Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā |
౧౦. రాజసిక్ఖాపదవణ్ణనా
10. Rājasikkhāpadavaṇṇanā
౫౩౭. దసమే ‘‘అజ్జణ్హో’’తి ‘‘అజ్జ నో’’తి వత్తబ్బే హ-కారాగమం, న-కారస్స చ ణ-కారం కత్వా వుత్తోతి ఆహ ‘‘అజ్జ ఏకదివసం అమ్హాక’’న్తి.
537. Dasame ‘‘ajjaṇho’’ti ‘‘ajja no’’ti vattabbe ha-kārāgamaṃ, na-kārassa ca ṇa-kāraṃ katvā vuttoti āha ‘‘ajja ekadivasaṃ amhāka’’nti.
౫౩౮-౯. యం వుత్తం మాతికాట్ఠకథాయం (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ రాజసిక్ఖాపదవణ్ణనా) ‘‘ఇమినా చీవరచేతాపన్నేన చీవరం చేతాపేత్వా ఇత్థన్నామం భిక్ఖుం చీవరేన అచ్ఛాదేహీతి ఇదం ఆగమనసుద్ధిం దస్సేతుం వుత్తం, సచే హి ‘ఇదం ఇత్థన్నామస్స భిక్ఖునో దేహీ’తి పేసేయ్య, ఆగమనస్స అసుద్ధత్తా అకప్పియవత్థుం ఆరబ్భ భిక్ఖునా కప్పియకారకోపి నిద్దిసితబ్బో న భవేయ్యా’’తి, తం నిస్సగ్గియవత్థుదుక్కటవత్థుభూతం అకప్పియచీవరచేతాపన్నం ‘‘అసుకస్స భిక్ఖునో దేహీ’’తి ఏవం ఆగమనసుద్ధియా అసతి, సిక్ఖాపదే ఆగతనయేన దూతవచనే చ అసుద్ధే సబ్బథా పటిక్ఖేపో ఏవ కాతుం వట్టతి, న పన ‘‘చీవరఞ్చ ఖో మయం పటిగ్గణ్హామా’’తి వత్తుం, తదనుసారేన న వేయ్యావచ్చకరఞ్చ నిద్దిసితుం ఆగమనదూతవచనానం ఉభిన్నం అసుద్ధత్తా. పాళియం ఆగతనయేన పన ఆగమనసుద్ధియా సతి దూతవచనే అసుద్ధేపి సిక్ఖాపదే ఆగతనయేన సబ్బం కాతుం వట్టతీతి దస్సనత్థం వుత్తం. తేన చ యథా దూతవచనాసుద్ధియమ్పి ఆగమనే సుద్ధే వేయ్యావచ్చకరమ్పి నిద్దిసితుం వట్టతి, ఏవం ఆగమనాసుద్ధియమ్పి దూతవచనే సుద్ధే వట్టతి ఏవాతి అయమత్థో అత్థతో సిద్ధోవ హోతి, ఉభయసుద్ధియం వత్తబ్బమేవ నత్థీతి ఉభయాసుద్ధిపక్ఖమేవ సన్ధాయ మాతికాట్ఠకథాయం (కఙ్ఖా॰ అట్ఠ॰ రాజసిక్ఖాపదవణ్ణనా) ‘‘కప్పియకారకోపి నిద్దిసితబ్బో న భవేయ్యా’’తి వుత్తన్తి వేదితబ్బం.
538-9. Yaṃ vuttaṃ mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. rājasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘iminā cīvaracetāpannena cīvaraṃ cetāpetvā itthannāmaṃ bhikkhuṃ cīvarena acchādehīti idaṃ āgamanasuddhiṃ dassetuṃ vuttaṃ, sace hi ‘idaṃ itthannāmassa bhikkhuno dehī’ti peseyya, āgamanassa asuddhattā akappiyavatthuṃ ārabbha bhikkhunā kappiyakārakopi niddisitabbo na bhaveyyā’’ti, taṃ nissaggiyavatthudukkaṭavatthubhūtaṃ akappiyacīvaracetāpannaṃ ‘‘asukassa bhikkhuno dehī’’ti evaṃ āgamanasuddhiyā asati, sikkhāpade āgatanayena dūtavacane ca asuddhe sabbathā paṭikkhepo eva kātuṃ vaṭṭati, na pana ‘‘cīvarañca kho mayaṃ paṭiggaṇhāmā’’ti vattuṃ, tadanusārena na veyyāvaccakarañca niddisituṃ āgamanadūtavacanānaṃ ubhinnaṃ asuddhattā. Pāḷiyaṃ āgatanayena pana āgamanasuddhiyā sati dūtavacane asuddhepi sikkhāpade āgatanayena sabbaṃ kātuṃ vaṭṭatīti dassanatthaṃ vuttaṃ. Tena ca yathā dūtavacanāsuddhiyampi āgamane suddhe veyyāvaccakarampi niddisituṃ vaṭṭati, evaṃ āgamanāsuddhiyampi dūtavacane suddhe vaṭṭati evāti ayamattho atthato siddhova hoti, ubhayasuddhiyaṃ vattabbameva natthīti ubhayāsuddhipakkhameva sandhāya mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. rājasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘kappiyakārakopi niddisitabbo na bhaveyyā’’ti vuttanti veditabbaṃ.
