| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೪೧. ರಾಹುಲವತ್ಥುಕಥಾ
41. Rāhulavatthukathā
೧೦೫. ಕಪಿಲವತ್ಥೂತಿ ಏತ್ಥ ಕಪಿಲೋತಿ ಕಳಾರವಣ್ಣೋ ಇಸಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಸೋ ವಸತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಕಪಿಲವತ್ಥು, ಅಸ್ಸಮೋ। ತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಮಾಪಿತತ್ತಾ ನಗರಮ್ಪಿ ಕಪಿಲವತ್ಥೂತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೨೬೭; ಸು॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨.೩೬೨) ವುಚ್ಚತಿ। ಅಯನ್ತಿ ವಕ್ಖಮಾನಕಥಾ। ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಾತಿ ಏತ್ಥ ಸುದ್ಧೋದನೋತಿ ತಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ನಾಮಂ। ಅಥ ವಾ ಸುದ್ಧಂ ಓದನಂ ಇಮಸ್ಸಾತಿ ಸುದ್ಧೋದನೋ, ಸೋಯೇವ ಮಹಾರಾಜಾ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಾ। ವಿಹರತಿ ಕಿರಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸೋತಿ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಾ। ರಾಜಗಹನ್ತಿ ರಾಜಗಹನಗರಂ। ಸಾಧೂತಿ ಆಯಾಚನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಆಯಾಚಾಮೀತಿ ಹಿ ಅತ್ಥೋ। ಮೇತಿ ಮಮ, ಪುತ್ತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಅನಾದರೇ ವಾ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಸೋತಿ ಅಮಚ್ಚೋ। ಸಾಧೂತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಏವನ್ತಿ ಹಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ನಿಸೀದನಕಾಲೇ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರಸ್ಸ ಅಮಚ್ಚಸ್ಸ। ತತೋತಿ ಯಾಚನಕಾರಣಾ । ನನ್ತಿ ಪುರಿಸಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರಂ ಅಮಚ್ಚಂ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ರಾಜಗಹೇಯೇವ। ತೇಪೀತಿ ಅಟ್ಠ ದೂತಾಪಿ। ತೇತಿ ನವ ದೂತಾ।
105.Kapilavatthūti ettha kapiloti kaḷāravaṇṇo isi vuccati, so vasati etthāti kapilavatthu, assamo. Tasmiṃ ṭhāne māpitattā nagarampi kapilavatthūti (dī. ni. aṭṭha. 1.267; su. ni. aṭṭha. 2.362) vuccati. Ayanti vakkhamānakathā. Suddhodanamahārājāti ettha suddhodanoti tassa rañño nāmaṃ. Atha vā suddhaṃ odanaṃ imassāti suddhodano, soyeva mahārājā suddhodanamahārājā. Viharati kirāti sambandho. Soti suddhodanamahārājā. Rājagahanti rājagahanagaraṃ. Sādhūti āyācanatthe nipāto. Āyācāmīti hi attho. Meti mama, puttanti sambandho, anādare vā sāmivacanaṃ. Soti amacco. Sādhūti sampaṭicchanatthe nipāto. Evanti hi attho. Athāti tasmiṃ nisīdanakāle. Assāti purisasahassaparivārassa amaccassa. Tatoti yācanakāraṇā . Nanti purisasahassaparivāraṃ amaccaṃ. Tatthevāti rājagaheyeva. Tepīti aṭṭha dūtāpi. Teti nava dūtā.
ಅಥಾತಿ ತತೋ ಪಚ್ಛಾ। ಏಕದಿವಸಜಾತಕನ್ತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇ ಜಾತಕಂ। ಸೋತಿ ಕಾಳುದಾಯೀಅಮಚ್ಚೋ। ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾಪೀತಿ ಪಿಸದ್ದೇನ ‘‘ಅಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾಪೀ’’ತಿ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತಿ। ತಥೇವಾತಿ ಯಥಾ ನವ ದೂತಾ ಸಪರಿವಾರಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿಂಸು, ತಥೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋತಿ ಕಾಳುದಾಯೀ। ಸಮ್ಭತೇಸೂತಿ ಸಮ್ಭರಿತೇಸು ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಟ್ಠಾಪಿತೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಸ್ಸಟ್ಠಕಮ್ಮೇಸೂತಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಾ ಕಮ್ಮನ್ತಾ ಏತೇಸನ್ತಿ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಕಮ್ಮನ್ತಾ, ತೇಸು। ಸುಪುಪ್ಫಿತೇಸೂತಿ ಸುನ್ದರಪುಪ್ಫಸಞ್ಜಾತೇಸು। ಪಟಿಪಜ್ಜನಕ್ಖಮೇತಿ ಪಟಿಪಜ್ಜನತ್ಥಾಯ ಖಮೇ ಯೋಗ್ಯೇ। ಗಮನವಣ್ಣಂ ಸಂವಣ್ಣೇಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಟ್ಠಿಮತ್ತಾಹೀತಿ (ಬು॰ ವಂ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನಕಥಾ ೨) ಸಟ್ಠಿಪಮಾಣಾಹಿ। ಏತನ್ತಿ ಏತಂ ಸಂವಣ್ಣಸ್ಸ ಕಾರಣಂ ಕಿನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಮಿತುಂ ಕಾಲೋತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇನ ಹೀತಿ ಉಯ್ಯೋಜನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಭಗವಾ ಪಕ್ಕಾಮೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪರಿವುತೋತಿ ಪರಿಸಮನ್ತತೋ ವುತೋ ಆವುತೋ ನಿವುತೋ ಹುತ್ವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅತುರಿತಚಾರಿಕನ್ತಿ ಅಜವನಚಾರಿಕಂ।
Athāti tato pacchā. Ekadivasajātakanti ekasmiṃ divase jātakaṃ. Soti kāḷudāyīamacco. Pabbajitvāpīti pisaddena ‘‘apabbajitvāpī’’ti atthaṃ sampiṇḍeti. Tathevāti yathā nava dūtā saparivārā arahattaṃ pāpuṇiṃsu, tathevāti attho. Soti kāḷudāyī. Sambhatesūti sambharitesu gahetvā niṭṭhāpitesūti attho. Vissaṭṭhakammesūti vissaṭṭhā kammantā etesanti vissaṭṭhakammantā, tesu. Supupphitesūti sundarapupphasañjātesu. Paṭipajjanakkhameti paṭipajjanatthāya khame yogye. Gamanavaṇṇaṃ saṃvaṇṇesīti sambandho. Saṭṭhimattāhīti (bu. vaṃ. aṭṭha. nidānakathā 2) saṭṭhipamāṇāhi. Etanti etaṃ saṃvaṇṇassa kāraṇaṃ kinti pucchi. Cārikaṃ pakkamituṃ kāloti yojanā. Tena hīti uyyojanatthe nipāto. Bhagavā pakkāmīti sambandho. Parivutoti parisamantato vuto āvuto nivuto hutvāti sambandho. Aturitacārikanti ajavanacārikaṃ.
ಏವನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ। ಭಗವತಿ ಪಕ್ಕನ್ತೇ ಚ ಸತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ನಿಕ್ಖನ್ತದಿವಸತೋತಿ ಫಗ್ಗುಣಪುಣ್ಣಮಿಯಾ ಪಾಟಿಪದದಿವಸತೋ। ಉತ್ತಮಭೋಜನರಸಸ್ಸಾತಿ ಉತ್ತಮಭೋಜನರಸೇನ। ದಸ್ಸಥಾತಿ ದದೇಯ್ಯಾಥ। ತೇನೇವಾತಿ ಸದ್ಧಾಯ ಉಪ್ಪಾದನಕಾರಣೇನೇವ। ನನ್ತಿ ಕಾಳುದಾಯಿಂ। ಭಗವಾ ಠಪೇಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏತದಗ್ಗನ್ತಿ ಏಸೋ ಅಗ್ಗೋ। ಯದಿದನ್ತಿ ಯೋ ಅಯಂ। ಏತದಗ್ಗೇತಿ ಏತದಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ।
Evanti iminā nayena. Bhagavati pakkante ca satīti yojanā. Nikkhantadivasatoti phagguṇapuṇṇamiyā pāṭipadadivasato. Uttamabhojanarasassāti uttamabhojanarasena. Dassathāti dadeyyātha. Tenevāti saddhāya uppādanakāraṇeneva. Nanti kāḷudāyiṃ. Bhagavā ṭhapesīti sambandho. Etadagganti eso aggo. Yadidanti yo ayaṃ. Etadaggeti etadaggaṭṭhāne.
ಸಾಕಿಯಾಪಿ ಖೋ ಪಹಿಣಿಂಸೂತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಞಾತಿಸೇಟ್ಠನ್ತಿ ಞಾತೀನಂ ಸೇಟ್ಠಂ, ಞಾತಿಯೇವ ವಾ ಸೇಟ್ಠಂ, ಭಗವನ್ತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ನಿಗ್ರೋಧಸಕ್ಕಸ್ಸಾತಿ ನಿಗ್ರೋಧನಾಮಕಸ್ಸ ಸಕ್ಕಸ್ಸ। ತತ್ಥಾತಿ ನಿಗ್ರೋಧಸಕ್ಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನನ್ತಿ ಪಟಿಮುಖಂ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಗಮನಂ। ತತೋತಿ ಪಹಿಣತೋ, ಪರನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ । ರಾಜಕುಮಾರೇ ಚ ರಾಜಕುಮಾರಿಕಾಯೋ ಚ ಪಹಿಣಿಂಸೂತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇಸನ್ತಿ ರಾಜಕುಮಾರರಾಜಕುಮಾರಿಕಾನಂ। ತತ್ರಾತಿ ನಿಗ್ರೋಧಾರಾಮೇ। ಮಾನೋ ಜಾತಿ ಸಭಾವೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಮಾನಜಾತಿಕಾ, ಮಾನೇನ, ಮಾನೋ ವಾ ಥದ್ಧೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಮಾನಥದ್ಧಾ। ತೇತಿ ಸಾಕಿಯಾ, ಆಹಂಸೂತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Sākiyāpi kho pahiṇiṃsūti sambandho. Ñātiseṭṭhanti ñātīnaṃ seṭṭhaṃ, ñātiyeva vā seṭṭhaṃ, bhagavantanti yojanā. Nigrodhasakkassāti nigrodhanāmakassa sakkassa. Tatthāti nigrodhasakkassa ārāme. Paccuggamananti paṭimukhaṃ uṭṭhahitvā gamanaṃ. Tatoti pahiṇato, paranti sambandho . Rājakumāre ca rājakumārikāyo ca pahiṇiṃsūti yojanā. Tesanti rājakumārarājakumārikānaṃ. Tatrāti nigrodhārāme. Māno jāti sabhāvo etesanti mānajātikā, mānena, māno vā thaddho etesanti mānathaddhā. Teti sākiyā, āhaṃsūti sambandho.
ತೇಸೂತಿ ಸಾಕಿಯೇಸು। ನೇತಿ ಞಾತಯೋ। ವುಟ್ಠಾಯಾತಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನತೋ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾ। ತೇಸನ್ತಿ ಞಾತೀನಂ। ಕಣ್ಡಮ್ಬರುಕ್ಖಮೂಲೇತಿ ಕಣ್ಡನಾಮಕೇನ ಉಯ್ಯಾನಪಾಲೇನ ರೋಪಿಮಸ್ಸ ಅಮ್ಬರುಕ್ಖಸ್ಸ ಆಸನ್ನೇ। ರಾಜಾತಿ ಸುದ್ಧೋದನಮಹಾರಾಜಾ। ವೋತಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ಪಾದೇತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಯನ್ತಿ ವನ್ದನಾ। ಜಮ್ಬುಚ್ಛಾಯಾಯಾತಿ ಜಮ್ಬುರುಕ್ಖಸ್ಸ ಛಾಯಾಯ। ಇತಿ ಆಹಾತಿ ಯೋಜನಾ।
Tesūti sākiyesu. Neti ñātayo. Vuṭṭhāyāti catutthajjhānato vuṭṭhahitvā. Tesanti ñātīnaṃ. Kaṇḍambarukkhamūleti kaṇḍanāmakena uyyānapālena ropimassa ambarukkhassa āsanne. Rājāti suddhodanamahārājā. Voti tumhākaṃ, pādeti sambandho. Ayanti vandanā. Jambucchāyāyāti jamburukkhassa chāyāya. Iti āhāti yojanā.
ಸಿಖಾಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಅಗ್ಗಪ್ಪತ್ತೋ, ಕೋಟಿಪ್ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋತಿ ನಿಸೀದನತೋ, ಪರನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪೋಕ್ಖರವಸ್ಸನ್ತಿ ಪದುಮವನೇ ವುಟ್ಠವಸ್ಸಸದಿಸಂ। ತಮ್ಬವಣ್ಣನ್ತಿ ಲೋಹಿತವಣ್ಣಂ। ತನ್ತಿ ಅಪತನಂ ಭಗವಾ ಕಥೇಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Sikhāppattoti aggappatto, koṭippattoti attho. Tatoti nisīdanato, paranti sambandho. Pokkharavassanti padumavane vuṭṭhavassasadisaṃ. Tambavaṇṇanti lohitavaṇṇaṃ. Tanti apatanaṃ bhagavā kathesīti sambandho.
ದುತಿಯದಿವಸೇತಿ ಕಪಿಲವತ್ಥುಂ ಪತ್ತದಿವಸತೋ ದುತಿಯೇ ದಿವಸೇ। ಇನ್ದಖೀಲೇತಿ ನಗರಸ್ಸ ಉಮ್ಮಾರೇ। ಕಥನ್ತಿ ಕೇನಾಕಾರೇನ ಚರಿಂಸು ನು ಖೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಗಮಂಸು ಕಿಂ ಚರಿಂಸು ಕಿನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಸಪದಾನಚಾರನ್ತಿ ಘರಪಟಿಪಾಟಿಖಣ್ಡನವಿರಹಿತೇನ ಸಹ ಪವತ್ತಂ ಚಾರಂ। ತತೋತಿ ಆವಜ್ಜನತೋ, ಪರನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಯಮೇವ ವಂಸೋತಿ ಪುಬ್ಬಬುದ್ಧಾನಂ ಅಯಮೇವ ವಂಸೋ। ಅಯಂ ಪವೇಣೀತಿ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ। ಅನುಸಿಕ್ಖನ್ತಾತಿ ಅನು ಪಟಿಭಾಗಂ ಸಿಕ್ಖನ್ತಾ। ನಿವಿಟ್ಠಗೇಹತೋತಿ ನಿವಾಸನತ್ಥಾಯ ವಿಸಿತಗೇಹತೋ। ಅಯ್ಯೋತಿ ಅಧಿಪೋ ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರೋತಿ ಸಬ್ಬಲೋಕಸ್ಸ ಸಿದ್ಧೋ ಅತ್ಥೋ ಅಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಿದ್ಧತ್ಥೋ, ಸೋಯೇವ ಕುಮಾರೋ ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರೋ। ಸೀಹಪಞ್ಜರನ್ತಿ ವಾತಪಾನಂ। ತಞ್ಹಿ ಸೀಹರೂಪಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಕತಪಞ್ಜರತ್ತಾ ಸೀಹಪಞ್ಜರನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ದಸ್ಸನಬ್ಯಾವಟೋತಿ ದಸ್ಸನೇ, ದಸ್ಸನತ್ಥಾಯ ವಾ ಬ್ಯಾವಟೋ। ರಾಹುಲಮಾತಾಪಿ ದೇವೀ ಆರೋಚೇಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಕಪಾಲಹತ್ಥೋತಿ ಕಪಾಲೋ ಹತ್ಥೇಸು ಅಸ್ಸ ಭಗವತೋತಿ ಕಪಾಲಹತ್ಥೋ, ಹುತ್ವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ನಾನಾವಿರಾಗಸಮುಜ್ಜಲಾಯಾತಿ ನಾನಾಠಾನೇಸು ವಿರಾಗಾಯ ಸಮುಜ್ಜಲಾಯ। ವಿರೋಚಮಾನಂ ಭಗವನ್ತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Dutiyadivaseti kapilavatthuṃ pattadivasato dutiye divase. Indakhīleti nagarassa ummāre. Kathanti kenākārena cariṃsu nu khoti yojanā. Agamaṃsu kiṃ cariṃsu kinti yojanā. Sapadānacāranti gharapaṭipāṭikhaṇḍanavirahitena saha pavattaṃ cāraṃ. Tatoti āvajjanato, paranti sambandho. Ayameva vaṃsoti pubbabuddhānaṃ ayameva vaṃso. Ayaṃ paveṇīti tasseva vevacanaṃ. Anusikkhantāti anu paṭibhāgaṃ sikkhantā. Niviṭṭhagehatoti nivāsanatthāya visitagehato. Ayyoti adhipo sāmīti attho. Siddhatthakumāroti sabbalokassa siddho attho asmiṃ atthīti siddhattho, soyeva kumāro siddhatthakumāro. Sīhapañjaranti vātapānaṃ. Tañhi sīharūpaṃ dassetvā katapañjarattā sīhapañjaranti vuccati. Dassanabyāvaṭoti dassane, dassanatthāya vā byāvaṭo. Rāhulamātāpi devī ārocesīti sambandho. Kapālahatthoti kapālo hatthesu assa bhagavatoti kapālahattho, hutvāti sambandho. Nānāvirāgasamujjalāyāti nānāṭhānesu virāgāya samujjalāya. Virocamānaṃ bhagavantanti sambandho.
