Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పేతవత్థు-అట్ఠకథా • Petavatthu-aṭṭhakathā |
౭. రాజపుత్తపేతవత్థువణ్ణనా
7. Rājaputtapetavatthuvaṇṇanā
పుబ్బే కతానం కమ్మానన్తి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో రాజపుత్తపేతం ఆరబ్భ కథేసి. తత్థ యో సో అతీతే కితవస్స నామ రఞ్ఞో పుత్తో అతీతే పచ్చేకబుద్ధే అపరజ్ఝిత్వా బహూని వస్ససహస్సాని నిరయే పచ్చిత్వా తస్సేవ కమ్మస్స విపాకావసేసేన పేతేసు ఉప్పన్నో. సో ఇధ ‘‘రాజపుత్తపేతో’’తి అధిప్పేతో. తస్స వత్థు హేట్ఠా సాణవాసిపేతవత్థుమ్హి విత్థారతో ఆగతమేవ, తస్మా తత్థ వుత్తనయేనేవ గహేతబ్బం. సత్థా హి తదా థేరేన అత్తనో ఞాతిపేతానం పవత్తియా కథితాయ ‘‘న కేవలం తవ ఞాతకాయేవ, అథ ఖో త్వమ్పి ఇతో అనన్తరాతీతే అత్తభావే పేతో హుత్వా మహాదుక్ఖం అనుభవీ’’తి వత్వా తేన యాచితో –
Pubbekatānaṃ kammānanti idaṃ satthā jetavane viharanto rājaputtapetaṃ ārabbha kathesi. Tattha yo so atīte kitavassa nāma rañño putto atīte paccekabuddhe aparajjhitvā bahūni vassasahassāni niraye paccitvā tasseva kammassa vipākāvasesena petesu uppanno. So idha ‘‘rājaputtapeto’’ti adhippeto. Tassa vatthu heṭṭhā sāṇavāsipetavatthumhi vitthārato āgatameva, tasmā tattha vuttanayeneva gahetabbaṃ. Satthā hi tadā therena attano ñātipetānaṃ pavattiyā kathitāya ‘‘na kevalaṃ tava ñātakāyeva, atha kho tvampi ito anantarātīte attabhāve peto hutvā mahādukkhaṃ anubhavī’’ti vatvā tena yācito –
౭౫౩.
753.
‘‘పుబ్బే కతానం కమ్మానం, విపాకో మథయే మనం;
‘‘Pubbe katānaṃ kammānaṃ, vipāko mathaye manaṃ;
రూపే సద్దే రసే గన్ధే, ఫోట్ఠబ్బే చ మనోరమే.
Rūpe sadde rase gandhe, phoṭṭhabbe ca manorame.
౭౫౪.
754.
‘‘ఇచ్చం గీతం రతిం ఖిడ్డం, అనుభుత్వా అనప్పకం;
‘‘Iccaṃ gītaṃ ratiṃ khiḍḍaṃ, anubhutvā anappakaṃ;
ఉయ్యానే పరిచరిత్వా, పవిసన్తో గిరిబ్బజం.
Uyyāne paricaritvā, pavisanto giribbajaṃ.
౭౫౫.
755.
‘‘ఇసిం సునేత్తమద్దక్ఖి, అత్తదన్తం సమాహితం;
‘‘Isiṃ sunettamaddakkhi, attadantaṃ samāhitaṃ;
అప్పిచ్ఛం హిరిసమ్పన్నం, ఉఞ్ఛే పత్తగతే రతం.
Appicchaṃ hirisampannaṃ, uñche pattagate rataṃ.
౭౫౬.
756.
‘‘హత్థిక్ఖన్ధతో ఓరుయ్హ, లద్ధా భన్తేతి చాబ్రవి;
‘‘Hatthikkhandhato oruyha, laddhā bhanteti cābravi;
తస్స పత్తం గహేత్వాన, ఉచ్చం పగ్గయ్హ ఖత్తియో.
Tassa pattaṃ gahetvāna, uccaṃ paggayha khattiyo.
౭౫౭.
757.
‘‘థణ్డిలే పత్తం భిన్దిత్వా, హసమానో అపక్కమి;
‘‘Thaṇḍile pattaṃ bhinditvā, hasamāno apakkami;
రఞ్ఞో కితవస్సాహం పుత్తో, కిం మం భిక్ఖు కరిస్ససి.
Rañño kitavassāhaṃ putto, kiṃ maṃ bhikkhu karissasi.