యం పనేత్థ సారత్థదీపనియం (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౫౩౭-౫౩౯) ‘‘ఆగమనస్స సుద్ధియా వా అసుద్ధియా వా విసేసప్పయోజనం న దిస్సతీ’’తిఆది వుత్తం, తం మాతికాట్ఠకథావచనస్స అధిప్పాయం అసల్లక్ఖేత్వా వుత్తం యథావుత్తనయేన ఆగమనసుద్ధిఆదినా సప్పయోజనత్తా. యో పనేత్థ ‘‘మూలసామికేన కప్పియవోహారవసేన, పేసితస్స దూతస్స అకప్పియవోహారవసేన చ వదతోపి కప్పియకారకో నిద్దిసితబ్బో భవేయ్యా’’తి అనిట్ఠప్పసఙ్గో వుత్తో, సో అనిట్ఠప్పసఙ్గో ఏవ న హోతి అభిమతత్తా. తథా హి సిక్ఖాపదే ఏవ ‘‘పటిగ్గణ్హాతు ఆయస్మా చీవరచేతాపన్న’’న్తి అకప్పియవోహారేన వదతో దూతస్స కప్పియేన కమ్మేన వేయ్యావచ్చకరో నిద్దిసితబ్బో వుత్తో ఆగమనస్స సుద్ధత్తా, ఆగమనస్సాపి అసుద్ధియం పన కప్పియేనాపి కమ్మేన వేయ్యావచ్చకరో న నిద్దిసితబ్బోతి అత్థేవ ఆగమనస్స సుద్ధిఅసుద్ధీసు పయోజనం. కథం పన దూతవచనేన ఆగమనసుద్ధి విఞ్ఞాయతీతి? నాయం భారో. దూతేన హి అకప్పియవోహారేనేవ వుత్తే ఏవ ఆగమనసుద్ధి గవేసితబ్బా, న ఇతరథా, తత్థ చ తస్స వచనక్కమేన పుచ్ఛిత్వా చ యుత్తిఆదీహి చ సక్కా విఞ్ఞాతుం. ఇధాపి హి సిక్ఖాపదే ‘‘చీవరచేతాపన్నం ఆభత’’న్తి దూతవచనేనేవ చీవరం కిణిత్వా దాతుం పేసితభావో విఞ్ఞాయతి. యది హి సబ్బథా ఆగమనసుద్ధి న విఞ్ఞాయతి, పటిక్ఖేపో ఏవ కత్తబ్బోతి.
Yaṃ panettha sāratthadīpaniyaṃ (sārattha. ṭī. 2.537-539) ‘‘āgamanassa suddhiyā vā asuddhiyā vā visesappayojanaṃ na dissatī’’tiādi vuttaṃ, taṃ mātikāṭṭhakathāvacanassa adhippāyaṃ asallakkhetvā vuttaṃ yathāvuttanayena āgamanasuddhiādinā sappayojanattā. Yo panettha ‘‘mūlasāmikena kappiyavohāravasena, pesitassa dūtassa akappiyavohāravasena ca vadatopi kappiyakārako niddisitabbo bhaveyyā’’ti aniṭṭhappasaṅgo vutto, so aniṭṭhappasaṅgo eva na hoti abhimatattā. Tathā hi sikkhāpade eva ‘‘paṭiggaṇhātu āyasmā cīvaracetāpanna’’nti akappiyavohārena vadato dūtassa kappiyena kammena veyyāvaccakaro niddisitabbo vutto āgamanassa suddhattā, āgamanassāpi asuddhiyaṃ pana kappiyenāpi kammena veyyāvaccakaro na niddisitabboti attheva āgamanassa suddhiasuddhīsu payojanaṃ. Kathaṃ pana dūtavacanena āgamanasuddhi viññāyatīti? Nāyaṃ bhāro. Dūtena hi akappiyavohāreneva vutte eva āgamanasuddhi gavesitabbā, na itarathā, tattha ca tassa vacanakkamena pucchitvā ca yuttiādīhi ca sakkā viññātuṃ. Idhāpi hi sikkhāpade ‘‘cīvaracetāpannaṃ ābhata’’nti dūtavacaneneva cīvaraṃ kiṇitvā dātuṃ pesitabhāvo viññāyati. Yadi hi sabbathā āgamanasuddhi na viññāyati, paṭikkhepo eva kattabboti.