ಉಣ್ಹೀಸತೋತಿ ಸಿರೋವೇಠನತೋ। ತಞ್ಹಿ ಉಪರಿಸೀಸೇ ನಹತಿ ಬನ್ಧತಿ, ನಹೀಯತಿ ಬನ್ಧೀಯತೀತಿ ವಾ ಉಣ್ಹೀಸೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ನರಸೀಹಗಾಥಾಹಿ ನಾಮಾತಿ ನರಸೀಹಗಾಥಾನಾಮಕಾಹಿ। ತಾ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ನರೋಯೇವ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ಸೀಹೋ ಸೇಟ್ಠೋ, ನರಾನಂ, ನರೇಸು ವಾ ಸೀಹೋ ಸೇಟ್ಠೋತಿ ನರಸೀಹೋ, ತಸ್ಸ ಪಕಾಸಕಾ ಗಾಥಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ನರಸೀಹಗಾಥಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ರಞ್ಞೋತಿ ಸಸ್ಸುರರಞ್ಞೋ, ಮಾತುಲರಞ್ಞೋ ವಾ। ಸಂವಿಗ್ಗಹದಯೋತಿ ಚಲನಚಿತ್ತೋ। ಸಣ್ಠಾಪಯಮಾನೋತಿ ಸುಟ್ಠು ಠಾಪಯಮಾನೋ। ತುರಿತತುರಿತನ್ತಿ ತುರಿತತೋ ತುರಿತಂ, ಅತಿಸೀಘನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂ ಭನ್ತೇತಿ ಕಿಂ ಕಾರಣಾ ಭನ್ತೇ। ಅಹುವತ್ಥಾತಿ ಹಿಯ್ಯತ್ತನೀಮಜ್ಝಿಮಪುರಿಸಸಙ್ಖಾತಾಯ ತ್ಥವಿಭತ್ತಿಯಾ ಹೂಧಾತುಸ್ಸ ಊಕಾರಸ್ಸ ಉವಾದೇಸೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತುಮ್ಹೇ ಏವಂಸಞ್ಞಿನೋ ಅಹುವತ್ಥಾತಿ ಯೋಜನಾ। ವಂಸಚಾರಿತ್ತಮೇತನ್ತಿ ಏತಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಣಂ ವಂಸತೋ ಪವೇಣಿತೋ ಚಾರಿತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಚಾತಿ ಮಹಾಸಮ್ಮತಖತ್ತಿಯವಂಸೇ ಚ। ಅಯನ್ತಿ ಮಹಾಸಮ್ಮತಖತ್ತಿಯವಂಸೋ। ಅನ್ತರವೀಥಿಯನ್ತಿ ವೀಥಿಯಾ ಮಜ್ಝೇ। ಠಿತೋವ ಆಹಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Uṇhīsatoti siroveṭhanato. Tañhi uparisīse nahati bandhati, nahīyati bandhīyatīti vā uṇhīsoti vuccati. Narasīhagāthāhi nāmāti narasīhagāthānāmakāhi. Tā hi yasmā naroyeva sabbasattānaṃ sīho seṭṭho, narānaṃ, naresu vā sīho seṭṭhoti narasīho, tassa pakāsakā gāthā honti, tasmā narasīhagāthāti vuccanti. Raññoti sassurarañño, mātularañño vā. Saṃviggahadayoti calanacitto. Saṇṭhāpayamānoti suṭṭhu ṭhāpayamāno. Turitaturitanti turitato turitaṃ, atisīghanti attho. Kiṃ bhanteti kiṃ kāraṇā bhante. Ahuvatthāti hiyyattanīmajjhimapurisasaṅkhātāya tthavibhattiyā hūdhātussa ūkārassa uvādeso hoti, tasmā tumhe evaṃsaññino ahuvatthāti yojanā. Vaṃsacārittametanti etaṃ piṇḍāya caraṇaṃ vaṃsato paveṇito cārittaṃ. Tattha cāti mahāsammatakhattiyavaṃse ca. Ayanti mahāsammatakhattiyavaṃso. Antaravīthiyanti vīthiyā majjhe. Ṭhitova āhāti sambandho.
ಉತ್ತಿಟ್ಠೇತಿ ಉದ್ದಿಸ್ಸ, ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ತಿಟ್ಠನೇ। ಧಮ್ಮಂ ಸುಚರಿತನ್ತಿ ಸುಟ್ಠು ಚರಿತಬ್ಬಂ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಸಙ್ಖಾತಂ ಧಮ್ಮಂ। ಚರೇತಿ ಚರೇಯ್ಯ। ಧಮ್ಮಚಾರೀತಿ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಸಙ್ಖಾತಂ ಧಮ್ಮಂ ಚರಣಸೀಲೋ ಸಮಣೋ। ಸುಖಂ ಸೇತೀತಿ ಉಪಲಕ್ಖಣವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಸೇಸಇರಿಯಾಪಥಾಪಿ ಲಕ್ಖಣಹಾರವಸೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಾ ಸಮಾನಕಿಚ್ಚತ್ತಾ। ಅಸ್ಮಿಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಪರಮ್ಹಿ ಚ ಲೋಕೇತಿ ಯೋಜನಾ।
Uttiṭṭheti uddissa, uṭṭhahitvā vā piṇḍāya tiṭṭhane. Dhammaṃ sucaritanti suṭṭhu caritabbaṃ bhikkhācariyasaṅkhātaṃ dhammaṃ. Careti careyya. Dhammacārīti bhikkhācariyasaṅkhātaṃ dhammaṃ caraṇasīlo samaṇo. Sukhaṃ setīti upalakkhaṇavasena vuttaṃ. Sesairiyāpathāpi lakkhaṇahāravasena gahetabbā samānakiccattā. Asmiñca loke paramhi ca loketi yojanā.
ನ ತಂ ದುಚ್ಚರಿತಂ ಚರೇತಿ ವೇಸಿಯಾದಿಗೋಚರಸಙ್ಖಾತಂ ದುಟ್ಠು ಚರಿತಬ್ಬಂ ತಂ ಧಮ್ಮಂ ನ ಚರೇಯ್ಯ।
Na taṃ duccaritaṃ careti vesiyādigocarasaṅkhātaṃ duṭṭhu caritabbaṃ taṃ dhammaṃ na careyya.
ಏತ್ಥ ಚ ಪಠಮಗಾಥಂ ಅನ್ತರವೀಥಿಯಂ ಕಥೇತ್ವಾ ರಾಜಾನಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸಿ, ದುತಿಯಗಾಥಂ ಪಿತುನಿವೇಸನೇ ಕಥೇತ್ವಾ ಮಹಾಪಜಾಪತಿಂ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ, ರಾಜಾನಂ ಸಕದಾಗಾಮಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾಪೇಸೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಧಮ್ಮಪಾಲಜಾತಕಂ ಸುತ್ವಾತಿ ಪುನ ಅಪರಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇ (ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪.೯೮ ಆದಯೋ; ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ನನ್ದತ್ಥೇರವತ್ಥು) ಧಮ್ಮಪಾಲಜಾತಕಂ (ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೪.ಮಹಾಧಮ್ಮಪಾಲಜಾತಕವಣ್ಣನಾ) ಸುತ್ವಾ। ಮರಣಸಮಯೇತಿ ಮರಣಾಸನ್ನಕಾಲೇ, ಮರಣಸಮಯಸಮೀಪೇ ವಾ, ಸಮೀಪತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಭುಮ್ಮವಚನಂ।
Ettha ca paṭhamagāthaṃ antaravīthiyaṃ kathetvā rājānaṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpesi, dutiyagāthaṃ pitunivesane kathetvā mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale, rājānaṃ sakadāgāmiphale patiṭṭhāpesīti daṭṭhabbaṃ. Dhammapālajātakaṃ sutvāti puna aparasmiṃ divase (jā. aṭṭha. 4.98 ādayo; dha. pa. aṭṭha. 1.nandattheravatthu) dhammapālajātakaṃ (jā. aṭṭha. 4.mahādhammapālajātakavaṇṇanā) sutvā. Maraṇasamayeti maraṇāsannakāle, maraṇasamayasamīpe vā, samīpatthe cetaṃ bhummavacanaṃ.
ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ಪರಿವಿಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಬ್ಬಂ ಇತ್ಥಾಗಾರನ್ತಿ ಸಬ್ಬೋ ಓರೋಧೋ। ಸೋ ಹಿ ಇತ್ಥೀನಂ ಅಗಾರನ್ತಿ ಇತ್ಥಾಗಾರನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಇಮಿನಾ ವಚನತ್ಥೇನ ಅಗಾರಮೇವ ಮುಖ್ಯತೋ ಲಬ್ಭತಿ, ರಾಜಿತ್ಥಿಯೋ ಪನ ಉಪಚಾರೇನಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸಾ ಪನಾತಿ ರಾಹುಲಮಾತಾ ಪನ। ಪರಿಜನೇನಾತಿ ಪರಿವಾರೇನ। ನನ್ತಿ ಅಯ್ಯಪುತ್ತಂ। ‘‘ರಾಜಾನ’’ನ್ತಿಪದಂ ‘‘ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ’’ತಿಪದೇ ಕಾರಿತಕಮ್ಮಂ, ‘‘ಪತ್ತ’’ನ್ತಿಪದಂ ತತ್ಥೇವ ಧಾತುಕಮ್ಮಂ। ರಾಜಧೀತಾಯಾತಿ ಸುಪ್ಪಬುದ್ಧರಞ್ಞೋ ಧೀತಾಯ। ಸಾತಿ ರಾಜಧೀತಾ। ಗೋಪ್ಫಕೇಸೂತಿ ಚರಣಗಣ್ಠೀಸು ಭಗವನ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಥ ವಾ ಭಗವತೋ ಗೋಪ್ಫಕೇ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವಞ್ಹಿ ಸತಿ ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮವಚನನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Sotāpattiphalaṃ sacchikatvā parivisīti sambandho. Sabbaṃ itthāgāranti sabbo orodho. So hi itthīnaṃ agāranti itthāgāranti vuccati. Iminā vacanatthena agārameva mukhyato labbhati, rājitthiyo pana upacārenāti daṭṭhabbaṃ. Sā panāti rāhulamātā pana. Parijanenāti parivārena. Nanti ayyaputtaṃ. ‘‘Rājāna’’ntipadaṃ ‘‘gāhāpetvā’’tipade kāritakammaṃ, ‘‘patta’’ntipadaṃ tattheva dhātukammaṃ. Rājadhītāyāti suppabuddharañño dhītāya. Sāti rājadhītā. Gopphakesūti caraṇagaṇṭhīsu bhagavantaṃ gahetvāti yojanā. Atha vā bhagavato gopphake gahetvāti yojanā. Evañhi sati upayogatthe bhummavacananti daṭṭhabbaṃ.
ರಾಜಾ ಕಥೇಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅನಚ್ಛರಿಯನ್ತಿ ನ ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಅಚ್ಛರಂ ಪಹರಿತುಂ ನ ಯೋಗ್ಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ರಾಜಧೀತಾ ಯಂ ಅತ್ತಾನಂ ರಕ್ಖಿ, ಇದಂ ಅನಚ್ಛರಿಯನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
Rājā kathesīti sambandho. Anacchariyanti na acchariyaṃ, accharaṃ paharituṃ na yogyanti attho. Rājadhītā yaṃ attānaṃ rakkhi, idaṃ anacchariyanti yojanā.
ತಂದಿವಸಮೇವಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ದುತಿಯದಿವಸೇಯೇವ। ಕೇಸವಿಸಜ್ಜನನ್ತಿ ರಾಜಚೂಳಾಮಣಿಬನ್ಧನತ್ಥಂ ಕುಮಾರಕಾಲೇ ಬನ್ಧಿತಸಿಖಾವೇಣಿಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಕೇಸಸ್ಸ ವಿಸಜ್ಜನಂ, ಮೋಚನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪಟ್ಟಬನ್ಧೋತಿ ಅಸುಕೋ ನಾಮ ರಾಜಾತಿ ನಲಾಟೇ ಸುವಣ್ಣಮಯಸ್ಸ ಪಟ್ಟಸ್ಸ ಬನ್ಧನಂ। ಘರಮಙ್ಗಲನ್ತಿ ಅಭಿನವಘರಂ ಪವೇಸನಮಙ್ಗಲಂ। ಆವಾಹಮಙ್ಗಲನ್ತಿ ಆವಾಹೇ ಪವತ್ತಂ ಮಙ್ಗಲಂ। ಛತ್ತಮಙ್ಗಲನ್ತಿ ರಾಜಛತ್ತುಸ್ಸಾಪನಕಾಲೇ ಪವತ್ತಂ ಮಙ್ಗಲಂ। ಮಙ್ಗಲಂ ವತ್ವಾತಿ ಮಙ್ಗಲಸಂಯುತ್ತಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕಥೇತ್ವಾ। ಜನಪದಕಲ್ಯಾಣೀತಿ ಜನಪದಮ್ಹಿ ಕಲ್ಯಾಣಸಮನ್ನಾಗತಾ। ತುವಟ್ಟಂ ಖೋತಿ ಖಿಪ್ಪಮೇವ। ಸೋಪೀತಿ ನನ್ದರಾಜಕುಮಾರೋಪಿ। ಇತೀತಿಆದಿ ನಿಗಮನಂ। ದುತಿಯದಿವಸೇತಿ ಕಪಿಲವತ್ಥುಪತ್ತದಿವಸತೋ ದುತಿಯೇ ದಿವಸೇ। ಧಮ್ಮಪದಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಧ॰ ಪ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ನನ್ದತ್ಥೇರವತ್ಥು; ಥೇರಗಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.ನನ್ದತ್ಥೇರಗಾಥಾವಣ್ಣನಾ) ಪನ ‘‘ತತಿಯದಿವಸೇ ನನ್ದಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Taṃdivasamevāti tasmiṃ dutiyadivaseyeva. Kesavisajjananti rājacūḷāmaṇibandhanatthaṃ kumārakāle bandhitasikhāveṇisaṅkhātassa kesassa visajjanaṃ, mocananti attho. Paṭṭabandhoti asuko nāma rājāti nalāṭe suvaṇṇamayassa paṭṭassa bandhanaṃ. Gharamaṅgalanti abhinavagharaṃ pavesanamaṅgalaṃ. Āvāhamaṅgalanti āvāhe pavattaṃ maṅgalaṃ. Chattamaṅgalanti rājachattussāpanakāle pavattaṃ maṅgalaṃ. Maṅgalaṃ vatvāti maṅgalasaṃyuttaṃ dhammakathaṃ kathetvā. Janapadakalyāṇīti janapadamhi kalyāṇasamannāgatā. Tuvaṭṭaṃ khoti khippameva. Sopīti nandarājakumāropi. Itītiādi nigamanaṃ. Dutiyadivaseti kapilavatthupattadivasato dutiye divase. Dhammapadaaṭṭhakathāyaṃ (dha. pa. aṭṭha. 1.nandattheravatthu; theragā. aṭṭha. 1.nandattheragāthāvaṇṇanā) pana ‘‘tatiyadivase nandaṃ pabbājesī’’ti vuttaṃ.
ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇತಿ ಕಪಿಲವತ್ಥುಪತ್ತದಿವಸತೋಯೇವ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ। ಏತಂ ಸಮಣಂ ಪಸ್ಸಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಬ್ರಹ್ಮರೂಪವಣ್ಣನ್ತಿ ಬ್ರಹ್ಮುನೋ ರೂಪಸಙ್ಖಾತೋ ವಣ್ಣೋ ವಿಯ ವಣ್ಣೋ ಇಮಸ್ಸಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮರೂಪವಣ್ಣೋ, ತಂ। ಅಯನ್ತಿ ಅಯಂ ಸಮಣೋ। ತ್ಯಸ್ಸಾತಿ ತೇ ಅಸ್ಸ। ತೇತಿ ನಿಧಯೋ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಮಣಸ್ಸ। ನನ್ತಿ ಸಮಣಂ। ಯಾಚಾತಿ ಯಾಚಾಹಿ। ಅಯಂ ದ್ವಿಕಮ್ಮಿಕಧಾತು। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ, ಯಸ್ಮಾ ವಾ। ಪುತ್ತೋ ಪಿತುಸನ್ತಕಸ್ಸ ಸಾಮಿಕೋ, ಇತಿ ತಸ್ಮಾ ಮೇ ದೇಹೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅನುರೂಪಂ ವಚನನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಭಗವನ್ತಂ ಅನುಬನ್ಧೀತಿ ಭಗವತೋ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಅನುಬನ್ಧಿ।
Sattame divaseti kapilavatthupattadivasatoyeva sattame divase. Etaṃ samaṇaṃ passāti yojanā. Brahmarūpavaṇṇanti brahmuno rūpasaṅkhāto vaṇṇo viya vaṇṇo imassāti brahmarūpavaṇṇo, taṃ. Ayanti ayaṃ samaṇo. Tyassāti te assa. Teti nidhayo. Assāti samaṇassa. Nanti samaṇaṃ. Yācāti yācāhi. Ayaṃ dvikammikadhātu. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Putto pitusantakassa sāmiko, iti tasmā me dehīti yojanā. Anurūpaṃ vacananti sambandho. Bhagavantaṃ anubandhīti bhagavato piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.
ನ ವಿಸಹತೀತಿ ನ ಸಮತ್ಥೇತಿ। ಅಯಂ ಕುಮಾರೋ ಪಿತುಸನ್ತಕಂ ಯಂ ಧನಂ ಇಚ್ಛತಿ, ತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ವಟ್ಟಾನುಗತನ್ತಿ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ಅನುಗತಂ। ಸವಿಘಾತಕನ್ತಿ ವಿಘಾತಕೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ವೇರೇಹಿ ಸಹಿತಂ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಕುಮಾರಸ್ಸ। ನನ್ತಿ ಕುಮಾರಂ। ಅಯನ್ತಿ ಕುಮಾರೋ। ದಾಯಜ್ಜನ್ತಿ ದಾಯಸಙ್ಖಾತಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಧನಂ ಆದದಾತೀತಿ ದಾಯಾದೋ, ಪುತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ಇದನ್ತಿ ದಾಯಜ್ಜಂ, ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಧನಂ।
Na visahatīti na samattheti. Ayaṃ kumāro pitusantakaṃ yaṃ dhanaṃ icchati, tanti yojanā. Vaṭṭānugatanti vaṭṭadukkhaṃ anugataṃ. Savighātakanti vighātakehi pañcahi verehi sahitaṃ. Assāti kumārassa. Nanti kumāraṃ. Ayanti kumāro. Dāyajjanti dāyasaṅkhātaṃ mātāpitūnaṃ dhanaṃ ādadātīti dāyādo, putto, tassa idanti dāyajjaṃ, mātāpitūnaṃ dhanaṃ.
‘‘ಕಥಾಹಂ ಭನ್ತೇ ರಾಹುಲಕುಮಾರಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಮೀ’’ತಿ ಕಸ್ಮಾ ಆಹ, ನನು ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ತೀಹಿ ಸರಣಗಮನೇಹಿ ಅನುಞ್ಞಾತಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ನ ಜಾನಾತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಇದಾನೀ’’ತಿಆದಿ। ಯಾ ಸಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಚ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಚ ಅನುಞ್ಞಾತಾತಿ ಯೋಜನಾ। ತತೋತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಉಪಸಮ್ಪದತೋ। ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಿಮತೀತಿ ವಿವಿಧಾ ಇಚ್ಛಾ। ಇಮಞ್ಚ ಪನತ್ಥನ್ತಿ ಇಮಮೇವ ವಿಮತಿಸಙ್ಖಾತಮತ್ಥಂ। ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ಆಹಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಭಗವತೋ ತಂ ಅಜ್ಝಾಸಯನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
‘‘Kathāhaṃ bhante rāhulakumāraṃ pabbājemī’’ti kasmā āha, nanu āyasmā sāriputto bārāṇasiyaṃ tīhi saraṇagamanehi anuññātaṃ pabbajjaṃ na jānātīti āha ‘‘idānī’’tiādi. Yā sā pabbajjā ca upasampadā ca anuññātāti yojanā. Tatoti pabbajjāupasampadato. Upasampadaṃ paṭikkhipitvāti sambandho. Vimatīti vividhā icchā. Imañcapanatthanti imameva vimatisaṅkhātamatthaṃ. Dhammasenāpati āhāti sambandho. Bhagavato taṃ ajjhāsayanti yojanā.