౭౫౮.
758.
‘‘తస్స కమ్మస్స ఫరుసస్స, విపాకో కటుకో అహు;
‘‘Tassa kammassa pharusassa, vipāko kaṭuko ahu;
యం రాజపుత్తో వేదేసి, నిరయమ్హి సమప్పితో.
Yaṃ rājaputto vedesi, nirayamhi samappito.
౭౫౯.
759.
‘‘ఛళేవ చతురాసీతి, వస్సాని నహుతాని చ;
‘‘Chaḷeva caturāsīti, vassāni nahutāni ca;
భుసం దుక్ఖం నిగచ్ఛిత్థో, నిరయే కతకిబ్బిసో.
Bhusaṃ dukkhaṃ nigacchittho, niraye katakibbiso.
౭౬౦.
760.
‘‘ఉత్తానోపి చ పచ్చిత్థ, నికుజ్జో వామదక్ఖిణో;
‘‘Uttānopi ca paccittha, nikujjo vāmadakkhiṇo;
ఉద్ధంపాదో ఠితో చేవ, చిరం బాలో అపచ్చథ.
Uddhaṃpādo ṭhito ceva, ciraṃ bālo apaccatha.
౭౬౧.
761.
‘‘బహూని వస్ససహస్సాని, పూగాని నహుతాని చ;
‘‘Bahūni vassasahassāni, pūgāni nahutāni ca;
భుసం దుక్ఖం నిగచ్ఛిత్థో, నిరయే కతకిబ్బిసో.
Bhusaṃ dukkhaṃ nigacchittho, niraye katakibbiso.
౭౬౨.
762.
‘‘ఏతాదిసం ఖో కటుకం, అప్పదుట్ఠప్పదోసినం;
‘‘Etādisaṃ kho kaṭukaṃ, appaduṭṭhappadosinaṃ;
పచ్చన్తి పాపకమ్మన్తా, ఇసిమాసజ్జ సుబ్బతం.
Paccanti pāpakammantā, isimāsajja subbataṃ.
౭౬౩.
763.
‘‘సో తత్థ బహువస్సాని, వేదయిత్వా బహుం దుఖం;
‘‘So tattha bahuvassāni, vedayitvā bahuṃ dukhaṃ;
ఖుప్పిపాసహతో నామ, పేతో ఆసి తతో చుతో.
Khuppipāsahato nāma, peto āsi tato cuto.
౭౬౪.
764.
‘‘ఏతమాదీనవం ఞత్వా, ఇస్సరమదసమ్భవం;
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, issaramadasambhavaṃ;
పహాయ ఇస్సరమదం, నివాతమనువత్తయే.
Pahāya issaramadaṃ, nivātamanuvattaye.
౭౬౫.
765.
‘‘దిట్ఠేవ ధమ్మే పాసంసో, యో బుద్ధేసు సగారవో;
‘‘Diṭṭheva dhamme pāsaṃso, yo buddhesu sagāravo;
కాయస్స భేదా సప్పఞ్ఞో, సగ్గం సో ఉపపజ్జతీ’’తి. –
Kāyassa bhedā sappañño, saggaṃ so upapajjatī’’ti. –
ఇదం పేతవత్థుం కథేసి.
Idaṃ petavatthuṃ kathesi.
౭౫౩. తత్థ పుబ్బే కతానం కమ్మానం, విపాకో మథయే మనన్తి పురిమాసు జాతీసు కతానం అకుసలకమ్మానం ఫలం ఉళారం హుత్వా ఉప్పజ్జమానం అన్ధబాలానం చిత్తం మథయేయ్య అభిభవేయ్య, పరేసం అనత్థకరణముఖేన అత్తనో అత్థం ఉప్పాదేయ్యాతి అధిప్పాయో.
753. Tattha pubbe katānaṃ kammānaṃ, vipāko mathaye mananti purimāsu jātīsu katānaṃ akusalakammānaṃ phalaṃ uḷāraṃ hutvā uppajjamānaṃ andhabālānaṃ cittaṃ mathayeyya abhibhaveyya, paresaṃ anatthakaraṇamukhena attano atthaṃ uppādeyyāti adhippāyo.
ఇదాని తం చిత్తమథనం విసయేన సద్ధిం దస్సేతుం ‘‘రూపే సద్దే’’తిఆది వుత్తం. తత్థ రూపేతి రూపహేతు, యథిచ్ఛితస్స మనాపియస్స రూపారమ్మణస్స పటిలాభనిమిత్తన్తి అత్థో. సద్దేతిఆదీసుపి ఏసేవ నయో.
