| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ราธพฺราหฺมณวตฺถุกถาวณฺณนา
Rādhabrāhmaṇavatthukathāvaṇṇanā
๖๙. ราธพฺราหฺมณวตฺถุมฺหิ กิโส อโหสีติ ขาทิตุํ วา ภุญฺชิตุํ วา อสโกฺกโนฺต ตนุโก อโหสิ อปฺปมํสโลหิโตฯ อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโตติ สญฺชาตุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกภาโว ปณฺฑุปลาสปฺปฎิภาโคฯ ธมนิสนฺถตคโตฺตติ ปริยาทินฺนมํสโลหิตตฺตา สิราชาเลเนว สนฺถริตคโตฺตฯ อธิการนฺติ อธิกิริยํ, สกฺการนฺติ วุตฺตํ โหติฯ กตํ ชานนฺตีติ กตญฺญุโน, กตํ ปากฎํ กตฺวา ชานนฺตีติ กตเวทิโนฯ กิํ ปน เถโร ภควตา พาราณสิยํ ตีหิ สรณคมเนหิ อนุญฺญาตํ ปพฺพชฺชํ อุปสมฺปทญฺจ น ชานาตีติ? โน น ชานาติฯ ยทิ เอวํ ‘‘กถาหํ, ภเนฺต, ตํ พฺราหฺมณํ ปพฺพาเชมิ อุปสมฺปาเทมี’’ติ กสฺมา อาหาติ อิมํ อนุโยคํ สนฺธายาห ‘‘กิญฺจาปิ อายสฺมา สาริปุโตฺต’’ติอาทิฯ ปริมณฺฑเลหีติ ปริปุเณฺณหิฯ อญฺญถา วา วตฺตพฺพํ อญฺญถา วทตีติ ‘‘ภเนฺต’’ติ วตฺตพฺพํ ‘‘พเนฺธ’’ติ วทติฯ
69. Rādhabrāhmaṇavatthumhi kiso ahosīti khādituṃ vā bhuñjituṃ vā asakkonto tanuko ahosi appamaṃsalohito. Uppaṇḍuppaṇḍukajātoti sañjātuppaṇḍuppaṇḍukabhāvo paṇḍupalāsappaṭibhāgo. Dhamanisanthatagattoti pariyādinnamaṃsalohitattā sirājāleneva santharitagatto. Adhikāranti adhikiriyaṃ, sakkāranti vuttaṃ hoti. Kataṃ jānantīti kataññuno, kataṃ pākaṭaṃ katvā jānantīti katavedino. Kiṃ pana thero bhagavatā bārāṇasiyaṃ tīhi saraṇagamanehi anuññātaṃ pabbajjaṃ upasampadañca na jānātīti? No na jānāti. Yadi evaṃ ‘‘kathāhaṃ, bhante, taṃ brāhmaṇaṃ pabbājemi upasampādemī’’ti kasmā āhāti imaṃ anuyogaṃ sandhāyāha ‘‘kiñcāpi āyasmā sāriputto’’tiādi. Parimaṇḍalehīti paripuṇṇehi. Aññathā vā vattabbaṃ aññathā vadatīti ‘‘bhante’’ti vattabbaṃ ‘‘bandhe’’ti vadati.
๗๑-๗๓. สมนนฺตราติ อนนฺตรํฯ ปณฺณตฺติวีติกฺกมํ กโรตีติ สิกฺขาปทวีติกฺกมํ กโรติฯ อตฺตภาวปริหรณตฺถํ นิสฺสียนฺตีติ นิสฺสยา, ปิณฺฑิยาโลปโภชนาทิกา จตฺตาโร ปจฺจยาฯ ตตฺถ ปิณฺฑิยาโลปโภชนนฺติ ชงฺฆปิณฺฑิยพเลน จริตฺวา อาโลปมตฺตํ ลทฺธโภชนํฯ อติเรกลาโภติ ‘‘ปิณฺฑิยาโลปโภชนํ นิสฺสายา’’ติ เอวํ วุตฺตภิกฺขาหารลาภโต อธิกลาโภ สงฺฆภตฺตาทิฯ ตตฺถ สกลสฺส สงฺฆสฺส ทาตพฺพภตฺตํ สงฺฆภตฺตํฯ กติปเย ภิกฺขู อุทฺทิสิตฺวา ทาตพฺพภตฺตํ อุเทฺทสภตฺตํฯ นิมเนฺตตฺวา ทาตพฺพภตฺตํ นิมนฺตนํฯ สลากํ คาหาเปตฺวา ทาตพฺพภตฺตํ สลากภตฺตํฯ เอกสฺมิํ ปเกฺข เอกทิวสํ ทาตพฺพภตฺตํ ปกฺขิกํฯ อุโปสเถ ทาตพฺพภตฺตํ อุโปสถิกํฯ ปาฎิปททิวเส ทาตพฺพภตฺตํ ปาฎิปทิกํฯ วิตฺถารกถา เนสํ เสนาสนกฺขนฺธกวณฺณนายํ อาวิ ภวิสฺสติฯ