‘‘ಅಥ ಖೋ…ಪೇ॰… ಪಬ್ಬಾಜೇಸೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಕಿಂ ಕುಮಾರಸ್ಸ ಕೇಸಚ್ಛೇದನಾದೀನಿ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾನಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋಯೇವ ಕರೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನತ್ಥೇರೋ’’ತಿಆದಿ। ಓವಾದಾಚರಿಯೋತಿ ನಿವಾಸನಪಾರುಪನಾದೀಸು ಸೇಖಿಯವತ್ತೇಸು, ಆಭಿಸಮಾಚಾರಿಕೇಸು ಚ ಓವಾದಕೋ ಆಚರಿಯೋ। ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ‘‘ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ರಾಹುಲಕುಮಾರಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸೀ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಯಸ್ಮಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥಾತಿ ತಸ್ಸಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಉಪಸಮ್ಪದಾಯಂ। ನ ಆಚರಿಯೋತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಚರಿಯೋ ಚ ಓವಾದಾಚರಿಯೋ ಚ ನ ಇಸ್ಸರೋ।
‘‘Atha kho…pe… pabbājesī’’ti ettha kiṃ kumārassa kesacchedanādīni sabbakiccāni āyasmā sāriputtoyeva karotīti āha ‘‘mahāmoggallānatthero’’tiādi. Ovādācariyoti nivāsanapārupanādīsu sekhiyavattesu, ābhisamācārikesu ca ovādako ācariyo. Atha kasmā ‘‘āyasmā sāriputto rāhulakumāraṃ pabbājesī’’ti vuttanti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Tatthāti tassaṃ pabbajjāupasampadāyaṃ. Na ācariyoti pabbajjācariyo ca ovādācariyo ca na issaro.
ಉಪ್ಪನ್ನಸಂವೇಗೇನ ಹದಯೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಇತ್ಥಮ್ಭೂತಲಕ್ಖಣೇ ಕರಣವಚನಂ। ಉಪ್ಪನ್ನಸಂವೇಗೋ ಹದಯೋ ಹುತ್ವಾತಿ ಹಿ ಯೋಜನಾ। ಸಬ್ಬನ್ತಿ ಸಬ್ಬಂ ವಚನಂ।
Uppannasaṃvegena hadayenāti ettha itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ. Uppannasaṃvego hadayo hutvāti hi yojanā. Sabbanti sabbaṃ vacanaṃ.
ತತ್ಥಾತಿ ಪುರಿಮವಚನಾಪೇಕ್ಖಂ। ಅವಿಸೇಸೇನಾತಿ ‘‘ಧನ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಅಞ್ಞ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಸಾವಜ್ಜ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಅನವಜ್ಜ’’ನ್ತಿ ವಾ ವಿಸೇಸಮಕತ್ವಾ ಸಾಮಞ್ಞೇನ। ನ ಚ ಬುದ್ಧಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಚಸದ್ದೇನ ನ ಕೇವಲಂ ಅಪಟಿರೂಪಮೇವ, ಅಥ ಖೋ ಬುದ್ಧಾನಞ್ಚ ನ ಆಚಿಣ್ಣನ್ತಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯನ್ತಿ ಯಂ ವರಂ। ತಥಾ ನನ್ದೇತಿ ಏತ್ಥ ತಥಾಸದ್ದಸ್ಸ ಉಪಮೇಯ್ಯತ್ಥಜೋತಕಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯಥೇವ ಕಿರಾ’’ತಿಆದಿ। ಯಥೇವ ಬೋಧಿಸತ್ತಂ ಬ್ಯಾಕರಿಂಸು, ಏವಂ ನನ್ದಮ್ಪಿ ರಾಹುಲಮ್ಪಿ ಬ್ಯಾಕರಿಂಸು ಕಿರಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ಯಥಾ ಭಗವತಿ ಮೇ ಭನ್ತೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇ ಅನಪ್ಪಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಹೋಸಿ, ತಥಾ ನನ್ದೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇ ಅನಪ್ಪಕಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಹೋಸಿ, ತಥಾ ರಾಹುಲೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇ ಅಧಿಮತ್ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಹೋಸೀತಿ ಯೋಜನಾ। ನೇಮಿತ್ತಕಾತಿ ಸುಭಾಸುಭನಿಮಿತ್ತಂ ಕಥೇನ್ತೀತಿ ನೇಮಿತ್ತಕಾ। ಪುತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಜೇಟ್ಠಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಿದ್ಧತ್ಥಕುಮಾರಸ್ಸ। ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಹೇತು ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಕಾರಣಾ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾನಿಮಿತ್ತಂ ವಾ। ತತೋತಿ ಭಗವತೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜತೋ। ತಮ್ಪೀತಿ ನನ್ದಮ್ಪಿ। ಇತೀತಿ ಈದಿಸಂ। ಭಗವತೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಮಹನ್ತಂ ಇಚ್ಛಾವಿಘಾತಸದಿಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಮ್ಪೀತಿ ರಾಹುಲಮ್ಪಿ। ತೇನಾತಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಹೇತುನಾ। ಅಸ್ಸಾತಿ ರಞ್ಞೋ। ಉಪ್ಪಜ್ಜೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಇತೋತಿ ಸೋಕುಪ್ಪತ್ತಿತೋ ವರಯಾಚನತೋ ವಾ।
Tatthāti purimavacanāpekkhaṃ. Avisesenāti ‘‘dhana’’nti vā ‘‘añña’’nti vā ‘‘sāvajja’’nti vā ‘‘anavajja’’nti vā visesamakatvā sāmaññena. Na ca buddhānanti ettha casaddena na kevalaṃ apaṭirūpameva, atha kho buddhānañca na āciṇṇanti atthaṃ dasseti. Yanti yaṃ varaṃ. Tathā nandeti ettha tathāsaddassa upameyyatthajotakabhāvaṃ dassento āha ‘‘yatheva kirā’’tiādi. Yatheva bodhisattaṃ byākariṃsu, evaṃ nandampi rāhulampi byākariṃsu kirāti yojanā. Pāḷiyaṃ pana yathā bhagavati me bhante pabbajite anappakaṃ dukkhaṃ ahosi, tathā nande pabbajite anappakaṃ dukkhaṃ ahosi, tathā rāhule pabbajite adhimattaṃ dukkhaṃ ahosīti yojanā. Nemittakāti subhāsubhanimittaṃ kathentīti nemittakā. Puttassāti jeṭṭhaputtassa siddhatthakumārassa. Pabbajjāyāti pabbajjāhetu pabbajjākāraṇā, pabbajjānimittaṃ vā. Tatoti bhagavato pabbajjato. Tampīti nandampi. Itīti īdisaṃ. Bhagavato pabbajjāya mahantaṃ icchāvighātasadisanti attho. Tampīti rāhulampi. Tenāti pabbajjāhetunā. Assāti rañño. Uppajjīti sambandho. Itoti sokuppattito varayācanato vā.
