Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi |
౨౦౫. రాజగహసేట్ఠివత్థు
205. Rājagahaseṭṭhivatthu
౩౩౨. తేన ఖో పన సమయేన రాజగహకస్స సేట్ఠిస్స సత్తవస్సికో సీసాబాధో హోతి. బహూ మహన్తా మహన్తా దిసాపామోక్ఖా వేజ్జా ఆగన్త్వా నాసక్ఖింసు అరోగం కాతుం. బహుం హిరఞ్ఞం ఆదాయ అగమంసు. అపి చ, వేజ్జేహి పచ్చక్ఖాతో హోతి. ఏకచ్చే వేజ్జా ఏవమాహంసు – ‘‘పఞ్చమం దివసం సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతీ’’తి. ఏకచ్చే వేజ్జా ఏవమాహంసు – ‘‘సత్తమం దివసం సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతీ’’తి. అథ ఖో రాజగహకస్స నేగమస్స ఏతదహోసి – ‘‘అయం ఖో సేట్ఠి గహపతి బహూపకారో రఞ్ఞో చేవ నేగమస్స చ. అపి చ, వేజ్జేహి పచ్చక్ఖాతో. ఏకచ్చే వేజ్జా ఏవమాహంసు – ‘పఞ్చమం దివసం సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతీ’తి. ఏకచ్చే వేజ్జా ఏవమాహంసు – ‘సత్తమం దివసం సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతీ’తి. అయఞ్చ రఞ్ఞో జీవకో వేజ్జో తరుణో భద్రకో. యంనూన మయం రాజానం జీవకం వేజ్జం యాచేయ్యామ సేట్ఠిం గహపతిం తికిచ్ఛితు’’న్తి. అథ ఖో రాజగహకో నేగమో యేన రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా రాజానం మాగధం సేనియం బిమ్బిసారం ఏతదవోచ – ‘‘అయం, దేవ, సేట్ఠి గహపతి బహూపకారో దేవస్స చేవ నేగమస్స చ; అపి చ, వేజ్జేహి పచ్చక్ఖాతో. ఏకచ్చే వేజ్జా ఏవమాహంసు – పఞ్చమం దివసం సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతీతి. ఏకచ్చే వేజ్జా ఏవమాహంసు – సత్తమం దివసం సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతీతి. సాధు దేవో జీవకం వేజ్జం ఆణాపేతు సేట్ఠిం గహపతిం తికిచ్ఛితు’’న్తి .
332. Tena kho pana samayena rājagahakassa seṭṭhissa sattavassiko sīsābādho hoti. Bahū mahantā mahantā disāpāmokkhā vejjā āgantvā nāsakkhiṃsu arogaṃ kātuṃ. Bahuṃ hiraññaṃ ādāya agamaṃsu. Api ca, vejjehi paccakkhāto hoti. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – ‘‘pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatī’’ti. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – ‘‘sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatī’’ti. Atha kho rājagahakassa negamassa etadahosi – ‘‘ayaṃ kho seṭṭhi gahapati bahūpakāro rañño ceva negamassa ca. Api ca, vejjehi paccakkhāto. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – ‘pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatī’ti. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – ‘sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatī’ti. Ayañca rañño jīvako vejjo taruṇo bhadrako. Yaṃnūna mayaṃ rājānaṃ jīvakaṃ vejjaṃ yāceyyāma seṭṭhiṃ gahapatiṃ tikicchitu’’nti. Atha kho rājagahako negamo yena rājā māgadho seniyo bimbisāro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, deva, seṭṭhi gahapati bahūpakāro devassa ceva negamassa ca; api ca, vejjehi paccakkhāto. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti. Ekacce vejjā evamāhaṃsu – sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti. Sādhu devo jīvakaṃ vejjaṃ āṇāpetu seṭṭhiṃ gahapatiṃ tikicchitu’’nti .
అథ ఖో రాజా మాగధో సేనియో బిమ్బిసారో జీవకం కోమారభచ్చం ఆణాపేసి – ‘‘గచ్ఛ, భణే జీవక, సేట్ఠిం గహపతిం తికిచ్ఛాహీ’’తి. ‘‘ఏవం, దేవా’’తి ఖో జీవకో కోమారభచ్చో రఞ్ఞో మాగధస్స సేనియస్స బిమ్బిసారస్స పటిస్సుత్వా యేన సేట్ఠి గహపతి తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా సేట్ఠిస్స గహపతిస్స వికారం సల్లక్ఖేత్వా సేట్ఠిం గహపతిం ఏతదవోచ – ‘‘సచే త్వం, గహపతి, అరోగో భవేయ్యాసి 1 కిం మే అస్స దేయ్యధమ్మో’’తి? ‘‘సబ్బం సాపతేయ్యఞ్చ తే, ఆచరియ, హోతు, అహఞ్చ తే దాసో’’తి. ‘‘సక్ఖిస్ససి పన త్వం, గహపతి, ఏకేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి? ‘‘సక్కోమహం, ఆచరియ, ఏకేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి. ‘‘సక్ఖిస్ససి పన త్వం, గహపతి, దుతియేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి? ‘‘సక్కోమహం, ఆచరియ, దుతియేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి . ‘‘సక్ఖిస్ససి పన త్వం, గహపతి, ఉత్తానో సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి? ‘‘సక్కోమహం, ఆచరియ, ఉత్తానో సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి.
Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro jīvakaṃ komārabhaccaṃ āṇāpesi – ‘‘gaccha, bhaṇe jīvaka, seṭṭhiṃ gahapatiṃ tikicchāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, devā’’ti kho jīvako komārabhacco rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paṭissutvā yena seṭṭhi gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā seṭṭhissa gahapatissa vikāraṃ sallakkhetvā seṭṭhiṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘sace tvaṃ, gahapati, arogo bhaveyyāsi 2 kiṃ me assa deyyadhammo’’ti? ‘‘Sabbaṃ sāpateyyañca te, ācariya, hotu, ahañca te dāso’’ti. ‘‘Sakkhissasi pana tvaṃ, gahapati, ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Sakkomahaṃ, ācariya, ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Sakkhissasi pana tvaṃ, gahapati, dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Sakkomahaṃ, ācariya, dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti . ‘‘Sakkhissasi pana tvaṃ, gahapati, uttāno sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Sakkomahaṃ, ācariya, uttāno sattamāse nipajjitu’’nti.
అథ ఖో జీవకో కోమారభచ్చో సేట్ఠిం గహపతిం మఞ్చకే నిపాతేత్వా 3 మఞ్చకే 4 సమ్బన్ధిత్వా సీసచ్ఛవిం ఉప్పాటేత్వా 5 సిబ్బినిం వినామేత్వా ద్వే పాణకే నీహరిత్వా మహాజనస్స దస్సేసి – ‘‘పస్సథయ్యే 6, ఇమే ద్వే పాణకే, ఏకం ఖుద్దకం ఏకం మహల్లకం. యే తే ఆచరియా ఏవమాహంసు – పఞ్చమం దివసం సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతీతి – తేహాయం మహల్లకో పాణకో దిట్ఠో. పఞ్చమం దివసం సేట్ఠిస్స గహపతిస్స మత్థలుఙ్గం పరియాదియిస్సతి. మత్థలుఙ్గస్స పరియాదానా సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతి. సుదిట్ఠో తేహి ఆచరియేహి. యే తే ఆచరియా ఏవమాహంసు – సత్తమం దివసం సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతీతి – తేహాయం ఖుద్దకో పాణకో దిట్ఠో. సత్తమం దివసం సేట్ఠిస్స గహపతిస్స మత్థలుఙ్గం పరియాదియిస్సతి. మత్థలుఙ్గస్స పరియాదానా సేట్ఠి గహపతి కాలం కరిస్సతి. సుదిట్ఠో తేహి ఆచరియేహీ’’తి. సిబ్బినిం సమ్పటిపాటేత్వా సీసచ్ఛవిం సిబ్బిత్వా ఆలేపం అదాసి. అథ ఖో సేట్ఠి గహపతి సత్తాహస్స అచ్చయేన జీవకం కోమారభచ్చం ఏతదవోచ – ‘‘నాహం, ఆచరియ, సక్కోమి ఏకేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి. ‘‘నను మే త్వం, గహపతి, పటిస్సుణి – సక్కోమహం, ఆచరియ, ఏకేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి? ‘‘సచ్చాహం, ఆచరియ, పటిస్సుణిం, అపాహం మరిస్సామి, నాహం సక్కోమి ఏకేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి. ‘‘తేన హి త్వం, గహపతి, దుతియేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జాహీ’’తి. అథ ఖో సేట్ఠి గహపతి సత్తాహస్స అచ్చయేన జీవకం కోమారభచ్చం ఏతదవోచ – ‘‘నాహం, ఆచరియ, సక్కోమి దుతియేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి. ‘‘నను మే త్వం, గహపతి, పటిస్సుణి – సక్కోమహం, ఆచరియ, దుతియేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి? ‘‘సచ్చాహం, ఆచరియ, పటిస్సుణిం, అపాహం మరిస్సామి, నాహం, ఆచరియ, సక్కోమి దుతియేన పస్సేన సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి. ‘‘తేన హి త్వం, గహపతి, ఉత్తానో సత్తమాసే నిపజ్జాహీ’’తి. అథ ఖో సేట్ఠి గహపతి సత్తాహస్స అచ్చయేన జీవకం కోమారభచ్చం ఏతదవోచ – ‘‘నాహం, ఆచరియ, సక్కోమి ఉత్తానో సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి. ‘‘నను మే త్వం, గహపతి, పటిస్సుణి – సక్కోమహం, ఆచరియ, ఉత్తానో సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి? ‘‘సచ్చాహం, ఆచరియ, పటిస్సుణిం, అపాహం మరిస్సామి, నాహం సక్కోమి ఉత్తానో సత్తమాసే నిపజ్జితు’’న్తి. ‘‘అహం చే తం, గహపతి, న వదేయ్యం, ఏత్తకమ్పి త్వం న నిపజ్జేయ్యాసి, అపి చ పటికచ్చేవ మయా ఞాతో – తీహి సత్తాహేహి సేట్ఠి గహపతి అరోగో భవిస్సతీతి. ఉట్ఠేహి , గహపతి, అరోగోసి. జానాసి కిం మే దేయ్యధమ్మో’’తి? ‘‘సబ్బం సాపతేయ్యఞ్చ తే, ఆచరియ, హోతు, అహఞ్చ తే దాసో’’తి. ‘‘అలం, గహపతి, మా మే త్వం సబ్బం సాపతేయ్యం అదాసి, మా చ మే దాసో. రఞ్ఞో సతసహస్సం దేహి, మయ్హం సతసహస్స’’న్తి. అథ ఖో సేట్ఠి గహపతి అరోగో సమానో రఞ్ఞో సతసహస్సం అదాసి, జీవకస్స కోమారభచ్చస్స సతసహస్సం.
