Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
నమో తస్స భగవతో అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
జాతక-అట్ఠకథా
Jātaka-aṭṭhakathā
(దుతియో భాగో)
(Dutiyo bhāgo)
౨. దుకనిపాతో
2. Dukanipāto
౧. దళ్హవగ్గో
1. Daḷhavaggo
[౧౫౧] ౧. రాజోవాదజాతకవణ్ణనా
[151] 1. Rājovādajātakavaṇṇanā
దళ్హం దళ్హస్స ఖిపతీతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో రాజోవాదం ఆరబ్భ కథేసి. సో తేసకుణజాతకే (జా॰ ౨.౧౭.౧ ఆదయో) ఆవి భవిస్సతి. ఏకస్మిం పన దివసే కోసలరాజా ఏకం అగతిగతం దుబ్బినిచ్ఛయం అడ్డం వినిచ్ఛినిత్వా భుత్తపాతరాసో అల్లహత్థోవ అలఙ్కతరథం అభిరుయ్హ సత్థు సన్తికం గన్త్వా ఫుల్లపదుమసస్సిరికేసు పాదేసు నిపతిత్వా సత్థారం వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసీది. అథ నం సత్థా ఏతదవోచ – ‘‘హన్ద కుతో ను త్వం, మహారాజ, ఆగచ్ఛసి దివా దివస్సా’’తి. ‘‘భన్తే, అజ్జ ఏకం అగతిగతం దుబ్బినిచ్ఛయం అడ్డం వినిచ్ఛినన్తో ఓకాసం అలభిత్వా ఇదాని తం తీరేత్వా భుఞ్జిత్వా అల్లహత్థోవ తుమ్హాకం ఉపట్ఠానం ఆగతోమ్హీ’’తి. సత్థా ‘‘మహారాజ, ధమ్మేన సమేన అడ్డవినిచ్ఛయం నామ కుసలం, సగ్గమగ్గో ఏస. అనచ్ఛరియం ఖో పనేతం, యం తుమ్హే మాదిసస్స సబ్బఞ్ఞుబుద్ధస్స సన్తికా ఓవాదం లభమానా ధమ్మేన సమేన అడ్డం వినిచ్ఛినేయ్యాథ. ఏతదేవ అచ్ఛరియం, యం పుబ్బే రాజానో అసబ్బఞ్ఞూనమ్పి పణ్డితానం వచనం సుత్వా ధమ్మేన సమేన అడ్డం వినిచ్ఛినన్తా చత్తారి అగతిగమనాని వజ్జేత్వా దస రాజధమ్మే అకోపేత్వా ధమ్మేన రజ్జం కారేత్వా సగ్గపురం పూరయమానా అగమింసూ’’తి వత్వా తేన యాచితో అతీతం ఆహరి.
Daḷhaṃdaḷhassa khipatīti idaṃ satthā jetavane viharanto rājovādaṃ ārabbha kathesi. So tesakuṇajātake (jā. 2.17.1 ādayo) āvi bhavissati. Ekasmiṃ pana divase kosalarājā ekaṃ agatigataṃ dubbinicchayaṃ aḍḍaṃ vinicchinitvā bhuttapātarāso allahatthova alaṅkatarathaṃ abhiruyha satthu santikaṃ gantvā phullapadumasassirikesu pādesu nipatitvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Atha naṃ satthā etadavoca – ‘‘handa kuto nu tvaṃ, mahārāja, āgacchasi divā divassā’’ti. ‘‘Bhante, ajja ekaṃ agatigataṃ dubbinicchayaṃ aḍḍaṃ vinicchinanto okāsaṃ alabhitvā idāni taṃ tīretvā bhuñjitvā allahatthova tumhākaṃ upaṭṭhānaṃ āgatomhī’’ti. Satthā ‘‘mahārāja, dhammena samena aḍḍavinicchayaṃ nāma kusalaṃ, saggamaggo esa. Anacchariyaṃ kho panetaṃ, yaṃ tumhe mādisassa sabbaññubuddhassa santikā ovādaṃ labhamānā dhammena samena aḍḍaṃ vinicchineyyātha. Etadeva acchariyaṃ, yaṃ pubbe rājāno asabbaññūnampi paṇḍitānaṃ vacanaṃ sutvā dhammena samena aḍḍaṃ vinicchinantā cattāri agatigamanāni vajjetvā dasa rājadhamme akopetvā dhammena rajjaṃ kāretvā