Idāni taṃ cittamathanaṃ visayena saddhiṃ dassetuṃ ‘‘rūpe sadde’’tiādi vuttaṃ. Tattha rūpeti rūpahetu, yathicchitassa manāpiyassa rūpārammaṇassa paṭilābhanimittanti attho. Saddetiādīsupi eseva nayo.
౭౫౪. ఏవం సాధారణతో వుత్తమత్థం అసాధారణతో నియమేత్వా దస్సేన్తో ‘‘నచ్చం గీత’’న్తిఆదిమాహ. తత్థ రతిన్తి కామరతిం. ఖిడ్డన్తి సహాయకాదీహి కేళిం. గిరిబ్బజన్తి రాజగహం.
754. Evaṃ sādhāraṇato vuttamatthaṃ asādhāraṇato niyametvā dassento ‘‘naccaṃ gīta’’ntiādimāha. Tattha ratinti kāmaratiṃ. Khiḍḍanti sahāyakādīhi keḷiṃ. Giribbajanti rājagahaṃ.
౭౫౫. ఇసిన్తి అసేక్ఖానం సీలక్ఖన్ధాదీనం ఏసనట్ఠేన ఇసిం. సునేత్తన్తి ఏవంనామకం పచ్చేకబుద్ధం. అత్తదన్తన్తి ఉత్తమేన దమథేన దమితచిత్తం. సమాహితన్తి అరహత్తఫలసమాధినా సమాహితం. ఉఞ్ఛే పత్తగతే రతన్తి ఉఞ్ఛేన భిక్ఖాచారేన లద్ధే పత్తగతే పత్తపరియాపన్నే ఆహారే రతం సన్తుట్ఠం.
755.Isinti asekkhānaṃ sīlakkhandhādīnaṃ esanaṭṭhena isiṃ. Sunettanti evaṃnāmakaṃ paccekabuddhaṃ. Attadantanti uttamena damathena damitacittaṃ. Samāhitanti arahattaphalasamādhinā samāhitaṃ. Uñche pattagate ratanti uñchena bhikkhācārena laddhe pattagate pattapariyāpanne āhāre rataṃ santuṭṭhaṃ.
౭౫౬. లద్ధా, భన్తేతి చాబ్రవీతి ‘‘అపి, భన్తే, భిక్ఖా లద్ధా’’తి విస్సాసజననత్థం కథేసి. ఉచ్చం పగ్గయ్హాతి ఉచ్చతరం కత్వా పత్తం ఉక్ఖిపిత్వా.
756.Laddhā, bhanteti cābravīti ‘‘api, bhante, bhikkhā laddhā’’ti vissāsajananatthaṃ kathesi. Uccaṃ paggayhāti uccataraṃ katvā pattaṃ ukkhipitvā.
౭౫౭. థణ్డిలే పత్తం భిన్దిత్వాతి ఖరకఠినే భూమిప్పదేసే ఖిపన్తో పత్తం భిన్దిత్వా. అపక్కమీతి థోకం అపసక్కి. అపసక్కన్తో చ ‘‘అకారణేనేవ అన్ధబాలో మహన్తం అనత్థం అత్తనో అకాసీ’’తి కరుణాయనవసేన ఓలోకేన్తం పచ్చేకబుద్ధం రాజపుత్తో ఆహ ‘‘రఞ్ఞో కితవస్సాహం పుత్తో, కిం మం భిక్ఖు కరిస్ససీ’’తి.
757.Thaṇḍile pattaṃ bhinditvāti kharakaṭhine bhūmippadese khipanto pattaṃ bhinditvā. Apakkamīti thokaṃ apasakki. Apasakkanto ca ‘‘akāraṇeneva andhabālo mahantaṃ anatthaṃ attano akāsī’’ti karuṇāyanavasena olokentaṃ paccekabuddhaṃ rājaputto āha ‘‘rañño kitavassāhaṃ putto, kiṃ maṃ bhikkhu karissasī’’ti.
౭౫౮. ఫరుసస్సాతి దారుణస్స. కటుకోతి అనిట్ఠో. యన్తి యం విపాకం. సమప్పితోతి అల్లీనో.
758.Pharusassāti dāruṇassa. Kaṭukoti aniṭṭho. Yanti yaṃ vipākaṃ. Samappitoti allīno.
