Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൮. രാഹുലത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    8. Rāhulattheragāthāvaṇṇanā

    ഉഭയേനാതിആദികാ ആയസ്മതോ രാഹുലത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ സത്ഥാരം ഏകം ഭിക്ഖും സിക്ഖാകാമാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ സയമ്പി തം ഠാനന്തരം പത്ഥേത്വാ സേനാസനവിസോധനവിജ്ജോതനാദികം ഉളാരം പുഞ്ഞം കത്വാ പണിധാനമകാസി. സോ തതോ ചവിത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ അമ്ഹാകം ബോധിസത്തം പടിച്ച യസോധരായ ദേവിയാ കുച്ഛിമ്ഹി നിബ്ബത്തിത്വാ രാഹുലോതി ലദ്ധനാമോ മഹതാ ഖത്തിയപരിവാരേന വഡ്ഢി, തസ്സ പബ്ബജ്ജാവിധാനം ഖന്ധകേ (മഹാവ॰ ൧൦൫) ആഗതമേവ. സോ പബ്ബജിത്വാ സത്ഥു സന്തികേ അനേകേഹി സുത്തപദേഹി സുലദ്ധോവാദോ പരിപക്കഞാണോ വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൨.൬൮-൮൫) –

    Ubhayenātiādikā āyasmato rāhulattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ sikkhākāmānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā senāsanavisodhanavijjotanādikaṃ uḷāraṃ puññaṃ katvā paṇidhānamakāsi. So tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde amhākaṃ bodhisattaṃ paṭicca yasodharāya deviyā kucchimhi nibbattitvā rāhuloti laddhanāmo mahatā khattiyaparivārena vaḍḍhi, tassa pabbajjāvidhānaṃ khandhake (mahāva. 105) āgatameva. So pabbajitvā satthu santike anekehi suttapadehi suladdhovādo paripakkañāṇo vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.2.68-85) –

    ‘‘പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ, ലോകജേട്ഠസ്സ താദിനോ;

    ‘‘Padumuttarassa bhagavato, lokajeṭṭhassa tādino;

    സത്തഭൂമമ്ഹി പാസാദേ, ആദാസം സന്ഥരിം അഹം.

    Sattabhūmamhi pāsāde, ādāsaṃ santhariṃ ahaṃ.

    ‘‘ഖീണാസവസഹസ്സേഹി, പരികിണ്ണോ മഹാമുനി;

    ‘‘Khīṇāsavasahassehi, parikiṇṇo mahāmuni;

    ഉപാഗമി ഗന്ധകുടിം, ദ്വിപദിന്ദോ നരാസഭോ.

    Upāgami gandhakuṭiṃ, dvipadindo narāsabho.

    ‘‘വിരോചേന്തോ ഗന്ധകുടിം, ദേവദേവോ നരാസഭോ;

    ‘‘Virocento gandhakuṭiṃ, devadevo narāsabho;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘേ ഠിതോ സത്ഥാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.

    Bhikkhusaṅghe ṭhito satthā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘യേനായം ജോതിതാ സേയ്യാ, ആദാസോവ സുസന്ഥതോ;

    ‘‘Yenāyaṃ jotitā seyyā, ādāsova susanthato;

    തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘സോണ്ണമയാ രൂപിമയാ, അഥോ വേളുരിയാമയാ;

    ‘‘Soṇṇamayā rūpimayā, atho veḷuriyāmayā;

    നിബ്ബത്തിസ്സന്തി പാസാദാ, യേ കേചി മനസോ പിയാ.

    Nibbattissanti pāsādā, ye keci manaso piyā.

    ‘‘ചതുസട്ഠിക്ഖത്തും ദേവിന്ദോ, ദേവരജ്ജം കരിസ്സതി;

    ‘‘Catusaṭṭhikkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati;

    സഹസ്സക്ഖത്തും ചക്കവത്തീ, ഭവിസ്സതി അനന്തരാ.

    Sahassakkhattuṃ cakkavattī, bhavissati anantarā.

    ‘‘ഏകവീസതികപ്പമ്ഹി, വിമലോ നാമ ഖത്തിയോ;

    ‘‘Ekavīsatikappamhi, vimalo nāma khattiyo;

    ചാതുരന്തോ വിജിതാവീ, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി.

    Cāturanto vijitāvī, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘നഗരം രേണുവതീ നാമ, ഇട്ഠകാഹി സുമാപിതം;

    ‘‘Nagaraṃ reṇuvatī nāma, iṭṭhakāhi sumāpitaṃ;

    ആയാമതോ തീണി സതം, ചതുരസ്സസമായുതം.

    Āyāmato tīṇi sataṃ, caturassasamāyutaṃ.

