Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi

    ౪౧. రాహులవత్థుకథా

    41. Rāhulavatthukathā

    ౧౦౫. కపిలవత్థూతి ఏత్థ కపిలోతి కళారవణ్ణో ఇసి వుచ్చతి, సో వసతి ఏత్థాతి కపిలవత్థు, అస్సమో. తస్మిం ఠానే మాపితత్తా నగరమ్పి కపిలవత్థూతి (దీ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.౨౬౭; సు॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౨.౩౬౨) వుచ్చతి. అయన్తి వక్ఖమానకథా. సుద్ధోదనమహారాజాతి ఏత్థ సుద్ధోదనోతి తస్స రఞ్ఞో నామం. అథ వా సుద్ధం ఓదనం ఇమస్సాతి సుద్ధోదనో, సోయేవ మహారాజా సుద్ధోదనమహారాజా. విహరతి కిరాతి సమ్బన్ధో. సోతి సుద్ధోదనమహారాజా. రాజగహన్తి రాజగహనగరం. సాధూతి ఆయాచనత్థే నిపాతో. ఆయాచామీతి హి అత్థో. మేతి మమ, పుత్తన్తి సమ్బన్ధో, అనాదరే వా సామివచనం. సోతి అమచ్చో. సాధూతి సమ్పటిచ్ఛనత్థే నిపాతో. ఏవన్తి హి అత్థో. అథాతి తస్మిం నిసీదనకాలే. అస్సాతి పురిససహస్సపరివారస్స అమచ్చస్స. తతోతి యాచనకారణా . న్తి పురిససహస్సపరివారం అమచ్చం. తత్థేవాతి రాజగహేయేవ. తేపీతి అట్ఠ దూతాపి. తేతి నవ దూతా.

    105.Kapilavatthūti ettha kapiloti kaḷāravaṇṇo isi vuccati, so vasati etthāti kapilavatthu, assamo. Tasmiṃ ṭhāne māpitattā nagarampi kapilavatthūti (dī. ni. aṭṭha. 1.267; su. ni. aṭṭha. 2.362) vuccati. Ayanti vakkhamānakathā. Suddhodanamahārājāti ettha suddhodanoti tassa rañño nāmaṃ. Atha vā suddhaṃ odanaṃ imassāti suddhodano, soyeva mahārājā suddhodanamahārājā. Viharati kirāti sambandho. Soti suddhodanamahārājā. Rājagahanti rājagahanagaraṃ. Sādhūti āyācanatthe nipāto. Āyācāmīti hi attho. Meti mama, puttanti sambandho, anādare vā sāmivacanaṃ. Soti amacco. Sādhūti sampaṭicchanatthe nipāto. Evanti hi attho. Athāti tasmiṃ nisīdanakāle. Assāti purisasahassaparivārassa amaccassa. Tatoti yācanakāraṇā . Nanti purisasahassaparivāraṃ amaccaṃ. Tatthevāti rājagaheyeva. Tepīti aṭṭha dūtāpi. Teti nava dūtā.

    అథాతి తతో పచ్ఛా. ఏకదివసజాతకన్తి ఏకస్మిం దివసే జాతకం. సోతి కాళుదాయీఅమచ్చో. పబ్బజిత్వాపీతి పిసద్దేన ‘‘అపబ్బజిత్వాపీ’’తి అత్థం సమ్పిణ్డేతి. తథేవాతి యథా నవ దూతా సపరివారా అరహత్తం పాపుణింసు, తథేవాతి అత్థో. సోతి కాళుదాయీ. సమ్భతేసూతి సమ్భరితేసు గహేత్వా నిట్ఠాపితేసూతి అత్థో. విస్సట్ఠకమ్మేసూతి విస్సట్ఠా కమ్మన్తా ఏతేసన్తి విస్సట్ఠకమ్మన్తా, తేసు. సుపుప్ఫితేసూతి సున్దరపుప్ఫసఞ్జాతేసు. పటిపజ్జనక్ఖమేతి పటిపజ్జనత్థాయ ఖమే యోగ్యే. గమనవణ్ణం సంవణ్ణేసీతి సమ్బన్ధో. సట్ఠిమత్తాహీతి (బు॰ వం॰ అట్ఠ॰ నిదానకథా ౨) సట్ఠిపమాణాహి. ఏతన్తి ఏతం సంవణ్ణస్స కారణం కిన్తి పుచ్ఛి. చారికం పక్కమితుం కాలోతి యోజనా. తేన హీతి ఉయ్యోజనత్థే నిపాతో. భగవా పక్కామీతి సమ్బన్ధో. పరివుతోతి పరిసమన్తతో వుతో ఆవుతో నివుతో హుత్వాతి సమ్బన్ధో. అతురితచారికన్తి అజవనచారికం.