Atha kho jīvako komārabhacco seṭṭhiṃ gahapatiṃ mañcake nipātetvā 7 mañcake 8 sambandhitvā sīsacchaviṃ uppāṭetvā 9 sibbiniṃ vināmetvā dve pāṇake nīharitvā mahājanassa dassesi – ‘‘passathayye 10, ime dve pāṇake, ekaṃ khuddakaṃ ekaṃ mahallakaṃ. Ye te ācariyā evamāhaṃsu – pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti – tehāyaṃ mahallako pāṇako diṭṭho. Pañcamaṃ divasaṃ seṭṭhissa gahapatissa matthaluṅgaṃ pariyādiyissati. Matthaluṅgassa pariyādānā seṭṭhi gahapati kālaṃ karissati. Sudiṭṭho tehi ācariyehi. Ye te ācariyā evamāhaṃsu – sattamaṃ divasaṃ seṭṭhi gahapati kālaṃ karissatīti – tehāyaṃ khuddako pāṇako diṭṭho. Sattamaṃ divasaṃ seṭṭhissa gahapatissa matthaluṅgaṃ pariyādiyissati. Matthaluṅgassa pariyādānā seṭṭhi gahapati kālaṃ karissati. Sudiṭṭho tehi ācariyehī’’ti. Sibbiniṃ sampaṭipāṭetvā sīsacchaviṃ sibbitvā ālepaṃ adāsi. Atha kho seṭṭhi gahapati sattāhassa accayena jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘nāhaṃ, ācariya, sakkomi ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Nanu me tvaṃ, gahapati, paṭissuṇi – sakkomahaṃ, ācariya, ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Saccāhaṃ, ācariya, paṭissuṇiṃ, apāhaṃ marissāmi, nāhaṃ sakkomi ekena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Tena hi tvaṃ, gahapati, dutiyena passena sattamāse nipajjāhī’’ti. Atha kho seṭṭhi gahapati sattāhassa accayena jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘nāhaṃ, ācariya, sakkomi dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Nanu me tvaṃ, gahapati, paṭissuṇi – sakkomahaṃ, ācariya, dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Saccāhaṃ, ācariya, paṭissuṇiṃ, apāhaṃ marissāmi, nāhaṃ, ācariya, sakkomi dutiyena passena sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Tena hi tvaṃ, gahapati, uttāno sattamāse nipajjāhī’’ti. Atha kho seṭṭhi gahapati sattāhassa accayena jīvakaṃ komārabhaccaṃ etadavoca – ‘‘nāhaṃ, ācariya, sakkomi uttāno sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Nanu me tvaṃ, gahapati, paṭissuṇi – sakkomahaṃ, ācariya, uttāno sattamāse nipajjitu’’nti? ‘‘Saccāhaṃ, ācariya, paṭissuṇiṃ, apāhaṃ marissāmi, nāhaṃ sakkomi uttāno sattamāse nipajjitu’’nti. ‘‘Ahaṃ ce taṃ, gahapati, na vadeyyaṃ, ettakampi tvaṃ na nipajjeyyāsi, api ca paṭikacceva mayā ñāto – tīhi sattāhehi seṭṭhi gahapati arogo bhavissatīti. Uṭṭhehi , gahapati, arogosi. Jānāsi kiṃ me deyyadhammo’’ti? ‘‘Sabbaṃ sāpateyyañca te, ācariya, hotu, ahañca te dāso’’ti. ‘‘Alaṃ, gahapati, mā me tvaṃ sabbaṃ sāpateyyaṃ adāsi, mā ca me dāso. Rañño satasahassaṃ dehi, mayhaṃ satasahassa’’nti. Atha kho seṭṭhi gahapati arogo samāno rañño satasahassaṃ adāsi, jīvakassa komārabhaccassa satasahassaṃ.
రాజగహసేట్ఠివత్థు నిట్ఠితం.
Rājagahaseṭṭhivatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā / రాజగహసేట్ఠివత్థుకథా • Rājagahaseṭṭhivatthukathā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౨౦౫. రాజగహసేట్ఠివత్థుకథా • 205. Rājagahaseṭṭhivatthukathā