ಸೋತಿ ರಾಜಾ। ಯತ್ರ ಹಿ ನಾಮಾತಿ ಯೋ ನಾಮ। ಅಹಮ್ಪಿ ನಾಮ ಯೋ ಯಾದಿಸೋ ಬುದ್ಧಮಾಮಕೋ ಧಮ್ಮಮಾಮಕೋ ಸಙ್ಘಮಾಮಕೋ ಸಮಾನೋ, ಸೋ ತಾದಿಸೋ ಅಹಮ್ಪಿ ನ ಸಕ್ಕೋಮೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಞ್ಞೇತಿ ಮಯಾ ಅಪರೇ। ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಞಾತಿವಿಯೋಗದುಕ್ಖಂ। ನಿಯ್ಯಾನಿಕಕಾರಣನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಗರಹಉಪವಾದಅಕ್ಕೋಸತೋ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಕಾರಣಂ।
Soti rājā. Yatra hi nāmāti yo nāma. Ahampi nāma yo yādiso buddhamāmako dhammamāmako saṅghamāmako samāno, so tādiso ahampi na sakkomīti yojanā. Aññeti mayā apare. Dukkhanti ñātiviyogadukkhaṃ. Niyyānikakāraṇanti manussānaṃ garahaupavādaakkosato niyyānikaṃ kāraṇaṃ.
ತತ್ಥಾತಿ ‘‘ಅನನುಞ್ಞಾತೋ’’ತಿಆದಿವಚನೇ। ಜನೇತೀತಿ ಜನನೀ, ಮಾತಾ। ಜನೇತೀತಿ ಜನಕೋ, ಪಿತಾ। ಇಮಿನಾ ಪೋಸಾವನಿಕಮಾತಾಪಿತರೋ ನಿವತ್ತೇತಿ। ಮಾತಾ ವಾ ಮತಾ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೋ ಏವ ವಾತಿ ಪುತ್ತೋ ಏವ ವಾ। ಅನುಞ್ಞಾತೋಮ್ಹೀತಿ ವದತೀತಿ ಸಚ್ಚೇನ ವಾ ಅಲಿಕೇನ ವಾ ‘‘ಅನುಞ್ಞಾತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ವದತಿ। ಮಾತಾ ವಾ ಸಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಪಿತಸ್ಸಾತಿ ಪಿತಾ ಅಸ್ಸ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಪುತ್ತಸ್ಸ। ವಿಪ್ಪವುತ್ಥೋತಿ ಮಾತುಯಾ ಕೇನಚಿ ಕಾರಣೇನ ಪವಾಸೋ।
Tatthāti ‘‘ananuññāto’’tiādivacane. Janetīti jananī, mātā. Janetīti janako, pitā. Iminā posāvanikamātāpitaro nivatteti. Mātā vā matā hotīti yojanā. So eva vāti putto eva vā. Anuññātomhīti vadatīti saccena vā alikena vā ‘‘anuññātomhī’’ti vadati. Mātā vā sayaṃ pabbajitāti yojanā. Pitassāti pitā assa. Assāti puttassa. Vippavutthoti mātuyā kenaci kāraṇena pavāso.
ಚೂಳಮಾತಾದೀನನ್ತಿಆದಿಸದ್ದೇನ ಮಹಾಮಾತಾದೀನಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಪೋಸನಕಾತಿ ವಡ್ಢನಕಾ। ತೇಸುಪೀತಿ ಪೋಸನಕಮಾತಾಪಿತರೇಸುಪಿ।
Cūḷamātādīnantiādisaddena mahāmātādīni saṅgaṇhāti. Posanakāti vaḍḍhanakā. Tesupīti posanakamātāpitaresupi.
ಯಂ ಪನ ಪುತ್ತಂ ನಾನುಜಾನನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಜೀವಸ್ಸೇವಾತಿ ತಸ್ಸ ಜೀವಸ್ಸ ಏವ, ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ, ನ ದೇಸನ್ತರಗಮನಾದೀನಮತ್ಥಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇಸನ್ತಿ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ।
Yaṃ pana puttaṃ nānujānantīti sambandho. Jīvassevāti tassa jīvassa eva, pabbājentassa vā bhikkhussa, na desantaragamanādīnamatthāyāti attho. Tesanti mātāpitūnaṃ.
ಮಹಾಕನ್ತಾರೋತಿ ಕೇನ ಉದಕೇನ ತರಿತಬ್ಬೋತಿ ಕನ್ತಾರೋ, ನಿರುದಕಕನ್ತಾರೋವ ಮುಖ್ಯತೋ ಲಬ್ಭತಿ, ವಾಳಕನ್ತಾರೋ ಚೋರಕನ್ತಾರೋ ಅಮನುಸ್ಸಕನ್ತಾರೋ ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಕನ್ತಾರೋ ಮರುಕನ್ತಾರೋತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಕನ್ತಾರಾ ರೂಳ್ಹೀವಸೇನ। ಮಹನ್ತೋ ಕನ್ತಾರೋ ಮಹಾಕನ್ತಾರೋ।
Mahākantāroti kena udakena taritabboti kantāro, nirudakakantārova mukhyato labbhati, vāḷakantāro corakantāro amanussakantāro dubbhikkhakantāro marukantāroti ime pañca kantārā rūḷhīvasena. Mahanto kantāro mahākantāro.
ಯಾವತಕೇತಿ ಏತ್ಥ ಯಾವಸದ್ದೋ ಪಮಾಣತ್ಥೋತಿ ಆಹ ‘‘ಯತ್ತಕೇ’’ತಿ।
Yāvataketi ettha yāvasaddo pamāṇatthoti āha ‘‘yattake’’ti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೪೧. ರಾಹುಲವತ್ಥು • 41. Rāhulavatthu
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ರಾಹುಲವತ್ಥುಕಥಾ • Rāhulavatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ರಾಹುಲವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Rāhulavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ರಾಹುಲವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Rāhulavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ರಾಹುಲವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Rāhulavatthukathāvaṇṇanā
