| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
੪੧. ਰਾਹੁਲવਤ੍ਥੁਕਥਾ
41. Rāhulavatthukathā
੧੦੫. ਕਪਿਲવਤ੍ਥੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਪਿਲੋਤਿ ਕਲ਼ਾਰવਣ੍ਣੋ ਇਸਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਸੋ વਸਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁ, ਅਸ੍ਸਮੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਮਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਨਗਰਮ੍ਪਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੂਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੨੬੭; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੬੨) વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਮਾਨਕਥਾ। ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਨਾਮਂ। ਅਥ વਾ ਸੁਦ੍ਧਂ ਓਦਨਂ ਇਮਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨੋ, ਸੋਯੇવ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ। વਿਹਰਤਿ ਕਿਰਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸੋਤਿ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ। ਰਾਜਗਹਨ੍ਤਿ ਰਾਜਗਹਨਗਰਂ। ਸਾਧੂਤਿ ਆਯਾਚਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਆਯਾਚਾਮੀਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮੇਤਿ ਮਮ, ਪੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਅਨਾਦਰੇ વਾ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਸੋਤਿ ਅਮਚ੍ਚੋ। ਸਾਧੂਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਏવਨ੍ਤਿ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਸੀਦਨਕਾਲੇ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਅਮਚ੍ਚਸ੍ਸ। ਤਤੋਤਿ ਯਾਚਨਕਾਰਣਾ । ਨਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਂ ਅਮਚ੍ਚਂ। ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਰਾਜਗਹੇਯੇવ। ਤੇਪੀਤਿ ਅਟ੍ਠ ਦੂਤਾਪਿ। ਤੇਤਿ ਨવ ਦੂਤਾ।
105.Kapilavatthūti ettha kapiloti kaḷāravaṇṇo isi vuccati, so vasati etthāti kapilavatthu, assamo. Tasmiṃ ṭhāne māpitattā nagarampi kapilavatthūti (dī. ni. aṭṭha. 1.267; su. ni. aṭṭha. 2.362) vuccati. Ayanti vakkhamānakathā. Suddhodanamahārājāti ettha suddhodanoti tassa rañño nāmaṃ. Atha vā suddhaṃ odanaṃ imassāti suddhodano, soyeva mahārājā suddhodanamahārājā. Viharati kirāti sambandho. Soti suddhodanamahārājā. Rājagahanti rājagahanagaraṃ. Sādhūti āyācanatthe nipāto. Āyācāmīti hi attho. Meti mama, puttanti sambandho, anādare vā sāmivacanaṃ. Soti amacco. Sādhūti sampaṭicchanatthe nipāto. Evanti hi attho. Athāti tasmiṃ nisīdanakāle. Assāti purisasahassaparivārassa amaccassa. Tatoti yācanakāraṇā . Nanti purisasahassaparivāraṃ amaccaṃ. Tatthevāti rājagaheyeva. Tepīti aṭṭha dūtāpi. Teti nava dūtā.
ਅਥਾਤਿ ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾ। ਏਕਦਿવਸਜਾਤਕਨ੍ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਜਾਤਕਂ। ਸੋਤਿ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯੀਅਮਚ੍ਚੋ। ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪੀਤਿ ਪਿਸਦ੍ਦੇਨ ‘‘ਅਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ। ਤਥੇવਾਤਿ ਯਥਾ ਨવ ਦੂਤਾ ਸਪਰਿવਾਰਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ, ਤਥੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋਤਿ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯੀ। ਸਮ੍ਭਤੇਸੂਤਿ ਸਮ੍ਭਰਿਤੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਮ੍ਮੇਸੂਤਿ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ, ਤੇਸੁ। ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤੇਸੂਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਪੁਪ੍ਫਸਞ੍ਜਾਤੇਸੁ। ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਕ੍ਖਮੇਤਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਖਮੇ ਯੋਗ੍ਯੇ। ਗਮਨવਣ੍ਣਂ ਸਂવਣ੍ਣੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਾਹੀਤਿ (ਬੁ॰ વਂ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ਨਿਦਾਨਕਥਾ ੨) ਸਟ੍ਠਿਪਮਾਣਾਹਿ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਸਂવਣ੍ਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਕਿਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਕਾਲੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਭਗવਾ ਪਕ੍ਕਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪਰਿવੁਤੋਤਿ ਪਰਿਸਮਨ੍ਤਤੋ વੁਤੋ ਆવੁਤੋ ਨਿવੁਤੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਤੁਰਿਤਚਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਅਜવਨਚਾਰਿਕਂ।
Athāti tato pacchā. Ekadivasajātakanti ekasmiṃ divase jātakaṃ. Soti kāḷudāyīamacco. Pabbajitvāpīti pisaddena ‘‘apabbajitvāpī’’ti atthaṃ sampiṇḍeti. Tathevāti yathā nava dūtā saparivārā arahattaṃ pāpuṇiṃsu, tathevāti attho. Soti kāḷudāyī. Sambhatesūti sambharitesu gahetvā niṭṭhāpitesūti attho. Vissaṭṭhakammesūti vissaṭṭhā kammantā etesanti vissaṭṭhakammantā, tesu. Supupphitesūti sundarapupphasañjātesu. Paṭipajjanakkhameti paṭipajjanatthāya khame yogye. Gamanavaṇṇaṃ saṃvaṇṇesīti sambandho. Saṭṭhimattāhīti (bu. vaṃ. aṭṭha. nidānakathā 2) saṭṭhipamāṇāhi. Etanti etaṃ saṃvaṇṇassa kāraṇaṃ kinti pucchi. Cārikaṃ pakkamituṃ kāloti yojanā. Tena hīti uyyojanatthe nipāto. Bhagavā pakkāmīti sambandho. Parivutoti parisamantato vuto āvuto nivuto hutvāti sambandho. Aturitacārikanti ajavanacārikaṃ.
ਏવਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ। ਭਗવਤਿ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਚ ਸਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਦਿવਸਤੋਤਿ ਫਗ੍ਗੁਣਪੁਣ੍ਣਮਿਯਾ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸਤੋ। ਉਤ੍ਤਮਭੋਜਨਰਸਸ੍ਸਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮਭੋਜਨਰਸੇਨ। ਦਸ੍ਸਥਾਤਿ ਦਦੇਯ੍ਯਾਥ। ਤੇਨੇવਾਤਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ਉਪ੍ਪਾਦਨਕਾਰਣੇਨੇવ। ਨਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯਿਂ। ਭਗવਾ ਠਪੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਤਦਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਸੋ ਅਗ੍ਗੋ। ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ ਯੋ ਅਯਂ। ਏਤਦਗ੍ਗੇਤਿ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ।
Evanti iminā nayena. Bhagavati pakkante ca satīti yojanā. Nikkhantadivasatoti phagguṇapuṇṇamiyā pāṭipadadivasato. Uttamabhojanarasassāti uttamabhojanarasena. Dassathāti dadeyyātha. Tenevāti saddhāya uppādanakāraṇeneva. Nanti kāḷudāyiṃ. Bhagavā ṭhapesīti sambandho. Etadagganti eso aggo. Yadidanti yo ayaṃ. Etadaggeti etadaggaṭṭhāne.
ਸਾਕਿਯਾਪਿ ਖੋ ਪਹਿਣਿਂਸੂਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਞਾਤਿਸੇਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਞਾਤੀਨਂ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਞਾਤਿਯੇવ વਾ ਸੇਟ੍ਠਂ, ਭਗવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਨਿਗ੍ਰੋਧਸਕ੍ਕਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਗ੍ਰੋਧਨਾਮਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਗ੍ਰੋਧਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਨ੍ਤਿ ਪਟਿਮੁਖਂ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਗਮਨਂ। ਤਤੋਤਿ ਪਹਿਣਤੋ, ਪਰਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ । ਰਾਜਕੁਮਾਰੇ ਚ ਰਾਜਕੁਮਾਰਿਕਾਯੋ ਚ ਪਹਿਣਿਂਸੂਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਰਾਜਕੁਮਾਰਰਾਜਕੁਮਾਰਿਕਾਨਂ। ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ। ਮਾਨੋ ਜਾਤਿ ਸਭਾવੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਾਨਜਾਤਿਕਾ, ਮਾਨੇਨ, ਮਾਨੋ વਾ ਥਦ੍ਧੋ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਾਨਥਦ੍ਧਾ। ਤੇਤਿ ਸਾਕਿਯਾ, ਆਹਂਸੂਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Sākiyāpi kho pahiṇiṃsūti sambandho. Ñātiseṭṭhanti ñātīnaṃ seṭṭhaṃ, ñātiyeva vā seṭṭhaṃ, bhagavantanti yojanā. Nigrodhasakkassāti nigrodhanāmakassa sakkassa. Tatthāti nigrodhasakkassa ārāme. Paccuggamananti paṭimukhaṃ uṭṭhahitvā gamanaṃ. Tatoti pahiṇato, paranti sambandho . Rājakumāre ca rājakumārikāyo ca pahiṇiṃsūti yojanā. Tesanti rājakumārarājakumārikānaṃ. Tatrāti nigrodhārāme. Māno jāti sabhāvo etesanti mānajātikā, mānena, māno vā thaddho etesanti mānathaddhā. Teti sākiyā, āhaṃsūti sambandho.
ਤੇਸੂਤਿ ਸਾਕਿਯੇਸੁ। ਨੇਤਿ ਞਾਤਯੋ। વੁਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਞਾਤੀਨਂ। ਕਣ੍ਡਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇਤਿ ਕਣ੍ਡਨਾਮਕੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਪਾਲੇਨ ਰੋਪਿਮਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨੇ। ਰਾਜਾਤਿ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ। વੋਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਪਾਦੇਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਯਨ੍ਤਿ વਨ੍ਦਨਾ। ਜਮ੍ਬੁਚ੍ਛਾਯਾਯਾਤਿ ਜਮ੍ਬੁਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਛਾਯਾਯ। ਇਤਿ ਆਹਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Tesūti sākiyesu. Neti ñātayo. Vuṭṭhāyāti catutthajjhānato vuṭṭhahitvā. Tesanti ñātīnaṃ. Kaṇḍambarukkhamūleti kaṇḍanāmakena uyyānapālena ropimassa ambarukkhassa āsanne. Rājāti suddhodanamahārājā. Voti tumhākaṃ, pādeti sambandho. Ayanti vandanā. Jambucchāyāyāti jamburukkhassa chāyāya. Iti āhāti yojanā.
ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕੋਟਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤੋਤਿ ਨਿਸੀਦਨਤੋ, ਪਰਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਪੋਕ੍ਖਰવਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਦੁਮવਨੇ વੁਟ੍ਠવਸ੍ਸਸਦਿਸਂ। ਤਮ੍ਬવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਲੋਹਿਤવਣ੍ਣਂ। ਤਨ੍ਤਿ ਅਪਤਨਂ ਭਗવਾ ਕਥੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Sikhāppattoti aggappatto, koṭippattoti attho. Tatoti nisīdanato, paranti sambandho. Pokkharavassanti padumavane vuṭṭhavassasadisaṃ. Tambavaṇṇanti lohitavaṇṇaṃ. Tanti apatanaṃ bhagavā kathesīti sambandho.
ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇਤਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਪਤ੍ਤਦਿવਸਤੋ ਦੁਤਿਯੇ ਦਿવਸੇ। ਇਨ੍ਦਖੀਲੇਤਿ ਨਗਰਸ੍ਸ ਉਮ੍ਮਾਰੇ। ਕਥਨ੍ਤਿ ਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਚਰਿਂਸੁ ਨੁ ਖੋਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਗਮਂਸੁ ਕਿਂ ਚਰਿਂਸੁ ਕਿਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸਪਦਾਨਚਾਰਨ੍ਤਿ ਘਰਪਟਿਪਾਟਿਖਣ੍ਡਨવਿਰਹਿਤੇਨ ਸਹ ਪવਤ੍ਤਂ ਚਾਰਂ। ਤਤੋਤਿ ਆવਜ੍ਜਨਤੋ, ਪਰਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਯਮੇવ વਂਸੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਯਮੇવ વਂਸੋ। ਅਯਂ ਪવੇਣੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਤਿ ਅਨੁ ਪਟਿਭਾਗਂ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ। ਨਿવਿਟ੍ਠਗੇਹਤੋਤਿ ਨਿવਾਸਨਤ੍ਥਾਯ વਿਸਿਤਗੇਹਤੋ। ਅਯ੍ਯੋਤਿ ਅਧਿਪੋ ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰੋਤਿ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥੋ, ਸੋਯੇવ ਕੁਮਾਰੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰੋ। ਸੀਹਪਞ੍ਜਰਨ੍ਤਿ વਾਤਪਾਨਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਸੀਹਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਤਪਞ੍ਜਰਤ੍ਤਾ ਸੀਹਪਞ੍ਜਰਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਦਸ੍ਸਨਬ੍ਯਾવਟੋਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇ, ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ વਾ ਬ੍ਯਾવਟੋ। ਰਾਹੁਲਮਾਤਾਪਿ ਦੇવੀ ਆਰੋਚੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਕਪਾਲਹਤ੍ਥੋਤਿ ਕਪਾਲੋ ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਅਸ੍ਸ ਭਗવਤੋਤਿ ਕਪਾਲਹਤ੍ਥੋ, ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਨਾਨਾવਿਰਾਗਸਮੁਜ੍ਜਲਾਯਾਤਿ ਨਾਨਾਠਾਨੇਸੁ વਿਰਾਗਾਯ ਸਮੁਜ੍ਜਲਾਯ। વਿਰੋਚਮਾਨਂ ਭਗવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Dutiyadivaseti kapilavatthuṃ pattadivasato dutiye divase. Indakhīleti nagarassa ummāre. Kathanti kenākārena cariṃsu nu khoti yojanā. Agamaṃsu kiṃ cariṃsu kinti yojanā. Sapadānacāranti gharapaṭipāṭikhaṇḍanavirahitena saha pavattaṃ cāraṃ. Tatoti āvajjanato, paranti sambandho. Ayameva vaṃsoti pubbabuddhānaṃ ayameva vaṃso. Ayaṃ paveṇīti tasseva vevacanaṃ. Anusikkhantāti anu paṭibhāgaṃ sikkhantā. Niviṭṭhagehatoti nivāsanatthāya visitagehato. Ayyoti adhipo sāmīti attho. Siddhatthakumāroti sabbalokassa siddho attho asmiṃ atthīti siddhattho, soyeva kumāro siddhatthakumāro. Sīhapañjaranti vātapānaṃ. Tañhi sīharūpaṃ dassetvā katapañjarattā sīhapañjaranti vuccati. Dassanabyāvaṭoti dassane, dassanatthāya vā byāvaṭo. Rāhulamātāpi devī ārocesīti sambandho. Kapālahatthoti kapālo hatthesu assa bhagavatoti kapālahattho, hutvāti sambandho. Nānāvirāgasamujjalāyāti nānāṭhānesu virāgāya samujjalāya. Virocamānaṃ bhagavantanti sambandho.
