| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
ರಾಜಾಯತನಕಥಾ
Rājāyatanakathā
೬. ಮುಚಲಿನ್ದಮೂಲಾತಿ ಮಹಾಬೋಧಿತೋ ಪಾಚೀನಕೋಣೇ ಠಿತಮುಚಲಿನ್ದರುಕ್ಖಮೂಲಾ। ರಾಜಾಯತನನ್ತಿ ದಕ್ಖಿಣದಿಸಾಭಾಗೇ ಠಿತಂ ರಾಜಾಯತನರುಕ್ಖಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ । ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಕತರೇನ ಸಮಯೇನ। ಭಗವತೋ ಕಿರ ರಾಜಾಯತನಮೂಲೇ ಸತ್ತಾಹಂ ಏಕಪಲ್ಲಙ್ಕೇನ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಸಮಾಧಿತೋ ವುಟ್ಠಾನದಿವಸೇ ಅರುಣುಗ್ಗಮನವೇಲಾಯಮೇವ ‘‘ಭೋಜನಕಿಚ್ಚೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಸಕ್ಕೋ ದೇವರಾಜಾ ಓಸಧಹರೀತಕಂ ಉಪನೇಸಿ। ಭಗವಾ ತಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿ, ಪರಿಭುತ್ತಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಸರೀರಕಿಚ್ಚಂ ಅಹೋಸಿ। ಸಕ್ಕೋ ಮುಖೋದಕಂ ಅದಾಸಿ। ಭಗವಾ ಮುಖಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ನಿಸೀದಿ। ಏವಂ ಉಗ್ಗತೇ ಅರುಣಮ್ಹಿ ನಿಸಿನ್ನೇ ಭಗವತಿ।
6.Mucalindamūlāti mahābodhito pācīnakoṇe ṭhitamucalindarukkhamūlā. Rājāyatananti dakkhiṇadisābhāge ṭhitaṃ rājāyatanarukkhaṃ upasaṅkami . Tena kho pana samayenāti katarena samayena. Bhagavato kira rājāyatanamūle sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinnassa samādhito vuṭṭhānadivase aruṇuggamanavelāyameva ‘‘bhojanakiccena bhavitabba’’nti ñatvā sakko devarājā osadhaharītakaṃ upanesi. Bhagavā taṃ paribhuñji, paribhuttamattasseva sarīrakiccaṃ ahosi. Sakko mukhodakaṃ adāsi. Bhagavā mukhaṃ dhovitvā tasmiṃyeva rukkhamūle nisīdi. Evaṃ uggate aruṇamhi nisinne bhagavati.
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ತಪುಸ್ಸಭಲ್ಲಿಕಾ ವಾಣಿಜಾತಿ ತಪುಸ್ಸೋ ಚ ಭಲ್ಲಿಕೋ ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಭಾತರೋ ವಾಣಿಜಾ। ಉಕ್ಕಲಾತಿ ಉಕ್ಕಲಜನಪದತೋ। ತಂ ದೇಸನ್ತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ದೇಸೇ ಭಗವಾ ವಿಹರತಿ। ಕತರಸ್ಮಿಞ್ಚ ದೇಸೇ ಭಗವಾ ವಿಹರತಿ? ಮಜ್ಝಿಮದೇಸೇ। ತಸ್ಮಾ ಮಜ್ಝಿಮದೇಸಂ ಗನ್ತುಂ ಅದ್ಧಾನಮಗ್ಗಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ ದೇವತಾತಿ ತೇಸಂ ಞಾತಿಭೂತಪುಬ್ಬಾ ದೇವತಾ। ಏತದವೋಚಾತಿ ಸಾ ಕಿರ ನೇಸಂ ಸಬ್ಬಸಕಟಾನಿ ಅಪ್ಪವತ್ತೀನಿ ಅಕಾಸಿ। ತತೋ ತೇ ಕಿಂ ಇದನ್ತಿ ಮಗ್ಗದೇವತಾನಂ ಬಲಿಂ ಅಕಂಸು। ತೇಸಂ ಬಲಿಕಮ್ಮಕಾಲೇ ಸಾ ದೇವತಾ ದಿಸ್ಸಮಾನೇನೇವ ಕಾಯೇನ ಏತಂ ಅವೋಚ। ಮನ್ಥೇನ ಚ ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಾಯ ಚಾತಿ ಅಬದ್ಧಸತ್ತುನಾ ಚ ಸಪ್ಪಿಮಧುಫಾಣಿತಾದೀಹಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಬದ್ಧಸತ್ತುನಾ ಚ। ಪತಿಮಾನೇಥಾತಿ ಉಪಟ್ಠಹಥ। ತಂ ವೋತಿ ತಂ ಪತಿಮಾನನಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ। ಯಂ ಅಮ್ಹಾಕನ್ತಿ ಯಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಸ್ಸ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ। ಭಗವತೋ ಏತದಹೋಸೀತಿ ಯೋ ಕಿರಸ್ಸ ಪಧಾನಾನುಯೋಗಕಾಲೇ ಪತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ಸೋ ಸುಜಾತಾಯ ಪಾಯಾಸಂ ದಾತುಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿಯಾ ಏವ ಅನ್ತರಧಾಯಿ। ತೇನಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಪತ್ತೋ ಮೇ ನತ್ಥಿ, ಪುರಿಮಕಾಪಿ ಚ ನ ಖೋ ತಥಾಗತಾ ಹತ್ಥೇಸು ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಕಿಮ್ಹಿ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯಂ ಮನ್ಥಞ್ಚ ಮಧುಪಿಣ್ಡಕಞ್ಚಾ’’ತಿ।