    Athāti tato pacchā. Ekadivasajātakanti ekasmiṃ divase jātakaṃ. Soti kāḷudāyīamacco. Pabbajitvāpīti pisaddena ‘‘apabbajitvāpī’’ti atthaṃ sampiṇḍeti. Tathevāti yathā nava dūtā saparivārā arahattaṃ pāpuṇiṃsu, tathevāti attho. Soti kāḷudāyī. Sambhatesūti sambharitesu gahetvā niṭṭhāpitesūti attho. Vissaṭṭhakammesūti vissaṭṭhā kammantā etesanti vissaṭṭhakammantā, tesu. Supupphitesūti sundarapupphasañjātesu. Paṭipajjanakkhameti paṭipajjanatthāya khame yogye. Gamanavaṇṇaṃ saṃvaṇṇesīti sambandho. Saṭṭhimattāhīti (bu. vaṃ. aṭṭha. nidānakathā 2) saṭṭhipamāṇāhi. Etanti etaṃ saṃvaṇṇassa kāraṇaṃ kinti pucchi. Cārikaṃ pakkamituṃ kāloti yojanā. Tena hīti uyyojanatthe nipāto. Bhagavā pakkāmīti sambandho. Parivutoti parisamantato vuto āvuto nivuto hutvāti sambandho. Aturitacārikanti ajavanacārikaṃ.

    ఏవన్తి ఇమినా నయేన. భగవతి పక్కన్తే చ సతీతి యోజనా. నిక్ఖన్తదివసతోతి ఫగ్గుణపుణ్ణమియా పాటిపదదివసతో. ఉత్తమభోజనరసస్సాతి ఉత్తమభోజనరసేన. దస్సథాతి దదేయ్యాథ. తేనేవాతి సద్ధాయ ఉప్పాదనకారణేనేవ. న్తి కాళుదాయిం. భగవా ఠపేసీతి సమ్బన్ధో. ఏతదగ్గన్తి ఏసో అగ్గో. యదిదన్తి యో అయం. ఏతదగ్గేతి ఏతదగ్గట్ఠానే.

    Evanti iminā nayena. Bhagavati pakkante ca satīti yojanā. Nikkhantadivasatoti phagguṇapuṇṇamiyā pāṭipadadivasato. Uttamabhojanarasassāti uttamabhojanarasena. Dassathāti dadeyyātha. Tenevāti saddhāya uppādanakāraṇeneva. Nanti kāḷudāyiṃ. Bhagavā ṭhapesīti sambandho. Etadagganti eso aggo. Yadidanti yo ayaṃ. Etadaggeti etadaggaṭṭhāne.

    సాకియాపి ఖో పహిణింసూతి సమ్బన్ధో. ఞాతిసేట్ఠన్తి ఞాతీనం సేట్ఠం, ఞాతియేవ వా సేట్ఠం, భగవన్తన్తి యోజనా. నిగ్రోధసక్కస్సాతి నిగ్రోధనామకస్స సక్కస్స. తత్థాతి నిగ్రోధసక్కస్స ఆరామే. పచ్చుగ్గమనన్తి పటిముఖం ఉట్ఠహిత్వా గమనం. తతోతి పహిణతో, పరన్తి సమ్బన్ధో . రాజకుమారే చ రాజకుమారికాయో చ పహిణింసూతి యోజనా. తేసన్తి రాజకుమారరాజకుమారికానం. తత్రాతి నిగ్రోధారామే. మానో జాతి సభావో ఏతేసన్తి మానజాతికా, మానేన, మానో వా థద్ధో ఏతేసన్తి మానథద్ధా. తేతి సాకియా, ఆహంసూతి సమ్బన్ధో.

    Sākiyāpi kho pahiṇiṃsūti sambandho. Ñātiseṭṭhanti ñātīnaṃ seṭṭhaṃ, ñātiyeva vā seṭṭhaṃ, bhagavantanti yojanā. Nigrodhasakkassāti nigrodhanāmakassa sakkassa. Tatthāti nigrodhasakkassa ārāme. Paccuggamananti paṭimukhaṃ uṭṭhahitvā gamanaṃ. Tatoti pahiṇato, paranti sambandho . Rājakumāre ca rājakumārikāyo ca pahiṇiṃsūti yojanā. Tesanti rājakumārarājakumārikānaṃ. Tatrāti nigrodhārāme. Māno jāti sabhāvo etesanti mānajātikā, mānena, māno vā thaddho etesanti mānathaddhā. Teti sākiyā, āhaṃsūti sambandho.

    తేసూతి సాకియేసు. నేతి ఞాతయో. వుట్ఠాయాతి చతుత్థజ్ఝానతో వుట్ఠహిత్వా. తేసన్తి ఞాతీనం. కణ్డమ్బరుక్ఖమూలేతి కణ్డనామకేన ఉయ్యానపాలేన రోపిమస్స అమ్బరుక్ఖస్స ఆసన్నే. రాజాతి సుద్ధోదనమహారాజా. వోతి తుమ్హాకం, పాదేతి సమ్బన్ధో. అయన్తి వన్దనా. జమ్బుచ్ఛాయాయాతి జమ్బురుక్ఖస్స ఛాయాయ. ఇతి ఆహాతి యోజనా.

    Tesūti sākiyesu. Neti ñātayo. Vuṭṭhāyāti catutthajjhānato vuṭṭhahitvā. Tesanti ñātīnaṃ. Kaṇḍambarukkhamūleti kaṇḍanāmakena uyyānapālena ropimassa ambarukkhassa āsanne. Rājāti suddhodanamahārājā. Voti tumhākaṃ, pādeti sambandho. Ayanti vandanā. Jambucchāyāyāti jamburukkhassa chāyāya. Iti āhāti yojanā.

