| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi |
२७. राजभटवत्थु
27. Rājabhaṭavatthu
९०. तेन खो पन समयेन रञ्ञो मागधस्स सेनियस्स बिम्बिसारस्स पच्चन्तो कुपितो होति। अथ खो राजा मागधो सेनियो बिम्बिसारो सेनानायके महामत्ते आणापेसि – ‘‘गच्छथ, भणे, पच्चन्तं उच्चिनथा’’ति। ‘‘एवं, देवा’’ति खो सेनानायका महामत्ता रञ्ञो मागधस्स सेनियस्स बिम्बिसारस्स पच्चस्सोसुं। अथ खो अभिञ्ञातानं अभिञ्ञातानं योधानं एतदहोसि – ‘‘मयं खो युद्धाभिनन्दिनो गच्छन्ता पापञ्च करोम, बहुञ्च अपुञ्ञं पसवाम। केन नु खो मयं उपायेन पापा च विरमेय्याम कल्याणञ्च करेय्यामा’’ति? अथ खो तेसं योधानं एतदहोसि – ‘‘इमे खो समणा सक्यपुत्तिया धम्मचारिनो समचारिनो ब्रह्मचारिनो सच्चवादिनो सीलवन्तो कल्याणधम्मा। सचे खो मयं समणेसु सक्यपुत्तियेसु पब्बजेय्याम, एवं मयं पापा च विरमेय्याम कल्याणञ्च करेय्यामा’’ति। अथ खो ते योधा भिक्खू उपसङ्कमित्वा पब्बज्जं याचिंसु। ते भिक्खू पब्बाजेसुं, उपसम्पादेसुं। सेनानायका महामत्ता राजभटे पुच्छिंसु – ‘‘किं नु खो, भणे, इत्थन्नामो च इत्थन्नामो च योधा न दिस्सन्ती’’ति? ‘‘इत्थन्नामो च इत्थन्नामो च, सामि, योधा भिक्खूसु पब्बजिता’’ति। सेनानायका महामत्ता उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम समणा सक्यपुत्तिया राजभटं पब्बाजेस्सन्ती’’ति। सेनानायका महामत्ता रञ्ञो मागधस्स सेनियस्स बिम्बिसारस्स एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो राजा मागधो सेनियो बिम्बिसारो वोहारिके महामत्ते पुच्छि – ‘‘यो, भणे, राजभटं पब्बाजेति, किं सो पसवती’’ति? ‘‘उपज्झायस्स, देव, सीसं छेतब्बं, अनुस्सावकस्स 1 जिव्हा उद्धरितब्बा, गणस्स उपड्ढफासुका भञ्जितब्बा’’ति। अथ खो राजा मागधो सेनियो बिम्बिसारो येन भगवा तेनुपसङ्कमि, उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो राजा मागधो सेनियो बिम्बिसारो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘सन्ति, भन्ते, राजानो अस्सद्धा अप्पसन्ना। ते अप्पमत्तकेनपि भिक्खू विहेठेय्युं। साधु, भन्ते, अय्या राजभटं न पब्बाजेय्यु’’न्ति। अथ खो भगवा राजानं मागधं सेनियं बिम्बिसारं धम्मिया कथाय सन्दस्सेसि समादपेसि समुत्तेजेसि सम्पहंसेसि। अथ खो राजा मागधो सेनियो बिम्बिसारो भगवता धम्मिया कथाय सन्दस्सितो समादपितो समुत्तेजितो सम्पहंसितो उट्ठायासना भगवन्तं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा पक्कामि। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘न, भिक्खवे, राजभटो पब्बाजेतब्बो। यो पब्बाजेय्य, आपत्ति दुक्कटस्सा’’ति।
90. Tena kho pana samayena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccanto kupito hoti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro senānāyake mahāmatte āṇāpesi – ‘‘gacchatha, bhaṇe, paccantaṃ uccinathā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho senānāyakā mahāmattā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccassosuṃ. Atha kho abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ yodhānaṃ etadahosi – ‘‘mayaṃ kho yuddhābhinandino gacchantā pāpañca karoma, bahuñca apuññaṃ pasavāma. Kena nu kho mayaṃ upāyena pāpā ca virameyyāma kalyāṇañca kareyyāmā’’ti? Atha kho tesaṃ yodhānaṃ etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā. Sace kho mayaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyāma, evaṃ mayaṃ pāpā ca virameyyāma kalyāṇañca kareyyāmā’’ti. Atha kho te yodhā bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāciṃsu. Te bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ. Senānāyakā mahāmattā rājabhaṭe pucchiṃsu – ‘‘kiṃ nu kho, bhaṇe, itthannāmo ca itthannāmo ca yodhā na dissantī’’ti? ‘‘Itthannāmo ca itthannāmo ca, sāmi, yodhā bhikkhūsu pabbajitā’’ti. Senānāyakā mahāmattā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā rājabhaṭaṃ pabbājessantī’’ti. Senānāyakā mahāmattā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro vohārike mahāmatte pucchi – ‘‘yo, bhaṇe, rājabhaṭaṃ pabbājeti, kiṃ so pasavatī’’ti? ‘‘Upajjhāyassa, deva, sīsaṃ chetabbaṃ, anussāvakassa 2 jivhā uddharitabbā, gaṇassa upaḍḍhaphāsukā bhañjitabbā’’ti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santi, bhante, rājāno assaddhā appasannā. Te appamattakenapi bhikkhū viheṭheyyuṃ. Sādhu, bhante, ayyā rājabhaṭaṃ na pabbājeyyu’’nti. Atha kho bhagavā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, rājabhaṭo pabbājetabbo. Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
राजभटवत्थु निट्ठितं।
Rājabhaṭavatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / राजभटवत्थुकथा • Rājabhaṭavatthukathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / राजभटादिवत्थुकथावण्णना • Rājabhaṭādivatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / राजभटवत्थुकथावण्णना • Rājabhaṭavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / २७. राजभटवत्थुकथा • 27. Rājabhaṭavatthukathā