పాళియఞ్చ ‘‘చీవరఞ్చ ఖో మయం పటిగ్గణ్హామా’’తిఆది దూతవచనస్స అకప్పియత్తేపి ఆగమనసుద్ధియా సతి పటిపజ్జనవిధిదస్సనత్థం వుత్తం. ‘‘ఏసో ఖో…పే॰… న వత్తబ్బో ‘తస్స దేహీ’’’తిఆది అకప్పియవత్థుసాదియనపరిమోచనత్థం వుత్తం. ‘‘సఞ్ఞత్తో’’తిఆది ‘‘ఏవం దూతేన పున వుత్తే ఏవ చోదేతుం వట్టతి, న ఇతరథా’’తి దస్సనత్థం వుత్తం. ‘‘న వత్తబ్బో ‘దేహి మే చీవరం…పే॰… చేతాపేహి మే చీవర’’’న్తి ఇదం దూతేనాభతరూపియం పటిగ్గహేతుం అత్తనా నిద్దిట్ఠకప్పియకారకత్తావ ‘‘దేహి మే చీవరం…పే॰… చేతాపేహి మే చీవర’’న్తి వదన్తో రూపియస్స పకతత్తా తేన రూపియేన పరివత్తేత్వా ‘‘దేహి చేతాపేహీ’’తి రూపియసంవోహారం సమాపజ్జన్తో నామ హోతీతి తం దోసం దూరతో పరివజ్జేతుం వుత్తం రూపియపటిగ్గహణేన సఙ్ఘమజ్ఝే నిస్సట్ఠరూపియే వియ. వుత్తఞ్హి తత్థ ‘‘న వత్తబ్బో ఇమం వా ఇమం వా ఆహరా’’తి. తస్మా న ఇదం విఞ్ఞత్తిదోసం పరివజ్జేతుం వుత్తన్తి వేదితబ్బం, ‘‘అత్థో మే, ఆవుసో, చీవరేనా’’తిపి అవత్తబ్బతాపసఙ్గతో, తేనేవ దూతనిద్దిట్ఠేసు రూపియసంవోహారసఙ్కాభావతో అఞ్ఞం కప్పియకారకం ఠపేత్వాపి ఆహరాపేతబ్బన్తి వుత్తం. తత్థాపి ‘‘దూతేన ఠపితరూపియేన చేతాపేత్వా చీవరం ఆహరాపేహీ’’తి అవత్వా కేవలం ‘‘చీవరం ఆహరాపేహీ’’తి ఏవం ఆహరాపేతబ్బన్తి అధిప్పాయో గహేతబ్బో. ఠానం భఞ్జతీతి ఏత్థ ఠానన్తి ఠితియా చ కారణస్స చ నామం, తస్మా ఆసనే నిసీదనేన ఠానమ్పి కుప్పతి, ఆగతకారణమ్పి తేసం న విఞ్ఞాయతి. ఠితం పన అకోపేత్వా ఆమిసపటిగ్గహణాదీసు ఆగతకారణమేవ భఞ్జతి, న ఠానం. తేనాహ ‘‘ఆగతకారణం భఞ్జతీ’’తి . కేచి పన ‘‘ఆమిసపటిగ్గహణాదినా ఠానమ్పి భఞ్జతీ’’తి వదన్తి, తం అట్ఠకథాయ న సమేతి.