౭౫౯. ఛళేవ చతురాసీతి, వస్సాని నహుతాని చాతి ఉత్తానో నిపన్నో చతురాసీతివస్ససహస్సాని, నికుజ్జో, వామపస్సేన, దక్ఖిణపస్సేన, ఉద్ధంపాదో, ఓలమ్బికో, యథాఠితో చాతి ఏవం ఛ చతురాసీతిసహస్సాని వస్సాని హోన్తి. తేనాహ –
759.Chaḷeva caturāsīti, vassāni nahutāni cāti uttāno nipanno caturāsītivassasahassāni, nikujjo, vāmapassena, dakkhiṇapassena, uddhaṃpādo, olambiko, yathāṭhito cāti evaṃ cha caturāsītisahassāni vassāni honti. Tenāha –
౭౬౦.
760.
‘‘ఉత్తానోపి చ పచ్చిత్థ, నికుజ్జో వామదక్ఖిణో;
‘‘Uttānopi ca paccittha, nikujjo vāmadakkhiṇo;
ఉద్ధంపాదో ఠితో చేవ, చిరం బాలో అపచ్చథా’’తి.
Uddhaṃpādo ṭhito ceva, ciraṃ bālo apaccathā’’ti.
తాని పన వస్సాని యస్మా అనేకాని నహుతాని హోన్తి, తస్మా వుత్తం ‘‘నహుతానీ’’తి. భుసం దుక్ఖం నిగచ్ఛిత్థోతి అతివియ దుక్ఖం పాపుణి.
Tāni pana vassāni yasmā anekāni nahutāni honti, tasmā vuttaṃ ‘‘nahutānī’’ti. Bhusaṃ dukkhaṃ nigacchitthoti ativiya dukkhaṃ pāpuṇi.
౭౬౧. పూగానీతి వస్ససమూహే, ఇధ పురిమగాథాయ చ అచ్చన్తసంయోగే ఉపయోగవచనం దట్ఠబ్బం.
761.Pūgānīti vassasamūhe, idha purimagāthāya ca accantasaṃyoge upayogavacanaṃ daṭṭhabbaṃ.
౭౬౨. ఏతాదిసన్తి ఏవరూపం. కటుకన్తి అతిదుక్ఖం, భావనపంసకనిద్దేసోయం ‘‘ఏకమన్తం నిసీదీ’’తిఆదీసు వియ. అప్పదుట్ఠప్పదోసినం ఇసిం సుబ్బతం ఆసజ్జ ఆసాదేత్వా పాపకమ్మన్తా పుగ్గలా ఏవరూపం కటుకం అతివియ దుక్ఖం పచ్చన్తీతి యోజనా.
762.Etādisanti evarūpaṃ. Kaṭukanti atidukkhaṃ, bhāvanapaṃsakaniddesoyaṃ ‘‘ekamantaṃ nisīdī’’tiādīsu viya. Appaduṭṭhappadosinaṃ isiṃ subbataṃ āsajja āsādetvā pāpakammantā puggalā evarūpaṃ kaṭukaṃ ativiya dukkhaṃ paccantīti yojanā.
౭౬౩. సోతి సో రాజపుత్తపేతో. తత్థాతి నిరయే. వేదయిత్వాతి అనుభవిత్వా. నామాతి బ్యత్తపాకటభావేన. తతో చుతోతి నిరయతో చుతో. సేసం వుత్తనయమేవ.
763.Soti so rājaputtapeto. Tatthāti niraye. Vedayitvāti anubhavitvā. Nāmāti byattapākaṭabhāvena. Tato cutoti nirayato cuto. Sesaṃ vuttanayameva.
ఏవం భగవా రాజపుత్తపేతకథాయ తత్థ సన్నిపతితం మహాజనం సంవేజేత్వా ఉపరి సచ్చాని పకాసేసి. సచ్చపరియోసానే బహూ సోతాపత్తిఫలాదీని సమ్పాపుణింసూతి.
Evaṃ bhagavā rājaputtapetakathāya tattha sannipatitaṃ mahājanaṃ saṃvejetvā upari saccāni pakāsesi. Saccapariyosāne bahū sotāpattiphalādīni sampāpuṇiṃsūti.
రాజపుత్తపేతవత్థువణ్ణనా నిట్ఠితా.
Rājaputtapetavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పేతవత్థుపాళి • Petavatthupāḷi / ౭. రాజపుత్తపేతవత్థు • 7. Rājaputtapetavatthu