    సిఖాప్పత్తోతి అగ్గప్పత్తో, కోటిప్పత్తోతి అత్థో. తతోతి నిసీదనతో, పరన్తి సమ్బన్ధో. పోక్ఖరవస్సన్తి పదుమవనే వుట్ఠవస్ససదిసం. తమ్బవణ్ణన్తి లోహితవణ్ణం. న్తి అపతనం భగవా కథేసీతి సమ్బన్ధో.

    Sikhāppattoti aggappatto, koṭippattoti attho. Tatoti nisīdanato, paranti sambandho. Pokkharavassanti padumavane vuṭṭhavassasadisaṃ. Tambavaṇṇanti lohitavaṇṇaṃ. Tanti apatanaṃ bhagavā kathesīti sambandho.

    దుతియదివసేతి కపిలవత్థుం పత్తదివసతో దుతియే దివసే. ఇన్దఖీలేతి నగరస్స ఉమ్మారే. కథన్తి కేనాకారేన చరింసు ను ఖోతి యోజనా. అగమంసు కిం చరింసు కిన్తి యోజనా. సపదానచారన్తి ఘరపటిపాటిఖణ్డనవిరహితేన సహ పవత్తం చారం. తతోతి ఆవజ్జనతో, పరన్తి సమ్బన్ధో. అయమేవ వంసోతి పుబ్బబుద్ధానం అయమేవ వంసో. అయం పవేణీతి తస్సేవ వేవచనం. అనుసిక్ఖన్తాతి అను పటిభాగం సిక్ఖన్తా. నివిట్ఠగేహతోతి నివాసనత్థాయ విసితగేహతో. అయ్యోతి అధిపో సామీతి అత్థో. సిద్ధత్థకుమారోతి సబ్బలోకస్స సిద్ధో అత్థో అస్మిం అత్థీతి సిద్ధత్థో, సోయేవ కుమారో సిద్ధత్థకుమారో. సీహపఞ్జరన్తి వాతపానం. తఞ్హి సీహరూపం దస్సేత్వా కతపఞ్జరత్తా సీహపఞ్జరన్తి వుచ్చతి. దస్సనబ్యావటోతి దస్సనే, దస్సనత్థాయ వా బ్యావటో. రాహులమాతాపి దేవీ ఆరోచేసీతి సమ్బన్ధో. కపాలహత్థోతి కపాలో హత్థేసు అస్స భగవతోతి కపాలహత్థో, హుత్వాతి సమ్బన్ధో. నానావిరాగసముజ్జలాయాతి నానాఠానేసు విరాగాయ సముజ్జలాయ. విరోచమానం భగవన్తన్తి సమ్బన్ధో.

    Dutiyadivaseti kapilavatthuṃ pattadivasato dutiye divase. Indakhīleti nagarassa ummāre. Kathanti kenākārena cariṃsu nu khoti yojanā. Agamaṃsu kiṃ cariṃsu kinti yojanā. Sapadānacāranti gharapaṭipāṭikhaṇḍanavirahitena saha pavattaṃ cāraṃ. Tatoti āvajjanato, paranti sambandho. Ayameva vaṃsoti pubbabuddhānaṃ ayameva vaṃso. Ayaṃ paveṇīti tasseva vevacanaṃ. Anusikkhantāti anu paṭibhāgaṃ sikkhantā. Niviṭṭhagehatoti nivāsanatthāya visitagehato. Ayyoti adhipo sāmīti attho. Siddhatthakumāroti sabbalokassa siddho attho asmiṃ atthīti siddhattho, soyeva kumāro siddhatthakumāro. Sīhapañjaranti vātapānaṃ. Tañhi sīharūpaṃ dassetvā katapañjarattā sīhapañjaranti vuccati. Dassanabyāvaṭoti dassane, dassanatthāya vā byāvaṭo. Rāhulamātāpi devī ārocesīti sambandho. Kapālahatthoti kapālo hatthesu assa bhagavatoti kapālahattho, hutvāti sambandho. Nānāvirāgasamujjalāyāti nānāṭhānesu virāgāya samujjalāya. Virocamānaṃ bhagavantanti sambandho.

    ఉణ్హీసతోతి సిరోవేఠనతో. తఞ్హి ఉపరిసీసే నహతి బన్ధతి, నహీయతి బన్ధీయతీతి వా ఉణ్హీసోతి వుచ్చతి. నరసీహగాథాహి నామాతి నరసీహగాథానామకాహి. తా హి యస్మా నరోయేవ సబ్బసత్తానం సీహో సేట్ఠో, నరానం, నరేసు వా సీహో సేట్ఠోతి నరసీహో, తస్స పకాసకా గాథా హోన్తి, తస్మా నరసీహగాథాతి వుచ్చన్తి. రఞ్ఞోతి సస్సురరఞ్ఞో, మాతులరఞ్ఞో వా. సంవిగ్గహదయోతి చలనచిత్తో. సణ్ఠాపయమానోతి సుట్ఠు ఠాపయమానో. తురితతురితన్తి తురితతో తురితం, అతిసీఘన్తి అత్థో. కిం భన్తేతి కిం కారణా భన్తే. అహువత్థాతి హియ్యత్తనీమజ్ఝిమపురిససఙ్ఖాతాయ త్థవిభత్తియా హూధాతుస్స ఊకారస్స ఉవాదేసో హోతి, తస్మా తుమ్హే ఏవంసఞ్ఞినో అహువత్థాతి యోజనా. వంసచారిత్తమేతన్తి ఏతం పిణ్డాయ చరణం వంసతో పవేణితో చారిత్తం. తత్థ చాతి మహాసమ్మతఖత్తియవంసే చ. అయన్తి మహాసమ్మతఖత్తియవంసో. అన్తరవీథియన్తి వీథియా మజ్ఝే. ఠితోవ ఆహాతి సమ్బన్ధో.

