| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
ਰਾਜਾਯਤਨਕਥਾ
Rājāyatanakathā
੬. ਮੁਚਲਿਨ੍ਦਮੂਲਾਤਿ ਮਹਾਬੋਧਿਤੋ ਪਾਚੀਨਕੋਣੇ ਠਿਤਮੁਚਲਿਨ੍ਦਰੁਕ੍ਖਮੂਲਾ। ਰਾਜਾਯਤਨਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਦਿਸਾਭਾਗੇ ਠਿਤਂ ਰਾਜਾਯਤਨਰੁਕ੍ਖਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ । ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨਾਤਿ ਕਤਰੇਨ ਸਮਯੇਨ। ਭਗવਤੋ ਕਿਰ ਰਾਜਾਯਤਨਮੂਲੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮਾਧਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਨਦਿવਸੇ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨવੇਲਾਯਮੇવ ‘‘ਭੋਜਨਕਿਚ੍ਚੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਓਸਧਹਰੀਤਕਂ ਉਪਨੇਸਿ। ਭਗવਾ ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ, ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਮੁਖੋਦਕਂ ਅਦਾਸਿ। ਭਗવਾ ਮੁਖਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਏવਂ ਉਗ੍ਗਤੇ ਅਰੁਣਮ੍ਹਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਭਗવਤਿ।
6.Mucalindamūlāti mahābodhito pācīnakoṇe ṭhitamucalindarukkhamūlā. Rājāyatananti dakkhiṇadisābhāge ṭhitaṃ rājāyatanarukkhaṃ upasaṅkami . Tena kho pana samayenāti katarena samayena. Bhagavato kira rājāyatanamūle sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinnassa samādhito vuṭṭhānadivase aruṇuggamanavelāyameva ‘‘bhojanakiccena bhavitabba’’nti ñatvā sakko devarājā osadhaharītakaṃ upanesi. Bhagavā taṃ paribhuñji, paribhuttamattasseva sarīrakiccaṃ ahosi. Sakko mukhodakaṃ adāsi. Bhagavā mukhaṃ dhovitvā tasmiṃyeva rukkhamūle nisīdi. Evaṃ uggate aruṇamhi nisinne bhagavati.
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਤਪੁਸ੍ਸਭਲ੍ਲਿਕਾ વਾਣਿਜਾਤਿ ਤਪੁਸ੍ਸੋ ਚ ਭਲ੍ਲਿਕੋ ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਭਾਤਰੋ વਾਣਿਜਾ। ਉਕ੍ਕਲਾਤਿ ਉਕ੍ਕਲਜਨਪਦਤੋ। ਤਂ ਦੇਸਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਭਗવਾ વਿਹਰਤਿ। ਕਤਰਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਦੇਸੇ ਭਗવਾ વਿਹਰਤਿ? ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸੇ। ਤਸ੍ਮਾ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਦੇવਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਞਾਤਿਭੂਤਪੁਬ੍ਬਾ ਦੇવਤਾ। ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਸਾ ਕਿਰ ਨੇਸਂ ਸਬ੍ਬਸਕਟਾਨਿ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤੀਨਿ ਅਕਾਸਿ। ਤਤੋ ਤੇ ਕਿਂ ਇਦਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਦੇવਤਾਨਂ ਬਲਿਂ ਅਕਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਕਾਲੇ ਸਾ ਦੇવਤਾ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨੇવ ਕਾਯੇਨ ਏਤਂ ਅવੋਚ। ਮਨ੍ਥੇਨ ਚ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਾਯ ਚਾਤਿ ਅਬਦ੍ਧਸਤ੍ਤੁਨਾ ਚ ਸਪ੍ਪਿਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦੀਹਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਬਦ੍ਧਸਤ੍ਤੁਨਾ ਚ। ਪਤਿਮਾਨੇਥਾਤਿ ਉਪਟ੍ਠਹਥ। ਤਂ વੋਤਿ ਤਂ ਪਤਿਮਾਨਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ। ਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ। ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਯੋ ਕਿਰਸ੍ਸ ਪਧਾਨਾਨੁਯੋਗਕਾਲੇ ਪਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਸੁਜਾਤਾਯ ਪਾਯਾਸਂ ਦਾਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਏવ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਪਤ੍ਤੋ ਮੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਪੁਰਿਮਕਾਪਿ ਚ ਨ ਖੋ ਤਥਾਗਤਾ ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਕਿਮ੍ਹਿ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਂ ਮਨ੍ਥਞ੍ਚ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿ।
