| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
७. राहुलसुत्तवण्णना
7. Rāhulasuttavaṇṇanā
१७७. सत्तमे पथवीधातुरेवेसाति दुविधापेसा थद्धट्ठेन, कक्खळट्ठेन, फरुसट्ठेन एकलक्खणा पथवीधातु एवाति अज्झत्तिकं बाहिराय सद्धिं योजेत्वा दस्सेति। कस्मा? बाहिराय पथवीधातुया अचेतनाभावो पाकटो, न अज्झत्तिकाय, तस्मा बाहिराय सद्धिं एकसदिसा अचेतनायेवाति गण्हन्तस्स सुखपरिग्गाहा होति, यथा किं? दन्तेन गोणेन सद्धिं योजितो अदन्तो कतिपाहमेव विसुकायति विप्फन्दति, अथ न चिरस्सेव दमथं उपेति, एवं अज्झत्तिकं बाहिराय सद्धिं एकसदिसाति गण्हन्तस्स कतिपाहमेव अचेतनभावेन उपट्ठाति, अथ न चिरेनेवस्सा अचेतनभावो पाकटो होति धातुमत्तताय दस्सनतो। नेतं मम…पे॰… दट्ठब्बन्ति तं उभयम्पि ‘‘न एतं मम, न एसोहमस्मि, न एसो मे अत्ता’’ति एवं यथाभूतं सम्मप्पञ्ञाय दट्ठब्बं। यथाभूतन्ति यथासभावं। तञ्हि अनिच्चादिसभावं, तस्मा अनिच्चं दुक्खमनत्ताति एवं दट्ठब्बन्ति अत्थो। यस्मा ‘‘नेतं मम, नेसोहमस्मि, न मेसो अत्ता’’ति पस्सन्तो नेव कत्थचि अत्तानं पस्सति, न तं परस्स किञ्चनभावे उपनेतब्बं पस्सति, न परस्स अत्तानं अत्तनो किञ्चनभावे उपनेतब्बं पस्सति, तस्मा वुत्तं ‘‘चतुकोटिकसुञ्ञता नाम कथिता’’ति।
177. Sattame pathavīdhāturevesāti duvidhāpesā thaddhaṭṭhena, kakkhaḷaṭṭhena, pharusaṭṭhena ekalakkhaṇā pathavīdhātu evāti ajjhattikaṃ bāhirāya saddhiṃ yojetvā dasseti. Kasmā? Bāhirāya pathavīdhātuyā acetanābhāvo pākaṭo, na ajjhattikāya, tasmā bāhirāya saddhiṃ ekasadisā acetanāyevāti gaṇhantassa sukhapariggāhā hoti, yathā kiṃ? Dantena goṇena saddhiṃ yojito adanto katipāhameva visukāyati vipphandati, atha na cirasseva damathaṃ upeti, evaṃ ajjhattikaṃ bāhirāya saddhiṃ ekasadisāti gaṇhantassa katipāhameva acetanabhāvena upaṭṭhāti, atha na cirenevassā acetanabhāvo pākaṭo hoti dhātumattatāya dassanato. Netaṃ mama…pe… daṭṭhabbanti taṃ ubhayampi ‘‘na etaṃ mama, na esohamasmi, na eso me attā’’ti evaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. Yathābhūtanti yathāsabhāvaṃ. Tañhi aniccādisabhāvaṃ, tasmā aniccaṃ dukkhamanattāti evaṃ daṭṭhabbanti attho. Yasmā ‘‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’’ti passanto neva katthaci attānaṃ passati, na taṃ parassa kiñcanabhāve upanetabbaṃ passati, na parassa attānaṃ attano kiñcanabhāve upanetabbaṃ passati, tasmā vuttaṃ ‘‘catukoṭikasuññatā nāma kathitā’’ti.
राहुलसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Rāhulasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya / ७. राहुलसुत्तं • 7. Rāhulasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ७. राहुलसुत्तवण्णना • 7. Rāhulasuttavaṇṇanā