    Uṇhīsatoti siroveṭhanato. Tañhi uparisīse nahati bandhati, nahīyati bandhīyatīti vā uṇhīsoti vuccati. Narasīhagāthāhi nāmāti narasīhagāthānāmakāhi. Tā hi yasmā naroyeva sabbasattānaṃ sīho seṭṭho, narānaṃ, naresu vā sīho seṭṭhoti narasīho, tassa pakāsakā gāthā honti, tasmā narasīhagāthāti vuccanti. Raññoti sassurarañño, mātularañño vā. Saṃviggahadayoti calanacitto. Saṇṭhāpayamānoti suṭṭhu ṭhāpayamāno. Turitaturitanti turitato turitaṃ, atisīghanti attho. Kiṃ bhanteti kiṃ kāraṇā bhante. Ahuvatthāti hiyyattanīmajjhimapurisasaṅkhātāya tthavibhattiyā hūdhātussa ūkārassa uvādeso hoti, tasmā tumhe evaṃsaññino ahuvatthāti yojanā. Vaṃsacārittametanti etaṃ piṇḍāya caraṇaṃ vaṃsato paveṇito cārittaṃ. Tattha cāti mahāsammatakhattiyavaṃse ca. Ayanti mahāsammatakhattiyavaṃso. Antaravīthiyanti vīthiyā majjhe. Ṭhitova āhāti sambandho.

    ఉత్తిట్ఠేతి ఉద్దిస్స, ఉట్ఠహిత్వా వా పిణ్డాయ తిట్ఠనే. ధమ్మం సుచరితన్తి సుట్ఠు చరితబ్బం భిక్ఖాచరియసఙ్ఖాతం ధమ్మం. చరేతి చరేయ్య. ధమ్మచారీతి భిక్ఖాచరియసఙ్ఖాతం ధమ్మం చరణసీలో సమణో. సుఖం సేతీతి ఉపలక్ఖణవసేన వుత్తం. సేసఇరియాపథాపి లక్ఖణహారవసేన గహేతబ్బా సమానకిచ్చత్తా. అస్మిఞ్చ లోకే పరమ్హి చ లోకేతి యోజనా.

    Uttiṭṭheti uddissa, uṭṭhahitvā vā piṇḍāya tiṭṭhane. Dhammaṃ sucaritanti suṭṭhu caritabbaṃ bhikkhācariyasaṅkhātaṃ dhammaṃ. Careti careyya. Dhammacārīti bhikkhācariyasaṅkhātaṃ dhammaṃ caraṇasīlo samaṇo. Sukhaṃ setīti upalakkhaṇavasena vuttaṃ. Sesairiyāpathāpi lakkhaṇahāravasena gahetabbā samānakiccattā. Asmiñca loke paramhi ca loketi yojanā.

    న తం దుచ్చరితం చరేతి వేసియాదిగోచరసఙ్ఖాతం దుట్ఠు చరితబ్బం తం ధమ్మం న చరేయ్య.

    Na taṃ duccaritaṃ careti vesiyādigocarasaṅkhātaṃ duṭṭhu caritabbaṃ taṃ dhammaṃ na careyya.

    ఏత్థ చ పఠమగాథం అన్తరవీథియం కథేత్వా రాజానం సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠాపేసి, దుతియగాథం పితునివేసనే కథేత్వా మహాపజాపతిం సోతాపత్తిఫలే, రాజానం సకదాగామిఫలే పతిట్ఠాపేసీతి దట్ఠబ్బం. ధమ్మపాలజాతకం సుత్వాతి పున అపరస్మిం దివసే (జా॰ అట్ఠ॰ ౪.౯౮ ఆదయో; ధ॰ ప॰ అట్ఠ॰ ౧.నన్దత్థేరవత్థు) ధమ్మపాలజాతకం (జా॰ అట్ఠ॰ ౪.మహాధమ్మపాలజాతకవణ్ణనా) సుత్వా. మరణసమయేతి మరణాసన్నకాలే, మరణసమయసమీపే వా, సమీపత్థే చేతం భుమ్మవచనం.

    Ettha ca paṭhamagāthaṃ antaravīthiyaṃ kathetvā rājānaṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpesi, dutiyagāthaṃ pitunivesane kathetvā mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale, rājānaṃ sakadāgāmiphale patiṭṭhāpesīti daṭṭhabbaṃ. Dhammapālajātakaṃ sutvāti puna aparasmiṃ divase (jā. aṭṭha. 4.98 ādayo; dha. pa. aṭṭha. 1.nandattheravatthu) dhammapālajātakaṃ (jā. aṭṭha. 4.mahādhammapālajātakavaṇṇanā) sutvā. Maraṇasamayeti maraṇāsannakāle, maraṇasamayasamīpe vā, samīpatthe cetaṃ bhummavacanaṃ.