Tena kho pana samayena tapussabhallikā vāṇijāti tapusso ca bhalliko cāti dve bhātaro vāṇijā. Ukkalāti ukkalajanapadato. Taṃ desanti yasmiṃ dese bhagavā viharati. Katarasmiñca dese bhagavā viharati? Majjhimadese. Tasmā majjhimadesaṃ gantuṃ addhānamaggappaṭipannā hontīti ayamettha attho. Ñātisālohitā devatāti tesaṃ ñātibhūtapubbā devatā. Etadavocāti sā kira nesaṃ sabbasakaṭāni appavattīni akāsi. Tato te kiṃ idanti maggadevatānaṃ baliṃ akaṃsu. Tesaṃ balikammakāle sā devatā dissamāneneva kāyena etaṃ avoca. Manthena ca madhupiṇḍikāya cāti abaddhasattunā ca sappimadhuphāṇitādīhi yojetvā baddhasattunā ca. Patimānethāti upaṭṭhahatha. Taṃ voti taṃ patimānanaṃ tumhākaṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Yaṃ amhākanti yaṃ paṭiggahaṇaṃ amhākaṃ assa dīgharattaṃ hitāya sukhāya. Bhagavato etadahosīti yo kirassa padhānānuyogakāle patto ahosi, so sujātāya pāyāsaṃ dātuṃ āgacchantiyā eva antaradhāyi. Tenassa etadahosi – ‘‘patto me natthi, purimakāpi ca na kho tathāgatā hatthesu paṭiggaṇhanti, kimhi nu kho ahaṃ paṭiggaṇheyyaṃ manthañca madhupiṇḍakañcā’’ti.
ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਭਗવਤੋ ਸੁਜਾਤਾਯ ਦਿਨ੍ਨਭੋਜਨਂਯੇવ ਓਜਾਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧਨવਸੇਨ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਨੇવ ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਨ ਪਿਪਾਸਾ ਨ ਕਾਯਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਹੋਸਿ। ਇਦਾਨਿ ਪਨਸ੍ਸ ਆਹਾਰਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ‘‘ਨ ਖੋ ਤਥਾਗਤਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ । ਤਂ ਏવਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੇਤਸਾ ਭਗવਤੋ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ। ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾਤਿ ਚਤੂਹਿ ਦਿਸਾਹਿ। ਸੇਲਮਯੇ ਪਤ੍ਤੇਤਿ ਮੁਗ੍ਗવਣ੍ਣਸੇਲਮਯੇ ਪਤ੍ਤੇ। ਇਦਂਯੇવ ਭਗવਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਤੇਯੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਨ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਪਠਮਂ ਇਨ੍ਦਨੀਲਮਣਿਮਯੇ ਪਤ੍ਤੇ ਉਪਨਾਮੇਸੁਂ, ਨ ਤੇ ਭਗવਾ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਤਤੋ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮੁਗ੍ਗવਣ੍ਣਸਿਲਾਮਯੇ ਪਤ੍ਤੇ ਉਪਨਾਮੇਸੁਂ, ਭਗવਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਪਤ੍ਤੇ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ ਤੇਸਂ ਪਸਾਦਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ, ਨੋ ਮਹਿਚ੍ਛਤਾਯ। ਗਹੇਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਯਥਾ ਏਕੋવ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਤਥਾ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਏਕਸਦਿਸੋ ਪੁਞ੍ਞવਿਪਾਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਏવਂ ਏਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਭਗવਾ ਪਚ੍ਚਗ੍ਘੇ ਸੇਲਮਯੇ ਪਤ੍ਤੇ ਮਨ੍ਥਞ੍ਚ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਞ੍ਚ। ਪਚ੍ਚਗ੍ਘੇਤਿ ਪਚ੍ਚਗ੍ਘਸ੍ਮਿਂ; ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਮਹਗ੍ਘਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਪਚ੍ਚਗ੍ਘੇਤਿ ਅਭਿਨવੇ ਅਬ੍ਭੁਣ੍ਹੇ; ਤਙ੍ਖਣੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વੇ વਾਚਾ ਏਤੇਸਂ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇવਾਚਿਕਾ। ਅਥ વਾ ਦ੍વੀਹਿ વਾਚਾਹਿ ਉਪਾਸਕਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ । ਤੇ ਏવਂ ਉਪਾਸਕਭਾવਂ ਪਟਿવੇਦੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਕਸ੍ਸ ਦਾਨਿ ਭਨ੍ਤੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਜ੍ਜ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਭਿવਾਦਨਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ? ਅਥ ਭਗવਾ ਸੀਸਂ ਪਰਾਮਸਿ, ਕੇਸਾ ਹਤ੍ਥੇ ਲਗ੍ਗਿਂਸੁ। ਤੇ ਤੇਸਂ ਅਦਾਸਿ ‘‘ਇਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਰਿਹਰਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਕੇਸਧਾਤੁਯੋ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਮਤੇਨੇવ ਅਭਿਸਿਤ੍ਤਾ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
Parivitakkamaññāyāti ito pubbeva bhagavato sujātāya dinnabhojanaṃyeva ojānuppabandhanavasena aṭṭhāsi, ettakaṃ kālaṃ neva jighacchā na pipāsā na kāyadubbalyaṃ ahosi. Idāni panassa āhāraṃ paṭiggahetukāmatāya ‘‘na kho tathāgatā’’tiādinā nayena parivitakko udapādi . Taṃ evaṃ uppannaṃ attano cetasā bhagavato cetoparivitakkamaññāya. Catuddisāti catūhi disāhi. Selamaye patteti muggavaṇṇaselamaye patte. Idaṃyeva bhagavā paṭiggahesi, teyeva sandhāya vuttaṃ. Cattāro pana mahārājāno paṭhamaṃ indanīlamaṇimaye patte upanāmesuṃ, na te bhagavā aggahesi. Tato ime cattāropi muggavaṇṇasilāmaye patte upanāmesuṃ, bhagavā cattāropi patte aggahesi tesaṃ pasādānurakkhaṇatthāya, no mahicchatāya. Gahetvā ca pana cattāropi yathā ekova patto hoti tathā adhiṭṭhahi, catunnampi ekasadiso puññavipāko ahosi. Evaṃ ekaṃ katvā adhiṭṭhite paṭiggahesi bhagavā paccagghe selamaye patte manthañca madhupiṇḍikañca. Paccaggheti paccagghasmiṃ; pāṭekkaṃ mahagghasminti attho. Atha vā paccaggheti abhinave abbhuṇhe; taṅkhaṇe nibbattasminti attho. Dve vācā etesaṃ ahesunti dvevācikā. Atha vā dvīhi vācāhi upāsakabhāvaṃ pattāti attho . Te evaṃ upāsakabhāvaṃ paṭivedetvā bhagavantaṃ āhaṃsu – ‘‘kassa dāni bhante amhehi ajja paṭṭhāya abhivādanapaccuṭṭhānaṃ kātabba’’nti? Atha bhagavā sīsaṃ parāmasi, kesā hatthe laggiṃsu. Te tesaṃ adāsi ‘‘ime tumhe pariharathā’’ti. Te kesadhātuyo labhitvā amateneva abhisittā haṭṭhatuṭṭhā bhagavantaṃ vanditvā pakkamiṃsu.
ਰਾਜਾਯਤਨਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Rājāyatanakathā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi / ੪. ਰਾਜਾਯਤਨਕਥਾ • 4. Rājāyatanakathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਰਾਜਾਯਤਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਰਾਜਾਯਤਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਰਾਜਾਯਤਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Rājāyatanakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੪. ਰਾਜਾਯਤਨਕਥਾ • 4. Rājāyatanakathā
