| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၂၇. ရာဇဘဋဝတ္ထု
27. Rājabhaṭavatthu
၉၀. တေန ခော ပန သမယေန ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ပစ္စန္တော ကုပိတော ဟောတိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သေနာနာယကေ မဟာမတ္တေ အာဏာပေသိ – ‘‘ဂစ္ဆထ, ဘဏေ, ပစ္စန္တံ ဥစ္စိနထာ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဒေဝာ’’တိ ခော သေနာနာယကာ မဟာမတ္တာ ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ပစ္စသ္သောသုံ။ အထ ခော အဘိညာတာနံ အဘိညာတာနံ ယောဓာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘မယံ ခော ယုဒ္ဓာဘိနန္ဒိနော ဂစ္ဆန္တာ ပာပဉ္စ ကရောမ, ဗဟုဉ္စ အပုညံ ပသဝာမ။ ကေန နု ခော မယံ ဥပာယေန ပာပာ စ ဝိရမေယ္ယာမ ကလ္ယာဏဉ္စ ကရေယ္ယာမာ’’တိ? အထ ခော တေသံ ယောဓာနံ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ဣမေ ခော သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ ဓမ္မစာရိနော သမစာရိနော ဗ္ရဟ္မစာရိနော သစ္စဝာဒိနော သီလဝန္တော ကလ္ယာဏဓမ္မာ။ သစေ ခော မယံ သမဏေသု သက္ယပုတ္တိယေသု ပဗ္ဗဇေယ္ယာမ, ဧဝံ မယံ ပာပာ စ ဝိရမေယ္ယာမ ကလ္ယာဏဉ္စ ကရေယ္ယာမာ’’တိ။ အထ ခော တေ ယောဓာ ဘိက္ခူ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပဗ္ဗဇ္ဇံ ယာစိံသု။ တေ ဘိက္ခူ ပဗ္ဗာဇေသုံ, ဥပသမ္ပာဒေသုံ။ သေနာနာယကာ မဟာမတ္တာ ရာဇဘဋေ ပုစ္ဆိံသု – ‘‘ကိံ နု ခော, ဘဏေ, ဣတ္ထန္နာမော စ ဣတ္ထန္နာမော စ ယောဓာ န ဒိသ္သန္တီ’’တိ? ‘‘ဣတ္ထန္နာမော စ ဣတ္ထန္နာမော စ, သာမိ, ယောဓာ ဘိက္ခူသု ပဗ္ဗဇိတာ’’တိ။ သေနာနာယကာ မဟာမတ္တာ ဥဇ္ဈာယန္တိ ခိယ္ယန္တိ ဝိပာစေန္တိ – ‘‘ကထဉ္ဟိ နာမ သမဏာ သက္ယပုတ္တိယာ ရာဇဘဋံ ပဗ္ဗာဇေသ္သန္တီ’’တိ။ သေနာနာယကာ မဟာမတ္တာ ရညော မာဂဓသ္သ သေနိယသ္သ ဗိမ္ဗိသာရသ္သ ဧတမတ္ထံ အာရောစေသုံ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဝောဟာရိကေ မဟာမတ္တေ ပုစ္ဆိ – ‘‘ယော, ဘဏေ, ရာဇဘဋံ ပဗ္ဗာဇေတိ, ကိံ သော ပသဝတီ’’တိ? ‘‘ဥပဇ္ဈာယသ္သ, ဒေဝ, သီသံ ဆေတဗ္ဗံ, အနုသ္သာဝကသ္သ 1 ဇိဝ္ဟာ ဥဒ္ဓရိတဗ္ဗာ, ဂဏသ္သ ဥပဍ္ဎဖာသုကာ ဘဉ္ဇိတဗ္ဗာ’’တိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သန္တိ, ဘန္တေ, ရာဇာနော အသ္သဒ္ဓာ အပ္ပသန္နာ။ တေ အပ္ပမတ္တကေနပိ ဘိက္ခူ ဝိဟေဌေယ္ယုံ။ သာဓု, ဘန္တေ, အယ္ယာ ရာဇဘဋံ န ပဗ္ဗာဇေယ္ယု’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သေသိ သမာဒပေသိ သမုတ္တေဇေသိ သမ္ပဟံသေသိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော ဘဂဝတာ ဓမ္မိယာ ကထာယ သန္ဒသ္သိတော သမာဒပိတော သမုတ္တေဇိတော သမ္ပဟံသိတော ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, ရာဇဘဋော ပဗ္ဗာဇေတဗ္ဗော။ ယော ပဗ္ဗာဇေယ္ယ, အာပတ္တိ ဒုက္ကဋသ္သာ’’တိ။
90. Tena kho pana samayena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccanto kupito hoti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro senānāyake mahāmatte āṇāpesi – ‘‘gacchatha, bhaṇe, paccantaṃ uccinathā’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho senānāyakā mahāmattā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paccassosuṃ. Atha kho abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ yodhānaṃ etadahosi – ‘‘mayaṃ kho yuddhābhinandino gacchantā pāpañca karoma, bahuñca apuññaṃ pasavāma. Kena nu kho mayaṃ upāyena pāpā ca virameyyāma kalyāṇañca kareyyāmā’’ti? Atha kho tesaṃ yodhānaṃ etadahosi – ‘‘ime kho samaṇā sakyaputtiyā dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā. Sace kho mayaṃ samaṇesu sakyaputtiyesu pabbajeyyāma, evaṃ mayaṃ pāpā ca virameyyāma kalyāṇañca kareyyāmā’’ti. Atha kho te yodhā bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāciṃsu. Te bhikkhū pabbājesuṃ, upasampādesuṃ. Senānāyakā mahāmattā rājabhaṭe pucchiṃsu – ‘‘kiṃ nu kho, bhaṇe, itthannāmo ca itthannāmo ca yodhā na dissantī’’ti? ‘‘Itthannāmo ca itthannāmo ca, sāmi, yodhā bhikkhūsu pabbajitā’’ti. Senānāyakā mahāmattā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā rājabhaṭaṃ pabbājessantī’’ti. Senānāyakā mahāmattā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro vohārike mahāmatte pucchi – ‘‘yo, bhaṇe, rājabhaṭaṃ pabbājeti, kiṃ so pasavatī’’ti? ‘‘Upajjhāyassa, deva, sīsaṃ chetabbaṃ, anussāvakassa 2 jivhā uddharitabbā, gaṇassa upaḍḍhaphāsukā bhañjitabbā’’ti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santi, bhante, rājāno assaddhā appasannā. Te appamattakenapi bhikkhū viheṭheyyuṃ. Sādhu, bhante, ayyā rājabhaṭaṃ na pabbājeyyu’’nti. Atha kho bhagavā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘na, bhikkhave, rājabhaṭo pabbājetabbo. Yo pabbājeyya, āpatti dukkaṭassā’’ti.
ရာဇဘဋဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။
Rājabhaṭavatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ရာဇဘဋဝတ္ထုကထာ • Rājabhaṭavatthukathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ရာဇဘဋာဒိဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Rājabhaṭādivatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ရာဇဘဋဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Rājabhaṭavatthukathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၂၇. ရာဇဘဋဝတ္ထုကထာ • 27. Rājabhaṭavatthukathā