saggapuraṃ pūrayamānā agamiṃsū’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో తస్స అగ్గమహేసియా కుచ్ఛిస్మిం పటిసన్ధిం గహేత్వా లద్ధగబ్భపరిహారో సోత్థినా మాతుకుచ్ఛిమ్హా నిక్ఖమి. నామగ్గహణదివసే పనస్స ‘‘బ్రహ్మదత్తకుమారో’’త్వేవ నామం అకంసు. సో అనుపుబ్బేన వయప్పత్తో సోళసవస్సకాలే తక్కసిలం గన్త్వా సబ్బసిప్పేసు నిప్ఫత్తిం పత్వా పితు అచ్చయేన రజ్జే పతిట్ఠాయ ధమ్మేన సమేన రజ్జం కారేసి, ఛన్దాదివసేన అగన్త్వా వినిచ్ఛయం అనుసాసి. తస్మిం ఏవం ధమ్మేన రజ్జం కారేన్తే అమచ్చాపి ధమ్మేనేవ వోహారం వినిచ్ఛినింసు. వోహారేసు ధమ్మేన వినిచ్ఛయమానేసు కూటడ్డకారకా నామ నాహేసుం, తేసం అభావా అడ్డత్థాయ రాజఙ్గణే ఉపరవో పచ్ఛిజ్జి. అమచ్చా దివసమ్పి వినిచ్ఛయట్ఠానే నిసీదిత్వా కఞ్చి వినిచ్ఛయత్థాయ ఆగచ్ఛన్తం అదిస్వా ఉట్ఠాయ పక్కమన్తి, వినిచ్ఛయట్ఠానం ఛడ్డేతబ్బభావం పాపుణి.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto tassa aggamahesiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gahetvā laddhagabbhaparihāro sotthinā mātukucchimhā nikkhami. Nāmaggahaṇadivase panassa ‘‘brahmadattakumāro’’tveva nāmaṃ akaṃsu. So anupubbena vayappatto soḷasavassakāle takkasilaṃ gantvā sabbasippesu nipphattiṃ patvā pitu accayena rajje patiṭṭhāya dhammena samena rajjaṃ kāresi, chandādivasena agantvā vinicchayaṃ anusāsi. Tasmiṃ evaṃ dhammena rajjaṃ kārente amaccāpi dhammeneva vohāraṃ vinicchiniṃsu. Vohāresu dhammena vinicchayamānesu kūṭaḍḍakārakā nāma nāhesuṃ, tesaṃ abhāvā aḍḍatthāya rājaṅgaṇe uparavo pacchijji. Amaccā divasampi vinicchayaṭṭhāne nisīditvā kañci vinicchayatthāya āgacchantaṃ adisvā uṭṭhāya pakkamanti, vinicchayaṭṭhānaṃ chaḍḍetabbabhāvaṃ pāpuṇi.
బోధిసత్తో చిన్తేసి – ‘‘మయి ధమ్మేన రజ్జం కారేన్తే వినిచ్ఛయట్ఠానం ఆగచ్ఛన్తా నామ నత్థి, ఉపరవో పచ్ఛిజ్జి, వినిచ్ఛయట్ఠానం ఛడ్డేతబ్బభావం పత్తం, ఇదాని మయా అత్తనో అగుణం పరియేసితుం వట్టతి ‘అయం నామ మే అగుణో’తి సుత్వా తం పహాయ గుణేసుయేవ వత్తిస్సామీ’’తి. తతో పట్ఠాయ ‘‘అత్థి ను ఖో మే కోచి అగుణవాదీ’’తి పరిగ్గణ్హన్తో అన్తోవళఞ్జకానం అన్తరే కఞ్చి అగుణవాదిం అదిస్వా అత్తనో గుణకథమేవ సుత్వా ‘‘ఏతే మయ్హం భయేనాపి అగుణం అవత్వా గుణమేవ వదేయ్యు’’న్తి బహివళఞ్జనకే పరిగ్గణ్హన్తో తత్థాపి అదిస్వా అన్తోనగరే పరిగ్గణ్హి. బహినగరే చతూసు ద్వారేసు చతుగామకే పరిగ్గణ్హి. తత్థాపి కఞ్చి అగుణవాదిం అదిస్వా అత్తనో గుణకథమేవ సుత్వా ‘‘జనపదం పరిగ్గణ్హిస్సామీ’’తి అమచ్చే రజ్జం పటిచ్ఛాపేత్వా రథం ఆరుయ్హ సారథిమేవ గహేత్వా అఞ్ఞాతకవేసేన నగరా నిక్ఖమిత్వా జనపదం పరిగ్గణ్హమానో యావ పచ్చన్తభూమిం గన్త్వా కఞ్చి అగుణవాదిం అదిస్వా అత్తనో గుణకథమేవ సుత్వా పచ్చన్తసీమతో మహామగ్గేన నగరాభిముఖోయేవ నివత్తి.