    సోతాపత్తిఫలం సచ్ఛికత్వా పరివిసీతి సమ్బన్ధో. సబ్బం ఇత్థాగారన్తి సబ్బో ఓరోధో. సో హి ఇత్థీనం అగారన్తి ఇత్థాగారన్తి వుచ్చతి. ఇమినా వచనత్థేన అగారమేవ ముఖ్యతో లబ్భతి, రాజిత్థియో పన ఉపచారేనాతి దట్ఠబ్బం. సా పనాతి రాహులమాతా పన. పరిజనేనాతి పరివారేన. న్తి అయ్యపుత్తం. ‘‘రాజాన’’న్తిపదం ‘‘గాహాపేత్వా’’తిపదే కారితకమ్మం, ‘‘పత్త’’న్తిపదం తత్థేవ ధాతుకమ్మం. రాజధీతాయాతి సుప్పబుద్ధరఞ్ఞో ధీతాయ. సాతి రాజధీతా. గోప్ఫకేసూతి చరణగణ్ఠీసు భగవన్తం గహేత్వాతి యోజనా. అథ వా భగవతో గోప్ఫకే గహేత్వాతి యోజనా. ఏవఞ్హి సతి ఉపయోగత్థే భుమ్మవచనన్తి దట్ఠబ్బం.

    Sotāpattiphalaṃ sacchikatvā parivisīti sambandho. Sabbaṃ itthāgāranti sabbo orodho. So hi itthīnaṃ agāranti itthāgāranti vuccati. Iminā vacanatthena agārameva mukhyato labbhati, rājitthiyo pana upacārenāti daṭṭhabbaṃ. Sā panāti rāhulamātā pana. Parijanenāti parivārena. Nanti ayyaputtaṃ. ‘‘Rājāna’’ntipadaṃ ‘‘gāhāpetvā’’tipade kāritakammaṃ, ‘‘patta’’ntipadaṃ tattheva dhātukammaṃ. Rājadhītāyāti suppabuddharañño dhītāya. ti rājadhītā. Gopphakesūti caraṇagaṇṭhīsu bhagavantaṃ gahetvāti yojanā. Atha vā bhagavato gopphake gahetvāti yojanā. Evañhi sati upayogatthe bhummavacananti daṭṭhabbaṃ.

    రాజా కథేసీతి సమ్బన్ధో. అనచ్ఛరియన్తి న అచ్ఛరియం, అచ్ఛరం పహరితుం న యోగ్యన్తి అత్థో. రాజధీతా యం అత్తానం రక్ఖి, ఇదం అనచ్ఛరియన్తి యోజనా.

    Rājā kathesīti sambandho. Anacchariyanti na acchariyaṃ, accharaṃ paharituṃ na yogyanti attho. Rājadhītā yaṃ attānaṃ rakkhi, idaṃ anacchariyanti yojanā.

    తందివసమేవాతి తస్మిం దుతియదివసేయేవ. కేసవిసజ్జనన్తి రాజచూళామణిబన్ధనత్థం కుమారకాలే బన్ధితసిఖావేణిసఙ్ఖాతస్స కేసస్స విసజ్జనం, మోచనన్తి అత్థో. పట్టబన్ధోతి అసుకో నామ రాజాతి నలాటే సువణ్ణమయస్స పట్టస్స బన్ధనం. ఘరమఙ్గలన్తి అభినవఘరం పవేసనమఙ్గలం. ఆవాహమఙ్గలన్తి ఆవాహే పవత్తం మఙ్గలం. ఛత్తమఙ్గలన్తి రాజఛత్తుస్సాపనకాలే పవత్తం మఙ్గలం. మఙ్గలం వత్వాతి మఙ్గలసంయుత్తం ధమ్మకథం కథేత్వా. జనపదకల్యాణీతి జనపదమ్హి కల్యాణసమన్నాగతా. తువట్టం ఖోతి ఖిప్పమేవ. సోపీతి నన్దరాజకుమారోపి. ఇతీతిఆది నిగమనం. దుతియదివసేతి కపిలవత్థుపత్తదివసతో దుతియే దివసే. ధమ్మపదఅట్ఠకథాయం (ధ॰ ప॰ అట్ఠ॰ ౧.నన్దత్థేరవత్థు; థేరగా॰ అట్ఠ॰ ౧.నన్దత్థేరగాథావణ్ణనా) పన ‘‘తతియదివసే నన్దం పబ్బాజేసీ’’తి వుత్తం.

    Taṃdivasamevāti tasmiṃ dutiyadivaseyeva. Kesavisajjananti rājacūḷāmaṇibandhanatthaṃ kumārakāle bandhitasikhāveṇisaṅkhātassa kesassa visajjanaṃ, mocananti attho. Paṭṭabandhoti asuko nāma rājāti nalāṭe suvaṇṇamayassa paṭṭassa bandhanaṃ. Gharamaṅgalanti abhinavagharaṃ pavesanamaṅgalaṃ. Āvāhamaṅgalanti āvāhe pavattaṃ maṅgalaṃ. Chattamaṅgalanti rājachattussāpanakāle pavattaṃ maṅgalaṃ. Maṅgalaṃ vatvāti maṅgalasaṃyuttaṃ dhammakathaṃ kathetvā. Janapadakalyāṇīti janapadamhi kalyāṇasamannāgatā. Tuvaṭṭaṃ khoti khippameva. Sopīti nandarājakumāropi. Itītiādi nigamanaṃ. Dutiyadivaseti kapilavatthupattadivasato dutiye divase. Dhammapadaaṭṭhakathāyaṃ (dha. pa. aṭṭha. 1.nandattheravatthu; theragā. aṭṭha. 1.nandattheragāthāvaṇṇanā) pana ‘‘tatiyadivase nandaṃ pabbājesī’’ti vuttaṃ.