Pāḷiyañca ‘‘cīvarañca kho mayaṃ paṭiggaṇhāmā’’tiādi dūtavacanassa akappiyattepi āgamanasuddhiyā sati paṭipajjanavidhidassanatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Eso kho…pe… na vattabbo ‘tassa dehī’’’tiādi akappiyavatthusādiyanaparimocanatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Saññatto’’tiādi ‘‘evaṃ dūtena puna vutte eva codetuṃ vaṭṭati, na itarathā’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Na vattabbo ‘dehi me cīvaraṃ…pe… cetāpehi me cīvara’’’nti idaṃ dūtenābhatarūpiyaṃ paṭiggahetuṃ attanā niddiṭṭhakappiyakārakattāva ‘‘dehi me cīvaraṃ…pe… cetāpehi me cīvara’’nti vadanto rūpiyassa pakatattā tena rūpiyena parivattetvā ‘‘dehi cetāpehī’’ti rūpiyasaṃvohāraṃ samāpajjanto nāma hotīti taṃ dosaṃ dūrato parivajjetuṃ vuttaṃ rūpiyapaṭiggahaṇena saṅghamajjhe nissaṭṭharūpiye viya. Vuttañhi tattha ‘‘na vattabbo imaṃ vā imaṃ vā āharā’’ti. Tasmā na idaṃ viññattidosaṃ parivajjetuṃ vuttanti veditabbaṃ, ‘‘attho me, āvuso, cīvarenā’’tipi avattabbatāpasaṅgato, teneva dūtaniddiṭṭhesu rūpiyasaṃvohārasaṅkābhāvato aññaṃ kappiyakārakaṃ ṭhapetvāpi āharāpetabbanti vuttaṃ. Tatthāpi ‘‘dūtena ṭhapitarūpiyena cetāpetvā cīvaraṃ āharāpehī’’ti avatvā kevalaṃ ‘‘cīvaraṃ āharāpehī’’ti evaṃ āharāpetabbanti adhippāyo gahetabbo. Ṭhānaṃ bhañjatīti ettha ṭhānanti ṭhitiyā ca kāraṇassa ca nāmaṃ, tasmā āsane nisīdanena ṭhānampi kuppati, āgatakāraṇampi tesaṃ na viññāyati. Ṭhitaṃ pana akopetvā āmisapaṭiggahaṇādīsu āgatakāraṇameva bhañjati, na ṭhānaṃ. Tenāha ‘‘āgatakāraṇaṃ bhañjatī’’ti . Keci pana ‘‘āmisapaṭiggahaṇādinā ṭhānampi bhañjatī’’ti vadanti, taṃ aṭṭhakathāya na sameti.
యతస్స చీవరచేతాపన్నన్తిఆది యేన అత్తనా వేయ్యావచ్చకరో నిద్దిట్ఠో, చీవరఞ్చ అనిప్ఫాదితం, తస్స కత్తబ్బవిధిదస్సనం. ఏవం భిక్ఖునా వత్థుసామికానం వుత్తే తే చోదేత్వా దేన్తి, వట్టతి ‘‘సామికా చోదేత్వా దేన్తీ’’తి అనాపత్తియం వుత్తత్తా. తేన చ యో సయం అచోదేత్వా ఉపాసకాదీహి పరియాయేన వత్వా చోదాపేతి, తేసు సత్తక్ఖత్తుమ్పి చోదేత్వా చీవరం దాపేన్తేసు తస్స అనాపత్తి సిద్ధా హోతి సిక్ఖాపదస్స అనాణత్తికత్తా.
Yatassacīvaracetāpannantiādi yena attanā veyyāvaccakaro niddiṭṭho, cīvarañca anipphāditaṃ, tassa kattabbavidhidassanaṃ. Evaṃ bhikkhunā vatthusāmikānaṃ vutte te codetvā denti, vaṭṭati ‘‘sāmikā codetvā dentī’’ti anāpattiyaṃ vuttattā. Tena ca yo sayaṃ acodetvā upāsakādīhi pariyāyena vatvā codāpeti, tesu sattakkhattumpi codetvā cīvaraṃ dāpentesu tassa anāpatti siddhā hoti sikkhāpadassa anāṇattikattā.
కేనచి అనిద్దిట్ఠో అత్తనో ముఖేనేవ బ్యావటభావం వేయ్యావచ్చకరత్తం పత్తో ముఖవేవటికో. ‘‘అవిచారేతుకామతాయా’’తి ఇమినా విజ్జమానమ్పి దాతుం అనిచ్ఛన్తా అరియాపి వఞ్చనాధిప్పాయం వినా వోహారతో నత్థీతి వదన్తీతి దస్సేతి. భేసజ్జక్ఖన్ధకే మేణ్డకసేట్ఠివత్థుమ్హి (మహావ॰ ౨౯౯) వుత్తం ‘‘సన్తి, భిక్ఖవే’’తిఆదివచనమేవ (మహావ॰ ౨౯౯) మేణ్డకసిక్ఖాపదం నామ. కప్పియకారకానం హత్థేతి దూతేన నిద్దిట్ఠకప్పియకారకే సన్ధాయ వుత్తం, న పన భిక్ఖునా నిద్దిట్ఠే, అనిద్దిట్ఠే వాతి. తేనాహ ‘‘ఏత్థ చ చోదనాయ పమాణం నత్థీ’’తిఆది.