Bodhisatto cintesi – ‘‘mayi dhammena rajjaṃ kārente vinicchayaṭṭhānaṃ āgacchantā nāma natthi, uparavo pacchijji, vinicchayaṭṭhānaṃ chaḍḍetabbabhāvaṃ pattaṃ, idāni mayā attano aguṇaṃ pariyesituṃ vaṭṭati ‘ayaṃ nāma me aguṇo’ti sutvā taṃ pahāya guṇesuyeva vattissāmī’’ti. Tato paṭṭhāya ‘‘atthi nu kho me koci aguṇavādī’’ti pariggaṇhanto antovaḷañjakānaṃ antare kañci aguṇavādiṃ adisvā attano guṇakathameva sutvā ‘‘ete mayhaṃ bhayenāpi aguṇaṃ avatvā guṇameva vadeyyu’’nti bahivaḷañjanake pariggaṇhanto tatthāpi adisvā antonagare pariggaṇhi. Bahinagare catūsu dvāresu catugāmake pariggaṇhi. Tatthāpi kañci aguṇavādiṃ adisvā attano guṇakathameva sutvā ‘‘janapadaṃ pariggaṇhissāmī’’ti amacce rajjaṃ paṭicchāpetvā rathaṃ āruyha sārathimeva gahetvā aññātakavesena nagarā nikkhamitvā janapadaṃ pariggaṇhamāno yāva paccantabhūmiṃ gantvā kañci aguṇavādiṃ adisvā attano guṇakathameva sutvā paccantasīmato mahāmaggena nagarābhimukhoyeva nivatti.
తస్మిం పన కాలే బల్లికో నామ కోసలరాజాపి ధమ్మేన రజ్జం కారేన్తో అగుణకథం గవేసన్తో హుత్వా అన్తోవళఞ్జకాదీసు అగుణవాదిం అదిస్వా అత్తనో గుణకథమేవ సుత్వా జనపదం పరిగ్గణ్హన్తో తం పదేసం అగమాసి. తే ఉభోపి ఏకస్మిం నిన్నట్ఠానే సకటమగ్గే అభిముఖా అహేసుం, రథస్స ఉక్కమనట్ఠానం నత్థి. అథ బల్లికరఞ్ఞో సారథి బారాణసిరఞ్ఞో సారథిం ‘‘తవ రథం ఉక్కమాపేహీ’’తి ఆహ. సోపి ‘‘అమ్భో సారథి, తవ రథం ఉక్కమాపేహి, ఇమస్మిం రథే బారాణసిరజ్జసామికో బ్రహ్మదత్తమహారాజా నిసిన్నో’’తి ఆహ. ఇతరోపి నం ‘‘అమ్భో సారథి, ఇమస్మిం రథే కోసలరజ్జసామికో బల్లికమహారాజా నిసిన్నో, తవ రథం ఉక్కమాపేత్వా అమ్హాకం రఞ్ఞో రథస్స ఓకాసం దేహీ’’తి ఆహ. బారాణసిరఞ్ఞో సారథి ‘‘అయమ్పి కిర రాజాయేవ, కిం ను ఖో కాతబ్బ’’న్తి చిన్తేన్తో ‘‘అత్థేసో ఉపాయో’’తి వయం పుచ్ఛిత్వా ‘‘దహరస్స రథం ఉక్కమాపేత్వా మహల్లకస్స ఓకాసం దాపేస్సామీ’’తి సన్నిట్ఠానం కత్వా తం సారథిం కోసలరఞ్ఞో వయం పుచ్ఛిత్వా పరిగ్గణ్హన్తో ఉభిన్నమ్పి సమానవయభావం ఞత్వా రజ్జపరిమాణం బలం ధనం యసం జాతిం గోత్తం కులపదేసన్తి సబ్బం పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఉభోపి తియోజనసతికస్స రజ్జస్స సామినో సమానబలధనయసజాతిగోత్తకులపదేసా’’తి ఞత్వా ‘‘సీలవన్తస్స ఓకాసం దస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా ‘‘భో సారథి, తుమ్హాకం రఞ్ఞో సీలాచారో కీదిసో’’తి పుచ్ఛి. సో ‘‘అయఞ్చ అయఞ్చ అమ్హాకం రఞ్ఞో సీలాచారో’’తి అత్తనో రఞ్ఞో అగుణమేవ గుణతో పకాసేన్తో పఠమం గాథమాహ –
Tasmiṃ pana kāle balliko nāma kosalarājāpi dhammena rajjaṃ kārento aguṇakathaṃ gavesanto hutvā antovaḷañjakādīsu aguṇavādiṃ adisvā attano guṇakathameva sutvā janapadaṃ pariggaṇhanto taṃ padesaṃ agamāsi. Te ubhopi ekasmiṃ ninnaṭṭhāne sakaṭamagge abhimukhā ahesuṃ, rathassa ukkamanaṭṭhānaṃ natthi. Atha ballikarañño sārathi bārāṇasirañño sārathiṃ ‘‘tava rathaṃ ukkamāpehī’’ti āha. Sopi ‘‘ambho sārathi, tava rathaṃ ukkamāpehi, imasmiṃ rathe bārāṇasirajjasāmiko brahmadattamahārājā nisinno’’ti āha. Itaropi naṃ ‘‘ambho sārathi, imasmiṃ rathe kosalarajjasāmiko ballikamahārājā nisinno, tava rathaṃ ukkamāpetvā amhākaṃ rañño rathassa okāsaṃ dehī’’ti āha. Bārāṇasirañño sārathi ‘‘ayampi kira rājāyeva, kiṃ nu kho kātabba’’nti cintento ‘‘attheso upāyo’’ti vayaṃ pucchitvā ‘‘daharassa rathaṃ ukkamāpetvā mahallakassa okāsaṃ dāpessāmī’’ti sanniṭṭhānaṃ katvā taṃ sārathiṃ kosalarañño vayaṃ pucchitvā pariggaṇhanto ubhinnampi samānavayabhāvaṃ ñatvā rajjaparimāṇaṃ balaṃ dhanaṃ yasaṃ jātiṃ gottaṃ kulapadesanti sabbaṃ pucchitvā ‘‘ubhopi tiyojanasatikassa rajjassa sāmino samānabaladhanayasajātigottakulapadesā’’ti ñatvā ‘‘sīlavantassa okāsaṃ dassāmī’’ti cintetvā ‘‘bho sārathi, tumhākaṃ rañño sīlācāro kīdiso’’ti pucchi. So ‘‘ayañca ayañca amhākaṃ rañño sīlācāro’’ti attano rañño aguṇameva guṇato pakāsento paṭhamaṃ gāthamāha –
౧.
1.
‘‘దళ్హం దళ్హస్స ఖిపతి, బల్లికో ముదునా ముదుం;
‘‘Daḷhaṃ daḷhassa khipati, balliko mudunā muduṃ;
సాధుమ్పి సాధునా జేతి, అసాధుమ్పి అసాధునా;
Sādhumpi sādhunā jeti, asādhumpi asādhunā;
ఏతాదిసో అయం రాజా, మగ్గా ఉయ్యాహి సారథీ’’తి.
Etādiso ayaṃ rājā, maggā uyyāhi sārathī’’ti.