    ‘‘സുദസ്സനോ നാമ പാസാദോ, വിസ്സകമ്മേന മാപിതോ;

    ‘‘Sudassano nāma pāsādo, vissakammena māpito;

    കൂടാഗാരവരൂപേതോ, സത്തരതനഭൂസിതോ.

    Kūṭāgāravarūpeto, sattaratanabhūsito.

    ‘‘ദസസദ്ദാവിവിത്തം തം, വിജ്ജാധരസമാകുലം;

    ‘‘Dasasaddāvivittaṃ taṃ, vijjādharasamākulaṃ;

    സുദസ്സനംവ നഗരം, ദേവതാനം ഭവിസ്സതി.

    Sudassanaṃva nagaraṃ, devatānaṃ bhavissati.

    ‘‘പഭാ നിഗ്ഗച്ഛതേ തസ്സ, ഉഗ്ഗച്ഛന്തേവ സൂരിയേ;

    ‘‘Pabhā niggacchate tassa, uggacchanteva sūriye;

    വിരോചേസ്സതി തം നിച്ചം, സമന്താ അട്ഠയോജനം.

    Virocessati taṃ niccaṃ, samantā aṭṭhayojanaṃ.

    ‘‘കപ്പസതസഹസ്സമ്ഹി, ഓക്കാകകുലസമ്ഭവോ;

    ‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;

    ഗോതമോ നാമ ഗോത്തേന, സത്ഥാ ലോകേ ഭവിസ്സതി.

    Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.

    ‘‘തുസിതാ സോ ചവിത്വാന, സുക്കമൂലേന ചോദിതോ;

    ‘‘Tusitā so cavitvāna, sukkamūlena codito;

    ഗോതമസ്സ ഭഗവതോ, അത്രജോ സോ ഭവിസ്സതി.

    Gotamassa bhagavato, atrajo so bhavissati.

    ‘‘സചേവസേയ്യ അഗാരം, ചക്കവത്തീ ഭവേയ്യ സോ;

    ‘‘Sacevaseyya agāraṃ, cakkavattī bhaveyya so;

    അട്ഠാനമേതം യം താദീ, അഗാരേ രതിമജ്ഝഗാ.

    Aṭṭhānametaṃ yaṃ tādī, agāre ratimajjhagā.

    ‘‘നിക്ഖമിത്വാ അഗാരമ്ഹാ, പബ്ബജിസ്സതി സുബ്ബതോ;

    ‘‘Nikkhamitvā agāramhā, pabbajissati subbato;

    രാഹുലോ നാമ നാമേന, അരഹാ സോ ഭവിസ്സതി.

    Rāhulo nāma nāmena, arahā so bhavissati.

    ‘‘കികീവ അണ്ഡം രക്ഖേയ്യ, ചാമരീ വിയ വാലധിം;

    ‘‘Kikīva aṇḍaṃ rakkheyya, cāmarī viya vāladhiṃ;

    നിപകോ സീലസമ്പന്നോ, മമം രക്ഖി മഹാമുനി.

    Nipako sīlasampanno, mamaṃ rakkhi mahāmuni.

    ‘‘തസ്സാഹം ധമ്മമഞ്ഞായ, വിഹാസിം സാസനേ രതോ;

    ‘‘Tassāhaṃ dhammamaññāya, vihāsiṃ sāsane rato;

    സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, വിഹരാമി അനാസവോ.

    Sabbāsave pariññāya, viharāmi anāsavo.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    അരഹത്തം പന പത്വാ അത്തനോ പടിപത്തിം പച്ചവേക്ഖിത്വാ അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തോ –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā aññaṃ byākaronto –

    ൨൯൫.

    295.

    ‘‘ഉഭയേനേവ സമ്പന്നോ, രാഹുലഭദ്ദോതി മം വിദൂ;

    ‘‘Ubhayeneva sampanno, rāhulabhaddoti maṃ vidū;

    യഞ്ചമ്ഹി പുത്തോ ബുദ്ധസ്സ, യഞ്ച ധമ്മേസു ചക്ഖുമാ.

    Yañcamhi putto buddhassa, yañca dhammesu cakkhumā.

    ൨൯൬.

    296.

    ‘‘യഞ്ച മേ ആസവാ ഖീണാ, യഞ്ച നത്ഥി പുനബ്ഭവോ;

    ‘‘Yañca me āsavā khīṇā, yañca natthi punabbhavo;

    അരഹാ ദക്ഖിണേയ്യോമ്ഹി, തേവിജ്ജോ അമതദ്ദസോ.

    Arahā dakkhiṇeyyomhi, tevijjo amataddaso.

    ൨൯൭.

    297.

    ‘‘കാമന്ധാ ജാലപച്ഛന്നാ, തണ്ഹാഛദനഛാദിതാ;

    ‘‘Kāmandhā jālapacchannā, taṇhāchadanachāditā;

    പമത്തബന്ധുനാ ബദ്ധാ, മച്ഛാവ കുമിനാമുഖേ.