Tena kho pana samayena tapussabhallikā vāṇijāti tapusso ca bhalliko cāti dve bhātaro vāṇijā. Ukkalāti ukkalajanapadato. Taṃ desanti yasmiṃ dese bhagavā viharati. Katarasmiñca dese bhagavā viharati? Majjhimadese. Tasmā majjhimadesaṃ gantuṃ addhānamaggappaṭipannā hontīti ayamettha attho. Ñātisālohitā devatāti tesaṃ ñātibhūtapubbā devatā. Etadavocāti sā kira nesaṃ sabbasakaṭāni appavattīni akāsi. Tato te kiṃ idanti maggadevatānaṃ baliṃ akaṃsu. Tesaṃ balikammakāle sā devatā dissamāneneva kāyena etaṃ avoca. Manthena ca madhupiṇḍikāya cāti abaddhasattunā ca sappimadhuphāṇitādīhi yojetvā baddhasattunā ca. Patimānethāti upaṭṭhahatha. Taṃ voti taṃ patimānanaṃ tumhākaṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Yaṃ amhākanti yaṃ paṭiggahaṇaṃ amhākaṃ assa dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Bhagavato etadahosīti yo kirassa padhānānuyogakāle patto ahosi, so sujātāya pāyāsaṃ dātuṃ āgacchantiyā eva antaradhāyi. Tenassa etadahosi – ‘‘patto me natthi, purimakāpi ca na kho tathāgatā hatthesu paṭiggaṇhanti, kimhi nu kho ahaṃ paṭiggaṇheyyaṃ manthañca madhupiṇḍakañcā’’ti.
ಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯಾತಿ ಇತೋ ಪುಬ್ಬೇವ ಭಗವತೋ ಸುಜಾತಾಯ ದಿನ್ನಭೋಜನಂಯೇವ ಓಜಾನುಪ್ಪಬನ್ಧನವಸೇನ ಅಟ್ಠಾಸಿ, ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ನೇವ ಜಿಘಚ್ಛಾ ನ ಪಿಪಾಸಾ ನ ಕಾಯದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅಹೋಸಿ। ಇದಾನಿ ಪನಸ್ಸ ಆಹಾರಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತುಕಾಮತಾಯ ‘‘ನ ಖೋ ತಥಾಗತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉದಪಾದಿ । ತಂ ಏವಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅತ್ತನೋ ಚೇತಸಾ ಭಗವತೋ ಚೇತೋಪರಿವಿತಕ್ಕಮಞ್ಞಾಯ। ಚತುದ್ದಿಸಾತಿ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ। ಸೇಲಮಯೇ ಪತ್ತೇತಿ ಮುಗ್ಗವಣ್ಣಸೇಲಮಯೇ ಪತ್ತೇ। ಇದಂಯೇವ ಭಗವಾ ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ, ತೇಯೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಚತ್ತಾರೋ ಪನ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ಪಠಮಂ ಇನ್ದನೀಲಮಣಿಮಯೇ ಪತ್ತೇ ಉಪನಾಮೇಸುಂ, ನ ತೇ ಭಗವಾ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ತತೋ ಇಮೇ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಮುಗ್ಗವಣ್ಣಸಿಲಾಮಯೇ ಪತ್ತೇ ಉಪನಾಮೇಸುಂ, ಭಗವಾ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಪತ್ತೇ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ ತೇಸಂ ಪಸಾದಾನುರಕ್ಖಣತ್ಥಾಯ, ನೋ ಮಹಿಚ್ಛತಾಯ। ಗಹೇತ್ವಾ ಚ ಪನ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಯಥಾ ಏಕೋವ ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ ತಥಾ ಅಧಿಟ್ಠಹಿ, ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಏಕಸದಿಸೋ ಪುಞ್ಞವಿಪಾಕೋ ಅಹೋಸಿ। ಏವಂ ಏಕಂ ಕತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಿತೇ ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸಿ ಭಗವಾ ಪಚ್ಚಗ್ಘೇ ಸೇಲಮಯೇ ಪತ್ತೇ ಮನ್ಥಞ್ಚ ಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕಞ್ಚ। ಪಚ್ಚಗ್ಘೇತಿ ಪಚ್ಚಗ್ಘಸ್ಮಿಂ; ಪಾಟೇಕ್ಕಂ ಮಹಗ್ಘಸ್ಮಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಪಚ್ಚಗ್ಘೇತಿ ಅಭಿನವೇ ಅಬ್ಭುಣ್ಹೇ; ತಙ್ಖಣೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದ್ವೇ ವಾಚಾ ಏತೇಸಂ ಅಹೇಸುನ್ತಿ ದ್ವೇವಾಚಿಕಾ। ಅಥ ವಾ ದ್ವೀಹಿ ವಾಚಾಹಿ ಉಪಾಸಕಭಾವಂ ಪತ್ತಾತಿ ಅತ್ಥೋ । ತೇ ಏವಂ ಉಪಾಸಕಭಾವಂ ಪಟಿವೇದೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಆಹಂಸು – ‘‘ಕಸ್ಸ ದಾನಿ ಭನ್ತೇ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅಜ್ಜ ಪಟ್ಠಾಯ ಅಭಿವಾದನಪಚ್ಚುಟ್ಠಾನಂ ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ? ಅಥ ಭಗವಾ ಸೀಸಂ ಪರಾಮಸಿ, ಕೇಸಾ ಹತ್ಥೇ ಲಗ್ಗಿಂಸು। ತೇ ತೇಸಂ ಅದಾಸಿ ‘‘ಇಮೇ ತುಮ್ಹೇ ಪರಿಹರಥಾ’’ತಿ। ತೇ ಕೇಸಧಾತುಯೋ ಲಭಿತ್ವಾ ಅಮತೇನೇವ ಅಭಿಸಿತ್ತಾ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠಾ ಭಗವನ್ತಂ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು।
Parivitakkamaññāyāti ito pubbeva bhagavato sujātāya dinnabhojanaṃyeva ojānuppabandhanavasena aṭṭhāsi, ettakaṃ kālaṃ neva jighacchā na pipāsā na kāyadubbalyaṃ ahosi. Idāni panassa āhāraṃ paṭiggahetukāmatāya ‘‘na kho tathāgatā’’tiādinā nayena parivitakko udapādi . Taṃ evaṃ uppannaṃ attano cetasā bhagavato cetoparivitakkamaññāya. Catuddisāti catūhi disāhi. Selamaye patteti muggavaṇṇaselamaye patte. Idaṃyeva bhagavā paṭiggahesi, teyeva sandhāya vuttaṃ. Cattāro pana mahārājāno paṭhamaṃ indanīlamaṇimaye patte upanāmesuṃ, na te bhagavā aggahesi. Tato ime cattāropi muggavaṇṇasilāmaye patte upanāmesuṃ, bhagavā cattāropi patte aggahesi tesaṃ pasādānurakkhaṇatthāya, no mahicchatāya. Gahetvā ca pana cattāropi yathā ekova patto hoti tathā adhiṭṭhahi, catunnampi ekasadiso puññavipāko ahosi. Evaṃ ekaṃ katvā adhiṭṭhite paṭiggahesi bhagavā paccagghe selamaye patte manthañca madhupiṇḍikañca. Paccaggheti paccagghasmiṃ; pāṭekkaṃ mahagghasminti attho. Atha vā paccaggheti abhinave abbhuṇhe; taṅkhaṇe nibbattasminti attho. Dve vācā etesaṃ ahesunti dvevācikā. Atha vā dvīhi vācāhi upāsakabhāvaṃ pattāti attho . Te evaṃ upāsakabhāvaṃ paṭivedetvā bhagavantaṃ āhaṃsu – ‘‘kassa dāni bhante amhehi ajja paṭṭhāya abhivādanapaccuṭṭhānaṃ kātabba’’nti? Atha bhagavā sīsaṃ parāmasi, kesā hatthe laggiṃsu. Te tesaṃ adāsi ‘‘ime tumhe pariharathā’’ti. Te kesadhātuyo labhitvā amateneva abhisittā haṭṭhatuṭṭhā bhagavantaṃ vanditvā pakkamiṃsu.
ರಾಜಾಯತನಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Rājāyatanakathā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೪. ರಾಜಾಯತನಕಥಾ • 4. Rājāyatanakathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ರಾಜಾಯತನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ರಾಜಾಯತನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ರಾಜಾಯತನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೪. ರಾಜಾಯತನಕಥಾ • 4. Rājāyatanakathā