తత్థ దళ్హం దళ్హస్స ఖిపతీతి యో దళ్హో హోతి బలవదళ్హేన పహారేన వా వచనేన వా జినితబ్బో, తస్స దళ్హమేవ పహారం వా వచనం వా ఖిపతి. ఏవం దళ్హోవ హుత్వా తం జినాతీతి దస్సేతి. బల్లికోతి తస్స రఞ్ఞో నామం. ముదునా ముదున్తి ముదుపుగ్గలం సయమ్పి ముదు హుత్వా ముదునావ ఉపాయేన జినాతి. సాధుమ్పి సాధునా జేతీతి యే సాధూ సప్పురిసా, తే సయమ్పి సాధు హుత్వా సాధునావ ఉపాయేన జినాతి. అసాధుమ్పి అసాధునాతి యే పన అసాధూ, తే సయమ్పి అసాధు హుత్వా అసాధునావ ఉపాయేన జినాతీతి దస్సేతి. ఏతాదిసో అయం రాజాతి అయం అమ్హాకం కోసలరాజా సీలాచారేన ఏవరూపో. మగ్గా ఉయ్యాహి సారథీతి అత్తనో రథం మగ్గా ఉక్కమాపేత్వా ఉయ్యాహి, ఉప్పథేన యాహి, అమ్హాకం రఞ్ఞో మగ్గం దేహీతి వదతి.
Tattha daḷhaṃ daḷhassa khipatīti yo daḷho hoti balavadaḷhena pahārena vā vacanena vā jinitabbo, tassa daḷhameva pahāraṃ vā vacanaṃ vā khipati. Evaṃ daḷhova hutvā taṃ jinātīti dasseti. Ballikoti tassa rañño nāmaṃ. Mudunā mudunti mudupuggalaṃ sayampi mudu hutvā mudunāva upāyena jināti. Sādhumpi sādhunā jetīti ye sādhū sappurisā, te sayampi sādhu hutvā sādhunāva upāyena jināti. Asādhumpi asādhunāti ye pana asādhū, te sayampi asādhu hutvā asādhunāva upāyena jinātīti dasseti. Etādiso ayaṃ rājāti ayaṃ amhākaṃ kosalarājā sīlācārena evarūpo. Maggā uyyāhi sārathīti attano rathaṃ maggā ukkamāpetvā uyyāhi, uppathena yāhi, amhākaṃ rañño maggaṃ dehīti vadati.
అథ నం బారాణసిరఞ్ఞో సారథి ‘‘అమ్భో, కిం పన తయా అత్తనో రఞ్ఞో గుణకథా కథితా’’తి వత్వా ‘‘ఆమా’’తి వుత్తే ‘‘యది పన ఏతే గుణాతి వదసి, అగుణా పన కీదిసీ’’తి వత్వా ‘‘ఏతే తావ అగుణా హోన్తు, తుమ్హాకం పన రఞ్ఞో కీదిసో గుణో’’తి వుత్తే ‘‘తేన హి సుణాహీ’’తి దుతియం గాథమాహ –
Atha naṃ bārāṇasirañño sārathi ‘‘ambho, kiṃ pana tayā attano rañño guṇakathā kathitā’’ti vatvā ‘‘āmā’’ti vutte ‘‘yadi pana ete guṇāti vadasi, aguṇā pana kīdisī’’ti vatvā ‘‘ete tāva aguṇā hontu, tumhākaṃ pana rañño kīdiso guṇo’’ti vutte ‘‘tena hi suṇāhī’’ti dutiyaṃ gāthamāha –
౨.
2.
‘‘అక్కోధేన జినే కోధం, అసాధుం సాధునా జినే;
‘‘Akkodhena jine kodhaṃ, asādhuṃ sādhunā jine;
జినే కదరియం దానేన, సచ్చేనాలికవాదినం;
Jine kadariyaṃ dānena, saccenālikavādinaṃ;
ఏతాదిసో అయం రాజా, మగ్గా ఉయ్యాహి సారథీ’’తి.
Etādiso ayaṃ rājā, maggā uyyāhi sārathī’’ti.