    Pamattabandhunā baddhā, macchāva kumināmukhe.

    ൨൯൮.

    298.

    ‘‘തം കാമം അഹമുജ്ഝിത്വാ, ഛേത്വാ മാരസ്സ ബന്ധനം;

    ‘‘Taṃ kāmaṃ ahamujjhitvā, chetvā mārassa bandhanaṃ;

    സമൂലം തണ്ഹമബ്ബുയ്ഹ, സീതിഭൂതോസ്മി നിബ്ബുതോ’’തി. –

    Samūlaṃ taṇhamabbuyha, sītibhūtosmi nibbuto’’ti. –

    ചതസ്സോ ഗാഥാ അഭാസി.

    Catasso gāthā abhāsi.

    തത്ഥ ഉഭയേനേവ സമ്പന്നോതി ജാതിസമ്പദാ, പടിപത്തിസമ്പദാതി ഉഭയസമ്പത്തിയാപി സമ്പന്നോ സമന്നാഗതോ. രാഹുലഭദ്ദോതി മം വിദൂതി ‘‘രാഹുലഭദ്ദോ’’തി മം സബ്രഹ്മചാരിനോ സഞ്ജാനന്തി. തസ്സ ഹി ജാതസാസനം സുത്വാ ബോധിസത്തേന ‘‘രാഹു ജാതോ, ബന്ധനം ജാത’’ന്തി വുത്തവചനം ഉപാദായ സുദ്ധോദനമഹാരാജാ ‘‘രാഹുലോ’’തി നാമം ഗണ്ഹി. തത്ഥ ആദിതോ പിതരാ വുത്തപരിയായമേവ ഗഹേത്വാ ആഹ – ‘‘രാഹുലഭദ്ദോതി മം വിദൂ’’തി. ഭദ്ദോതി ച പസംസാവചനമേതം.

    Tattha ubhayeneva sampannoti jātisampadā, paṭipattisampadāti ubhayasampattiyāpi sampanno samannāgato. Rāhulabhaddoti maṃ vidūti ‘‘rāhulabhaddo’’ti maṃ sabrahmacārino sañjānanti. Tassa hi jātasāsanaṃ sutvā bodhisattena ‘‘rāhu jāto, bandhanaṃ jāta’’nti vuttavacanaṃ upādāya suddhodanamahārājā ‘‘rāhulo’’ti nāmaṃ gaṇhi. Tattha ādito pitarā vuttapariyāyameva gahetvā āha – ‘‘rāhulabhaddoti maṃ vidū’’ti. Bhaddoti ca pasaṃsāvacanametaṃ.

    ഇദാനി തം ഉഭയസമ്പത്തിം ദസ്സേതും ‘‘യഞ്ചമ്ഹീ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ ന്തി യസ്മാ. -സദ്ദോ സമുച്ചയത്ഥോ. അമ്ഹി പുത്തോ ബുദ്ധസ്സാതി സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ഓരസപുത്തോ അമ്ഹി. ധമ്മേസൂതി ലോകിയേസു ലോകുത്തരേസു ച ധമ്മേസു, ചതുസച്ചധമ്മേസൂതി അത്ഥോ. ചക്ഖുമാതി മഗ്ഗപഞ്ഞാചക്ഖുനാ ചക്ഖുമാ ച അമ്ഹീതി യോജേതബ്ബം.

    Idāni taṃ ubhayasampattiṃ dassetuṃ ‘‘yañcamhī’’tiādi vuttaṃ. Tattha yanti yasmā. Ca-saddo samuccayattho. Amhi putto buddhassāti sammāsambuddhassa orasaputto amhi. Dhammesūti lokiyesu lokuttaresu ca dhammesu, catusaccadhammesūti attho. Cakkhumāti maggapaññācakkhunā cakkhumā ca amhīti yojetabbaṃ.

    പുന അപരാപരേഹിപി പരിയായേഹി അത്തനി ഉഭയസമ്പത്തിം ദസ്സേതും – ‘‘യഞ്ച മേ ആസവാ ഖീണാ’’തി ഗാഥമാഹ. തത്ഥ ദക്ഖിണേയ്യോതി ദക്ഖിണാരഹോ. അമതദ്ദസോതി നിബ്ബാനസ്സ ദസ്സാവീ. സേസം സുവിഞ്ഞേയ്യമേവ.

    Puna aparāparehipi pariyāyehi attani ubhayasampattiṃ dassetuṃ – ‘‘yañca me āsavā khīṇā’’ti gāthamāha. Tattha dakkhiṇeyyoti dakkhiṇāraho. Amataddasoti nibbānassa dassāvī. Sesaṃ suviññeyyameva.

