្ញោ អម្ហេ វិយ ឯវរូបំ បុត្តមំសំ ខាទិតុំ ន លភតី’’តិ មានំ វា ទប្បំ វា អកំសុ, និហតមានា បន និហតទប្បា ហុត្វា ខាទិំសុ។ ‘‘កិំ ឥមិនា អលោណេន អនម្ពិលេន អធូបិតេន ទុគ្គន្ធេនា’’តិ ន ហីឡេត្វា ខាទិំសុ, ហីឡនំ បន វីតិវត្តា ហុត្វា ខាទិំសុ ។ ន ‘‘តុយ្ហំ ភាគោ មយ្ហំ ភាគោ តវ បុត្តោ មម បុត្តោ’’តិ អញ្ញមញ្ញំ អតិមញ្ញិំសុ។ សមគ្គា បន សម្មោទមានា ហុត្វា ខាទិំសុ។ ឥមំ នេសំ ឯវរូបំ និច្ឆន្ទរាគាទិបរិភោគំ សម្បស្សមានោ សត្ថា ភិក្ខុសង្ឃម្បិ តំ ការណំ អនុជានាបេន្តោ តំ កិំ មញ្ញថ, ភិក្ខវេ, អបិ នុ តេ ទវាយ វា អាហារំ អាហារេយ្យុន្តិអាទិមាហ។ តត្ថ ទវាយ វាតិអាទីនិ វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.១៨) វិត្ថារិតានេវ។ កន្តារស្សាតិ និត្តិណ្ណាវសេសស្ស កន្តារស្ស។
Tesaṃ so puttamaṃsāhāro navahi kāraṇehi paṭikūlattā neva davāya hoti, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya, kevalaṃ kantāranittharaṇatthāyeva hoti. Katamehi navahi kāraṇehi paṭikūloti ce? Sajātimaṃsatāya ñātimaṃsatāya puttamaṃsatāya piyaputtamaṃsatāya taruṇamaṃsatāya āmakamaṃsatāya abhogamaṃsatāya aloṇatāya adhūpitatāyāti. Evañhi te navahi kāraṇehi paṭikūlaṃ taṃ puttamaṃsaṃ khādantā na sārattā giddhamānasā hutvā khādiṃsu, majjhattabhāveyeva pana nicchandarāgaparibhoge ṭhitā khādiṃsu. Na aṭṭhinhārucammanissitaṭṭhānāni apanetvā thūlathūlaṃ varamaṃsameva khādiṃsu, hatthasampattaṃ maṃsameva pana khādiṃsu. Na yāvadatthaṃ kaṇṭhappamāṇaṃ katvā khādiṃsu, thokaṃ thokaṃ pana ekadivasaṃ yāpanamattameva khādiṃsu. Na aññamaññaṃ maccharāyantā khādiṃsu, vigatamaccheramalena pana parisuddheneva cetasā khādiṃsu. Na aññaṃ kiñci migamaṃsaṃ vā moramaṃsādīnaṃ vā aññataraṃ khādāmāti sammūḷhā khādiṃsu, piyaputtamaṃsabhāvaṃ pana jānantāva khādiṃsu. Na ‘‘aho vata mayaṃ punapi evarūpaṃ puttamaṃsaṃ khādeyyāmā’’ti patthanaṃ katvā khādiṃsu, patthanaṃ pana vītivattāva hutvā khādiṃsu. Na ‘‘ettakaṃ kantāre khāditvā avasiṭṭhaṃ kantāraṃ atikkamma loṇambilādīhi yojetvā khādissāmā’’ti sannidhiṃ akaṃsu, kantārapariyosāne pana ‘‘pure mahājano passatī’’ti bhūmiyaṃ vā nikhaṇiṃsu, agginā vā jhāpayiṃsu. Na ‘‘koci añño amhe viya evarūpaṃ puttamaṃsaṃ khādituṃ na labhatī’’ti mānaṃ vā dappaṃ vā akaṃsu, nihatamānā pana nihatadappā hutvā khādiṃsu. ‘‘Kiṃ iminā aloṇena anambilena adhūpitena duggandhenā’’ti na hīḷetvā khādiṃsu, hīḷanaṃ pana vītivattā hutvā khādiṃsu . Na ‘‘tuyhaṃ bhāgo mayhaṃ bhāgo tava putto mama putto’’ti aññamaññaṃ atimaññiṃsu. Samaggā pana sammodamānā hutvā khādiṃsu. Imaṃ nesaṃ evarūpaṃ nicchandarāgādiparibhogaṃ sampassamāno satthā bhikkhusaṅghampi taṃ kāraṇaṃ anujānāpento taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu te davāya vā āhāraṃ āhāreyyuntiādimāha. Tattha davāya vātiādīni visuddhimagge (visuddhi. 1.18) vitthāritāneva. Kantārassāti nittiṇṇāvasesassa kantārassa.
ឯវមេវ ខោតិ នវន្នំ បាដិកុល្យានំ វសេន បិយបុត្តមំសសទិសោ កត្វា ទដ្ឋព្ពោតិ អត្ថោ។ កតមេសំ នវន្នំ? គមនបាដិកុល្យតាទីនំ។ គមនបាដិកុល្យតំ បច្ចវេក្ខន្តោបិ កពឡីការាហារំ បរិគ្គណ្ហាតិ, បរិយេសនបាដិកុល្យតំ បច្ចវេក្ខន្តោបិ, បរិភោគនិធានអាសយបរិបក្កាបរិបក្កសម្មក្ខណនិស្សន្ទបាដិកុល្យតំ បច្ចវេក្ខន្តោបិ, តានិ បនេតានិ គមនបាដិកុល្យតាទីនិ វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.២៩៤) អាហារបាដិកុល្យតានិទ្ទេសេ វិត្ថារិតានេវ។ ឥតិ ឥមេសំ នវន្នំ បាដិកុល្យានំ វសេន បុត្តមំសូបមំ កត្វា អាហារោ បរិភុញ្ជិតព្ពោ។
Evameva khoti navannaṃ pāṭikulyānaṃ vasena piyaputtamaṃsasadiso katvā daṭṭhabboti attho. Katamesaṃ navannaṃ? Gamanapāṭikulyatādīnaṃ. Gamanapāṭikulyataṃ paccavekkhantopi kabaḷīkārāhāraṃ pariggaṇhāti, pariyesanapāṭikulyataṃ paccavekkhantopi, paribhoganidhānaāsayaparipakkāparipakkasammakkhaṇanissandapāṭikulyataṃ paccavekkhantopi, tāni panetāni gamanapāṭikulyatādīni visuddhimagge (visuddhi. 1.294) āhārapāṭikulyatāniddese vitthāritāneva. Iti imesaṃ navannaṃ pāṭikulyānaṃ vasena puttamaṃsūpamaṃ katvā āhāro paribhuñjitabbo.