ਉਣ੍ਹੀਸਤੋਤਿ ਸਿਰੋવੇਠਨਤੋ। ਤਞ੍ਹਿ ਉਪਰਿਸੀਸੇ ਨਹਤਿ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਨਹੀਯਤਿ ਬਨ੍ਧੀਯਤੀਤਿ વਾ ਉਣ੍ਹੀਸੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਨਰਸੀਹਗਾਥਾਹਿ ਨਾਮਾਤਿ ਨਰਸੀਹਗਾਥਾਨਾਮਕਾਹਿ। ਤਾ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨਰੋਯੇવ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸੀਹੋ ਸੇਟ੍ਠੋ, ਨਰਾਨਂ, ਨਰੇਸੁ વਾ ਸੀਹੋ ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਨਰਸੀਹੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਕਾਸਕਾ ਗਾਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਰਸੀਹਗਾਥਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਰਞ੍ਞੋਤਿ ਸਸ੍ਸੁਰਰਞ੍ਞੋ, ਮਾਤੁਲਰਞ੍ਞੋ વਾ। ਸਂવਿਗ੍ਗਹਦਯੋਤਿ ਚਲਨਚਿਤ੍ਤੋ। ਸਣ੍ਠਾਪਯਮਾਨੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਠਾਪਯਮਾਨੋ। ਤੁਰਿਤਤੁਰਿਤਨ੍ਤਿ ਤੁਰਿਤਤੋ ਤੁਰਿਤਂ, ਅਤਿਸੀਘਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ ਭਨ੍ਤੇ। ਅਹੁવਤ੍ਥਾਤਿ ਹਿਯ੍ਯਤ੍ਤਨੀਮਜ੍ਝਿਮਪੁਰਿਸਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤ੍ਥવਿਭਤ੍ਤਿਯਾ ਹੂਧਾਤੁਸ੍ਸ ਊਕਾਰਸ੍ਸ ਉવਾਦੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏવਂਸਞ੍ਞਿਨੋ ਅਹੁવਤ੍ਥਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਂਸਚਾਰਿਤ੍ਤਮੇਤਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਣਂ વਂਸਤੋ ਪવੇਣਿਤੋ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਚਾਤਿ ਮਹਾਸਮ੍ਮਤਖਤ੍ਤਿਯવਂਸੇ ਚ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਮ੍ਮਤਖਤ੍ਤਿਯવਂਸੋ। ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਨ੍ਤਿ વੀਥਿਯਾ ਮਜ੍ਝੇ। ਠਿਤੋવ ਆਹਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Uṇhīsatoti siroveṭhanato. Tañhi uparisīse nahati bandhati, nahīyati bandhīyatīti vā uṇhīsoti vuccati. Narasīhagāthāhi nāmāti narasīhagāthānāmakāhi. Tā hi yasmā naroyeva sabbasattānaṃ sīho seṭṭho, narānaṃ, naresu vā sīho seṭṭhoti narasīho, tassa pakāsakā gāthā honti, tasmā narasīhagāthāti vuccanti. Raññoti sassurarañño, mātularañño vā. Saṃviggahadayoti calanacitto. Saṇṭhāpayamānoti suṭṭhu ṭhāpayamāno. Turitaturitanti turitato turitaṃ, atisīghanti attho. Kiṃ bhanteti kiṃ kāraṇā bhante. Ahuvatthāti hiyyattanīmajjhimapurisasaṅkhātāya tthavibhattiyā hūdhātussa ūkārassa uvādeso hoti, tasmā tumhe evaṃsaññino ahuvatthāti yojanā. Vaṃsacārittametanti etaṃ piṇḍāya caraṇaṃ vaṃsato paveṇito cārittaṃ. Tattha cāti mahāsammatakhattiyavaṃse ca. Ayanti mahāsammatakhattiyavaṃso. Antaravīthiyanti vīthiyā majjhe. Ṭhitova āhāti sambandho.
ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠੇਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ, ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨੇ। ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਚਰਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ। ਚਰੇਤਿ ਚਰੇਯ੍ਯ। ਧਮ੍ਮਚਾਰੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਣਸੀਲੋ ਸਮਣੋ। ਸੁਖਂ ਸੇਤੀਤਿ ਉਪਲਕ੍ਖਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਸਇਰਿਯਾਪਥਾਪਿ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰવਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਸਮਾਨਕਿਚ੍ਚਤ੍ਤਾ। ਅਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਲੋਕੇ ਪਰਮ੍ਹਿ ਚ ਲੋਕੇਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Uttiṭṭheti uddissa, uṭṭhahitvā vā piṇḍāya tiṭṭhane. Dhammaṃ sucaritanti suṭṭhu caritabbaṃ bhikkhācariyasaṅkhātaṃ dhammaṃ. Careti careyya. Dhammacārīti bhikkhācariyasaṅkhātaṃ dhammaṃ caraṇasīlo samaṇo. Sukhaṃ setīti upalakkhaṇavasena vuttaṃ. Sesairiyāpathāpi lakkhaṇahāravasena gahetabbā samānakiccattā. Asmiñca loke paramhi ca loketi yojanā.
ਨ ਤਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰੇਤਿ વੇਸਿਯਾਦਿਗੋਚਰਸਙ੍ਖਾਤਂ ਦੁਟ੍ਠੁ ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ।
Na taṃ duccaritaṃ careti vesiyādigocarasaṅkhātaṃ duṭṭhu caritabbaṃ taṃ dhammaṃ na careyya.
ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਠਮਗਾਥਂ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਦੁਤਿਯਗਾਥਂ ਪਿਤੁਨਿવੇਸਨੇ ਕਥੇਤ੍વਾ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ, ਰਾਜਾਨਂ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਧਮ੍ਮਪਾਲਜਾਤਕਂ ਸੁਤ੍વਾਤਿ ਪੁਨ ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ (ਜਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪.੯੮ ਆਦਯੋ; ਧ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ) ਧਮ੍ਮਪਾਲਜਾਤਕਂ (ਜਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੪.ਮਹਾਧਮ੍ਮਪਾਲਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ) ਸੁਤ੍વਾ। ਮਰਣਸਮਯੇਤਿ ਮਰਣਾਸਨ੍ਨਕਾਲੇ, ਮਰਣਸਮਯਸਮੀਪੇ વਾ, ਸਮੀਪਤ੍ਥੇ ਚੇਤਂ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ।
Ettha ca paṭhamagāthaṃ antaravīthiyaṃ kathetvā rājānaṃ sotāpattiphale patiṭṭhāpesi, dutiyagāthaṃ pitunivesane kathetvā mahāpajāpatiṃ sotāpattiphale, rājānaṃ sakadāgāmiphale patiṭṭhāpesīti daṭṭhabbaṃ. Dhammapālajātakaṃ sutvāti puna aparasmiṃ divase (jā. aṭṭha. 4.98 ādayo; dha. pa. aṭṭha. 1.nandattheravatthu) dhammapālajātakaṃ (jā. aṭṭha. 4.mahādhammapālajātakavaṇṇanā) sutvā. Maraṇasamayeti maraṇāsannakāle, maraṇasamayasamīpe vā, samīpatthe cetaṃ bhummavacanaṃ.
ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਸਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੋ ਓਰੋਧੋ। ਸੋ ਹਿ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਅਗਾਰਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਮਿਨਾ વਚਨਤ੍ਥੇਨ ਅਗਾਰਮੇવ ਮੁਖ੍ਯਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਰਾਜਿਤ੍ਥਿਯੋ ਪਨ ਉਪਚਾਰੇਨਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਸਾ ਪਨਾਤਿ ਰਾਹੁਲਮਾਤਾ ਪਨ। ਪਰਿਜਨੇਨਾਤਿ ਪਰਿવਾਰੇਨ। ਨਨ੍ਤਿ ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਰਾਜਾਨ’’ਨ੍ਤਿਪਦਂ ‘‘ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿਪਦੇ ਕਾਰਿਤਕਮ੍ਮਂ, ‘‘ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਪਦਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਧਾਤੁਕਮ੍ਮਂ। ਰਾਜਧੀਤਾਯਾਤਿ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਰਞ੍ਞੋ ਧੀਤਾਯ। ਸਾਤਿ ਰਾਜਧੀਤਾ। ਗੋਪ੍ਫਕੇਸੂਤਿ ਚਰਣਗਣ੍ਠੀਸੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਥ વਾ ਭਗવਤੋ ਗੋਪ੍ਫਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਏવਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ।
Sotāpattiphalaṃ sacchikatvā parivisīti sambandho. Sabbaṃ itthāgāranti sabbo orodho. So hi itthīnaṃ agāranti itthāgāranti vuccati. Iminā vacanatthena agārameva mukhyato labbhati, rājitthiyo pana upacārenāti daṭṭhabbaṃ. Sā panāti rāhulamātā pana. Parijanenāti parivārena. Nanti ayyaputtaṃ. ‘‘Rājāna’’ntipadaṃ ‘‘gāhāpetvā’’tipade kāritakammaṃ, ‘‘patta’’ntipadaṃ tattheva dhātukammaṃ. Rājadhītāyāti suppabuddharañño dhītāya. Sāti rājadhītā. Gopphakesūti caraṇagaṇṭhīsu bhagavantaṃ gahetvāti yojanā. Atha vā bhagavato gopphake gahetvāti yojanā. Evañhi sati upayogatthe bhummavacananti daṭṭhabbaṃ.
ਰਾਜਾ ਕਥੇਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਨ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿਤੁਂ ਨ ਯੋਗ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰਾਜਧੀਤਾ ਯਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਰਕ੍ਖਿ, ਇਦਂ ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।
Rājā kathesīti sambandho. Anacchariyanti na acchariyaṃ, accharaṃ paharituṃ na yogyanti attho. Rājadhītā yaṃ attānaṃ rakkhi, idaṃ anacchariyanti yojanā.
ਤਂਦਿવਸਮੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇਯੇવ। ਕੇਸવਿਸਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਰਾਜਚੂਲ਼ਾਮਣਿਬਨ੍ਧਨਤ੍ਥਂ ਕੁਮਾਰਕਾਲੇ ਬਨ੍ਧਿਤਸਿਖਾવੇਣਿਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਕੇਸਸ੍ਸ વਿਸਜ੍ਜਨਂ, ਮੋਚਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟ੍ਟਬਨ੍ਧੋਤਿ ਅਸੁਕੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾਤਿ ਨਲਾਟੇ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਸ੍ਸ ਪਟ੍ਟਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਨਂ। ਘਰਮਙ੍ਗਲਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨવਘਰਂ ਪવੇਸਨਮਙ੍ਗਲਂ। ਆવਾਹਮਙ੍ਗਲਨ੍ਤਿ ਆવਾਹੇ ਪવਤ੍ਤਂ ਮਙ੍ਗਲਂ। ਛਤ੍ਤਮਙ੍ਗਲਨ੍ਤਿ ਰਾਜਛਤ੍ਤੁਸ੍ਸਾਪਨਕਾਲੇ ਪવਤ੍ਤਂ ਮਙ੍ਗਲਂ। ਮਙ੍ਗਲਂ વਤ੍વਾਤਿ ਮਙ੍ਗਲਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤ੍વਾ। ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣੀਤਿ ਜਨਪਦਮ੍ਹਿ ਕਲ੍ਯਾਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਤੁવਟ੍ਟਂ ਖੋਤਿ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ। ਸੋਪੀਤਿ ਨਨ੍ਦਰਾਜਕੁਮਾਰੋਪਿ। ਇਤੀਤਿਆਦਿ ਨਿਗਮਨਂ। ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇਤਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪਤ੍ਤਦਿવਸਤੋ ਦੁਤਿਯੇ ਦਿવਸੇ। ਧਮ੍ਮਪਦਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਧ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ; ਥੇਰਗਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ) ਪਨ ‘‘ਤਤਿਯਦਿવਸੇ ਨਨ੍ਦਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Taṃdivasamevāti tasmiṃ dutiyadivaseyeva. Kesavisajjananti rājacūḷāmaṇibandhanatthaṃ kumārakāle bandhitasikhāveṇisaṅkhātassa kesassa visajjanaṃ, mocananti attho. Paṭṭabandhoti asuko nāma rājāti nalāṭe suvaṇṇamayassa paṭṭassa bandhanaṃ. Gharamaṅgalanti abhinavagharaṃ pavesanamaṅgalaṃ. Āvāhamaṅgalanti āvāhe pavattaṃ maṅgalaṃ. Chattamaṅgalanti rājachattussāpanakāle pavattaṃ maṅgalaṃ. Maṅgalaṃ vatvāti maṅgalasaṃyuttaṃ dhammakathaṃ kathetvā. Janapadakalyāṇīti janapadamhi kalyāṇasamannāgatā. Tuvaṭṭaṃ khoti khippameva. Sopīti nandarājakumāropi. Itītiādi nigamanaṃ. Dutiyadivaseti kapilavatthupattadivasato dutiye divase. Dhammapadaaṭṭhakathāyaṃ (dha. pa. aṭṭha. 1.nandattheravatthu; theragā. aṭṭha. 1.nandattheragāthāvaṇṇanā) pana ‘‘tatiyadivase nandaṃ pabbājesī’’ti vuttaṃ.
ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇਤਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪਤ੍ਤਦਿવਸਤੋਯੇવ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ। ਏਤਂ ਸਮਣਂ ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਰੂਪવਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਰੂਪਸਙ੍ਖਾਤੋ વਣ੍ਣੋ વਿਯ વਣ੍ਣੋ ਇਮਸ੍ਸਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਰੂਪવਣ੍ਣੋ, ਤਂ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਮਣੋ। ਤ੍ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇ ਅਸ੍ਸ। ਤੇਤਿ ਨਿਧਯੋ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਣਸ੍ਸ। ਨਨ੍ਤਿ ਸਮਣਂ। ਯਾਚਾਤਿ ਯਾਚਾਹਿ। ਅਯਂ ਦ੍વਿਕਮ੍ਮਿਕਧਾਤੁ। ਹੀਤਿ ਸਚ੍ਚਂ, ਯਸ੍ਮਾ વਾ। ਪੁਤ੍ਤੋ ਪਿਤੁਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕੋ, ਇਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਮੇ ਦੇਹੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਨੁਰੂਪਂ વਚਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧੀਤਿ ਭਗવਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ।
Sattame divaseti kapilavatthupattadivasatoyeva sattame divase. Etaṃ samaṇaṃ passāti yojanā. Brahmarūpavaṇṇanti brahmuno rūpasaṅkhāto vaṇṇo viya vaṇṇo imassāti brahmarūpavaṇṇo, taṃ. Ayanti ayaṃ samaṇo. Tyassāti te assa. Teti nidhayo. Assāti samaṇassa. Nanti samaṇaṃ. Yācāti yācāhi. Ayaṃ dvikammikadhātu. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Putto pitusantakassa sāmiko, iti tasmā me dehīti yojanā. Anurūpaṃ vacananti sambandho. Bhagavantaṃ anubandhīti bhagavato piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.
ਨ વਿਸਹਤੀਤਿ ਨ ਸਮਤ੍ਥੇਤਿ। ਅਯਂ ਕੁਮਾਰੋ ਪਿਤੁਸਨ੍ਤਕਂ ਯਂ ਧਨਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਟ੍ਟਾਨੁਗਤਨ੍ਤਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਗਤਂ। ਸવਿਘਾਤਕਨ੍ਤਿ વਿਘਾਤਕੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ વੇਰੇਹਿ ਸਹਿਤਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ। ਨਨ੍ਤਿ ਕੁਮਾਰਂ। ਅਯਨ੍ਤਿ ਕੁਮਾਰੋ। ਦਾਯਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਦਾਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਧਨਂ ਆਦਦਾਤੀਤਿ ਦਾਯਾਦੋ, ਪੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਇਦਨ੍ਤਿ ਦਾਯਜ੍ਜਂ, ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਧਨਂ।
Na visahatīti na samattheti. Ayaṃ kumāro pitusantakaṃ yaṃ dhanaṃ icchati, tanti yojanā. Vaṭṭānugatanti vaṭṭadukkhaṃ anugataṃ. Savighātakanti vighātakehi pañcahi verehi sahitaṃ. Assāti kumārassa. Nanti kumāraṃ. Ayanti kumāro. Dāyajjanti dāyasaṅkhātaṃ mātāpitūnaṃ dhanaṃ ādadātīti dāyādo, putto, tassa idanti dāyajjaṃ, mātāpitūnaṃ dhanaṃ.
‘‘ਕਥਾਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਮੀ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਆਹ, ਨਨੁ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਦਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਾ ਸਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਤਤੋਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਉਪਸਮ੍ਪਦਤੋ। ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વਿਮਤੀਤਿ વਿવਿਧਾ ਇਚ੍ਛਾ। ਇਮਞ੍ਚ ਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਮਮੇવ વਿਮਤਿਸਙ੍ਖਾਤਮਤ੍ਥਂ। ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਆਹਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਭਗવਤੋ ਤਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ।
‘‘Kathāhaṃ bhante rāhulakumāraṃ pabbājemī’’ti kasmā āha, nanu āyasmā sāriputto bārāṇasiyaṃ tīhi saraṇagamanehi anuññātaṃ pabbajjaṃ na jānātīti āha ‘‘idānī’’tiādi. Yā sā pabbajjā ca upasampadā ca anuññātāti yojanā. Tatoti pabbajjāupasampadato. Upasampadaṃ paṭikkhipitvāti sambandho. Vimatīti vividhā icchā. Imañcapanatthanti imameva vimatisaṅkhātamatthaṃ. Dhammasenāpati āhāti sambandho. Bhagavato taṃ ajjhāsayanti yojanā.