Kenaci aniddiṭṭho attano mukheneva byāvaṭabhāvaṃ veyyāvaccakarattaṃ patto mukhavevaṭiko. ‘‘Avicāretukāmatāyā’’ti iminā vijjamānampi dātuṃ anicchantā ariyāpi vañcanādhippāyaṃ vinā vohārato natthīti vadantīti dasseti. Bhesajjakkhandhake meṇḍakaseṭṭhivatthumhi (mahāva. 299) vuttaṃ ‘‘santi, bhikkhave’’tiādivacanameva (mahāva. 299) meṇḍakasikkhāpadaṃ nāma. Kappiyakārakānaṃ hattheti dūtena niddiṭṭhakappiyakārake sandhāya vuttaṃ, na pana bhikkhunā niddiṭṭhe, aniddiṭṭhe vāti. Tenāha ‘‘ettha ca codanāya pamāṇaṃ natthī’’tiādi.
సయం ఆహరిత్వా దదన్తేసూతి సమ్బన్ధో. ‘‘పిణ్డపాతాదీనం అత్థాయా’’తి ఇమినా చీవరత్థాయేవ న హోతీతి దస్సేతి. ‘‘ఏసేవ నయో’’తి ఇమినా వత్థుసామినా నిద్దిట్ఠకప్పియకారకభేదేసుపి పిణ్డపాతాదీనమ్పి అత్థాయ దిన్నే చ ఠానచోదనాది సబ్బం హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ కాతబ్బన్తి దస్సేతి.
Sayaṃ āharitvā dadantesūti sambandho. ‘‘Piṇḍapātādīnaṃ atthāyā’’ti iminā cīvaratthāyeva na hotīti dasseti. ‘‘Eseva nayo’’ti iminā vatthusāminā niddiṭṭhakappiyakārakabhedesupi piṇḍapātādīnampi atthāya dinne ca ṭhānacodanādi sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva kātabbanti dasseti.
‘‘సఙ్ఘం వా…పే॰… అనామసిత్వా’’తి వుత్తత్తా ‘‘సఙ్ఘస్స విహారత్థాయ దేమా’’తిఆదినా ఆమసిత్వా వదన్తేసు పటిక్ఖిపితబ్బమేవ. ‘‘సఙ్ఘో సమ్పటిచ్ఛతీ’’తి ఇదం ఉక్కట్ఠవసేన వుత్తం, గణాదీసుపి సఙ్ఘస్సత్థాయ సమ్పటిచ్ఛన్తేసుపి పటిగ్గహణేపి పరిభోగేపి దుక్కటమేవ. సారత్థదీపనియం ‘‘పటిగ్గహణే పాచిత్తియ’’న్తి (సారత్థ॰ టీ॰ ౨.౫౩౭-౫౩౯) వుత్తం, తం న యుత్తం సఙ్ఘచేతియాదీనం అత్థాయ దుక్కటస్స వుత్తత్తా. చోదేతీతి తస్స దోసాభావం ఞత్వాపి కోధేన వా లోభేన వా భణ్డదేయ్యన్తి చోదేతి. సో ఏవ హి ముసావాదాదిపచ్చయా పాచిత్తియదుక్కటాదిఆపత్తీహి సాపత్తికో హోతి, గీవాతిసఞ్ఞాయ పన వత్వా నిద్దోసభావం ఞత్వా విరమన్తస్స నత్థి ఆపత్తి.
‘‘Saṅghaṃ vā…pe… anāmasitvā’’ti vuttattā ‘‘saṅghassa vihāratthāya demā’’tiādinā āmasitvā vadantesu paṭikkhipitabbameva. ‘‘Saṅgho sampaṭicchatī’’ti idaṃ ukkaṭṭhavasena vuttaṃ, gaṇādīsupi saṅghassatthāya sampaṭicchantesupi paṭiggahaṇepi paribhogepi dukkaṭameva. Sāratthadīpaniyaṃ ‘‘paṭiggahaṇe pācittiya’’nti (sārattha. ṭī. 2.537-539) vuttaṃ, taṃ na yuttaṃ saṅghacetiyādīnaṃ atthāya dukkaṭassa vuttattā. Codetīti tassa dosābhāvaṃ ñatvāpi kodhena vā lobhena vā bhaṇḍadeyyanti codeti. So eva hi musāvādādipaccayā pācittiyadukkaṭādiāpattīhi sāpattiko hoti, gīvātisaññāya pana vatvā niddosabhāvaṃ ñatvā viramantassa natthi āpatti.
తళాకం ఖేత్తే పవిట్ఠత్తా ‘‘న సమ్పటిచ్ఛితబ్బ’’న్తి వుత్తం. చత్తారో పచ్చయే సఙ్ఘో పరిభుఞ్జతూతి దేతి, వట్టతీతి ఏత్థ ‘‘భిక్ఖుసఙ్ఘస్స చతుపచ్చయపరిభోగత్థాయ తళాకం దమ్మీ’’తి వా ‘‘భిక్ఖుసఙ్ఘో చత్తారో పచ్చయే పరిభుఞ్జితుం తళాకం దమ్మీ’’తి వా ‘‘ఇతో తళాకతో ఉప్పన్నే చత్తారో పచ్చయే దమ్మీ’’తి వా వత్తుమ్పి వట్టతి, ఇదఞ్చ సఙ్ఘస్స పరిభోగత్థాయ దియ్యమానఞ్ఞేవ సన్ధాయ వుత్తం, పుగ్గలస్స పన ఏవమ్పి దిన్నం తళాకఖేత్తాది న వట్టతి. సుద్ధచిత్తస్స పన ఉదకపరిభోగత్థం కూపపోక్ఖరణీఆదయో వట్టన్తి. ‘‘సఙ్ఘస్స తళాకం అత్థి, తం కథ’’న్తి హి ఆదినా సబ్బత్థ సఙ్ఘవసేనేవ వుత్తం. హత్థేతి వసే.
Taḷākaṃ khette paviṭṭhattā ‘‘na sampaṭicchitabba’’nti vuttaṃ. Cattāro paccaye saṅgho paribhuñjatūti deti, vaṭṭatīti ettha ‘‘bhikkhusaṅghassa catupaccayaparibhogatthāya taḷākaṃ dammī’’ti vā ‘‘bhikkhusaṅgho cattāro paccaye paribhuñjituṃ taḷākaṃ dammī’’ti vā ‘‘ito taḷākato uppanne cattāro paccaye dammī’’ti vā vattumpi vaṭṭati, idañca saṅghassa paribhogatthāya diyyamānaññeva sandhāya vuttaṃ, puggalassa pana evampi dinnaṃ taḷākakhettādi na vaṭṭati. Suddhacittassa pana udakaparibhogatthaṃ kūpapokkharaṇīādayo vaṭṭanti. ‘‘Saṅghassa taḷākaṃ atthi, taṃ katha’’nti hi ādinā sabbattha saṅghavaseneva vuttaṃ. Hattheti vase.
‘‘ఠపేథాతి వుత్తే’’తి ఇదం సామీచివసేన వుత్తం, అవుత్తేపి ఠపేన్తస్స దోసో నత్థి. తేనాహ ‘‘ఉదకం వారేతుం లబ్భతీ’’తి. సస్సకాలేపి తాసేత్వా ముఞ్చితుం వట్టతి, అముఞ్చతో పన భణ్డదేయ్యం. పున దేతీతి అచ్ఛిన్దిత్వా పున దేతి, ఏవమ్పి వట్టతీతి సమ్బన్ధో. ఇమినా ‘‘యేన కేనచి ఇస్సరేన ‘పరిచ్చత్తమిదం భిక్ఖూహి, అస్సామిక’న్తిసఞ్ఞాయ అత్తనా గహేత్వా దిన్నం వట్టతీ’’తి దస్సేతి. కప్పియవోహారేపి వినిచ్ఛయం వక్ఖామాతి పాఠసేసో.
‘‘Ṭhapethāti vutte’’ti idaṃ sāmīcivasena vuttaṃ, avuttepi ṭhapentassa doso natthi. Tenāha ‘‘udakaṃ vāretuṃ labbhatī’’ti. Sassakālepi tāsetvā muñcituṃ vaṭṭati, amuñcato pana bhaṇḍadeyyaṃ. Puna detīti acchinditvā puna deti, evampi vaṭṭatīti sambandho. Iminā ‘‘yena kenaci issarena ‘pariccattamidaṃ bhikkhūhi, assāmika’ntisaññāya attanā gahetvā dinnaṃ vaṭṭatī’’ti dasseti. Kappiyavohārepi vinicchayaṃ vakkhāmāti pāṭhaseso.
ఉదకవసేనాతి ఉదకపరిభోగత్థం. ‘‘సుద్ధచిత్తాన’’న్తి ఇదం సహత్థేన చ అకప్పియవోహారేన చ కరోన్తే సన్ధాయ వుత్తం. సస్ససమ్పాదనత్థన్తి ఏవం అసుద్ధచిత్తానమ్పి పన సయం అకత్వా కప్పియవోహారేన ఆణాపేతుం వట్టతి ఏవ. ‘‘కప్పియకారకం ఠపేతుం న వట్టతీ’’తి ఇదం సహత్థాదినా కతతళాకత్తా ‘‘అసారుప్ప’’న్తి వుత్తం, ఠపేన్తస్స, పన తం పచ్చయం పరిభుఞ్జన్తస్సపి వా సఙ్ఘస్స ఆపత్తి న విఞ్ఞాయతి, అట్ఠకథాపమాణేన వా ఏత్థ ఆపత్తి గహేతబ్బా. లజ్జిభిక్ఖునాతి లజ్జినాపి, పగేవ అలజ్జినా మత్తికుద్ధరణాదీసు కారాపితేసూతి అధిప్పాయో. నవసస్సేతి అకతపుబ్బే కేదారే. ‘‘కహాపణే’’తి ఇమినా ధఞ్ఞుట్ఠాపనే తస్సేవ అకప్పియన్తి దస్సేతి, ధఞ్ఞుట్ఠాపనే చస్స పయోగేపి దుక్కటమేవ, న కహాపణుట్ఠాపనే వియ.
Udakavasenāti udakaparibhogatthaṃ. ‘‘Suddhacittāna’’nti idaṃ sahatthena ca akappiyavohārena ca karonte sandhāya vuttaṃ. Sassasampādanatthanti evaṃ asuddhacittānampi pana sayaṃ akatvā kappiyavohārena āṇāpetuṃ vaṭṭati eva. ‘‘Kappiyakārakaṃ ṭhapetuṃ na vaṭṭatī’’ti idaṃ sahatthādinā katataḷākattā ‘‘asāruppa’’nti vuttaṃ, ṭhapentassa, pana taṃ paccayaṃ paribhuñjantassapi vā saṅghassa āpatti na viññāyati, aṭṭhakathāpamāṇena vā ettha āpatti gahetabbā. Lajjibhikkhunāti lajjināpi, pageva alajjinā mattikuddharaṇādīsu kārāpitesūti adhippāyo. Navasasseti akatapubbe kedāre. ‘‘Kahāpaṇe’’ti iminā dhaññuṭṭhāpane tasseva akappiyanti dasseti, dhaññuṭṭhāpane cassa payogepi dukkaṭameva, na kahāpaṇuṭṭhāpane viya.
‘‘కసథ వపథా’’తి వచనే సబ్బేసమ్పి అకప్పియం సియాతి ఆహ ‘‘అవత్వా’’తి. ఏత్తకో నామ భాగోతి ఏత్థ ఏత్తకో కహాపణోతి ఇదమ్పి సన్ధాయ వదతి. తథా వుత్తేపి హి తదా కహాపణానం అవిజ్జమానత్తా ఆయతిం ఉప్పన్నం అఞ్ఞేసం వట్టతి ఏవ. తేనాహ ‘‘తస్సేవ తం అకప్పియ’’న్తి. తస్స పన సబ్బపయోగేసు, పరిభోగేసుపి దుక్కటం. కేచి పన ‘‘ధఞ్ఞపరిభోగే ఏవ ఆపత్తి, న పుబ్బపయోగే’’తి వదన్తి, తం న యుత్తం, యేన మిననరక్ఖణాదిపయోగేన పచ్ఛా ధఞ్ఞపరిభోగే ఆపత్తి హోతి, తస్స పయోగస్స కరణే అనాపత్తియా అయుత్తత్తా. పరియాయకథాయ పన సబ్బత్థ అనాపత్తి. తేనేవ ‘‘ఏత్తకేహి వీహీహి ఇదఞ్చిదఞ్చ ఆహరథా’’తి నియమవచనే అకప్పియం వుత్తం, కహాపణవిచారణేపి ఏసేవ నయో. వత్థు చ ఏవరూపం నామ సంవిజ్జతి, కప్పియకారకో నత్థీతి వత్తబ్బన్తిఆదివచనఞ్చేత్థ సాధకం.
‘‘Kasatha vapathā’’ti vacane sabbesampi akappiyaṃ siyāti āha ‘‘avatvā’’ti. Ettako nāma bhāgoti ettha ettako kahāpaṇoti idampi sandhāya vadati. Tathā vuttepi hi tadā kahāpaṇānaṃ avijjamānattā āyatiṃ uppannaṃ aññesaṃ vaṭṭati eva. Tenāha ‘‘tasseva taṃ akappiya’’nti. Tassa pana sabbapayogesu, paribhogesupi dukkaṭaṃ. Keci pana ‘‘dhaññaparibhoge eva āpatti, na pubbapayoge’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ, yena minanarakkhaṇādipayogena pacchā dhaññaparibhoge āpatti hoti, tassa payogassa karaṇe anāpattiyā ayuttattā. Pariyāyakathāya pana sabbattha anāpatti. Teneva ‘‘ettakehi vīhīhi idañcidañca āharathā’’ti niyamavacane akappiyaṃ vuttaṃ, kahāpaṇavicāraṇepi eseva nayo. Vatthu ca evarūpaṃ nāma saṃvijjati, kappiyakārako natthīti vattabbantiādivacanañcettha sādhakaṃ.