យថា តេ ជាយម្បតិកា បាដិកុល្យំ បិយបុត្តមំសំ ខាទន្តា ន សារត្តា គិទ្ធមានសា ហុត្វា ខាទិំសុ, មជ្ឈត្តភាវេយេវ និច្ឆន្ទរាគបរិភោគេ ឋិតា ខាទិំសុ, ឯវំ និច្ឆន្ទរាគបរិភោគំ កត្វា បរិភុញ្ជិតព្ពោ។ យថា ច តេ ន អដ្ឋិន្ហារុចម្មនិស្សិតំ អបនេត្វា ថូលថូលំ វរមំសមេវ ខាទិំសុ, ហត្ថសម្បត្តមេវ បន ខាទិំសុ, ឯវំ សុក្ខភត្តមន្ទព្យញ្ជនាទីនិ បិដ្ឋិហត្ថេន អបដិក្ខិបិត្វា វដ្ដកេន វិយ កុក្កុដេន វិយ ច ឱធិំ អទស្សេត្វា តតោ តតោ សប្បិមំសាទិសំសដ្ឋវរភោជនំយេវ វិចិនិត្វា អភុញ្ជន្តេន សីហេន វិយ សបទានំ បរិភុញ្ជិតព្ពោ។
Yathā te jāyampatikā pāṭikulyaṃ piyaputtamaṃsaṃ khādantā na sārattā giddhamānasā hutvā khādiṃsu, majjhattabhāveyeva nicchandarāgaparibhoge ṭhitā khādiṃsu, evaṃ nicchandarāgaparibhogaṃ katvā paribhuñjitabbo. Yathā ca te na aṭṭhinhārucammanissitaṃ apanetvā thūlathūlaṃ varamaṃsameva khādiṃsu, hatthasampattameva pana khādiṃsu, evaṃ sukkhabhattamandabyañjanādīni piṭṭhihatthena apaṭikkhipitvā vaṭṭakena viya kukkuṭena viya ca odhiṃ adassetvā tato tato sappimaṃsādisaṃsaṭṭhavarabhojanaṃyeva vicinitvā abhuñjantena sīhena viya sapadānaṃ paribhuñjitabbo.
យថា ច តេ ន យាវទត្ថំ កណ្ឋប្បមាណំ ខាទិំសុ, ថោកំ ថោកំ បន ឯកេកទិវសំ យាបនមត្តមេវ ខាទិំសុ, ឯវមេវ អាហរហត្ថកាទិព្រាហ្មណានំ អញ្ញតរេន វិយ យាវទត្ថំ ឧទរាវទេហកំ អភុញ្ជន្តេន ចតុន្នំ បញ្ចន្នំ វា អាលោបានំ ឱកាសំ ឋបេត្វាវ ធម្មសេនាបតិនា វិយ បរិភុញ្ជិតព្ពោ។ សោ កិរ បញ្ចចត្តាលីស វស្សានិ តិដ្ឋមានោ ‘‘បច្ឆាភត្តេ អម្ពិលុគ្គារសមុដ្ឋាបកំ កត្វា ឯកទិវសម្បិ អាហារំ ន អាហារេសិ’’ន្តិ វត្វា សីហនាទំ នទន្តោ ឥមំ គាថមាហ –
Yathā ca te na yāvadatthaṃ kaṇṭhappamāṇaṃ khādiṃsu, thokaṃ thokaṃ pana ekekadivasaṃ yāpanamattameva khādiṃsu, evameva āharahatthakādibrāhmaṇānaṃ aññatarena viya yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ abhuñjantena catunnaṃ pañcannaṃ vā ālopānaṃ okāsaṃ ṭhapetvāva dhammasenāpatinā viya paribhuñjitabbo. So kira pañcacattālīsa vassāni tiṭṭhamāno ‘‘pacchābhatte ambiluggārasamuṭṭhāpakaṃ katvā ekadivasampi āhāraṃ na āhāresi’’nti vatvā sīhanādaṃ nadanto imaṃ gāthamāha –
‘‘ចត្តារោ បញ្ច អាលោបេ, អភុត្វា ឧទកំ បិវេ;
‘‘Cattāro pañca ālope, abhutvā udakaṃ pive;
អលំ ផាសុវិហារាយ, បហិតត្តស្ស ភិក្ខុនោ’’តិ។ (ថេរគា. ៩៨៣);
Alaṃ phāsuvihārāya, pahitattassa bhikkhuno’’ti. (theragā. 983);
យថា ច តេ ន អញ្ញមញ្ញំ មច្ឆរាយន្តា ខាទិំសុ, វិគតមលមច្ឆេរេន បន បរិសុទ្ធេនេវ ចេតសា ខាទិំសុ, ឯវមេវ បិណ្ឌបាតំ លភិត្វា អមច្ឆរាយិត្វា ‘‘ឥមំ សព្ពំ គណ្ហន្តស្ស សព្ពំ ទស្សាមិ, ឧបឌ្ឍំ គណ្ហន្តស្ស ឧបឌ្ឍំ, សចេ គហិតាវសេសោ ភវិស្សតិ, អត្តនា បរិភុញ្ជិស្សាមី’’តិ សារណីយធម្មេ ឋិតេនេវ បរិភុញ្ជិតព្ពោ។ យថា ច តេ ន ‘‘អញ្ញំ កិញ្ចិ មយំ មិគមំសំ វា មោរមំសាទីនំ វា អញ្ញតរំ ខាទាមា’’តិ សម្មូឡ្ហា ខាទិំសុ, បិយបុត្តមំសភាវំ បន ជានន្តាវ ខាទិំសុ, ឯវមេវ បិណ្ឌបាតំ លភិត្វា ‘‘អហំ ខាទាមិ ភុញ្ជាមី’’តិ អត្តូបលទ្ធិសម្មោហំ អនុប្បាទេត្វា ‘‘កពឡីការាហារោ ន ជានាតិ ‘ចាតុមហាភូតិកកាយំ វឌ្ឍេមី’តិ, កាយោបិ ន ជានាតិ ‘កពឡីការាហារោ មំ វឌ្ឍេតី’’’តិ, ឯវំ សម្មោហំ បហាយ បរិភុញ្ជិតព្ពោ។ សតិសម្បជញ្ញវសេនាបិ ចេស អសម្មូឡ្ហេនេវ ហុត្វា បរិភុញ្ជិតព្ពោ។
Yathā ca te na aññamaññaṃ maccharāyantā khādiṃsu, vigatamalamaccherena pana parisuddheneva cetasā khādiṃsu, evameva piṇḍapātaṃ labhitvā amaccharāyitvā ‘‘imaṃ sabbaṃ gaṇhantassa sabbaṃ dassāmi, upaḍḍhaṃ gaṇhantassa upaḍḍhaṃ, sace gahitāvaseso bhavissati, attanā paribhuñjissāmī’’ti sāraṇīyadhamme ṭhiteneva paribhuñjitabbo. Yathā ca te na ‘‘aññaṃ kiñci mayaṃ migamaṃsaṃ vā moramaṃsādīnaṃ vā aññataraṃ khādāmā’’ti sammūḷhā khādiṃsu, piyaputtamaṃsabhāvaṃ pana jānantāva khādiṃsu, evameva piṇḍapātaṃ labhitvā ‘‘ahaṃ khādāmi bhuñjāmī’’ti attūpaladdhisammohaṃ anuppādetvā ‘‘kabaḷīkārāhāro na jānāti ‘cātumahābhūtikakāyaṃ vaḍḍhemī’ti, kāyopi na jānāti ‘kabaḷīkārāhāro maṃ vaḍḍhetī’’’ti, evaṃ sammohaṃ pahāya paribhuñjitabbo. Satisampajaññavasenāpi cesa asammūḷheneva hutvā paribhuñjitabbo.
យថា ច តេ ន ‘‘អហោ វត មយំ បុនបិ ឯវរូបំ បុត្តមំសំ ខាទេយ្យាមា’’តិ បត្ថនំ កត្វា ខាទិំសុ, បត្ថនំ បន វីតិវត្តាវ ហុត្វា ខាទិំសុ, ឯវមេវ បណីតភោជនំ លទ្ធា ‘អហោ វតាហំ ស្វេបិ បុនទិវសេបិ ឯវរូបំ លភេយ្យំ’, លូខំ វា បន លទ្ធា ‘‘ហិយ្យោ វិយ មេ អជ្ជ បណីតភោជនំ ន លទ្ធ’’ន្តិ បត្ថនំ វា អនុសោចនំ វា អកត្វា និត្តណ្ហេន –
Yathā ca te na ‘‘aho vata mayaṃ punapi evarūpaṃ puttamaṃsaṃ khādeyyāmā’’ti patthanaṃ katvā khādiṃsu, patthanaṃ pana vītivattāva hutvā khādiṃsu, evameva paṇītabhojanaṃ laddhā ‘aho vatāhaṃ svepi punadivasepi evarūpaṃ labheyyaṃ’, lūkhaṃ vā pana laddhā ‘‘hiyyo viya me ajja paṇītabhojanaṃ na laddha’’nti patthanaṃ vā anusocanaṃ vā akatvā nittaṇhena –
‘‘អតីតំ នានុសោចាមិ, នប្បជប្បាមិនាគតំ;
‘‘Atītaṃ nānusocāmi, nappajappāmināgataṃ;
បច្ចុប្បន្នេន យាបេមិ, តេន វណ្ណោ បសីទតី’’តិ។ (ជា. ២.២២.៩០) –
Paccuppannena yāpemi, tena vaṇṇo pasīdatī’’ti. (jā. 2.22.90) –
ឥមំ ឱវាទំ អនុស្សរន្តេន ‘‘បច្ចុប្បន្នេនេវ យាបេស្សាមី’’តិ បរិភុញ្ជិតព្ពោ។
Imaṃ ovādaṃ anussarantena ‘‘paccuppanneneva yāpessāmī’’ti paribhuñjitabbo.
យថា ច តេ ន ‘‘ឯត្តកំ កន្តារេ ខាទិត្វា អវសិដ្ឋំ កន្តារំ អតិក្កម្ម លោណម្ពិលាទីហិ យោជេត្វា ខាទិស្សាមា’’តិ សន្និធិំ អកំសុ, កន្តារបរិយោសានេ បន ‘‘បុរេ មហាជនោ បស្សតី’’តិ ភូមិយំ វា និខណិំសុ, អគ្គិនា វា ឈាបយិំសុ, ឯវមេវ –
Yathā ca te na ‘‘ettakaṃ kantāre khāditvā avasiṭṭhaṃ kantāraṃ atikkamma loṇambilādīhi yojetvā khādissāmā’’ti sannidhiṃ akaṃsu, kantārapariyosāne pana ‘‘pure mahājano passatī’’ti bhūmiyaṃ vā nikhaṇiṃsu, agginā vā jhāpayiṃsu, evameva –
‘‘អន្នានមថោ បានានំ,
‘‘Annānamatho pānānaṃ,
ខាទនីយានំ អថោបិ វត្ថានំ;
Khādanīyānaṃ athopi vatthānaṃ;
លទ្ធា ន សន្និធិំ កយិរា,
Laddhā na sannidhiṃ kayirā,
ន ច បរិត្តសេ តានិ អលភមានោ’’តិ។ (សុ. និ. ៩៣០); –
Na ca parittase tāni alabhamāno’’ti. (su. ni. 930); –
ឥមំ ឱវាទំ អនុស្សរន្តេន ចតូសុ បច្ចយេសុ យំ យំ លភតិ, តតោ តតោ អត្តនោ យាបនមត្តំ គហេត្វា, សេសំ សព្រហ្មចារីនំ វិស្សជ្ជេត្វា សន្និធិំ បរិវជ្ជន្តេន បរិភុញ្ជិតព្ពោ។ យថា ច តេ ន ‘‘កោចិ អញ្ញោ អម្ហេ វិយ ឯវរូបំ បុត្តមំសំ ខាទិតុំ ន លភតី’’តិ មានំ វា ទប្បំ វា អកំសុ, និហតមានា បន និហតទប្បា ហុត្វា ខាទិំសុ, ឯវមេវ បណីតភោជនំ លភិត្វា ‘‘អហមស្មិ លាភី ចីវរបិណ្ឌបាតាទីន’’ន្តិ ន មានោ វា ទប្បោ វា កាតព្ពោ។ ‘‘នាយំ បព្ពជ្ជា ចីវរាទិហេតុ, អរហត្តហេតុ បនាយំ បព្ពជ្ជា’’តិ បច្ចវេក្ខិត្វា និហតមានទប្បេនេវ បរិភុញ្ជិតព្ពោ។
Imaṃ ovādaṃ anussarantena catūsu paccayesu yaṃ yaṃ labhati, tato tato attano yāpanamattaṃ gahetvā, sesaṃ sabrahmacārīnaṃ vissajjetvā sannidhiṃ parivajjantena paribhuñjitabbo. Yathā ca te na ‘‘koci añño amhe viya evarūpaṃ puttamaṃsaṃ khādituṃ na labhatī’’ti mānaṃ vā dappaṃ vā akaṃsu, nihatamānā pana nihatadappā hutvā khādiṃsu, evameva paṇītabhojanaṃ labhitvā ‘‘ahamasmi lābhī cīvarapiṇḍapātādīna’’nti na māno vā dappo vā kātabbo. ‘‘Nāyaṃ pabbajjā cīvarādihetu, arahattahetu panāyaṃ pabbajjā’’ti paccavekkhitvā nihatamānadappeneva paribhuñjitabbo.
យថា ច តេ ‘‘កិំ ឥមិនា អលោណេន អនម្ពិលេន អធូបិតេន ទុគ្គន្ធេនា’’តិ ហីឡេត្វា ន ខាទិំសុ, ហីឡនំ បន វីតិវត្តា ហុត្វា ខាទិំសុ, ឯវមេវ បិណ្ឌបាតំ លភិត្វា ‘‘កិំ ឥមិនា អស្សគោណភត្តសទិសេន លូខេន និរសេន, សុវានទោណិយំ តំ បក្ខិបថា’’តិ ឯវំ បិណ្ឌបាតំ វា ‘‘កោ ឥមំ ភុញ្ជិស្សតិ, កាកសុនខាទីនំ ទេហី’’តិ ឯវំ ទាយកំ វា អហីឡេន្តេន –
Yathā ca te ‘‘kiṃ iminā aloṇena anambilena adhūpitena duggandhenā’’ti hīḷetvā na khādiṃsu, hīḷanaṃ pana vītivattā hutvā khādiṃsu, evameva piṇḍapātaṃ labhitvā ‘‘kiṃ iminā assagoṇabhattasadisena lūkhena nirasena, suvānadoṇiyaṃ taṃ pakkhipathā’’ti evaṃ piṇḍapātaṃ vā ‘‘ko imaṃ bhuñjissati, kākasunakhādīnaṃ dehī’’ti evaṃ dāyakaṃ vā ahīḷentena –
‘‘ស បត្តបាណិ វិចរន្តោ, អមូគោ មូគសម្មតោ;
‘‘Sa pattapāṇi vicaranto, amūgo mūgasammato;
អប្បំ ទានំ ន ហីឡេយ្យ, ទាតារំ នាវជានិយា’’តិ។ (សុ. និ. ៧១៨); –
Appaṃ dānaṃ na hīḷeyya, dātāraṃ nāvajāniyā’’ti. (su. ni. 718); –
ឥមំ ឱវាទំ អនុស្សរន្តេន បរិភុញ្ជិតព្ពោ។ យថា ច តេ ន ‘‘តុយ្ហំ ភាគោ, មយ្ហំ ភាគោ, តវ បុត្តោ មម បុត្តោ’’តិ អញ្ញមញ្ញំ អតិមញ្ញិំសុ, សមគ្គា បន, សម្មោទមានា ហុត្វា ខាទិំសុ, ឯវមេវំ បិណ្ឌបាតំ លភិត្វា យថា ឯកច្ចោ ‘‘កោ តុម្ហាទិសានំ ទស្សតិ និក្ការណា ឧម្មារេសុ បក្ខលន្តានំ អាហិណ្ឌន្តានំ វិជាតមាតាបិ វោ ទាតព្ពំ ន មញ្ញតិ, មយំ បន គតគតដ្ឋានេ បណីតានិ ចីវរាទីនិ លភាមា’’តិ សីលវន្តេ សព្រហ្មចារី អតិមញ្ញតិ, យំ សន្ធាយ វុត្តំ –
Imaṃ ovādaṃ anussarantena paribhuñjitabbo. Yathā ca te na ‘‘tuyhaṃ bhāgo, mayhaṃ bhāgo, tava putto mama putto’’ti aññamaññaṃ atimaññiṃsu, samaggā pana, sammodamānā hutvā khādiṃsu, evamevaṃ piṇḍapātaṃ labhitvā yathā ekacco ‘‘ko tumhādisānaṃ dassati nikkāraṇā ummāresu pakkhalantānaṃ āhiṇḍantānaṃ vijātamātāpi vo dātabbaṃ na maññati, mayaṃ pana gatagataṭṭhāne paṇītāni cīvarādīni labhāmā’’ti sīlavante sabrahmacārī atimaññati, yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘សោ តេន លាភសក្ការសិលោកេន អភិភូតោ បរិយាទិណ្ណចិត្តោ អញ្ញេ បេសលេ ភិក្ខូ អតិមញ្ញតិ។ តញ្ហិ តស្ស, ភិក្ខវេ, មោឃបុរិសស្ស ហោតិ ទីឃរត្តំ អហិតាយ ទុក្ខាយា’’តិ (សំ. និ. ២.១៦១)។
‘‘So tena lābhasakkārasilokena abhibhūto pariyādiṇṇacitto aññe pesale bhikkhū atimaññati. Tañhi tassa, bhikkhave, moghapurisassa hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’’ti (saṃ. ni. 2.161).
ឯវំ កញ្ចិ អនតិមញ្ញិត្វា សព្ពេហិ សព្រហ្មចារីហិ សទ្ធិំ សមគ្គេន សម្មោទមានេន ហុត្វា បរិភុញ្ជិតព្ពំ។
Evaṃ kañci anatimaññitvā sabbehi sabrahmacārīhi saddhiṃ samaggena sammodamānena hutvā paribhuñjitabbaṃ.
បរិញ្ញាតេតិ ញាតបរិញ្ញា តីរណបរិញ្ញា បហានបរិញ្ញាតិ ឥមាហិ តីហិ បរិញ្ញាហិ បរិញ្ញាតេ។ កថំ? ឥធ ភិក្ខុ ‘‘កពឡីការាហារោ នាម អយំ សវត្ថុកវសេន ឱជដ្ឋមករូបំ ហោតិ, ឱជដ្ឋមករូបំ កត្ថ បដិហញ្ញតិ? ជិវ្ហាបសាទេ, ជិវ្ហាបសាទោ កិន្និស្សិតោ? ចតុមហាភូតនិស្សិតោ។ ឥតិ ឱជដ្ឋមកំ ជិវ្ហាបសាទោ តស្ស បច្ចយានិ មហាភូតានីតិ ឥមេ ធម្មា រូបក្ខន្ធោ នាម, តំ បរិគ្គណ្ហតោ ឧប្បន្នា ផស្សបញ្ចមកា ធម្មា ចត្តារោ អរូបក្ខន្ធា។ ឥតិ សព្ពេបិមេ បញ្ចក្ខន្ធា សង្ខេបតោ នាមរូបមត្តំ ហោតី’’តិ បជានាតិ។ សោ តេ ធម្មេ សរសលក្ខណតោ វវត្ថបេត្វា តេសំ បច្ចយំ បរិយេសន្តោ អនុលោមបដិលោមំ បដិច្ចសមុប្បាទំ បស្សតិ។ ឯត្តាវតានេន កពឡីការាហារមុខេន សប្បច្ចយស្ស នាមរូបស្ស យាថាវតោ ទិដ្ឋត្តា កពឡីការាហារោ ញាតបរិញ្ញាយ បរិញ្ញាតោ ហោតិ។ សោ តទេវ សប្បច្ចយំ នាមរូបំ អនិច្ចំ ទុក្ខំ អនត្តាតិ តីណិ លក្ខណានិ អារោបេត្វា សត្តន្នំ អនុបស្សនានំ វសេន សម្មសតិ។ ឯត្តាវតានេន សោ តិលក្ខណបដិវេធសម្មសនញាណសង្ខាតាយ តីរណបរិញ្ញាយ បរិញ្ញាតោ ហោតិ។ តស្មិំយេវ នាមរូបេ ឆន្ទរាគាវកឌ្ឍនេន អនាគាមិមគ្គេន បរិជានតា បហានបរិញ្ញាយ បរិញ្ញាតោ ហោតីតិ។
Pariññāteti ñātapariññā tīraṇapariññā pahānapariññāti imāhi tīhi pariññāhi pariññāte. Kathaṃ? Idha bhikkhu ‘‘kabaḷīkārāhāro nāma ayaṃ savatthukavasena ojaṭṭhamakarūpaṃ hoti, ojaṭṭhamakarūpaṃ kattha paṭihaññati? Jivhāpasāde, jivhāpasādo kinnissito? Catumahābhūtanissito. Iti ojaṭṭhamakaṃ jivhāpasādo tassa paccayāni mahābhūtānīti ime dhammā rūpakkhandho nāma, taṃ pariggaṇhato uppannā phassapañcamakā dhammā cattāro arūpakkhandhā. Iti sabbepime pañcakkhandhā saṅkhepato nāmarūpamattaṃ hotī’’ti pajānāti. So te dhamme sarasalakkhaṇato vavatthapetvā tesaṃ paccayaṃ pariyesanto anulomapaṭilomaṃ paṭiccasamuppādaṃ passati. Ettāvatānena kabaḷīkārāhāramukhena sappaccayassa nāmarūpassa yāthāvato diṭṭhattā kabaḷīkārāhāro ñātapariññāya pariññāto hoti. So tadeva sappaccayaṃ nāmarūpaṃ aniccaṃ dukkhaṃ anattāti tīṇi lakkhaṇāni āropetvā sattannaṃ anupassanānaṃ vasena sammasati. Ettāvatānena so tilakkhaṇapaṭivedhasammasanañāṇasaṅkhātāya tīraṇapariññāya pariññāto hoti. Tasmiṃyeva nāmarūpe chandarāgāvakaḍḍhanena anāgāmimaggena parijānatā pahānapariññāya pariññāto hotīti.
បញ្ចកាមគុណិកោតិ បញ្ចកាមគុណសម្ភវោ រាគោ បរិញ្ញាតោ ហោតិ។ ឯត្ថ បន តិស្សោ បរិញ្ញា ឯកបរិញ្ញា សព្ពបរិញ្ញា មូលបរិញ្ញាតិ។ កតមា ឯកបរិញ្ញា? យោ ភិក្ខុ ជិវ្ហាទ្វារេ ឯករសតណ្ហំ បរិជានាតិ, តេន បញ្ចកាមគុណិកោ រាគោ បរិញ្ញាតោវ ហោតីតិ។ កស្មា? តស្សាយេវ តត្ថ ឧប្បជ្ជនតោ។ សាយេវ ហិ តណ្ហា ចក្ខុទ្វារេ ឧប្បន្នា រូបរាគោ នាម ហោតិ, សោតទ្វារាទីសុ ឧប្បន្នា សទ្ទរាគាទយោ។ ឥតិ យថា ឯកស្សេវ ចោរស្ស បញ្ចមគ្គេ ហនតោ ឯកស្មិំ មគ្គេ គហេត្វា សីសេ ឆិន្នេ បញ្ចបិ មគ្គា ខេមា ហោន្តិ, ឯវំ ជិវ្ហាទ្វារេ រសតណ្ហាយ បរិញ្ញាតាយ បញ្ចកាមគុណិកោ រាគោ បរិញ្ញាតោ ហោតីតិ អយំ ឯកបរិញ្ញា នាម។
Pañcakāmaguṇikoti pañcakāmaguṇasambhavo rāgo pariññāto hoti. Ettha pana tisso pariññā ekapariññā sabbapariññā mūlapariññāti. Katamā ekapariññā? Yo bhikkhu jivhādvāre ekarasataṇhaṃ parijānāti, tena pañcakāmaguṇiko rāgo pariññātova hotīti. Kasmā? Tassāyeva tattha uppajjanato. Sāyeva hi taṇhā cakkhudvāre uppannā rūparāgo nāma hoti, sotadvārādīsu uppannā saddarāgādayo. Iti yathā ekasseva corassa pañcamagge hanato ekasmiṃ magge gahetvā sīse chinne pañcapi maggā khemā honti, evaṃ jivhādvāre rasataṇhāya pariññātāya pañcakāmaguṇiko rāgo pariññāto hotīti ayaṃ ekapariññā nāma.
កតមា សព្ពបរិញ្ញា? បត្តេ បក្ខិត្តបិណ្ឌបាតស្មិញ្ហិ ឯកស្មិំយេវ បញ្ចកាមគុណិករាគោ លព្ភតិ។ កថំ? បរិសុទ្ធំ តាវស្ស វណ្ណំ ឱលោកយតោ រូបរាគោ ហោតិ, ឧណ្ហេ សប្បិម្ហិ តត្ថ អាសិញ្ចន្តេ បដបដាតិ សទ្ទោ ឧដ្ឋហតិ, តថារូបំ ខាទនីយំ វា ខាទន្តស្ស មុរុមុរូតិ សទ្ទោ ឧប្បជ្ជតិ, តំ អស្សាទយតោ សទ្ទរាគោ។ ជីរកាទិវសគន្ធំ អស្សាទេន្តស្ស គន្ធរាគោ, សាទុរសវសេន រសរាគោ។ មុទុភោជនំ ផស្សវន្តន្តិ អស្សាទយតោ ផោដ្ឋព្ពរាគោ។ ឥតិ ឥមស្មិំ អាហារេ សតិសម្បជញ្ញេន បរិគ្គហេត្វា និច្ឆន្ទរាគបរិភោគេន បរិភុត្តេ សព្ពោបិ សោ បរិញ្ញាតោ ហោតីតិ អយំ សព្ពបរិញ្ញា នាម។
Katamā sabbapariññā? Patte pakkhittapiṇḍapātasmiñhi ekasmiṃyeva pañcakāmaguṇikarāgo labbhati. Kathaṃ? Parisuddhaṃ tāvassa vaṇṇaṃ olokayato rūparāgo hoti, uṇhe sappimhi tattha āsiñcante paṭapaṭāti saddo uṭṭhahati, tathārūpaṃ khādanīyaṃ vā khādantassa murumurūti saddo uppajjati, taṃ assādayato saddarāgo. Jīrakādivasagandhaṃ assādentassa gandharāgo, sādurasavasena rasarāgo. Mudubhojanaṃ phassavantanti assādayato phoṭṭhabbarāgo. Iti imasmiṃ āhāre satisampajaññena pariggahetvā nicchandarāgaparibhogena paribhutte sabbopi so pariññāto hotīti ayaṃ sabbapariññā nāma.
កតមា មូលបរិញ្ញា? បញ្ចកាមគុណិករាគស្ស ហិ កពឡីការាហារោ មូលំ។ កស្មា? តស្មិំ សតិ តស្សុប្បត្តិតោ ។ ព្រាហ្មណតិស្សភយេ កិរ ទ្វាទស វស្សានិ ជាយម្បតិកានំ ឧបនិជ្ឈានចិត្តំ នាម នាហោសិ។ កស្មា? អាហារមន្ទតាយ។ ភយេ បន វូបសន្តេ យោជនសតិកោ តម្ពបណ្ណិទីបោ ទារកានំ ជាតមង្គលេហិ ឯកមង្គលោ អហោសិ។ ឥតិ មូលភូតេ អាហារេ បរិញ្ញាតេ បញ្ចកាមគុណិកោ រាគោ បរិញ្ញាតោវ ហោតីតិ អយំ មូលបរិញ្ញា នាម។
Katamā mūlapariññā? Pañcakāmaguṇikarāgassa hi kabaḷīkārāhāro mūlaṃ. Kasmā? Tasmiṃ sati tassuppattito . Brāhmaṇatissabhaye kira dvādasa vassāni jāyampatikānaṃ upanijjhānacittaṃ nāma nāhosi. Kasmā? Āhāramandatāya. Bhaye pana vūpasante yojanasatiko tambapaṇṇidīpo dārakānaṃ jātamaṅgalehi ekamaṅgalo ahosi. Iti mūlabhūte āhāre pariññāte pañcakāmaguṇiko rāgo pariññātova hotīti ayaṃ mūlapariññā nāma.
នត្ថិ តំ សំយោជនន្តិ តេន រាគេន សទ្ធិំ បហានេកដ្ឋតាយ បហីនត្តា នត្ថិ។ ឯវមយំ ទេសនា យាវ អនាគាមិមគ្គា កថិតា។ ‘‘ឯត្តកេន បន មា វោសានំ អាបជ្ជិំសូ’’តិ ឯតេសំយេវ រូបាទីនំ វសេន បញ្ចសុ ខន្ធេសុ វិបស្សនំ វឌ្ឍេត្វា យាវ អរហត្តា កថេតុំ វដ្ដតីតិ។ បឋមាហារោ (និដ្ឋិតោ)។
Natthi taṃ saṃyojananti tena rāgena saddhiṃ pahānekaṭṭhatāya pahīnattā natthi. Evamayaṃ desanā yāva anāgāmimaggā kathitā. ‘‘Ettakena pana mā vosānaṃ āpajjiṃsū’’ti etesaṃyeva rūpādīnaṃ vasena pañcasu khandhesu vipassanaṃ vaḍḍhetvā yāva arahattā kathetuṃ vaṭṭatīti. Paṭhamāhāro (niṭṭhito).
ទុតិយេ និច្ចម្មាតិ ខុរតោ បដ្ឋាយ យាវ សិង្គមូលា សកលសរីរតោ ឧទ្ទាលិតចម្មា កិំសុករាសិវណ្ណា។ កស្មា បន អញ្ញំ ហត្ថិអស្សគោណាទិឧបមំ អគហេត្វា និច្ចម្មគាវូបមា គហិតាតិ? តិតិក្ខិតុំ អសមត្ថភាវទីបនត្ថំ។ មាតុគាមោ ហិ ឧប្បន្នំ ទុក្ខវេទនំ តិតិក្ខិតុំ អធិវាសេតុំ ន សក្កោតិ, ឯវមេវ ផស្សាហារោ អពលោ ទុព្ពលោតិ ទស្សនត្ថំ សទិសមេវ ឧបមំ អាហរិ។ កុដ្ដន្តិ សិលាកុដ្ដាទីនំ អញ្ញតរំ។ កុដ្ដនិស្សិតា បាណា នាម ឧណ្ណនាភិសរពូមូសិកាទយោ។ រុក្ខនិស្សិតាតិ ឧច្ចាលិង្គបាណកាទយោ។ ឧទកនិស្សិតាតិ មច្ឆសុំសុមារាទយោ។ អាកាសនិស្សិតាតិ ឌំសមកសកាកកុលលាទយោ។ ខាទេយ្យុន្តិ លុញ្ចិត្វា ខាទេយ្យុំ។ សា តស្មិំ តស្មិំ ឋានេ តំ តំឋានសន្និស្សយមូលិកំ បាណខាទនភយំ សម្បស្សមានា នេវ អត្តនោ សក្ការសម្មានំ, ន បិដ្ឋិបរិកម្មសរីរសម្ពាហនឧណ្ហោទកានិ ឥច្ឆតិ, ឯវមេវ ភិក្ខុ ផស្សាហារមូលកំ កិលេសបាណកខាទនភយំ សម្បស្សមានោ តេភូមកផស្សេន អនត្ថិកោ ហោតិ។
Dutiye niccammāti khurato paṭṭhāya yāva siṅgamūlā sakalasarīrato uddālitacammā kiṃsukarāsivaṇṇā. Kasmā pana aññaṃ hatthiassagoṇādiupamaṃ agahetvā niccammagāvūpamā gahitāti? Titikkhituṃ asamatthabhāvadīpanatthaṃ. Mātugāmo hi uppannaṃ dukkhavedanaṃ titikkhituṃ adhivāsetuṃ na sakkoti, evameva phassāhāro abalo dubbaloti dassanatthaṃ sadisameva upamaṃ āhari. Kuṭṭanti silākuṭṭādīnaṃ aññataraṃ. Kuṭṭanissitā pāṇā nāma uṇṇanābhisarabūmūsikādayo. Rukkhanissitāti uccāliṅgapāṇakādayo. Udakanissitāti macchasuṃsumārādayo. Ākāsanissitāti ḍaṃsamakasakākakulalādayo. Khādeyyunti luñcitvā khādeyyuṃ. Sā tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne taṃ taṃṭhānasannissayamūlikaṃ pāṇakhādanabhayaṃ sampassamānā neva attano sakkārasammānaṃ, na piṭṭhiparikammasarīrasambāhanauṇhodakāni icchati, evameva bhikkhu phassāhāramūlakaṃ kilesapāṇakakhādanabhayaṃ sampassamāno tebhūmakaphassena anatthiko hoti.