71-73.Samanantarāti anantaraṃ. Paṇṇattivītikkamaṃ karotīti sikkhāpadavītikkamaṃ karoti. Attabhāvapariharaṇatthaṃ nissīyantīti nissayā, piṇḍiyālopabhojanādikā cattāro paccayā. Tattha piṇḍiyālopabhojananti jaṅghapiṇḍiyabalena caritvā ālopamattaṃ laddhabhojanaṃ. Atirekalābhoti ‘‘piṇḍiyālopabhojanaṃ nissāyā’’ti evaṃ vuttabhikkhāhāralābhato adhikalābho saṅghabhattādi. Tattha sakalassa saṅghassa dātabbabhattaṃ saṅghabhattaṃ. Katipaye bhikkhū uddisitvā dātabbabhattaṃ uddesabhattaṃ. Nimantetvā dātabbabhattaṃ nimantanaṃ. Salākaṃ gāhāpetvā dātabbabhattaṃ salākabhattaṃ. Ekasmiṃ pakkhe ekadivasaṃ dātabbabhattaṃ pakkhikaṃ. Uposathe dātabbabhattaṃ uposathikaṃ. Pāṭipadadivase dātabbabhattaṃ pāṭipadikaṃ. Vitthārakathā nesaṃ senāsanakkhandhakavaṇṇanāyaṃ āvi bhavissati.
วิหาโรติ ปาการปริจฺฉิโนฺน สกโล อาวาโสฯ อฑฺฒโยโคติ
Vihāroti pākāraparicchinno sakalo āvāso. Aḍḍhayogoti
ทีฆปาสาโทฯ ครุฬสณฺฐานปาสาโทติปิ วทนฺติฯ ปาสาโทติ จตุรสฺสปาสาโทฯ หมฺมิยนฺติ มุณฺฑจฺฉทนปาสาโทฯ อปเร ปน ภณนฺติ ‘‘วิหาโร นาม ทีฆมุขปาสาโท, อฑฺฒโยโค เอกปสฺสจฺฉทนกเสนาสนํ , ตสฺส กิร เอกปเสฺส ภิตฺติ อุจฺจตรา โหติ, อิตรปเสฺส นีจา, เตน ตํ เอกปสฺสจฺฉทนกํ โหติ, ปาสาโท อายตจตุรสฺสปาสาโท, หมฺมิยํ มุณฺฑจฺฉทนํ จนฺทิกงฺคณยุตฺต’’นฺติฯ คุหาติ ปพฺพตคุหาฯ ปูติมุตฺตนฺติ ยํ กิญฺจิ มุตฺตํฯ ยถา สุวณฺณวโณฺณปิ กาโย ‘‘ปูติกาโย’’ติ วุจฺจติ, เอวํ อภินวมฺปิ มุตฺตํ ปูติมุตฺตเมวฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวฯ
Dīghapāsādo. Garuḷasaṇṭhānapāsādotipi vadanti. Pāsādoti caturassapāsādo. Hammiyanti muṇḍacchadanapāsādo. Apare pana bhaṇanti ‘‘vihāro nāma dīghamukhapāsādo, aḍḍhayogo ekapassacchadanakasenāsanaṃ , tassa kira ekapasse bhitti uccatarā hoti, itarapasse nīcā, tena taṃ ekapassacchadanakaṃ hoti, pāsādo āyatacaturassapāsādo, hammiyaṃ muṇḍacchadanaṃ candikaṅgaṇayutta’’nti. Guhāti pabbataguhā. Pūtimuttanti yaṃ kiñci muttaṃ. Yathā suvaṇṇavaṇṇopi kāyo ‘‘pūtikāyo’’ti vuccati, evaṃ abhinavampi muttaṃ pūtimuttameva. Sesamettha uttānatthameva.
ราธพฺราหฺมณวตฺถุกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Rādhabrāhmaṇavatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๑๗. ปณามิตกถา • 17. Paṇāmitakathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ราธพฺราหฺมณวตฺถุกถา • Rādhabrāhmaṇavatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ราธพฺราหฺมณวตฺถุกถาวณฺณนา • Rādhabrāhmaṇavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ราธพฺราหฺมณวตฺถุกถาวณฺณนา • Rādhabrāhmaṇavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ราธพฺราหฺมณวตฺถุกถา • Rādhabrāhmaṇavatthukathā
