| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
५. राहुलोवादसुत्तवण्णना
5. Rāhulovādasuttavaṇṇanā
४१६. एवं मे सुतन्ति राहुलोवादसुत्तं। तत्थ विमुत्तिपरिपाचनीयाति विमुत्तिं परिपाचेन्तीति विमुत्तिपरिपाचनीया। धम्माति पन्नरस धम्मा। ते सद्धिन्द्रियादीनं विसुद्धिकारणवसेन वेदितब्बा। वुत्तञ्हेतं –
416.Evaṃme sutanti rāhulovādasuttaṃ. Tattha vimuttiparipācanīyāti vimuttiṃ paripācentīti vimuttiparipācanīyā. Dhammāti pannarasa dhammā. Te saddhindriyādīnaṃ visuddhikāraṇavasena veditabbā. Vuttañhetaṃ –
‘‘अस्सद्धे पुग्गले परिवज्जयतो, सद्धे पुग्गले सेवतो भजतो पयिरुपासतो पसादनीये सुत्तन्ते पच्चवेक्खतो इमेहि तीहाकारेहि सद्धिन्द्रियं विसुज्झति। कुसीते पुग्गले परिवज्जयतो आरद्धवीरिये पुग्गले सेवतो भजतो पयिरुपासतो सम्मप्पधाने पच्चवेक्खतो इमेहि तीहाकारेहि वीरियिन्द्रियं विसुज्झति। मुट्ठस्सती पुग्गले परिवज्जयतो उपट्ठितस्सती पुग्गले सेवतो भजतो पयिरुपासतो सतिपट्ठाने पच्चवेक्खतो इमेहि तीहाकारेहि सतिन्द्रियं विसुज्झति । असमाहिते पुग्गले परिवज्जयतो समाहिते पुग्गले सेवतो भजतो पयिरुपासतो झानविमोक्खे पच्चवेक्खतो इमेहि तीहाकारेहि समाधिन्द्रियं विसुज्झति। दुप्पञ्ञे पुग्गले परिवज्जयतो पञ्ञवन्ते पुग्गले सेवतो भजतो पयिरुपासतो गम्भीरञाणचरियं पच्चवेक्खतो इमेहि तीहाकारेहि पञ्ञिन्द्रियं विसुज्झति। इति इमे पञ्च पुग्गले परिवज्जयतो पञ्च पुग्गले सेवतो भजतो पयिरुपासतो पञ्च सुत्तन्तक्खन्धे पच्चवेक्खतो इमेहि पन्नरसहि आकारेहि इमानि पञ्चिन्द्रियानि विसुज्झन्ती’’ति (पटि॰ म॰ १.१८५)।
‘‘Assaddhe puggale parivajjayato, saddhe puggale sevato bhajato payirupāsato pasādanīye suttante paccavekkhato imehi tīhākārehi saddhindriyaṃ visujjhati. Kusīte puggale parivajjayato āraddhavīriye puggale sevato bhajato payirupāsato sammappadhāne paccavekkhato imehi tīhākārehi vīriyindriyaṃ visujjhati. Muṭṭhassatī puggale parivajjayato upaṭṭhitassatī puggale sevato bhajato payirupāsato satipaṭṭhāne paccavekkhato imehi tīhākārehi satindriyaṃ visujjhati . Asamāhite puggale parivajjayato samāhite puggale sevato bhajato payirupāsato jhānavimokkhe paccavekkhato imehi tīhākārehi samādhindriyaṃ visujjhati. Duppaññe puggale parivajjayato paññavante puggale sevato bhajato payirupāsato gambhīrañāṇacariyaṃ paccavekkhato imehi tīhākārehi paññindriyaṃ visujjhati. Iti ime pañca puggale parivajjayato pañca puggale sevato bhajato payirupāsato pañca suttantakkhandhe paccavekkhato imehi pannarasahi ākārehi imāni pañcindriyāni visujjhantī’’ti (paṭi. ma. 1.185).