ផស្សេ, ភិក្ខវេ, អាហារេ បរិញ្ញាតេតិ តីហិ បរិញ្ញាហិ បរិញ្ញាតេ។ ឥធាបិ តិស្សោ បរិញ្ញា។ តត្ថ ‘‘ផស្សោ សង្ខារក្ខន្ធោ , តំសម្បយុត្តា វេទនា វេទនាក្ខន្ធោ, សញ្ញា សញ្ញាក្ខន្ធោ, ចិត្តំ វិញ្ញាណក្ខន្ធោ, តេសំ វត្ថារម្មណានិ រូបក្ខន្ធោ’’តិ ឯវំ សប្បច្ចយស្ស នាមរូបស្ស យាថាវតោ ទស្សនំ ញាតបរិញ្ញា។ តត្ថេវ តិលក្ខណំ អារោបេត្វា សត្តន្នំ អនុបស្សនានំ វសេន អនិច្ចាទិតោ តុលនំ តីរណបរិញ្ញា។ តស្មិំយេវ បន នាមរូបេ ឆន្ទរាគនិក្កឌ្ឍនោ អរហត្តមគ្គោ បហានបរិញ្ញា។ តិស្សោ វេទនាតិ ឯវំ ផស្សាហារេ តីហិ បរិញ្ញាហិ បរិញ្ញាតេ តិស្សោ វេទនា បរិញ្ញាតាវ ហោន្តិ តម្មូលកត្តា តំសម្បយុត្តត្តា ច។ ឥតិ ផស្សាហារវសេន ទេសនា យាវ អរហត្តា កថិតា។ ទុតិយាហារោ។
Phasse, bhikkhave, āhāre pariññāteti tīhi pariññāhi pariññāte. Idhāpi tisso pariññā. Tattha ‘‘phasso saṅkhārakkhandho , taṃsampayuttā vedanā vedanākkhandho, saññā saññākkhandho, cittaṃ viññāṇakkhandho, tesaṃ vatthārammaṇāni rūpakkhandho’’ti evaṃ sappaccayassa nāmarūpassa yāthāvato dassanaṃ ñātapariññā. Tattheva tilakkhaṇaṃ āropetvā sattannaṃ anupassanānaṃ vasena aniccādito tulanaṃ tīraṇapariññā. Tasmiṃyeva pana nāmarūpe chandarāganikkaḍḍhano arahattamaggo pahānapariññā. Tisso vedanāti evaṃ phassāhāre tīhi pariññāhi pariññāte tisso vedanā pariññātāva honti tammūlakattā taṃsampayuttattā ca. Iti phassāhāravasena desanā yāva arahattā kathitā. Dutiyāhāro.
តតិយេ អង្គារកាសូតិ អង្គារានំ កាសុ។ កាសូតិ រាសិបិ វុច្ចតិ អាវាដោបិ។
Tatiye aṅgārakāsūti aṅgārānaṃ kāsu. Kāsūti rāsipi vuccati āvāṭopi.
‘‘អង្គារកាសុំ អបរេ ផុណន្តិ,
‘‘Aṅgārakāsuṃ apare phuṇanti,
នរា រុទន្តា បរិទឌ្ឍគត្តា;
Narā rudantā paridaḍḍhagattā;
ភយញ្ហិ មំ វិន្ទតិ សូត ទិស្វា,
Bhayañhi maṃ vindati sūta disvā,
បុច្ឆាមិ តំ មាតលិ ទេវសារថី’’តិ។ (ជា. ២.២២.៤៦២); –
Pucchāmi taṃ mātali devasārathī’’ti. (jā. 2.22.462); –
ឯត្ថ រាសិ ‘‘កាសូ’’តិ វុត្តោ។
Ettha rāsi ‘‘kāsū’’ti vutto.
‘‘កិន្នុ សន្តរមានោវ, កាសុំ ខនសិ សារថី’’តិ? (ជា. ២.២២.៣)។ –
‘‘Kinnu santaramānova, kāsuṃ khanasi sārathī’’ti? (Jā. 2.22.3). –
ឯត្ថ អាវាដោ។ ឥធាបិ អយមេវ អធិប្បេតោ។ សាធិកបោរិសាតិ អតិរេកបោរិសា បញ្ចរតនប្បមាណា។ វីតច្ចិកានំ វីតធូមានន្តិ ឯតេនស្ស មហាបរិឡាហតំ ទស្សេតិ។ ជាលាយ វា ហិ ធូមេ វា សតិ វាតោ សមុដ្ឋាតិ, បរិឡាហោ មហា ន ហោតិ, តទភាវេ វាតាភាវតោ បរិឡាហោ មហា ហោតិ។ អារកាវស្សាតិ ទូរេយេវ ភវេយ្យ។
Ettha āvāṭo. Idhāpi ayameva adhippeto. Sādhikaporisāti atirekaporisā pañcaratanappamāṇā. Vītaccikānaṃ vītadhūmānanti etenassa mahāpariḷāhataṃ dasseti. Jālāya vā hi dhūme vā sati vāto samuṭṭhāti, pariḷāho mahā na hoti, tadabhāve vātābhāvato pariḷāho mahā hoti. Ārakāvassāti dūreyeva bhaveyya.