    ഇദാനി യായ വിജ്ജാസമ്പത്തിയാ ച വിമുത്തിസമ്പത്തിയാ ച അഭാവേന സത്തകായോ കുമിനേ ബന്ധമച്ഛാ വിയ സംസാരേ പരിവത്തതി, തം ഉഭയസമ്പത്തിം അത്തനി ദസ്സേതും ‘‘കാമന്ധാ’’തി ഗാഥാദ്വയമാഹ. തത്ഥ കാമേഹി കാമേസു വാ അന്ധാതി കാമന്ധാ. ‘‘ഛന്ദോ രാഗോ’’തിആദിവിഭാഗേഹി (ചൂളനി॰ അജിതമാണവപുച്ഛാനിദ്ദേസ ൮) കിലേസകാമേഹി രൂപാദീസു വത്ഥുകാമേസു അനാദീനവദസ്സിതായ അന്ധീകതാ. ജാലപച്ഛന്നാതി സകലം ഭവത്തയം അജ്ഝോത്ഥരിത്വാ ഠിതേന വിസത്തികാജാലേന പകാരതോ ഛന്നാ പലിഗുണ്ഠിതാ. തണ്ഹാഛദനഛാദിതാതി തതോ ഏവ തണ്ഹാസങ്ഖാതേന ഛദനേന ഛാദിതാ നിവുതാ സബ്ബസോ പടികുജ്ജിതാ. പമത്തബന്ധുനാ ബദ്ധാ, മച്ഛാവ കുമിനാമുഖേതി കുമിനാമുഖേ മച്ഛബന്ധാനം മച്ഛപസിബ്ബകമുഖേ ബദ്ധാ മച്ഛാ വിയ പമത്തബന്ധുനാ മാരേന യേന കാമബന്ധനേന ബദ്ധാ ഇമേ സത്താ തതോ ന നിഗച്ഛന്തി അന്തോബന്ധനഗതാവ ഹോന്തി.

    Idāni yāya vijjāsampattiyā ca vimuttisampattiyā ca abhāvena sattakāyo kumine bandhamacchā viya saṃsāre parivattati, taṃ ubhayasampattiṃ attani dassetuṃ ‘‘kāmandhā’’ti gāthādvayamāha. Tattha kāmehi kāmesu vā andhāti kāmandhā. ‘‘Chando rāgo’’tiādivibhāgehi (cūḷani. ajitamāṇavapucchāniddesa 8) kilesakāmehi rūpādīsu vatthukāmesu anādīnavadassitāya andhīkatā. Jālapacchannāti sakalaṃ bhavattayaṃ ajjhottharitvā ṭhitena visattikājālena pakārato channā paliguṇṭhitā. Taṇhāchadanachāditāti tato eva taṇhāsaṅkhātena chadanena chāditā nivutā sabbaso paṭikujjitā. Pamattabandhunā baddhā, macchāva kumināmukheti kumināmukhe macchabandhānaṃ macchapasibbakamukhe baddhā macchā viya pamattabandhunā mārena yena kāmabandhanena baddhā ime sattā tato na nigacchanti antobandhanagatāva honti.

    തം തഥാരൂപം കാമം ബന്ധനഭൂതം ഉജ്ഝിത്വാ പുബ്ബഭാഗപടിപത്തിയാ പഹായ കിലേസമാരസ്സ ബന്ധനം ഛേത്വാ, പുന അരിയമഗ്ഗസത്ഥേന അനവസേസതോ സമുച്ഛിന്ദിത്വാ തതോ ഏവ അവിജ്ജാസങ്ഖാതേന മൂലേന സമൂലം, കാമതണ്ഹാദികം തണ്ഹം അബ്ബുയ്ഹ ഉദ്ധരിത്വാ സബ്ബകിലേസദരഥപരിളാഹാഭാവതോ, സീതിഭൂതോ സഉപാദിസേസായ നിബ്ബാനധാതുയാ നിബ്ബുതോ, അഹം അസ്മി ഹോമീതി അത്ഥോ.

    Taṃ tathārūpaṃ kāmaṃ bandhanabhūtaṃ ujjhitvā pubbabhāgapaṭipattiyā pahāya kilesamārassa bandhanaṃ chetvā, puna ariyamaggasatthena anavasesato samucchinditvā tato eva avijjāsaṅkhātena mūlena samūlaṃ, kāmataṇhādikaṃ taṇhaṃ abbuyha uddharitvā sabbakilesadarathapariḷāhābhāvato, sītibhūto saupādisesāya nibbānadhātuyā nibbuto, ahaṃ asmi homīti attho.

    രാഹുലത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Rāhulattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൮. രാഹുലത്ഥേരഗാഥാ • 8. Rāhulattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact