Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၄. ရာဇာယတနကထာ
4. Rājāyatanakathā
၆. အထ ခော ဘဂဝာ သတ္တာဟသ္သ အစ္စယေန တမ္ဟာ သမာဓိမ္ဟာ ဝုဋ္ဌဟိတ္ဝာ မုစလိန္ဒမူလာ ယေန ရာဇာယတနံ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာယတနမူလေ သတ္တာဟံ ဧကပလ္လင္ကေန နိသီဒိ ဝိမုတ္တိသုခပဋိသံဝေဒီ။ တေန ခော ပန သမယေန တပုသ္သ 1 ဘလ္လိကာ ဝာဏိဇာ ဥက္ကလာ တံ ဒေသံ အဒ္ဓာနမဂ္ဂပ္ပဋိပန္နာ ဟောန္တိ။ အထ ခော တပုသ္သဘလ္လိကာနံ ဝာဏိဇာနံ ဉာတိသာလောဟိတာ ဒေဝတာ တပုသ္သဘလ္လိကေ ဝာဏိဇေ ဧတဒဝောစ – ‘‘အယံ, မာရိသာ, ဘဂဝာ ရာဇာယတနမူလေ ဝိဟရတိ ပဌမာဘိသမ္ဗုဒ္ဓော; ဂစ္ဆထ တံ ဘဂဝန္တံ မန္ထေန စ မဓုပိဏ္ဍိကာယ စ ပတိမာနေထ; တံ ဝော ဘဝိသ္သတိ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’တိ။ အထ ခော တပုသ္သဘလ္လိကာ ဝာဏိဇာ မန္ထဉ္စ မဓုပိဏ္ဍိကဉ္စ အာဒာယ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ အဋ္ဌံသု။ ဧကမန္တံ ဌိတာ ခော တပုသ္သဘလ္လိကာ ဝာဏိဇာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု နော, ဘန္တေ, ဘဂဝာ မန္ထဉ္စ မဓုပိဏ္ဍိကဉ္စ, ယံ အမ္ဟာကံ အသ္သ ဒီဃရတ္တံ ဟိတာယ သုခာယာ’’တိ။ အထ ခော ဘဂဝတော ဧတဒဟောသိ – ‘‘န ခော တထာဂတာ ဟတ္ထေသု ပဋိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ။ ကိမ္ဟိ နု ခော အဟံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယံ မန္ထဉ္စ မဓုပိဏ္ဍိကဉ္စာ’’တိ? အထ ခော စတ္တာရော မဟာရာဇာနော ဘဂဝတော စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ စတုဒ္ဒိသာ စတ္တာရော သေလမယေ ပတ္တေ ဘဂဝတော ဥပနာမေသုံ – ‘‘ဣဓ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု မန္ထဉ္စ မဓုပိဏ္ဍိကဉ္စာ’’တိ။ ပဋိဂ္ဂဟေသိ ဘဂဝာ ပစ္စဂ္ဃေ သေလမယေ ပတ္တေ မန္ထဉ္စ မဓုပိဏ္ဍိကဉ္စ, ပဋိဂ္ဂဟေတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိ။ အထ ခော တပုသ္သဘလ္လိကာ ဝာဏိဇာ ဘဂဝန္တံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ ဝိဒိတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေသု သိရသာ နိပတိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ (ဩနီတပတ္တပာဏိံ ဝိဒိတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေသု သိရသာ နိပတိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ) 2 ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဧတေ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ ဓမ္မဉ္စ, ဥပာသကေ နော ဘဂဝာ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတေ သရဏံ ဂတေ’’တိ။ တေ စ လောကေ ပဌမံ ဥပာသကာ အဟေသုံ ဒ္ဝေဝာစိကာ။
6. Atha kho bhagavā sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā mucalindamūlā yena rājāyatanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā rājāyatanamūle sattāhaṃ ekapallaṅkena nisīdi vimuttisukhapaṭisaṃvedī. Tena kho pana samayena tapussa 3 bhallikā vāṇijā ukkalā taṃ desaṃ addhānamaggappaṭipannā honti. Atha kho tapussabhallikānaṃ vāṇijānaṃ ñātisālohitā devatā tapussabhallike vāṇije etadavoca – ‘‘ayaṃ, mārisā, bhagavā rājāyatanamūle viharati paṭhamābhisambuddho; gacchatha taṃ bhagavantaṃ manthena ca madhupiṇḍikāya ca patimānetha; taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Atha kho tapussabhallikā vāṇijā manthañca madhupiṇḍikañca ādāya yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho tapussabhallikā vāṇijā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘paṭiggaṇhātu no, bhante, bhagavā manthañca madhupiṇḍikañca, yaṃ amhākaṃ assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘na kho tathāgatā hatthesu paṭiggaṇhanti. Kimhi nu kho ahaṃ paṭiggaṇheyyaṃ manthañca madhupiṇḍikañcā’’ti? Atha kho cattāro mahārājāno bhagavato cetasā cetoparivitakkamaññāya catuddisā cattāro selamaye patte bhagavato upanāmesuṃ – ‘‘idha, bhante, bhagavā paṭiggaṇhātu manthañca madhupiṇḍikañcā’’ti. Paṭiggahesi bhagavā paccagghe selamaye patte manthañca madhupiṇḍikañca, paṭiggahetvā paribhuñji. Atha kho tapussabhallikā vāṇijā bhagavantaṃ onītapattapāṇiṃ viditvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ (onītapattapāṇiṃ viditvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ) 4 etadavocuṃ – ‘‘ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca, upāsake no bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti. Te ca loke paṭhamaṃ upāsakā ahesuṃ dvevācikā.
ရာဇာယတနကထာ နိဋ္ဌိတာ။
Rājāyatanakathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ရာဇာယတနကထာ • Rājāyatanakathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ရာဇာယတနကထာဝဏ္ဏနာ • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ရာဇာယတနကထာဝဏ္ဏနာ • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ရာဇာယတနကထာဝဏ္ဏနာ • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၄. ရာဇာယတနကထာ • 4. Rājāyatanakathā