వనం దమ్మి…పే॰… వట్టతీతి ఏత్థ నివాసట్ఠానత్తా పుగ్గలస్సాపి సుద్ధచిత్తేన గహేతుం వట్టతి. సీమం దేమాతి విహారసీమాదిసాధారణవచనేన వుత్తత్తా ‘‘వట్టతీ’’తి వుత్తం.
Vanaṃ dammi…pe… vaṭṭatīti ettha nivāsaṭṭhānattā puggalassāpi suddhacittena gahetuṃ vaṭṭati. Sīmaṃ demāti vihārasīmādisādhāraṇavacanena vuttattā ‘‘vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
‘‘వేయ్యావచ్చకర’’న్తిఆదినా వుత్తేపి పుగ్గలస్సపి దాసం గహేతుం వట్టతి ‘‘అనుజానామి, భిక్ఖవే, ఆరామిక’’న్తి (పారా॰ ౬౧౯; మహావ॰ ౨౭౦) విసేసేత్వా అనుఞ్ఞాతత్తా, తఞ్చ ఖో పిలిన్దవచ్ఛేన గహితపరిభుత్తక్కమేన, న గహట్ఠానం దాసపరిభోగక్కమేన. ఖేత్తాదయో పన సబ్బే సఙ్ఘస్సేవ వట్టన్తి పాళియం పుగ్గలికవసేన గహేతుం అననుఞ్ఞాతత్తాతి దట్ఠబ్బం. విహారస్స దేమాతి సఙ్ఘికవిహారం సన్ధాయ వుత్తం, ‘‘ఖేత్తవత్థుపటిగ్గహణా పటివిరతో హోతీ’’తిఆదినా (దీ॰ ని॰ ౧.౧౦, ౧౯౪) సుత్తన్తేసు ఆగతపటిక్ఖేపో భగవతా ఆపత్తియాపి హేతుభావేన కతోతి భగవతో అధిప్పాయం జానన్తేహి సఙ్గీతిమహాథేరేహి ఖేత్తపటిగ్గహణాదినిస్సితో అయం సబ్బోపి పాళిముత్తవినిచ్ఛయో వుత్తోతి గహేతబ్బో. కప్పియకారకస్స నిద్దిట్ఠభావో, దూతేన అప్పితతా, తతుత్తరి వాయామో, తేన పటిలాభోతి ఇమానేత్థ చత్తారి అఙ్గాని.
‘‘Veyyāvaccakara’’ntiādinā vuttepi puggalassapi dāsaṃ gahetuṃ vaṭṭati ‘‘anujānāmi, bhikkhave, ārāmika’’nti (pārā. 619; mahāva. 270) visesetvā anuññātattā, tañca kho pilindavacchena gahitaparibhuttakkamena, na gahaṭṭhānaṃ dāsaparibhogakkamena. Khettādayo pana sabbe saṅghasseva vaṭṭanti pāḷiyaṃ puggalikavasena gahetuṃ ananuññātattāti daṭṭhabbaṃ. Vihārassa demāti saṅghikavihāraṃ sandhāya vuttaṃ, ‘‘khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato hotī’’tiādinā (dī. ni. 1.10, 194) suttantesu āgatapaṭikkhepo bhagavatā āpattiyāpi hetubhāvena katoti bhagavato adhippāyaṃ jānantehi saṅgītimahātherehi khettapaṭiggahaṇādinissito ayaṃ sabbopi pāḷimuttavinicchayo vuttoti gahetabbo. Kappiyakārakassa niddiṭṭhabhāvo, dūtena appitatā, tatuttari vāyāmo, tena paṭilābhoti imānettha cattāri aṅgāni.
రాజసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Rājasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
నిట్ఠితో చీవరవగ్గో పఠమో.
Niṭṭhito cīvaravaggo paṭhamo.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧౦. రాజసిక్ఖాపదం • 10. Rājasikkhāpadaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧౦. రాజసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 10. Rājasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౧౦. రాజసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 10. Rājasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౧౦. రాజసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 10. Rājasikkhāpadavaṇṇanā