ឯវមេវ ខោតិ ឯត្ថ ឥទំ ឱបម្មសំសន្ទនំ – អង្គារកាសុ វិយ ហិ តេភូមកវដ្ដំ ទដ្ឋព្ពំ។ ជីវិតុកាមោ បុរិសោ វិយ វដ្ដនិស្សិតោ ពាលបុថុជ្ជនោ។ ទ្វេ ពលវន្តោ បុរិសា វិយ កុសលាកុសលកម្មំ។ តេសំ តំ បុរិសំ នានាពាហាសុ គហេត្វា អង្គារកាសុំ ឧបកឌ្ឍនកាលោ វិយ បុថុជ្ជនស្ស កម្មាយូហនកាលោ។ កម្មញ្ហិ អាយូហិយមានមេវ បដិសន្ធិំ អាកឌ្ឍតិ នាម។ អង្គារកាសុនិទានំ ទុក្ខំ វិយ កម្មនិទានំ វដ្ដទុក្ខំ វេទិតព្ពំ។
Evamevakhoti ettha idaṃ opammasaṃsandanaṃ – aṅgārakāsu viya hi tebhūmakavaṭṭaṃ daṭṭhabbaṃ. Jīvitukāmo puriso viya vaṭṭanissito bālaputhujjano. Dve balavanto purisā viya kusalākusalakammaṃ. Tesaṃ taṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuṃ upakaḍḍhanakālo viya puthujjanassa kammāyūhanakālo. Kammañhi āyūhiyamānameva paṭisandhiṃ ākaḍḍhati nāma. Aṅgārakāsunidānaṃ dukkhaṃ viya kammanidānaṃ vaṭṭadukkhaṃ veditabbaṃ.
បរិញ្ញាតេតិ តីហិ បរិញ្ញាហិ បរិញ្ញាតេ។ បរិញ្ញាយោជនា បនេត្ថ ផស្សេ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពា។ តិស្សោ តណ្ហាតិ កាមតណ្ហា ភវតណ្ហា វិភវតណ្ហាតិ ឥមា បរិញ្ញាតា ហោន្តិ។ កស្មា? តណ្ហាមូលកត្តា មនោសញ្ចេតនាយ។ ន ហិ ហេតុម្ហិ អប្បហីនេ ផលំ បហីយតិ។ ឥតិ មនោសញ្ចេតនាហារវសេនបិ យាវ អរហត្តា ទេសនា កថិតា។ តតិយាហារោ។
Pariññāteti tīhi pariññāhi pariññāte. Pariññāyojanā panettha phasse vuttanayeneva veditabbā. Tisso taṇhāti kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhāti imā pariññātā honti. Kasmā? Taṇhāmūlakattā manosañcetanāya. Na hi hetumhi appahīne phalaṃ pahīyati. Iti manosañcetanāhāravasenapi yāva arahattā desanā kathitā. Tatiyāhāro.
ចតុត្ថេ អាគុចារិន្តិ បាបចារិំ ទោសការកំ។ កថំ សោ បុរិសោតិ សោ បុរិសោ កថំភូតោ, កិំ យាបេតិ, ន យាបេតីតិ បុច្ឆតិ? តថេវ ទេវ ជីវតីតិ យថា បុព្ពេ, ឥទានិបិ តថេវ ជីវតិ។
Catutthe āgucārinti pāpacāriṃ dosakārakaṃ. Kathaṃ so purisoti so puriso kathaṃbhūto, kiṃ yāpeti, na yāpetīti pucchati? Tatheva deva jīvatīti yathā pubbe, idānipi tatheva jīvati.
ឯវមេវ ខោតិ ឥធាបិ ឥទំ ឱបម្មសំសន្ទនំ – រាជា វិយ ហិ កម្មំ ទដ្ឋព្ពំ, អាគុចារី បុរិសោ វិយ វដ្ដសន្និស្សិតោ ពាលបុថុជ្ជនោ, តីណិ សត្តិសតានិ វិយ បដិសន្ធិវិញ្ញាណំ, អាគុចារិំ បុរិសំ ‘‘តីហិ សត្តិសតេហិ ហនថា’’តិ រញ្ញា អាណត្តកាលោ វិយ កម្មរញ្ញា វដ្ដសន្និស្សិតបុថុជ្ជនំ គហេត្វា បដិសន្ធិយំ បក្ខិបនកាលោ។ តត្ថ កិញ្ចាបិ តីណិ សត្តិសតានិ វិយ បដិសន្ធិវិញ្ញាណំ, សត្តីសុ បន ទុក្ខំ នត្ថិ, សត្តីហិ បហដវណមូលកំ ទុក្ខំ, ឯវមេវ បដិសន្ធិយម្បិ ទុក្ខំ នត្ថិ, ទិន្នាយ បន បដិសន្ធិយា បវត្តេ វិបាកទុក្ខំ សត្តិបហដវណមូលកំ ទុក្ខំ វិយ ហោតិ។
Evamevakhoti idhāpi idaṃ opammasaṃsandanaṃ – rājā viya hi kammaṃ daṭṭhabbaṃ, āgucārī puriso viya vaṭṭasannissito bālaputhujjano, tīṇi sattisatāni viya paṭisandhiviññāṇaṃ, āgucāriṃ purisaṃ ‘‘tīhi sattisatehi hanathā’’ti raññā āṇattakālo viya kammaraññā vaṭṭasannissitaputhujjanaṃ gahetvā paṭisandhiyaṃ pakkhipanakālo. Tattha kiñcāpi tīṇi sattisatāni viya paṭisandhiviññāṇaṃ, sattīsu pana dukkhaṃ natthi, sattīhi pahaṭavaṇamūlakaṃ dukkhaṃ, evameva paṭisandhiyampi dukkhaṃ natthi, dinnāya pana paṭisandhiyā pavatte vipākadukkhaṃ sattipahaṭavaṇamūlakaṃ dukkhaṃ viya hoti.
បរិញ្ញាតេតិ តីហេវ បរិញ្ញាហិ បរិញ្ញាតេ។ ឥធាបិ បរិញ្ញាយោជនា ផស្សាហារេ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពា។ នាមរូបន្តិ វិញ្ញាណបច្ចយា នាមរូបំ។ វិញ្ញាណស្មិញ្ហិ បរិញ្ញាតេ តំ បរិញ្ញាតមេវ ហោតិ តម្មូលកត្តា សហុប្បន្នត្តា ច។ ឥតិ វិញ្ញាណាហារវសេនបិ យាវ អរហត្តា ទេសនា កថិតាតិ។ ចតុត្ថាហារោ។ តតិយំ។
Pariññāteti tīheva pariññāhi pariññāte. Idhāpi pariññāyojanā phassāhāre vuttanayeneva veditabbā. Nāmarūpanti viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ. Viññāṇasmiñhi pariññāte taṃ pariññātameva hoti tammūlakattā sahuppannattā ca. Iti viññāṇāhāravasenapi yāva arahattā desanā kathitāti. Catutthāhāro. Tatiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. បុត្តមំសូបមសុត្តំ • 3. Puttamaṃsūpamasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. បុត្តមំសូបមសុត្តវណ្ណនា • 3. Puttamaṃsūpamasuttavaṇṇanā