‘‘ਅਥ ਖੋ…ਪੇ॰… ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਂ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਕੇਸਚ੍ਛੇਦਨਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਕਰੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋ’’ਤਿਆਦਿ। ਓવਾਦਾਚਰਿਯੋਤਿ ਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਾਦੀਸੁ ਸੇਖਿਯવਤ੍ਤੇਸੁ, ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕੇਸੁ ਚ ਓવਾਦਕੋ ਆਚਰਿਯੋ। ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯਂ। ਨ ਆਚਰਿਯੋਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਚਰਿਯੋ ਚ ਓવਾਦਾਚਰਿਯੋ ਚ ਨ ਇਸ੍ਸਰੋ।
‘‘Atha kho…pe… pabbājesī’’ti ettha kiṃ kumārassa kesacchedanādīni sabbakiccāni āyasmā sāriputtoyeva karotīti āha ‘‘mahāmoggallānatthero’’tiādi. Ovādācariyoti nivāsanapārupanādīsu sekhiyavattesu, ābhisamācārikesu ca ovādako ācariyo. Atha kasmā ‘‘āyasmā sāriputto rāhulakumāraṃ pabbājesī’’ti vuttanti āha ‘‘yasmā panā’’tiādi. Tatthāti tassaṃ pabbajjāupasampadāyaṃ. Na ācariyoti pabbajjācariyo ca ovādācariyo ca na issaro.
ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂવੇਗੇਨ ਹਦਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਮ੍ਭੂਤਲਕ੍ਖਣੇ ਕਰਣવਚਨਂ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂવੇਗੋ ਹਦਯੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਹਿ ਯੋਜਨਾ। ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ વਚਨਂ।
Uppannasaṃvegena hadayenāti ettha itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ. Uppannasaṃvego hadayo hutvāti hi yojanā. Sabbanti sabbaṃ vacanaṃ.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਪੁਰਿਮવਚਨਾਪੇਕ੍ਖਂ। ਅવਿਸੇਸੇਨਾਤਿ ‘‘ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਅਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਸਾવਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਅਨવਜ੍ਜ’’ਨ੍ਤਿ વਾ વਿਸੇਸਮਕਤ੍વਾ ਸਾਮਞ੍ਞੇਨ। ਨ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਸਦ੍ਦੇਨ ਨ ਕੇવਲਂ ਅਪਟਿਰੂਪਮੇવ, ਅਥ ਖੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਨ ਆਚਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ વਰਂ। ਤਥਾ ਨਨ੍ਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਥਾਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਉਪਮੇਯ੍ਯਤ੍ਥਜੋਤਕਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਥੇવ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਯਥੇવ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੁ, ਏવਂ ਨਨ੍ਦਮ੍ਪਿ ਰਾਹੁਲਮ੍ਪਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੁ ਕਿਰਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਯਥਾ ਭਗવਤਿ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਥਾ ਨਨ੍ਦੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਅਨਪ੍ਪਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਥਾ ਰਾਹੁਲੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਹੋਸੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਨੇਮਿਤ੍ਤਕਾਤਿ ਸੁਭਾਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਨੇਮਿਤ੍ਤਕਾ। ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰਸ੍ਸ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਹੇਤੁ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਕਾਰਣਾ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਾ। ਤਤੋਤਿ ਭਗવਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤੋ। ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਨਨ੍ਦਮ੍ਪਿ। ਇਤੀਤਿ ਈਦਿਸਂ। ਭਗવਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਇਚ੍ਛਾવਿਘਾਤਸਦਿਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਮ੍ਪੀਤਿ ਰਾਹੁਲਮ੍ਪਿ। ਤੇਨਾਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਹੇਤੁਨਾ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਰਞ੍ਞੋ। ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਇਤੋਤਿ ਸੋਕੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ વਰਯਾਚਨਤੋ વਾ।
Tatthāti purimavacanāpekkhaṃ. Avisesenāti ‘‘dhana’’nti vā ‘‘añña’’nti vā ‘‘sāvajja’’nti vā ‘‘anavajja’’nti vā visesamakatvā sāmaññena. Na ca buddhānanti ettha casaddena na kevalaṃ apaṭirūpameva, atha kho buddhānañca na āciṇṇanti atthaṃ dasseti. Yanti yaṃ varaṃ. Tathā nandeti ettha tathāsaddassa upameyyatthajotakabhāvaṃ dassento āha ‘‘yatheva kirā’’tiādi. Yatheva bodhisattaṃ byākariṃsu, evaṃ nandampi rāhulampi byākariṃsu kirāti yojanā. Pāḷiyaṃ pana yathā bhagavati me bhante pabbajite anappakaṃ dukkhaṃ ahosi, tathā nande pabbajite anappakaṃ dukkhaṃ ahosi, tathā rāhule pabbajite adhimattaṃ dukkhaṃ ahosīti yojanā. Nemittakāti subhāsubhanimittaṃ kathentīti nemittakā. Puttassāti jeṭṭhaputtassa siddhatthakumārassa. Pabbajjāyāti pabbajjāhetu pabbajjākāraṇā, pabbajjānimittaṃ vā. Tatoti bhagavato pabbajjato. Tampīti nandampi. Itīti īdisaṃ. Bhagavato pabbajjāya mahantaṃ icchāvighātasadisanti attho. Tampīti rāhulampi. Tenāti pabbajjāhetunā. Assāti rañño. Uppajjīti sambandho. Itoti sokuppattito varayācanato vā.