    సత్తమే దివసేతి కపిలవత్థుపత్తదివసతోయేవ సత్తమే దివసే. ఏతం సమణం పస్సాతి యోజనా. బ్రహ్మరూపవణ్ణన్తి బ్రహ్మునో రూపసఙ్ఖాతో వణ్ణో వియ వణ్ణో ఇమస్సాతి బ్రహ్మరూపవణ్ణో, తం. అయన్తి అయం సమణో. త్యస్సాతి తే అస్స. తేతి నిధయో. అస్సాతి సమణస్స. న్తి సమణం. యాచాతి యాచాహి. అయం ద్వికమ్మికధాతు. హీతి సచ్చం, యస్మా వా. పుత్తో పితుసన్తకస్స సామికో, ఇతి తస్మా మే దేహీతి యోజనా. అనురూపం వచనన్తి సమ్బన్ధో. భగవన్తం అనుబన్ధీతి భగవతో పిట్ఠితో పిట్ఠితో అనుబన్ధి.

    Sattame divaseti kapilavatthupattadivasatoyeva sattame divase. Etaṃ samaṇaṃ passāti yojanā. Brahmarūpavaṇṇanti brahmuno rūpasaṅkhāto vaṇṇo viya vaṇṇo imassāti brahmarūpavaṇṇo, taṃ. Ayanti ayaṃ samaṇo. Tyassāti te assa. Teti nidhayo. Assāti samaṇassa. Nanti samaṇaṃ. Yācāti yācāhi. Ayaṃ dvikammikadhātu. ti saccaṃ, yasmā vā. Putto pitusantakassa sāmiko, iti tasmā me dehīti yojanā. Anurūpaṃ vacananti sambandho. Bhagavantaṃ anubandhīti bhagavato piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.

    న విసహతీతి న సమత్థేతి. అయం కుమారో పితుసన్తకం యం ధనం ఇచ్ఛతి, తన్తి యోజనా. వట్టానుగతన్తి వట్టదుక్ఖం అనుగతం. సవిఘాతకన్తి విఘాతకేహి పఞ్చహి వేరేహి సహితం. అస్సాతి కుమారస్స. న్తి కుమారం. అయన్తి కుమారో. దాయజ్జన్తి దాయసఙ్ఖాతం మాతాపితూనం ధనం ఆదదాతీతి దాయాదో, పుత్తో, తస్స ఇదన్తి దాయజ్జం, మాతాపితూనం ధనం.

    Na visahatīti na samattheti. Ayaṃ kumāro pitusantakaṃ yaṃ dhanaṃ icchati, tanti yojanā. Vaṭṭānugatanti vaṭṭadukkhaṃ anugataṃ. Savighātakanti vighātakehi pañcahi verehi sahitaṃ. Assāti kumārassa. Nanti kumāraṃ. Ayanti kumāro. Dāyajjanti dāyasaṅkhātaṃ mātāpitūnaṃ dhanaṃ ādadātīti dāyādo, putto, tassa idanti dāyajjaṃ, mātāpitūnaṃ dhanaṃ.

    ‘‘కథాహం భన్తే రాహులకుమారం పబ్బాజేమీ’’తి కస్మా ఆహ, నను ఆయస్మా సారిపుత్తో బారాణసియం తీహి సరణగమనేహి అనుఞ్ఞాతం పబ్బజ్జం న జానాతీతి ఆహ ‘‘ఇదానీ’’తిఆది. యా సా పబ్బజ్జా చ ఉపసమ్పదా చ అనుఞ్ఞాతాతి యోజనా. తతోతి పబ్బజ్జాఉపసమ్పదతో. ఉపసమ్పదం పటిక్ఖిపిత్వాతి సమ్బన్ధో. విమతీతి వివిధా ఇచ్ఛా. ఇమఞ్చ పనత్థన్తి ఇమమేవ విమతిసఙ్ఖాతమత్థం. ధమ్మసేనాపతి ఆహాతి సమ్బన్ధో. భగవతో తం అజ్ఝాసయన్తి యోజనా.

    ‘‘Kathāhaṃ bhante rāhulakumāraṃ pabbājemī’’ti kasmā āha, nanu āyasmā sāriputto bārāṇasiyaṃ tīhi saraṇagamanehi anuññātaṃ pabbajjaṃ na jānātīti āha ‘‘idānī’’tiādi. Yā sā pabbajjā ca upasampadā ca anuññātāti yojanā. Tatoti pabbajjāupasampadato. Upasampadaṃ paṭikkhipitvāti sambandho. Vimatīti vividhā icchā. Imañcapanatthanti imameva vimatisaṅkhātamatthaṃ. Dhammasenāpati āhāti sambandho. Bhagavato taṃ ajjhāsayanti yojanā.

