| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
१०. रज्जसुत्तवण्णना
10. Rajjasuttavaṇṇanā
१५६. दसमे अहनं अघातयन्ति अहनन्तेन अघातयन्तेन। अजिनं अजापयन्ति परस्स धनजानिं अकरोन्तेन अकारापेन्तेन। असोचं असोचापयन्ति असोचन्तेन असोचापयन्तेन। इति भगवा अधम्मिकराजूनं रज्जे विजिते दण्डकरपीळिते मनुस्से दिस्वा कारुञ्ञवसेन एवं चिन्तेसि। उपसङ्कमीति ‘‘समणो गोतमो ‘सक्का नु खो रज्जं कारेतु’न्ति चिन्तेसि, रज्जं कारेतुकामो भविस्सति, रज्जञ्च नामेतं पमादट्ठानं, रज्जं कारेन्ते सक्का ओतारं लभितुं, गच्छामि उस्साहमस्स जनेस्सामी’’ति चिन्तेत्वा उपसङ्कमि। इद्धिपादाति इज्झनककोट्ठासा । भाविताति वड्ढिता। बहुलीकताति पुनप्पुनं कता। यानीकताति युत्तयानं विय कता। वत्थुकताति पतिट्ठट्ठेनवत्थुकता। अनुट्ठिताति अविजहिता निच्चानुबद्धा। परिचिताति सातच्चकिरियाय सुपरिचिता कता इस्सासस्स अविराधितवेधिहत्थो विय। सुसमारद्धाति सुट्ठु समारद्धा परिपुण्णभावना। अधिमुच्चेय्याति चिन्तेय्य।
156. Dasame ahanaṃ aghātayanti ahanantena aghātayantena. Ajinaṃ ajāpayanti parassa dhanajāniṃ akarontena akārāpentena. Asocaṃ asocāpayanti asocantena asocāpayantena. Iti bhagavā adhammikarājūnaṃ rajje vijite daṇḍakarapīḷite manusse disvā kāruññavasena evaṃ cintesi. Upasaṅkamīti ‘‘samaṇo gotamo ‘sakkā nu kho rajjaṃ kāretu’nti cintesi, rajjaṃ kāretukāmo bhavissati, rajjañca nāmetaṃ pamādaṭṭhānaṃ, rajjaṃ kārente sakkā otāraṃ labhituṃ, gacchāmi ussāhamassa janessāmī’’ti cintetvā upasaṅkami. Iddhipādāti ijjhanakakoṭṭhāsā . Bhāvitāti vaḍḍhitā. Bahulīkatāti punappunaṃ katā. Yānīkatāti yuttayānaṃ viya katā. Vatthukatāti patiṭṭhaṭṭhenavatthukatā. Anuṭṭhitāti avijahitā niccānubaddhā. Paricitāti sātaccakiriyāya suparicitā katā issāsassa avirādhitavedhihattho viya. Susamāraddhāti suṭṭhu samāraddhā paripuṇṇabhāvanā. Adhimucceyyāti cinteyya.
पब्बतस्साति पब्बतो भवेय्य। द्वित्तावाति तिट्ठतु एको पब्बतो, द्विक्खत्तुम्पि ताव महन्तो सुवण्णपब्बतो एकस्स नालं, न परियत्तोति अत्थो। इति विद्वा समञ्चरेति एवं जानन्तो समं चरेय्य। यतोनिदानन्ति दुक्खं नाम पञ्चकामगुणनिदानं, तं यतोनिदानं होति, एवं यो अदक्खि। कथं नमेय्याति सो जन्तु तेसु दुक्खस्स निदानभूतेसु कामेसु केन कारणेन नमेय्य। उपधिं विदित्वाति कामगुणउपधिं ‘‘सङ्गो एसो, लग्गनमेत’’न्ति एवं विदित्वा। तस्सेव जन्तु विनयाय सिक्खेति तस्सेव उपधिस्स विनयाय सिक्खेय्य। दसमं।
Pabbatassāti pabbato bhaveyya. Dvittāvāti tiṭṭhatu eko pabbato, dvikkhattumpi tāva mahanto suvaṇṇapabbato ekassa nālaṃ, na pariyattoti attho. Iti vidvā samañcareti evaṃ jānanto samaṃ careyya. Yatonidānanti dukkhaṃ nāma pañcakāmaguṇanidānaṃ, taṃ yatonidānaṃ hoti, evaṃ yo adakkhi. Kathaṃ nameyyāti so jantu tesu dukkhassa nidānabhūtesu kāmesu kena kāraṇena nameyya. Upadhiṃ viditvāti kāmaguṇaupadhiṃ ‘‘saṅgo eso, lagganameta’’nti evaṃ viditvā. Tasseva jantu vinayāya sikkheti tasseva upadhissa vinayāya sikkheyya. Dasamaṃ.
दुतियो वग्गो।
Dutiyo vaggo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / १०. रज्जसुत्तं • 10. Rajjasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / १०. रज्जसुत्तवण्णना • 10. Rajjasuttavaṇṇanā