ਸੋਤਿ ਰਾਜਾ। ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮਾਤਿ ਯੋ ਨਾਮ। ਅਹਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਯੋ ਯਾਦਿਸੋ ਬੁਦ੍ਧਮਾਮਕੋ ਧਮ੍ਮਮਾਮਕੋ ਸਙ੍ਘਮਾਮਕੋ ਸਮਾਨੋ, ਸੋ ਤਾਦਿਸੋ ਅਹਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਞ੍ਞੇਤਿ ਮਯਾ ਅਪਰੇ। ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਞਾਤਿવਿਯੋਗਦੁਕ੍ਖਂ। ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਗਰਹਉਪવਾਦਅਕ੍ਕੋਸਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਕਾਰਣਂ।
Soti rājā. Yatra hi nāmāti yo nāma. Ahampi nāma yo yādiso buddhamāmako dhammamāmako saṅghamāmako samāno, so tādiso ahampi na sakkomīti yojanā. Aññeti mayā apare. Dukkhanti ñātiviyogadukkhaṃ. Niyyānikakāraṇanti manussānaṃ garahaupavādaakkosato niyyānikaṃ kāraṇaṃ.
ਤਤ੍ਥਾਤਿ ‘‘ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿવਚਨੇ। ਜਨੇਤੀਤਿ ਜਨਨੀ, ਮਾਤਾ। ਜਨੇਤੀਤਿ ਜਨਕੋ, ਪਿਤਾ। ਇਮਿਨਾ ਪੋਸਾવਨਿਕਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਨਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਮਾਤਾ વਾ ਮਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੋ ਏવ વਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤੋ ਏવ વਾ। ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਮ੍ਹੀਤਿ વਦਤੀਤਿ ਸਚ੍ਚੇਨ વਾ ਅਲਿਕੇਨ વਾ ‘‘ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਮਾਤਾ વਾ ਸਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਪਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਿਤਾ ਅਸ੍ਸ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। વਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥੋਤਿ ਮਾਤੁਯਾ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਪવਾਸੋ।
Tatthāti ‘‘ananuññāto’’tiādivacane. Janetīti jananī, mātā. Janetīti janako, pitā. Iminā posāvanikamātāpitaro nivatteti. Mātā vā matā hotīti yojanā. So eva vāti putto eva vā. Anuññātomhīti vadatīti saccena vā alikena vā ‘‘anuññātomhī’’ti vadati. Mātā vā sayaṃ pabbajitāti yojanā. Pitassāti pitā assa. Assāti puttassa. Vippavutthoti mātuyā kenaci kāraṇena pavāso.
ਚੂਲ਼ਮਾਤਾਦੀਨਨ੍ਤਿਆਦਿਸਦ੍ਦੇਨ ਮਹਾਮਾਤਾਦੀਨਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਪੋਸਨਕਾਤਿ વਡ੍ਢਨਕਾ। ਤੇਸੁਪੀਤਿ ਪੋਸਨਕਮਾਤਾਪਿਤਰੇਸੁਪਿ।
Cūḷamātādīnantiādisaddena mahāmātādīni saṅgaṇhāti. Posanakāti vaḍḍhanakā. Tesupīti posanakamātāpitaresupi.
ਯਂ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨਾਨੁਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਜੀવਸ੍ਸੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਜੀવਸ੍ਸ ਏવ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ, ਨ ਦੇਸਨ੍ਤਰਗਮਨਾਦੀਨਮਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ।
Yaṃ pana puttaṃ nānujānantīti sambandho. Jīvassevāti tassa jīvassa eva, pabbājentassa vā bhikkhussa, na desantaragamanādīnamatthāyāti attho. Tesanti mātāpitūnaṃ.
ਮਹਾਕਨ੍ਤਾਰੋਤਿ ਕੇਨ ਉਦਕੇਨ ਤਰਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਕਨ੍ਤਾਰੋ, ਨਿਰੁਦਕਕਨ੍ਤਾਰੋવ ਮੁਖ੍ਯਤੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, વਾਲ਼ਕਨ੍ਤਾਰੋ ਚੋਰਕਨ੍ਤਾਰੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸਕਨ੍ਤਾਰੋ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਕਨ੍ਤਾਰੋ ਮਰੁਕਨ੍ਤਾਰੋਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਨ੍ਤਾਰਾ ਰੂਲ਼੍ਹੀવਸੇਨ। ਮਹਨ੍ਤੋ ਕਨ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਕਨ੍ਤਾਰੋ।
Mahākantāroti kena udakena taritabboti kantāro, nirudakakantārova mukhyato labbhati, vāḷakantāro corakantāro amanussakantāro dubbhikkhakantāro marukantāroti ime pañca kantārā rūḷhīvasena. Mahanto kantāro mahākantāro.
ਯਾવਤਕੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਾવਸਦ੍ਦੋ ਪਮਾਣਤ੍ਥੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਯਤ੍ਤਕੇ’’ਤਿ।
Yāvataketi ettha yāvasaddo pamāṇatthoti āha ‘‘yattake’’ti.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੪੧. ਰਾਹੁਲવਤ੍ਥੁ • 41. Rāhulavatthu
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਰਾਹੁਲવਤ੍ਥੁਕਥਾ • Rāhulavatthukathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਰਾਹੁਲવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Rāhulavatthukathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਰਾਹੁਲવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Rāhulavatthukathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਰਾਹੁਲવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Rāhulavatthukathāvaṇṇanā