अपरेपि पन्नरस धम्मा विमुत्तिपरिपाचनीया – सद्धादीनि पञ्चिमानि इन्द्रियानि, अनिच्चसञ्ञा, अनिच्चे दुक्खसञ्ञा, दुक्खे अनत्तसञ्ञा, पहानसञ्ञा, विरागसञ्ञाति, इमा पञ्च निब्बेधभागिया सञ्ञा, मेघियत्थेरस्स कथिता कल्याणमित्ततादयो पञ्चधम्माति। काय पन वेलाय भगवतो एतदहोसीति। पच्चूससमये लोकं वोलोकेन्तस्स।
Aparepi pannarasa dhammā vimuttiparipācanīyā – saddhādīni pañcimāni indriyāni, aniccasaññā, anicce dukkhasaññā, dukkhe anattasaññā, pahānasaññā, virāgasaññāti, imā pañca nibbedhabhāgiyā saññā, meghiyattherassa kathitā kalyāṇamittatādayo pañcadhammāti. Kāya pana velāya bhagavato etadahosīti. Paccūsasamaye lokaṃ volokentassa.
४१९. अनेकानं देवतासहस्सानन्ति आयस्मता राहुलेन पदुमुत्तरस्स भगवतो पादमूले पालितनागराजकाले पत्थनं पट्ठपेन्तेन सद्धिं पत्थनं पट्ठपितदेवतायेव। तासु पन काचि भूमट्ठका देवता, काचि अन्तलिक्खका, काचि चातुमहाराजिका, काचि देवलोके, काचि ब्रह्मलोके निब्बत्ता। इमस्मिं पन दिवसे सब्बा एकट्ठाने अन्धवनस्मिंयेव सन्निपतिता। धम्मचक्खुन्ति उपालिओवाद- (म॰ नि॰ २.६९) दीघनखसुत्तेसु (म॰ नि॰ २.२०६) पठममग्गो धम्मचक्खुन्ति वुत्तो, ब्रह्मायुसुत्ते (म॰ नि॰ २.३९५) तीणि फलानि, इमस्मिं सुत्ते चत्तारो मग्गा, चत्तारि च फलानि धम्मचक्खुन्ति वेदितब्बानि। तत्थ हि काचि देवता सोतापन्ना अहेसुं, काचि सकदागामी, अनागामी, खीणासवा। तासञ्च पन देवतानं एत्तकाति गणनवसेन परिच्छेदो नत्थि। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
419.Anekānaṃ devatāsahassānanti āyasmatā rāhulena padumuttarassa bhagavato pādamūle pālitanāgarājakāle patthanaṃ paṭṭhapentena saddhiṃ patthanaṃ paṭṭhapitadevatāyeva. Tāsu pana kāci bhūmaṭṭhakā devatā, kāci antalikkhakā, kāci cātumahārājikā, kāci devaloke, kāci brahmaloke nibbattā. Imasmiṃ pana divase sabbā ekaṭṭhāne andhavanasmiṃyeva sannipatitā. Dhammacakkhunti upāliovāda- (ma. ni. 2.69) dīghanakhasuttesu (ma. ni. 2.206) paṭhamamaggo dhammacakkhunti vutto, brahmāyusutte (ma. ni. 2.395) tīṇi phalāni, imasmiṃ sutte cattāro maggā, cattāri ca phalāni dhammacakkhunti veditabbāni. Tattha hi kāci devatā sotāpannā ahesuṃ, kāci sakadāgāmī, anāgāmī, khīṇāsavā. Tāsañca pana devatānaṃ ettakāti gaṇanavasena paricchedo natthi. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
पपञ्चसूदनिया मज्झिमनिकायट्ठकथाय
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
राहुलोवादसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Rāhulovādasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / ५. चूळराहुलोवादसुत्तं • 5. Cūḷarāhulovādasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ५. राहुलोवादसुत्तवण्णना • 5. Rāhulovādasuttavaṇṇanā