తత్థ ఏతాదిసోతి ఏతేహి ‘‘అక్కోధేన జినే కోధ’’న్తిఆదివసేన వుత్తేహి గుణేహి సమన్నాగతో. అయఞ్హి కుద్ధం పుగ్గలం సయం అక్కోధో హుత్వా అక్కోధేన జినాతి, అసాధుం పన సయం సాధు హుత్వా సాధునావ ఉపాయేన జినాతి, కదరియం థద్ధమచ్ఛరిం సయం దాయకో హుత్వా దానేన జినాతి. సచ్చేనాలికవాదినన్తి ముసావాదిం సయం సచ్చవాదీ హుత్వా సచ్చేన జినాతి. మగ్గా ఉయ్యాహి సారథీతి, సమ్మ సారథి, మగ్గతో అపగచ్ఛ. ఏవంవిధసీలాచారగుణయుత్తస్స అమ్హాకం రఞ్ఞో మగ్గం దేహి, అమ్హాకం రాజా మగ్గస్స అనుచ్ఛవికోతి.
Tattha etādisoti etehi ‘‘akkodhena jine kodha’’ntiādivasena vuttehi guṇehi samannāgato. Ayañhi kuddhaṃ puggalaṃ sayaṃ akkodho hutvā akkodhena jināti, asādhuṃ pana sayaṃ sādhu hutvā sādhunāva upāyena jināti, kadariyaṃ thaddhamacchariṃ sayaṃ dāyako hutvā dānena jināti. Saccenālikavādinanti musāvādiṃ sayaṃ saccavādī hutvā saccena jināti. Maggā uyyāhi sārathīti, samma sārathi, maggato apagaccha. Evaṃvidhasīlācāraguṇayuttassa amhākaṃ rañño maggaṃ dehi, amhākaṃ rājā maggassa anucchavikoti.
ఏవం వుత్తే బల్లికరాజా చ సారథి చ ఉభోపి రథా ఓతరిత్వా అస్సే మోచేత్వా రథం అపనేత్వా బారాణసిరఞ్ఞో మగ్గం అదంసు. బారాణసిరాజా బల్లికరఞ్ఞో ‘‘రఞ్ఞా నామ ఇదఞ్చిదఞ్చ కాతుం వట్టతీ’’తి ఓవాదం దత్వా బారాణసిం గన్త్వా దానాదీని పుఞ్ఞాని కత్వా జీవితపరియోసానే సగ్గపురం పూరేసి. బల్లికరాజాపి తస్స ఓవాదం గహేత్వా జనపదం పరిగ్గహేత్వా అత్తనో అగుణవాదిం అదిస్వావ సకనగరం గన్త్వా దానాదీని పుఞ్ఞాని కత్వా జీవితపరియోసానే సగ్గపురమేవ పూరేసి.
Evaṃ vutte ballikarājā ca sārathi ca ubhopi rathā otaritvā asse mocetvā rathaṃ apanetvā bārāṇasirañño maggaṃ adaṃsu. Bārāṇasirājā ballikarañño ‘‘raññā nāma idañcidañca kātuṃ vaṭṭatī’’ti ovādaṃ datvā bārāṇasiṃ gantvā dānādīni puññāni katvā jīvitapariyosāne saggapuraṃ pūresi. Ballikarājāpi tassa ovādaṃ gahetvā janapadaṃ pariggahetvā attano aguṇavādiṃ adisvāva sakanagaraṃ gantvā dānādīni puññāni katvā jīvitapariyosāne saggapurameva pūresi.
సత్థా కోసలరాజస్స ఓవాదత్థాయ ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా జాతకం సమోధానేసి – ‘‘తదా బల్లికరఞ్ఞో సారథి మోగ్గల్లానో అహోసి, బల్లికరాజా ఆనన్దో, బారాణసిరఞ్ఞో సారథి సారిపుత్తో, బారాణసిరాజా పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.
Satthā kosalarājassa ovādatthāya imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā ballikarañño sārathi moggallāno ahosi, ballikarājā ānando, bārāṇasirañño sārathi sāriputto, bārāṇasirājā pana ahameva ahosi’’nti.
రాజోవాదజాతకవణ్ణనా పఠమా.
Rājovādajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౧౫౧. రాజోవాదజాతకం • 151. Rājovādajātakaṃ