    ‘‘అథ ఖో…పే॰… పబ్బాజేసీ’’తి ఏత్థ కిం కుమారస్స కేసచ్ఛేదనాదీని సబ్బకిచ్చాని ఆయస్మా సారిపుత్తోయేవ కరోతీతి ఆహ ‘‘మహామోగ్గల్లానత్థేరో’’తిఆది. ఓవాదాచరియోతి నివాసనపారుపనాదీసు సేఖియవత్తేసు, ఆభిసమాచారికేసు చ ఓవాదకో ఆచరియో. అథ కస్మా ‘‘ఆయస్మా సారిపుత్తో రాహులకుమారం పబ్బాజేసీ’’తి వుత్తన్తి ఆహ ‘‘యస్మా పనా’’తిఆది. తత్థాతి తస్సం పబ్బజ్జాఉపసమ్పదాయం. న ఆచరియోతి పబ్బజ్జాచరియో చ ఓవాదాచరియో చ న ఇస్సరో.

    ‘‘Atha kho…pe… pabbājesī’’ti ettha kiṃ kumārassa kesacchedanādīni sabbakiccāni āyasmā sāriputtoyeva karotīti āha ‘‘mahāmoggallānatthero’’tiādi. Ovādācariyoti nivāsanapārupanādīsu sekhiyavattesu, ābhisamācārikesu ca ovādako ācariyo. Atha kasmā ‘‘āyasmā sāriputto rāhulakumāraṃ pabbājesī’’ti vuttanti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Tatthāti tassaṃ pabbajjāupasampadāyaṃ. Na ācariyoti pabbajjācariyo ca ovādācariyo ca na issaro.

    ఉప్పన్నసంవేగేన హదయేనాతి ఏత్థ ఇత్థమ్భూతలక్ఖణే కరణవచనం. ఉప్పన్నసంవేగో హదయో హుత్వాతి హి యోజనా. సబ్బన్తి సబ్బం వచనం.

    Uppannasaṃvegena hadayenāti ettha itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ. Uppannasaṃvego hadayo hutvāti hi yojanā. Sabbanti sabbaṃ vacanaṃ.

    తత్థాతి పురిమవచనాపేక్ఖం. అవిసేసేనాతి ‘‘ధన’’న్తి వా ‘‘అఞ్ఞ’’న్తి వా ‘‘సావజ్జ’’న్తి వా ‘‘అనవజ్జ’’న్తి వా విసేసమకత్వా సామఞ్ఞేన. న చ బుద్ధానన్తి ఏత్థ చసద్దేన న కేవలం అపటిరూపమేవ, అథ ఖో బుద్ధానఞ్చ న ఆచిణ్ణన్తి అత్థం దస్సేతి. న్తి యం వరం. తథా నన్దేతి ఏత్థ తథాసద్దస్స ఉపమేయ్యత్థజోతకభావం దస్సేన్తో ఆహ ‘‘యథేవ కిరా’’తిఆది. యథేవ బోధిసత్తం బ్యాకరింసు, ఏవం నన్దమ్పి రాహులమ్పి బ్యాకరింసు కిరాతి యోజనా. పాళియం పన యథా భగవతి మే భన్తే పబ్బజితే అనప్పకం దుక్ఖం అహోసి, తథా నన్దే పబ్బజితే అనప్పకం దుక్ఖం అహోసి, తథా రాహులే పబ్బజితే అధిమత్తం దుక్ఖం అహోసీతి యోజనా. నేమిత్తకాతి సుభాసుభనిమిత్తం కథేన్తీతి నేమిత్తకా. పుత్తస్సాతి జేట్ఠపుత్తస్స సిద్ధత్థకుమారస్స. పబ్బజ్జాయాతి పబ్బజ్జాహేతు పబ్బజ్జాకారణా, పబ్బజ్జానిమిత్తం వా. తతోతి భగవతో పబ్బజ్జతో. తమ్పీతి నన్దమ్పి. ఇతీతి ఈదిసం. భగవతో పబ్బజ్జాయ మహన్తం ఇచ్ఛావిఘాతసదిసన్తి అత్థో. తమ్పీతి రాహులమ్పి. తేనాతి పబ్బజ్జాహేతునా. అస్సాతి రఞ్ఞో. ఉప్పజ్జీతి సమ్బన్ధో. ఇతోతి సోకుప్పత్తితో వరయాచనతో వా.

    Tatthāti purimavacanāpekkhaṃ. Avisesenāti ‘‘dhana’’nti vā ‘‘añña’’nti vā ‘‘sāvajja’’nti vā ‘‘anavajja’’nti vā visesamakatvā sāmaññena. Na ca buddhānanti ettha casaddena na kevalaṃ apaṭirūpameva, atha kho buddhānañca na āciṇṇanti atthaṃ dasseti. Yanti yaṃ varaṃ. Tathā nandeti ettha tathāsaddassa upameyyatthajotakabhāvaṃ dassento āha ‘‘yatheva kirā’’tiādi. Yatheva bodhisattaṃ byākariṃsu, evaṃ nandampi rāhulampi byākariṃsu kirāti yojanā. Pāḷiyaṃ pana yathā bhagavati me bhante pabbajite anappakaṃ dukkhaṃ ahosi, tathā nande pabbajite anappakaṃ dukkhaṃ ahosi, tathā rāhule pabbajite adhimattaṃ dukkhaṃ ahosīti yojanā. Nemittakāti subhāsubhanimittaṃ kathentīti nemittakā. Puttassāti jeṭṭhaputtassa siddhatthakumārassa. Pabbajjāyāti pabbajjāhetu pabbajjākāraṇā, pabbajjānimittaṃ vā. Tatoti bhagavato pabbajjato. Tampīti nandampi. Itīti īdisaṃ. Bhagavato pabbajjāya mahantaṃ icchāvighātasadisanti attho. Tampīti rāhulampi. Tenāti pabbajjāhetunā. Assāti rañño. Uppajjīti sambandho. Itoti sokuppattito varayācanato vā.

    సోతి రాజా. యత్ర హి నామాతి యో నామ. అహమ్పి నామ యో యాదిసో బుద్ధమామకో ధమ్మమామకో సఙ్ఘమామకో సమానో, సో తాదిసో అహమ్పి న సక్కోమీతి యోజనా. అఞ్ఞేతి మయా అపరే. దుక్ఖన్తి ఞాతివియోగదుక్ఖం. నియ్యానికకారణన్తి మనుస్సానం గరహఉపవాదఅక్కోసతో నియ్యానికం కారణం.

    Soti rājā. Yatra hi nāmāti yo nāma. Ahampi nāma yo yādiso buddhamāmako dhammamāmako saṅghamāmako samāno, so tādiso ahampi na sakkomīti yojanā. Aññeti mayā apare. Dukkhanti ñātiviyogadukkhaṃ. Niyyānikakāraṇanti manussānaṃ garahaupavādaakkosato niyyānikaṃ kāraṇaṃ.

    తత్థాతి ‘‘అననుఞ్ఞాతో’’తిఆదివచనే. జనేతీతి జననీ, మాతా. జనేతీతి జనకో, పితా. ఇమినా పోసావనికమాతాపితరో నివత్తేతి. మాతా వా మతా హోతీతి యోజనా. సో ఏవ వాతి పుత్తో ఏవ వా. అనుఞ్ఞాతోమ్హీతి వదతీతి సచ్చేన వా అలికేన వా ‘‘అనుఞ్ఞాతోమ్హీ’’తి వదతి. మాతా వా సయం పబ్బజితాతి యోజనా. పితస్సాతి పితా అస్స. అస్సాతి పుత్తస్స. విప్పవుత్థోతి మాతుయా కేనచి కారణేన పవాసో.

    Tatthāti ‘‘ananuññāto’’tiādivacane. Janetīti jananī, mātā. Janetīti janako, pitā. Iminā posāvanikamātāpitaro nivatteti. Mātā vā matā hotīti yojanā. So eva vāti putto eva vā. Anuññātomhīti vadatīti saccena vā alikena vā ‘‘anuññātomhī’’ti vadati. Mātā vā sayaṃ pabbajitāti yojanā. Pitassāti pitā assa. Assāti puttassa. Vippavutthoti mātuyā kenaci kāraṇena pavāso.

    చూళమాతాదీనన్తిఆదిసద్దేన మహామాతాదీని సఙ్గణ్హాతి. పోసనకాతి వడ్ఢనకా. తేసుపీతి పోసనకమాతాపితరేసుపి.

    Cūḷamātādīnantiādisaddena mahāmātādīni saṅgaṇhāti. Posanakāti vaḍḍhanakā. Tesupīti posanakamātāpitaresupi.

    యం పన పుత్తం నానుజానన్తీతి సమ్బన్ధో. జీవస్సేవాతి తస్స జీవస్స ఏవ, పబ్బాజేన్తస్స వా భిక్ఖుస్స, న దేసన్తరగమనాదీనమత్థాయాతి అత్థో. తేసన్తి మాతాపితూనం.

    Yaṃ pana puttaṃ nānujānantīti sambandho. Jīvassevāti tassa jīvassa eva, pabbājentassa vā bhikkhussa, na desantaragamanādīnamatthāyāti attho. Tesanti mātāpitūnaṃ.

    మహాకన్తారోతి కేన ఉదకేన తరితబ్బోతి కన్తారో, నిరుదకకన్తారోవ ముఖ్యతో లబ్భతి, వాళకన్తారో చోరకన్తారో అమనుస్సకన్తారో దుబ్భిక్ఖకన్తారో మరుకన్తారోతి ఇమే పఞ్చ కన్తారా రూళ్హీవసేన. మహన్తో కన్తారో మహాకన్తారో.

    Mahākantāroti kena udakena taritabboti kantāro, nirudakakantārova mukhyato labbhati, vāḷakantāro corakantāro amanussakantāro dubbhikkhakantāro marukantāroti ime pañca kantārā rūḷhīvasena. Mahanto kantāro mahākantāro.

    యావతకేతి ఏత్థ యావసద్దో పమాణత్థోతి ఆహ ‘‘యత్తకే’’తి.

    Yāvataketi ettha yāvasaddo pamāṇatthoti āha ‘‘yattake’’ti.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi / ౪౧. రాహులవత్థు • 41. Rāhulavatthu

    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā / రాహులవత్థుకథా • Rāhulavatthukathā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / రాహులవత్థుకథావణ్ణనా • Rāhulavatthukathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / రాహులవత్థుకథావణ్ణనా • Rāhulavatthukathāvaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / రాహులవత్థుకథావణ్ణనా • Rāhulavatthukathāvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact